7 Ekim 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDINCI SENE N« 2 3 0 6 Raçmutıarrlrl YUNU8 NADt > « • • < • • • » • • •• • • • • • •• • > İDAREHANESİ: îMiyoflnmnıınıiye karşısında dairei raahsnsa Telgraf: İstanbul CumhuriyetPosta k u t u s u : N° 2 4 6 Başmuharrlr : 2366 • Tahrir müdürü : 3236 *** müdürU 2365, Kltap kısmr 473 1 umhu riyet """'"" "•"""" " """"" """""" " ıiMiııııııu , •»'•»'»""•»•»«. «™ •».».,»,.. ,(II,H 3ALI 7 TESRiNIEVVEL 4BONE ŞERAİTÎ ••#••••••• •<**••«***• j MÜDDET: JTÜRKİYE İÇİNj HARİÇ IÇİN j Seneliçi j 1400 Kr. İ 2 7 0 0 ^ * " j 6 Ayhğı j 750 Kr. İMt^O KıT | 3 Ayhğı İ 400 Kr. | 800 KrT\ * * * * * ' ' I ' ' ltttttHH«MMMHMMKMIUIM*IIMIOII mf~ Nttshası her yerde " m Z mWmm Kurtuluş günümüzü tes'it ettik ^^ nHH W llliniHMIinilHnillllllllllMlllllllllllllllllinilllllillllllllllIllllllllllllllllllllUHIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIinillllllltllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIIMllllınılıılllllllıı Ufaktefek Hâdiseler Oluyor , ,„„,„ „„,,»,.•„„„,„„,•„„„„„„„, 5 Kuruştur = ^ ^ ^ vmnmmmMHmJZm lintllilllllttlUllllinilllllllHIUIIIHIIHIIIIIIIUIIIIIIIİIIUIIIIIIIIIIIIİHIHII intihabat mücadelesi devam ediyor Reylerin dörttefiçiinüHalk Fırkası kazanmaktadır İntihabat pek çetin oluyor Kadıköy'ünde ve Küçükpazar'da cerh hâdiseleri Dün bütun intihabat dairelerini dolaşan muharrirlerimizin müşahede ve intibaları Dün tstanbul'un kurtuluş bayramında, Taksim'deki Cumhuriyet meyd anında, Cumhuriyet abidesi önünde yaptlan resmi geçide umumi bir bakış Uyanan Almanya Son intihabat münasebetile Dresden, teşrinievvel 930 Versailles (versay) muahedesi imzalandığı vakit oyun çağında bulunan Alman'Iar, şimdi, rey sahibi oldular. O vakit henüz bir şey bilmiyorlardı, yurtlarının çok sıkıntıh Belediye intihabat! dün de çenrin het tarafmda hararetle devam etmiştir. İnvaziyetini yalnız büsbütün fakirleşmiş tihap evvelkl günkü gibi gayet çetin eesofra başında karanlık ana ve baba yüreyan etmektedir. Her tarafta yüzlerce sünden sezebiliyorlardı. Şimdi artık göbinlerce halk sandık başlannda fırka rüyorlar, genç ruhları büyiik harpten mücadeleleri yapmakta ve bu mücadelesonra gelen esirliğe karşı isyan fırtınası ler bazan maalesef kavga ve döğüş şeklle taşıyor ve bu muahedeyi imzalıyanlini almaktadır. İntihap serbestçe cereları derin bir kin ve nefretle anıyorlar. yan etmekte ise de Serbest fırkacılar her Fakat bilmiyorlar ki: Versailles muahetarafta bir çok şikâyetlerde bulunmakdesi nasıl bir vaziyetin çocuğudur. Evet, tadırlar. Alâkadar memurin bunların şibunn hiç düşünmiyorlar. kâyet ve itirazlarını dinlemektedir. Dün Onları çıldırtan çok acı bir hakikat Serbest fırkacdar tarafmdan bazı yer varsa o da budur: Roma'da huküm sülerden gerek Vilâyete ve gerek muddei ren, bir vakitler bütün dünyada muhteumumiliğe şikâyetlerde bulunulmuştut. şem bir politika kudreti olan, ilmi ile, Fakat alâkadar olanları getiremedikleedebiyatı ile, fenni ile yeryüzünün büyük rnıden bittabi haklarında bir şey yapı fmnamıstır. bir Yarlıgmı teskil eden Almanya, evet Crayrimüslimler hemen hemen nma 1 böyle bir Almanya, nasîl esir olabilir, Ihtthabathm ma hteKf intibaiar miyetle Serbest fırkaya rey vermekte nasıl bu ağır yükü tasıyabilir? Bir hamdirler, Binnetice her tarafta Halk talede 12 meb'ustan 107 meb'us çıkaran kasma rey verenler