23 Nisan 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

i • YEDiNCi SENE No. 2501 8a«muhnrrlrt VlJIVIJS NADİ İIMREHAIMESİ: } Telgraf: İstanbul Cnmhurivet | Posta kutıı«u N° 246 J . Başmuharrtr : 22366 • Tahrir müdürü • 23236 İdare müdürü 22365. Matbaa 20472 h u riy Müstakiller otuzu geçti "iıımlillllinniininillllllltlllrııınıiM... PERŞEMBE 23 NiSAN 1931 ABONE ŞERAİTİ ! MÜOOET: İTÜRKİYE İÇİN : Seneligi \ 1400 Kr. i 6 Aylığı ! | 3 Aylığı : HARİÇ İÇİN 2700 Kr. 750 Xr. | 1450 Zr.. 400 Xr. 1 800 Kr. ^ Nflshası her yerde ^ 5 Kuraştur ^ bayramı Kooperatîf İslerinde Plân!.. Bîr taraftan cihan iktisadiyatın daki buhranın tesirleri, diğer ta raftan doğrudan doğruya keza iktisadî teskilâtsızhğımız yüzünden satış sıkıntılan baş gösterince ga • yet canlı bir «derde deva bulmak cereyanı» meydan aldı; şimdi her kafadan renk, renk «çare» ler fış kınyor! öne sürülen çareler arasmda is tihsal, satış ve istihlâk işlerimizi kooperatiflestirmek fikri, hîç şüphesiz ki, en akla yatanıdır. Fakat unutmıyalım ki, iktisadî çareler de tıbbî ilâçlar gibidir. Ancak muayyen şartlar altında iyi netice verir!. * ** Bundan iiç sene evvel «Cumhu rîyet» gazetesinin ve «Havat» mecmuasının sütunlarında istihsal. satış ve istihlâk işlerimizi kooperatifleştirmek lüzumu ve zarureti hakkında yazdığımız makalelerde öne sürdüğümüz fikirlerin bugün filizlendi ğini görüyoruz. Meselâ; Darülfünunun kooperatif fikriyatını yapmak hususunda önayak olması lüzumunda. bahsetmîştik Hatta bu münasebetle artık bîzde de müstakil bir iktisat Fakültesinin kurulmasını ve onun için de bir kooperatif enstitüsünün açılraasını teklif etmiştik. Muallim mekteplerinde de koo peratîf kursları açılması lüzumuna isaret etmis ve hatta bu maksatla îstanbul Mi'alllim mektebinde bir konferans ta vermîstik. Butrün bu fikirler can bulmağa basladı: Darülfünun harekete geldi. Ti caret mektebinde kooperatif kursları acıldı. Yalnız bizim anlamadığımız bir r.c'ıîa ',ar: I Niçin üç dört sene evvel, hatta daha da evvel bu fikirlerin tatbikına baslanmadı? O zaman «ihtiyaç» yok muvdu? O zaman bu «fikir» ler mevsimsiz miydi? O zaman bu fikirleri tatbik edecek «unsur» Iar mı yoktu? Bizce, ihtivaç, ayni ihtiyaçtır. Fikirler, avni fikirlerdir. Unsurlar, ayni unsurlardır. Demek biz, «zaman» ın rolunü hesaba katmamışız.. *** 23 Kâzım Karabekir, Refet, Ali ihsan Pş. Iar namzetliklerini koydular! Ali İhsan Pş.nın namzetliği İzmit'ten dir, eski Terakkiperver ve Serbestçilerden başka talipler de var! Bir haftalık çocuk saltanatının ilk günü! • > P < H » ' " • İlk Büyük Millet Meclisi 12 sene evvel bugün Ankara'da açılmıştı Gazi Hz. Yeni Meclisi 5 mayısta içtmaa davet edecekler Istanbal'dan mustahUlen namzetliklerini Refık İsmaü B. Feridun Fikri B Refet Pş. vazedenler Kâzım Karabekir Pş Reisicumhur intihabı ilk gün yapılacak Ankara 22 (Telefonla) Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hz. dördüncü Büyük Millet Meclisini 5 mayısta içtimaa davet edecektir. Meclisin ilk celsesinde en yaşlı zat muvak kat riyasete seçilerek azanın tahlifi ve divani riyaset intihabı yapılacak, öğleden sonra Riyaseticumhur intihabı tecdit olunarak