2 Nisan 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEO'tfCI SENF N" BosmuhBrrlrl V U N U S PMADİ İDAREHANESİ: Dimınunınuınhı* k,ır\iMDd«ı ılaım ıidlısu.sa "TVIgraf: N t a n h u l C u m h n r i v e t Posta k u t ı ı s u : N° 2 4 6 Başmuharrlr : 22366 rahrlr müdürü • 23236 İdare müdürü 22365. Matbaa 204 72 Cumhurıy Cumhuriyet Merkez Bankasına rağbet efe! j \ FERŞ&.V.BE 2 NISAN 1931 ABO\E ŞERAİTİ : MÜDDET: TÜRKİYEİÇİNj HARİÇ İÇİN | 1400 Kr. î 2700 Kr. j : Seneliği : 6 Aylığı 750 Kr. { 1450Kr..i, 400 Kr. { 800 Kr. j İ 3 A\lığı NUshası her yerde = 5 Kumştnr = KUBİLÂY abidesi: Komitenin beyannamesi Gazetemizin ileri attığı Kubilây abidesi fikri ilerledi, şekil • lendi, harekete gelerek yürümeğe de başladı. Abide bütün milletin iştirakile vücude gelerek Menemen'de ir ticaın canlandığı ve can verdiği yerde yükseltilecek ve Cumhu riyet kurbanı zabıt vekili mual lim Kubilây'ın hatırasını tazize tahsis edilmiş bulunacaktır. Bu eseri vücude getirmek için bütün milletçe vuku bulan iştiraki tanzim ve idare ederek nihayet te şebbüsü tahakkuk ettirecek olan komitenin reisi Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Pş. Hz. dün Anadolu Ajansı marifetile tamim ve gazetelerle neşredilen beyannamelerinde ilk işareti verdiler. Beyannamenin neşri akabinde gazetemiz bir çok vatansever Cumhuriyetçi vatan daşların ziyaretlerini kabul ile bahtiyar oldu. Bunların hepsi gazetemizin aldığı bu teşebbüsü takdirler ve tebriklerle karşı lıyorlar, onun şüphesiz olan muvaffakiyetine daha evvel iştirak etmek tehalükünü gösteriyorlardı. Kendüerine de söylemiş olduğumuz veçhile teşebbüs bizitn, fakat eser Cumhuriyetçi milletindir. Böyle bir teşebbüste önayak olmak netice itibarile bi • zim için belki vicdanî bir iftihar ve saadet teşkil edebilir, fakat onun neticesi olarak Menemen'de irticaın ayaklandığı ve yıkıl dığı yerde yükselecek abide hakikatte milletin hayat ve Cum huriyet önünde hiç yıkılmaz ve asla yenilmez azim ve imanının Maliye Vekilinin riyasetinde bir içtima aktedildi Devlet Bankasına gösterilen alâka her türlü tahminin fevkindedir Ankara 1 (Telefonla) Devlet Bankası tesis heyeti saat on buçukta Maliye Vekili Abdülhalik Beyin riyasetinde ictima etnmtir. Bu ic timada şimdiye kadar yapılan hisse kaydi muameîesi müzakere ve tes • bit edilmiştir. Bugüne kadar yapılan kayıtlar neticesine göre on beş mil; : yon lirahk sermavenin mi ^ m bir kısmı ikmal edilmiş ve bir milyon sekiz yüz bin liralık hisse senedinin kaydına müteallik muamelâtın henüz geld'ği ve bu miktar hisselerin mem'eketin uzak mıntaV».1armdaki kayıtlara ait olduğu anlaçıimıştır. Tesis heyeti mayısın ikinci trünü topl lanırtak ü?"re dn<"'m»st!r. B«n '=ı direktörleri tstanbul'a hareket etmişlerdir. Ankara 1 (A. A.) 15 ni sanda hisse kaydi muameîesi kat'î surette hitama erecek olan Cumhuriyet Merkez Bankasının ger<»k millî, gerek ecnebi malî müesseseier ve eerek halk arasmda m^zhar oM"»u itimat şayani kayt bir dereceyi bulmuştur. Kayıt muamelesinin bitmesine daha 15 gün olduğu halde taleoler bidayette ümit edilen miktarlan pek çok tecavüz etmiştir. Misal olarak yalnız memleke*'»rıî»'l'» calışan ecnebi bankaların istirak de receleri gösterebilir ki SO bin lira dan yukarı olanlar hesap edildiği halde bile kanunen bu banka'ara tefrik edilmiş olan bir milyon beş yüz bin Iirayı 660 bin lira t»cavüz etmektedir. Bu meyanda Osmanlı