Türk'lerdir. Her tamilliyetçi sosyalist fırkasınm kuvvetini rafta Cumhuriyet Halk Fırkasınm efcseburada aramak icap eder. Bu cereyan riyet kazandıgı gdrülmektedir. Halk Fn> bugün henüz 41 yaşında olan Adolf HitResmi geçitte kahraman piyadeieri mizden mSrekkep çelik bir kıt'a kasının dörtte öç raddesinde rey aldığı lelr'in idaresi altındadır. tahmin ediliyor. Etabîi vesikası almamı? sert adtml arla geçerken Alman gençliğinin isyanlı uyanışmı olan Rumlar mtihaba giremiyecetderlnbilen Avrupa, intihabat başladığı vakit Dün tstanbul'un kurtuluş bayramı idi. ien bunlara rey attınlmamaktadır. Bunçok sinirlenmişti, neticeyi sabırsızlıkla İtilâf kuvvetlerinin Yunanistan'ın Anaarm vaziytleri henüz meşkuktür. bekliyordu. Eski Alman başvekili Dr. dolu'da yediği kahhar darbenin neticesi Gerek Vali Muhittin ve gerek muavin Marx, intihabat neticesini «hakikî Al olarak bu güzel sehri tahliye ve onu ha | Fazlı Beyler dün İstanbul'un muhtelif manya'nm ifadesi» olarak kabul etmi hikî evlâtlarına teslim etmek mecburiyerlerindeki intihap faaliyetini teftiş et[Belediye inti Intihabata müdahale ve bazî yor ve bunu, daha ziyade bir sinir taş yetinde kaldıkları günün senei devriyesi mişler ve halkın şikâyetlerini dinUyerek Kabatında C. vatandaşların intihap hakkından lâzım gelen emirleri vermişlerdlr. kınlığı şeklinde muhakeme ediyor. Fa fevkalâde merasimle tes'it edilmiştir. H. F. lehine mümağdur edildiği tarzındaki şikâyetİntihap yerlerini gezen muhtelif mukat, vaziyet, Marx'm düşündüğü gibi Sabahtan itibaren halk sokaklara dö külmüş, her taraf bayraklarla tezyin edahaleler vaki lerin mahiyeti nedir? harrirlerimiz gördüklerini şu suretle kaydeâildir. Bu sözler, siyasî bir maksatla dilmişti. Hazırlanan program mucibinte olduğu şeklinde detmektedirler: Vali Bey bize cevaben atideki söylenmiş olabilir. Almanya'yı iyi tanı yapılacak geçit resmine iştirak edecek oşikâyetler mey beyanatta bulundu:] yanlar, son intihabatm Alman'hkta ya lan mekâtip talebesi ile kıtaatı askeriye Beyazit dairesinde « İntihabata müdahale edildiğü» dak şıyan cereyanları tam manasile ifade et saat dokuzdan itibaren Sultan Ahmet Dün Eminönü (Beyazit) dairesindeki dana çıkması bazı gacetelerde şikâyet yolln neşriyat y»tiğini bildirirler. Adolf Hitler, halkı sü meydanında ahzi mevki etmişlerdi. Saat intihap sandığı saat 7 den İS e kadar dolayısile dün püdığını gordüm. Halkın en başlı haknka rüklemesini çok iyi bilen kudretli bir ha onda toplar atılmak suretile bu şerefli Mihraplı camiinde durmuş ve Sarıdemlr, akşam İstanbul siyasiyesine taalluk eden intihap îsintn her Demirtaş, Yavuz Ersinan, Hacıkadm, Ho ValİM Muhittin tîptir. Çizdiği program, ufak istisnalarla, gün tes'it edildi. Vapurlar diidük çaldıtürlü tesfrler fevkinde kalmasma ve yamo! ca Giyasettin ve Süleymaniye mahalle Beye müracaat bütün genç Alman'lığm istediği, coskun lar ve bir dakika sükut edilerek şehitleMuhittin B. kanun hakümlerinin hâkim ve mer*i olma» leri rey vermişlerdir. Sandık 13 te Kühasret duyduğu şeylerden ibarettir. Ko Kolordu Kumandanı Şukrü Naili Paşa ( Lutfen sahifeyi çevirinK ) çükpazar'da Rüstem paşa eamiine nak ettik ve şu suali sorduk: münistine varıncıya kadar Versailles rin hatıraları taziz edildi. Müteakiben edilmiş ve yediye kadar intihap devam muahedesini istiyen tek Alman yoktur. erkânı harbiyesile birlikte kıtaatı