Reisicumhur kürsüde yemin edecektir. Ikinci günkü celselerde de kabinenin istifası ve yeni kabinenin teskili hak kındaki Riyaseticumhur tezkereleri okunduktan sonra encümenler intihabı yapılacaktır. Yeni encümenlerde çok tebeddül olacaktır, ezcümle çiftçi ve amele meb'uslarından bir çoğu tktisat encümenine girecektir. Ankara 22 (Telefonla) Gazi Hz. bugün çiftliklerine giderek geç vakte kadar orada meşgul oldular. Ankara 22 (Telefonla) Gazi Hz. nin beyannameleri memleketin her tarafında bü yük bir memnuniyet uyandır mıştır. Fırka umumî riyasetine her gün bir çok teşekkür tel grafları gelmektedir. 23 nisan millî tarihin, kudsiyeti kadar parlak, aziz bir sahifenin aç tığımız gündür. Bundan 12 sene evvel gene böyle bir bahar günü An kara'da Türk'ün ilk Millet Meclisi toplanmıştı, bugün o mes'ut tarihin hatırasını tebcil ediyoruz. Yann gene o Meclisin dördüncü devresine aza seçeceğiz. Iki sayıh bayramı birleştirmiş oluyoruz. 12 sene evvel.. Kısa bir zaman, yakın bir tarih.. Fakat bu 12 yıl i çinde neler olduğunu düşünen dimağların bir şaşkmlık âlemine dalmaması imkânı yoktur. tlk B. M. Meçlisi, ki Büyük Ga zi'nin en büyük eseridir, zaferler ve inkılâplar hep bu tükenmez kudret menbaından alınmış ve millete verilmiş mütevali eserlerdir. Meclis ilk toplandığı vakit en ümitsiz ve çaresiz gönlerimizdi. Vatan düşman elinde, ordu perişan, Padişah hain, hükumet usak, zavallı millet ise bü tün bu felâketler arasmda bitkin ve haraptı. Baştanbaşa uzun bir ıztırap mahşeri haline gelen Anado lu'da bir iman güneşi duğdu, top rağına düşen milletin damarlarına hayat şulesi verdi. Canlandık, a yaklandık, ve Ankara'da onun et rafına toplandık. 23 nisan 336 da ilk B. M. Meclisini açtık. Yeni vatan bu kaidenin üzerine kunıldu. Bundan sonra 12 asra zor sığacak inkılâplar yaptık, Türk milleti mazinin sıkletinden, saltanatm, hilâfetin, köhne akidelerin tahakkü münden kurtuldu, inkılâplarla muasır medeniyel derecesine doğru yükseldi ve bu yolda bir çok ulu bay bütün bunlara imkân kudreti ve taramlar yaptı. Fakat şüphe yok ki hakkuk sahası veren kudret ilk B. M. Meclisinin açılması oîmuştur. Bugün bu aziz hatıranın yıldönü münü daha hür, daha kavi ve daha azimli bir varlık içinde selâmhyoruz. 23 nisanın munzam bir ulviyeti daha var, bugün Çocuk haftası da başlıyor. Millî hükumet tarihinin başladığı günde Cumhuriyet nesli nin küçük halefleri bir haftalık bayramlarının ilkini tes'it ediyorlar. Çocuk haftası yavrularm millî bünyede'bir kıymet, bir kuvvet olduğunu ifade eder. Bu yedi günlük müddet onların eğlence, zevk ve hakimiyet devresidir. Çocuk haftasına girerken bütün millet hatırlamalıdır ki küçük yavrularm çoğu fakir, yoksul, yetim çocuklardır. Küçüklere tahsis edilen bu sürur günlerinde asıl onların hîmayeye, sahabete muhtaç oldukla • rını unutmamahyız. Bayram, boş mide, bitkin vücut, sefil ktyafetl« tes'it edilmez. Bir haftalık idare! Çocuk haftası bugünden itibaren başlıyor. Himayeietfal bu seneki Çocuk haftası için mümkün olan her fedakârhğı yaparak bayramı zen • gin programla tes'it edecektir. Dün de Fırka merkezinde program son defa tetkik edihnif <«e bir hafta idarî makamlara