BaLf'ası bir milyon, Banka Kotnmerçiale İtalyana beş yüz bin. Fele ^«hk Banttsefir Bsmko»*^ 1OO Wtı, B«»nka di Roma 100 bin, Amerikan Ek«r»res 50 bin, Kredi Livone 50 bin ve t«tanbul Elektrik Şirketi 60 bin Bilmem eyliyecek hande midir, girye midir ? [İnşaat programlan, sabit e saslara istinat etmedlkçe esash bir faide temin edemiyeceği mü lâhaza edilmektedir. Çünkü program demek tahakkuku lâzım ve zarurl bir iş, esas demektir. Hal buki bizim varidat bütçemiz esas itibarile müstakar, sabit bir ma hiyet arzetmemektedir. Bu sene aldığımız vergilerin ne kadar za man payidar olacağı kestirilemez. Şimdiye kadar görülen misallere nazaran her sene menabiimiz muhtelif şekillerle tagyir, tebdil ve tenkis edilmektedir. Sağlam olmıyan bir esas üzerine program yapmak bir arzuyu ifade etmek faidesinden baska kat'î bir mana ifade edemez. Maahaza gerek ka nunun emri ve gerek Meclisin arzu ve karanna binaen en faideli o lacağına kani bulundugumuz hizmetler hakkında tanzim ettiğimiz beş senelik programı takdim edi yoruz.J jazi Hz. tekrar Ankara' meb'usu olacaklar! Gazi Hz. C. H. F. Ankara vilâyet heyetinin arzusunu kabul ettiler Ankara 1 (Telefonla) Cum namzetliklerini kabul etmele huriyet Halk Fırkası Ankara rini rica etmeğe karar vermiş • vilâyet heyeti, fırkamn banisi tir. Bu rica, Halk Fırkası kâtibi ve umumî reisi bulunan Gazi umumisi vasıtasile Gazi Hz. ne Mustafa Kemal Hz. nin, kur arzedilmiştir. tardığı ve yükselttiği büyük Büyük Reis, fırkamn bu ar Türk vatanının ve mütemadi zularını memnuniyetle kabul yen ikbal ve saadetine çalıştığı ettiklerini ve izhar olunan bu bütün milletin hakikî mümes sili olmakla beraber, Millî ha talepten çok mütehassis olduk Iarını beyan buyurmuşlar ve lâs davasımn ilk günündenberi çok sevdikleri Ankara'dan yeni Ankara meb'usluğunu tercih intihap devresinde de meb'us eylediklerini ve vilâyetin en olmaktan iftihar duyacaklarını muhterem ve büyük hemşeri si olduğunu beyan ederek, bu idare heyetine tebliğ buyur devrede de Ankara Vilâyeti için muşlardır. ne nihayet Cumhuriyet idaresile yeni bir şeref devri açmış olan böyle bir milletin efradından olmak ve onun bu yoldaki teşeb • büslerine iştirak edenle r i • çinde bulunmak hakikaten pek büyük bir bahtiyarhktır. Menemen'de müessif safha • larla biten mel'un hâdise Cum huriyetçi Türk halkının gayz ve intikam hisîeri içinde kırıla kırıla, ezile ezile tarihe karıştı. Fakat Türk milleti kendi hayatına sui kast mahiyetinde olan bu irtica hareketine bu âkibeti kâfi görmiyor. Orada Cumhuriyet uğuruna hayatını vermiş olan Kubilây'a bir abide yükselterek o facia ile bu kahramanlığın destanını şimdiki ve ileriki nesillerin gözleri önünde mütemadiyen canlandırmak istiyor. Filhakika büyük maksatlı büyük millet lerin hafızaları metin olmak ge rektir. Hayat seli içinde her hangi bir hâdisenin tarihe karışmasi artık ondan bahsoîunmamak için sebep değildir. Hafızası uyanık ve canlı bir millet işte böyle o hâdiseyi henüz girdiği tarihin sinesinden çekip çıkarır ve bütün dünyaya ve bütün nesillere ib ret olmak üzere onu canh bir kitabe halinde ortaya diker. Burada irtica ölmüstür, ve o daima ölecektir. Cumhuriyet uğurunda hayatını feda eden muallim Kubilây ise bütün bir milletin muhabbet hamlelerile muhat ola rak ebedî hayat ile mübeşşerdir: İşte timsali!.. Komite reisi Pş. Hz. beyannamelerinde abideye vuku bulacak iştiraki