teftiş itmiştir. Buraya rey veren mahalleler tzci hanım kızlarımız geçit Yalnız bu ağır yükün atılması için takip etti. Zindankapı, Ahıçelebi, Rüstempasa ve resminde Teftişin hitamını müteakıp kıtaatı asedilen yollar başkadır. Tahtakale'dir. Denebilir ki 9 dairei beleAdolf Hitler; Alman'lığm çok büyük keriyeye yürüyüş emri verilmiştir. Asker bahirleri kumandanları da bulunmakta diye den en çetin intihap yapılan yer buAlemdar caddesi Köprü Şişane tari idi. Halk için tribünün muhtelif kısım • rasıdır. Serbest Fırkacılar burada her yer bir kndret olduğunu biliyor. Napoleon'u kile Taksim'e mnvasalat etmiştir. larl ile abidenin etrafı tahsis edilmişti. den daha fazla faaliyet göstermektediryenen, her gün fen sahasında yeni bir Taksim'de abidenin karşısındaki ga kıtaat saat 11 de Taksim'e muvasalat etrekor kıran, yeni bir harika yaratan rajın önüne güzel bir tribün yapılmıstı. miş ve şehir namına Cemiyeti Belediye ler. Bu zevatın söylediğine göre burada Almaniık, unutulmuş milletler devlet Davetliler burada oturmakta idiler. Bu Reisi sanisî Sadettin Ferit Bey şu nutku verilen reylerin büyük bir kısmı Serbest fırkasına aittir. kurarken, hür yaşarken neden esir kal meyanda B. M. M. Reisi Kâzım Paşa, irat etmiştir: Bilhassa Rüstem paşa camiinde ha sm? Halkı son intihabatta idare eden Vali Muhittin, muavini Fazlı, Belediye Sadettin Ferit Beyin nutku mallar ve esnaf reylerini vermek için o ana fikir budur. En çok rey alan fırka muavini Hâmit, Müskirat İnhisan ü. M. «Muhterem İstanbul halkı, aziz hemşe kadar tehalük göstermişlerdir ki yüzlerlar, onun için milliyetçi sosyalistlerle Asım, İstanbul meb'usu Ziyaettin, Sıvas ce halk birdenbire sandığın üzerine hüEİlerün! komünistlerdir. Yumuşak bir politika meb'usu Behçet, Maarif Emini Muzaffer Bugün sevgili İstanbul'umuzun kurtu :um etmislerdir. Tabiî bu şerait altında yolu takip eden fırkalar kaybetmişlerdir. Beylerle Hakkı Şinasi Paşa, Yusuf Ak luş bayramını tes'it için yaptığımız ih ifayi vazife edemiyen intihap heyeti terVersailles muahedesine karşı uyanan çora Bey bu meyanda idiler. Davetliler ki mesai etmiştir. Bunun üzerine polis ( Mabadi 4 üncü sahifede sert cereyan, nesiller rey sahibi oldukça, arasmda şehrimizde bulunan Rus tahtelkuvvetleri takviye edilmiş ve elliye yaartacaktır. Simdîye kadar yumusak bir IHII1IIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIHMIIIIIIIIIIIII kın polis celbedilerek halkla sandık arayol takip eden partiler de ilerde, yeni sizlik tahsisatı almakla kalmıyor, ayni rın inkişafı için son derecede uygundur. sma kordon yapılmıştır. Bu suretle halkdoğan vaziyete karşı baska türlü hare zamanda vergi de vermiyor, iktisadi bir Bugun 107 meb'us kazanan milliyetçi tan rey vermek istiyenler beşer onar bıket etmek mecburiyetinde kalacaklardır. kıymet te yaratmıyor. Böyle felâketli bir sosyalistlerin yarın, Hitler'in dediği gibi, rakılmıştır. Milliyeçi sosyalistler, bizim bildiğimiz vaziyete düşen insanlarm miktarı art 250 meb'us çıkarmalan ihtimali yok de Burada Serbest Fırkacıların hamalları, tarzda, sosyalist değildirler. «Beynelmi tıkça, umumî hayatm daha sıkıntıh bir ğildir. Milliyetçi sosyalistlerin büyük za ;ediğin ipkası ve başlarındaki mütekalellik» fikrile hiç bir münasebetleri yok vaziyete girmesi kadar tabiî bir şey ta ferini gördükten sonra, başka fırkalara itlerin