geçecek çocuklar *eçilmiştir. Tefrik edilen bucpcuklar şunlardır: Onuncu ilk mektep talebesinden Remzi Efendi Vali, ayni mektepten İstanbul'dan namz etliklerini koyanlardan Arif Onıç B. Kunduracı Mehmet Salih B Ressam Nazmi Ziya B. İzmit'ten namzetliğini vazeden Ali İhsan Pş. müdafaa edeceğini söyJemektedır. İntihabı meb'usan heyeti tefti fiyesme dün de müstakil meb'usluk Mehmet Salih Bey için İS müracaat vaki oîmuştur. Ayakkabıcılar Cemiyetlnis r*i« Müracaat edenlerin bir kısmı bizzat olan Mehmet Salih Bey de istidaımistidalarını Heyeti Tefiişiyeye getirda memleketteki muhtelif esnaf temislerdir. Bir kısmı da telgrafla müşekküllerinin kooperatifleştirilmesi racaat etmişlerdir. için bazı tezleri olduğunu ve bunu Dün müracaat eden 15 zat şun Mecliste müdafaa edeceğini beyan lardır: etmiştir. Evvelce hamal iken şimdi yıkıcı Pastacı Cahit Bey hk yaptığını söyliyen Bahri reis,, APastacı Cahit Bey Beyazıt'ta Zevk yakkabıcılar San'atkâranı Cemiyeti reis* Mehmet Sali, pastacı Hü pastanesinin sahibidir. İstidasmda seyin Cahit, avukat Besim Şerif, va koyu Cumhuriyetçi olduğunu söylepur makinisti Âdil Süleyman, avukat mekte ve çalışmağı vadetmektedr. Ali Galip,sabık Dersim meb'usu FeBesim Şerif Bey ridun Fikri, sabık Sinop meb'usu Avukat Besim Şerif Bey namzetRefik İsmail Beyler.Kâzım KarabeBugün de bundan üç dört sene liğini koyarken Cumhuriyetçi, milkir ve Refet Paşalar, esbak vali evvelki endişelerimizi tekrarlıyacalerden Ali Seydi, Çatalca'dan Ah liyetçî ve lâik olduğunu beyan etmişğız! met Azmi, Arif Oruç, zürradan İs tir. Kooperatifleşmek lüzumuna inanÂdil Süleyman Bey mail Sefik, sabık Ayakkabıcılar cemak başka, bir kooperatif kurmak miyeti reisi Süleyman Beyler. Seyrisefain idaresinin Moda va • gene baskadır. purunda makinist olan Âdîl Süley Bahri Reis KooDeratif nazariyelerini ve taBahri Reis verdiği istidada meb'us man Bey de Cumhuriyetçi olduğunu /ihini bilmek başka, bir kooperatifi (Mabadi 4 üncü sahifede) olursa Mecliste amele hukukunu iyi • işletmek gene baskadır. Bir memîekette istihsal ve sürüm işlerini koooeratifleştirro1 ~v'rlı, devamlı, bilgili ve tecrübeli bir faaliyet işidir. İşte bu işin bizde daha henüz unsurları yok: Bizde nazariye• •••• «•>• ciler var. Fakat kooperatifçiler yok. Bn itibarla miîlî iktisa'*"»tunı»ın cihan pivasalarındaki talih''*» alâ kadar bir mes'elede işin tecrübeye hic müsaadesi yoktur. Onun için bizce, ilk yapılacak ifîstanbul meb'us intihabatı yarın lerden biri şudur: sabahtan akşama kadar Darülfünun Türk iktisadiyatımn kooDeratiflesme i«ini münferit tecrübelere bı konferans salonunda icra edüecekrakmadan bilgili ve tecri;v<«»li bir tir. Bunun için bir program hazir «mörkez» vasıtasile idare etmektir. lanmıştır. Belediye dairesinde buluBunun icin de mutlaka koopera nan intihap sandığı sabahleyin er tif an'anesi olan bize yakın ve bize kenden salona nakledilecektir. Bu benzer memleketlerden bir kaç esnada bir alay tertip edilecek ve teknisiyen pfetîrtTneliyiz. ve o memle müzika calmacaktır. Heyeti Tefti ketlere derhal, kooDerati f ' o rde çaşiye Kâtibi Zühtü Bey. tertibata neIışmak üzere stajyerler göndermezaret