izah ederken bittabi ihtiyarî olan bu iştirakin mümkün olduğu kadar genis ve fazla olması icin hatta bes kuruşa kadar teberrülerin kabul edileceğini ifade buyuruyorlar. Muktedir olan varsın çok versin. Bu muk tedir olana ecre o sekilde yapı lan bir vazifedir. Fakat mukte dir olmıyan böyle bir şereften mahrum kalmasm.. Beş on kurus hpkesm kolavlıkl» yaoabü^reği bir fedakârlıktır. Böyle millî a Dünkü içtimaa riyaset eden Maliye Vekili Mustafa Abdülhalik Bey lira ile mukayyettir. Bu hal sermaye sahiplerinin Türk iktisadiyatma kar'u olan emniyetinin a<*k bir de lidir. Bunlardan başka 50 bin liradan dun olarak mukayyet bir çok ecnebi banka ve müesseseler de mevcuttur. Kayit müddeti 15 nisanda biteceği için memleketin en uzak, en hicra taraflarında bulunan va tanad?Iarın bile Türkiye'nin en iyi ve istikballi işi ve Türk maliyesinin en ms««bet tesebbüsü olan Cumhu riyet Merkez Bankasına istirak edeceklerinde zerre kadar süphe edilmem°ktedir. Bir tek hi?se için bile yazılroak kabil olduğu icin en kü*cük sermayeler de müVefit olabî lirler. Anadolu Ajansı bu hususta peyderpey malumat v*»recektir. Yukariki satırlar, tstanbul Belediyesinin son zamanlarda tanzim ederek Şehir Meclisi azalarına dün tevzi ettiği «beş senelik proğram» ın mukaddemesidir. Bu programın «sağlam olmıyan bir esas üzerine» yapıldığı ve «bir arzuyu ifade etmek faydasından başka kat'î bir mâna» sı olmadığı sarahatle itiraf edildikten sonra artık uzun söze ne hacet, Şehit Kubilây abidesi Bütün vatandaşları iştirake davet ediyonız Dünden itibaren teberrüat kaydına Kubilây öldü, mezarı hepimize bir gönül kâbesi oldu. Lâkin onun menakibi olan inkılâp gençliği sadece elemi ve merareti içinde mütevekkil, ve âtıl kalamaz. Taassubun vahşice yok ettiği bu Cumhurivet çocu ğunu mermer ve granitten yük selmiş bir abidenin ihtişam yı ğınları üzerinde âciz varlıklarm fevkine çıkarmak kan ve iman borcumuzdur. Kubilây, bir remizdir: Cum hurivetin remzi. Bi'* sabahın a lacakaranhfında Menemen'de baskına ugrıyan; Türk inkılâbı, Türk Cumhuriyeti idi. Bu aziz kudretin savuşturduğu tehlike i'.e şehit bir müdafiin hatırasını bize asırlarca ihtar ederek az mimizi kuvvetlenHirecek bir haCumhuriyet iç~'n tereddiıtsiız başmı veren genç zabit ve muaUım,' Kubilây Iâs ve iman şahikası meydana getirmek mecburivetindeyiz. kendi unsurlarından başlıyan bir Kubilây aMdesi i'in mub'Ter teberrüat listesi açarak işe girişmesai bugünden iîibaren bilfiil mi^tir. bashvor. «Cumhurivet» evvelâ ( Lutfen sahHeiıi cevırinız > Var kıyas et!.. i Kış ve Kar! İ haşlanmıştır, ilk yekun ( 1 0 6 ) liradır Bu sene bir türlü yakamızı bırakmıyor t Intihabat faaliyeti Ankara'da müntehibi sani intihabatma bugün başlanıyor Istnbul'da intihabat 8 nisanda yapılacak Ankara 1 (Telefonla) Ankara'da müntehibi sani initiha batı cuma günü başlıyacaktır. Namzet Iistesinin başında Gazi Hz., Kâzım, İsmet Pş. lar, bütün vekiller, fırka ve hükumet erkânı, Belediye azaları, Daimî En cümen azaları, Ankara fırka teşkilâtı azaları, heyeti idare aza ları vardır. Nahiyelerden altmış kadar çiftçi namzet gösterilmiştir. Mesleki gruplar mes'elesi Ankara 1 (Telefonla) Yeni mecliste meslekî gruplar teşkil edileceği, ciftçi, tüccar ve ame leden mürekkep gruplar buluna bidelerin kıymeti ona iştirak e denlerin çokluğile mütenasip olur. Reisi Pş. Hz. nin beyannameleri yarının Cumhuriyetçilikte elbette bizden ileri nesillerini teşkil edecek olan bugünün Türk yavruları üzerinde bilhassa ısrar ediyor ve onların pek küçük i.