kaldırılarak yerlerine kendilerintur. İktisadi prosrramlarmın ana noktası savvnr olunamaz. rey vermiş olduklarına çok müteessir o den adamlar koyacaklarmı söylüyerek «trüst» teşekküllerine karşı aldıklan Trüst mes'elesi hakkında, yeni tesekkül lanlar büyük bir yekun tutar. Milliyetçi kendilerine celbettikleri anlaşılmıştır. sert vaziyetle ifade edilebilir. Onlara gö eden «devlet fırkası» da ayni fikirdedir. sosyalistlerin programlarında çok acı Serbest fırkacılar burada propaganda re trüst; Almn«va'daki işsizîigin en1»aş Jakat Almanya, ihracat .trüstlerini, öy günler yaşamış gençliğin sertüfi vardır. için halka nutuklar vermişlerdir. Bil hassa hepsi intihap sandığını göz altınIıea sebebidir. Ne kadar gariptir ki: Bü le gelişi gozel," kaldıracak bir vaziyette İntihabat sıralarmda bir çoğunu rey da bulundurmuşlar re arasıra itirazlar tün issizliğin azalmasına çalışan hakikî d«ğildir. Çünkü: Böyle bh adım, beynel vermekten uzaklaştıran şey de""bu sert tmişlerdir. sosyalistler, «trüst teşeSkülü» ine fcarşı milel piyasalardaki rekabet için çok teh Jik olmuştur. Vali Muhittin Bey de dün akşam Küşimdiye kadar hareketsiz kalmışlardır, likelidir. Esasen, hangi fırka iş başına Alman intihabatınm neticesi Avrupa cükpazar'a giderek teftişatta bulunmuşhatta bazı vaziyetlerde, trüstlerin inki geçerse geçsin, bunu düşünmek mecbu politikası için çok ehemmiyetlidir. Artık tur. Sandığa yapılan hücumun istical şafına karsı göz yummuslardır. Alman riyetindedir. Fakat öyle trüstler vardır eski kini bırakmak, hadiselere göre dü maksadile olduğu anlaşümış ve Vali Bey ya'daki trüst hayatınm inkişafı ile işsiz ki, ihracat hayatı ile hiç bir münasebeti şünmek zamanı gelmiştir. Bu vazife de halk tarafmdan alkışlanarak avdet etkaldırılarak birinci derecede Fransa'ya düşüyor. Fic miştir. lik arasmda hic şüphesiz büyük bir mü yoktur. Bunların ortadan hte'nin sesini duyan, Leipzig harbinin nasebet vardır. Her trüst tesekkül eder issizliğin azaltılması çok mümkündür. Yalnız burada Serbest fırkadan 3 kişi ken yüz binlerre insan issiz kalmıştır. Almanya'daki işsizliği yaratan sebepler 41man'lığını derin bir gururla yaşıyan intihap encümeni azalarına bazı iftiraDevlet, işsizlere para vardımında bulun çok muhtelif olduğu için ona göre ted Almanlık Avrupa ortasında esir yaşa larda bulundukları için polis tarafmdan duğn icîn bütçe açığı artmıstır. Onun birler almması kadar tabiî bir şey yok mamağa azmetmistir. Genclik uyanmış celbedilmişler vegeç vakte kadar isticvap Reyini k'ime vereceksin?. Için Almanya'da maliye reformü yapıldı tur. Milliyetçi sosyalistler iş mes'elesini tır. Her gün daha derin duynlan bir e olunmuşlardır. Yeni fırkaya!.. Eminönü Halk fırkası mutemedinin sigı vakit «iş mes'elesi» nin ook ehemml yalnız muayyen cephelerden münakaşa sirlik acısmın vereceği neticeleri tahmin lâh taşıdığı hakkında da Serbest fırka etmek güç değildir. Sebep?. yetli bir yer tutması icap «ler. Cünkü: etmislerdir. Almanya'nın bugünkü datşlnl kaybeden işçi, yalnız devletten iş hili ve siyasî vaziyeti radikal cerejanla( Mabadi 2 inci sahifede ), Kocam eski fırkaya verdi 'de ondan?.. M. Nermi Taksim'de pariak bir geçit resmi yapıldı Tezahurata binlerce halk iştirak ehniş, nutuklar söylenmiştir € Müdahaleden sikâyet kasten yapılıyor! Muhterem İstanbul halkı reylerini tesirden azade olarak kullanıyor