edecektir. Sandık Heyeti Teftişîyenin huzuTürkiye'nin iktisadî, î/»î"iaî şartrunda açılarak içinin boş olduğu halIarına ve ihtivaçlarına göre koope ka gösterilecek ve ondan sonra karatif nesriyatmı, kooperatifçi ye patılarak mühürlenecektir. Bu iş ti«tirmek kurslarmı, k r" • » ? lcu <>. > • * saat sekize kadar bitirilecektir. Saru'aeak mmtakaları, koooeratif t'D at sekizden ona kadar Fatih, Eminölerini, sis*Mr>'«»rîni hazırlamak ve i nü kazalan müntehibi sanileri reyd'^e »»trnek işini bu merkeze havale etmelîviz. lerini vereceklerdir. Saat 10 dan on Heyeti Teftîşiye Kâtibi Umumisi Zuhtü B. mal edeceklerdir. Sandık 16 da kaikiye kadar da Beyoğlu, Besiktas ve VAnı1«cak etütler netir«»s'nde panacak ve reylerin derhal tasnifine «Türkiye'nin kooperatif leştirilme plâ Kadıköy müntehibi sanileri reyle baslanacaktır. nı» tesbit edilAcektir. Ancak böyle rini istimal edeceklerdir. esaslı ve etraflı bir plânla ?• Has*» tntihap esnasında bir müzika çaBir saat yemek fasılasmdan sonra lan'Iırsa, müsbet ve doğurucu bir lacak ve müntehibi sanilere limona13 te tekrar intihabata başlanacak devreye girebil'»*iz. ta ikram edilecektir. tır. Saat 13 ten on beşe kadar Sarı* * * Müntehibi sanilerin mzbatalart yer, Beykoz, Üsküdar, Adalar ve Müntehibi sanilerin mazbataları Bakırköy kazalan müntehibi sani fnşallah bu fikirleri üç dört sene sonra "ene tekrarlamak mecburi Ieri ve saat 15 ten 16 ya kadar da kısmen dün kendrlerine tevzi edil yetinde kalm^vız!.. miştîr. Bir kısmı da mazbatalannı bu muayyen saatlere yetişememis obugün alacaklardır. lan müntehibi saniler reylerini istiDr. VEDAT NEDIM Müntehibi saniler Reylerînde tamamen serbest olacaklardır Ankara 21 Halk Fırkasının müstakil neb'usların intihabına dair müntehibi sanilere yeni talimat vereceği haberi yalandır. Müntehibi saniler Halk Fırkası ırosrramından başka programla meydana çıkan cumhuriyetçi, milIiyetçi namzetlerden beğendiklerine rey vermekte serbesttirler. Ankara'da hâkim olan bir ka • naate göre, eğer mefsuh Serbest Fırka erkânından müstakil namzetliğini koyan olursa, müntehibi ( Mabadi 2 ivci sahifecre > İntihap nasıl olacak? Gazetemizın idaresine memur edilen çocuklar: Qetin ve Haîit Efendiler Reyler sekizden itibaren atılmıya baş lanacak ve saat dörtte ikmal edilecek Hamdun Efendi Polis müdürü, 20 inci ilk mektepten Orhan Efendi Belediye reisi, Besinci mektepten Salâhattin Ef. Fırka heyeti idare reisi, 10 uncu mektepten Zerin Hanm Hilâliahmer reisi, Besinci mektepten İlhan Efendi Tayyare Cemiyeti reisi, 20 inci ilk mektepten Müyesser Hanım Kadmlar Birliği reisi, 20 inci mektepten Bedia Hanım Dikis Yurdu müdürü, 20 incf mektepten Mübeccel Hanım hastabakıcı, birinci mektepten Lâtif e Hanım Hhnayeietfal reisi, besinci mektepten Hüse • yin ve onuncu mektepten Halit E fendiler Cumhuriyet tahrir müdürü, birinci mektepten Ekrem Efendi Yeni Gün müdürü, birinci mektepten ( Mabadi 2 inci sahifede ) . ATTILA Büyük Türk kahrahayatı En sağlam ve sahih menba lardan alınmış, tarihî hakikat lerden çıkarılmış bir eser Pek yakında neşre baslıyoruz Belediye Reisi Orhan Efendi tstanbul Rezmi Valisi Efendi Fırka Reisi Salâhattin Efendi