ştiraklerinde istikbal ve istiklâli mizi tarsin eden kuvvetli per çinler görüyor. Bu<*ünün Cum huriyetçi ana ve babalarile yarını hazırhyan muallimlere işte pek güzel bir terbiye mevzuu. Iste riz ki bu vesile ile kücük yavru lanmizın saf kalpleri çirkinlik ten nefrete sevkolundukları kadar iyiliklere ve srüzelliklere karşı hoplasın ve yükse's'n. lsteriz ki bugünün cocul*'=m Menemen'd^ki abideyi biz diktik desin'er ve bu muazzez hatırayı bütün hacağı hakkındaki haberler bura • da fena bir tesir bırakmıştır. Şimdiye kadar olduğu gibi yeni mecliste de bütün halk sımflarının menafiini telif etmek Halk Fırkasının esas şiarıdır. Bunu bir sınıf mücadelesi haline sokmak istiyenler, eğer bir propaganda tesiri altında bulunmıyorlarsa, bethah kimselerdir. Bu neşriyat fırkayı dahilî bir inkısama uğ ratmağa matuf bulunuyor. Nüfus farkları neden ileri geliyor? Ankara 1 (Telefonla) 1927 nüfus tahririndeki rakamlarla bu defaki meb'us intihabında yapı(Mabad 4 üncü sahfede) Dünku karlı manzrradcfn bir intiba Nisan baharın müjdecisidir, derler. Dün nisan ayının girme sile bir kaç gündenberi devam etmekte olan mevsimsiz soğuk • ların, kar fırtınalannın da hitam bulduğunu zannetmiş isek te kış şiddetli bir taarruz hareketile el'an bizi terketmek istemediğini isbat etmiştir. Dün öğleden sonra başlıyan kar, kânunusani (Mabadi 4 üncü sahifede) Şehrimize gelen îtalyan talebesi yatlarında taşıyarak kendi ço • cuklarına onu şanlı bir dastan gibi hikâye etsinler. Cumhuriyet rejiminde zahirî bir ölümden bin hayat fışkırtmamn sırrı işte buradadır. Menemen'de yükseltilecek Kubilây abidesine iştirak edecek Cumhuriyetçi Türk'lere Cumhuriyetin sütunları ve sahifeleri açıktır. Komitenin tayin ettiği usullere göre teberrüat günü gününe fş Bankasına ve şubelerine tevdi edilecek, iştirak edenlerin isimleri de bu teşebbüsü ileri atmış olan Cumhuriyet'in sahife lerine kaydolunacaktır. Cumhuriyetimiz için bu kadar kıymetli bir teşebbüsün istirak l'stelerinde mevki almak, bir az da insan kendi ismini tarihe altın harf lerle yazmak dem»'<tir. M. Masfieİİd Ingiliz şairi dün Ankara'ya gitti Şehrimizde bulunan bü yük İngiliz şairi M. Mas filed dün akşam Ankara'ya gitmiştir. Şair dün kendisile görü şen bir mu harririmize demistir k i : Dün în İtalyan profesor ve ta'ebesi Umbria vapuru güvertesinde 9 üiz Ankara'ya giden s aİTİ M Masfleld YUNUS NADt « Şehrinizin hemen her tarafını gezdim. lstanbul seyahatim den fevkalâde memnunum. Ben şimdiye kadar bu kadar şayani ( Mabadi 4 üncü sahifede ) ttalya'nın muhtelif Darülfü nun talebelerinden mürekkep 28 kişilik bir kafile profesor Çerkutei'nin riyaseti altında dün sa bah Umbria vapurile şehrimize gelmişlerdir. Talebe, bugün Darülfünunu ziyaret edecekler ve akşam Avrupa eksprcsile Sofya'ya gideceklerdir. Sofya'da bir hafta kaldıktan sonra Balkan haftas'nda bulun mak üzere tekrar şehrimize ge leceklerdir. . Yunan Darülfünunltdarı 9 nisanda şehrimize gelecek • lerini yazdığımız Yunan Darülfününu müderris ve talebesile a vukat ve doktorlardan mürekkep seyyah kafilesine Yunan Darülfünun kulübü heyeti teftişiye reisi ve Âyan azasmdan M. Zeg gelis riyaset etmektedir. Darülfünun Hukuk talebesî cemiyeti misafirlerin izazı hu • susundaki programını hnzırla mıştır.