27 Temmuz 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDINCI SENE N* 2234 Ba^tnüharrtrl VUNUS İDAREHANESt: i Düyuflnnmumiye karşısında dairei mahsnsa : Telgraf: fstanbul Cumhuriyet | Posta kntnsn t N° 2 4 6 i Başmuharrlr : 2366 1 • Tahrir müdürO : 3236 Idare madOrfl 2365, Kltap kısmı: 472 Alman Gurubu Iran'la münasebatımız Tahran Büyük Elçiliğimize tayin blunan Sofya Sefirimiz Hüsrev Bey yeni memuriyeti taayyün ettikten sonra Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerini ziyaret etmiş ve Müşarünileyh Hazretleri tara fından yemeğe alıkonulmuştur. Yemek esnasında Gazi Hazretlerinin yeni Büyük Elçimize İran'a dair ve Şah Pehlevi Hazretleri hakkında izhar ettikleri efkâr ve hissiyatı gazeteler neşrettiler. İran hakkında en halis dostluk hissiyatını ve Şah Pehlevi Hazretlerine karşı da bü yük bir itimat ve emniyeti müş'ir olan bu çok manalı beyanatın kıymeti üzerinde ne kadar tevakkuf edilse lâyıktır. Reisicumhur Gazi Hazretleri her şeyden evvel İran'ın hürriyet ve istiklâli içinde inkişaf eden komşu bir memleket olması fikrinde bulun 'duklarını söylemişlerdir. Hürriyet ve istiklâlin bir memleket için en büyük nimet olduğu zahiren malum bir hakikat zannedilirse de bu nimetin mahiyet ve kıymetini Gazi Hazretleri kadar derin ve geniş anlıyanlar çok değildir. Gazi Hazretlerinin ibda ettiği yeni Türkiye işinde kendisine mesnet ittihaz ettiği düstur bu idi: Hürriyet ve istiklâl. Bu iki kelimeyi ilmî bir ifade ile yalnız birinde hulâsa etmek te mümkündür: tstiklâl. Filhakika her memleketin hürriyeti istiklâlinde, amma tam ve kâmil istiklâlinde mündemiçtir. Sevdiğimiz memle ketler hakkında eğer hayirhahane İAHMnmîlerimis olacakftA bunların başına istiklâli geçirmekle o memleket hakkındaki muhabbet ve teveccühümüzün en yüksek derecesini göstermiş oluruz. Eğer o sevdiğimiz memleket İran gibi hemhududumuz olan bir memleket bulunur ve bu hudutlar her iki memleketin münasebatını alâkadar edebilecek hâdiselere sahne olursa o zaman bu temenninin mana ve kıymeti daha ziyade ehemmiyet peyda eder. Dost ve komşu bir memleket dahilinde kendilerine melce bularak beri tarafı iz'aç edebilen şekavet vukuatı hem iki tarafm komşuluğunu ve dostluğunu bozmıyan, hem de h«Ç bir tarafm istiklâlini haleldar ^stmiyen şekil lerde ve tatbikî bir ifade ile mütekabil itimat ve emniyete müstenit müşterek karar ve kanaatler dairesinde bertaraf edilmelidir. Bu işin başka bir hal sureti olmadığını bu mes'eleye dair yazdığımız ilk bir makalede biz de beyan etmiştik. Gazi Hazretleri İran hakkındaki muhabbet ve teveccühlerini tarihî tetkiklerin ortaya çıkardığı yeni hakikatlerle tarsin ederek her iki milletin ayni vasatî Asya men seine mensubiyetleri tahakkuk etmiş bulunmasına göre ırkî kara • betle müeyyet dostluğun tatbikattaki tecelliyatı bir aile samimiyeti arzedeceğine işaret buyurmuşlar dır. Filhakika eski Osmanlı İmparatorluğu devrindeki Türk İran münasebatının batıl şekillerine nazaran iki taraf efkârını yanlış yollara götüren çok galiz cehaletlerin, içinde yaşadığımız her manasile nazik zamanlarda ortadan kalkmasına intizar olunurdu. Gazi Hazretleri daha ileri giderek tarihî bir hakikat olmak üzere her iki milletin ayni asıldan gelme kardeşler olduğunu beyan ve teyit buyuruyorlar. İlme müstenit bu kuvvetli ifadelerin komşu memlekette ve bütün dünyada lâyık olduğu yüksek ehemmiyetle telâkki olunacağına şüphe yoktur. Şah Pehlevi Hazretleri her za man ve bilhassa yeni hâdiseler müvacehesinde eşkiyanın harekâtın dan muztarip ve mutazarrır olan Türkiye Cumhuriyeti ile onun Reisi tarafından münasip görülecek her guna teşriki mesaiyi büyük bir huIus ve samimiyetle tatbika hazır bulunduğunu tekrar ve tekit eylemiş ..... uıın Cu m n u ny et Salih Paşanın beyanatı ıllllllllllllllllllllllllllllllllllıııııııııır...... PAZAR 27 TEMMUZ 193O ,> A>B9NE ŞERAİTf •frfeDET^fTÖRKfYE İÇİN j HARİÇ îçfo'f f SeneKğîT 1400 Kr. | 6 Ayhğf j 2700 Kr, 75G Kr. | 1450 Kr. ,J3Aylığij 400 Kr. l~800Kr. yerde üzakere Bitti llımillMlınııııınıımrfHtnunımıiMiMnıılMlllirillllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMIinilMlltlir = 5 Knruştur == Nfishası her »20 milyonluk malzemej "Hakâri,, ye akın yapan Musul istikrazı mukavelesi bugün imzalanacak! Kürtleri geriye püskürtüldü a Ağrıdağı „ harekâtı bugünlerde başkyacak ve pek kısa bir zaman zarfında ikmal edilecektir Ağrı'daki tenkil ameliyesi neticeye yaklaşırken Irak hududundan gelen yeni bir tecavüz dikkat ve teyakkuzumuzu toplamağa vesile oluyor. Şimdiye kadar Şark havalisinden sınırlarımıza ve toprağımıza saldıran eşkiyayı ekseriyetle imha etmiştik. Bu sefer de Irak tarafından bir hâdise baş gösterdi. Musul mıntakasında oturan Harzal şeyhinin 500 atlısı 2122 temmuz akşamı Hakâri'nin Ortan nahiyesine taarruz etmiştir. Hudut kıtaatımızın şedit mukabelesi üzerine mütecavizler zayiat vererek çekilmeğe mecbur olmuşlardır. Yeni taarruzun Oymalı'daki askeri mizi Cenuba çekmek ve orada oyalamak suretile asıl harekât saha sını işkâl etmek maksadile yapıl dığı tahmin ediliyor. Her hangi bir ihtimali kökünden yapamıyacağı şüphesizdir. Agrı harekâtı başlıyor Beyazıt 26 (Hu. Mu.) Ağrı dağında yapılacak yürüyüş ve tarama harekâtı hazırlıkları tamamen ikmal edildiğinden bugünlerde tatbikata geçilmesi ihtimali kuvvetlidir. İhata ve tenkil ameliyatında sıkışacak asilerin Iran'a kaçmaması ve Iran'dan yeni tecavüz vuku bulmaması için etrafh tedbirler alın mıştır. Bilâfasıla devam eden tayyare ateşleri asilere hergün telefat verdiriyor. Son dakikada verilen haberler, eşkiyanın bitkin bir halde olduğu merkezindedir. Bir haftadanberi Ankara'da \ bulunan Berlin Büyük Elçimiz Kemalettin Sami Pş. dün şehrimize gelmiştir. Büyük Elçimiz bir muharriri mize beyanatta bulunarak de miştir ki: « Dost Alman hükumett ile münasebattmtz saytan ittemnuniyettir. İktisadî sahada da inkişafa doğru yürümektedir. Berlin tstanbul arastnda ha vai sefer ve postalar tesis etmek için sermayedar bir Alman grupu Ankara'da müzakerelerde bulunmaktadır. Müzakerattn pek yakında muvaffakiyetle intaç olunacağtnt tahmin ediyorum. Diğer bir Alman grupu ile va~ de ile 20 milyon liralık malzeme tkfdztna dair müzakere'tiefîce lenmiştir. Mukavelename yarın (bugün) Ankara'da imzalanacaktır.» Haydar Rifat Bey dun hapisaneye girdi Diyorki: "Ben yatarken davamalâka uyandırmakta devam edecektir,, i Müthiş bir kadın! Gazi Hz. nin 17 şampiyona kahramanı Mel. Mari İstanbul'a geldi, konferans|ar yerecek mühim beyanatlan Mel. Mari Tayyare Cemiyeti Müdürü Hasan Fehmi B. le bir arada, sağda bir portresi Fransa'nın en meşhur kadın tayyarecilerinden Mell. Maric Marnlngt dün şehrimize gelmiş ve Fransız sefareti vasıtasile tayyare cemiyetimizi ziyaret etmiştir. Fransa cemiyeti resmî murahhası ve Sıhhiye tayyareciliği ikinci reisi olan Mel. Marie dün kendisile konuşan bir muharririmize şunlan söylemiştir: « Dünya tayyareciliğini tetkik için seyahat ederken tayyareciliği çok seven memleketinize geldiğimden çok memnunum. Seyahat programımda İstanbul'da bir kaç gün kalmağı tesbit etmiştim, şehrinizin beni pek çabuk teshir eden cazibe ve güzelliğini doya doya seyretmek ve görmek istiyorum. Bunun için de öyle zannedlyorum ki samimî muhiımmııııııı olduğundan Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretleri mem nuniyetle karşıladıkları bu temi natı büyük bir itimat ile telâkki buyuruyorlar, ve bu mütekabil itimat ve emniyetin tam ve kâmil tecellisine cereyan imkânı vermek için dir ki en müşkül zamanlardaki yakın arkadaşlarından birini Şah Hazretleri nezdinde kendilerini temsile memur etmeğe karar ver miş bulunuyorlar. Filhakika Hüs rev Bey bu vazifeyi hüsnü ifa edecek arkadaşların en değerlilerin den biridir. Türk İran münasebatınîn Gazi Reisicumhur nazarındaki büyük mevkiine göre son hâdiselerin şu veya bu suretle hallini çok tâli ehemmiyette mes'eleler saymak mümkündür. Bu hâdiselerin en tabîî, en makul, hatta yegâne makul halli tarzı bazı kimselerin bir daha Iran topraklarından Türkiye'ye geçerek şekavet yapabilecekleri ve başları sıkılınca da fran toprakla rına kaçarak takibattan kurtula Kumaridan Salih Ps. Salih Paşanın beyanatı kesmek için Cenup ve Cenubu ŞarKolordu Kumandanı Salih Paşa kî hudut müfrezelerimiz derhal takviye edilerek ihtiyaç nisbetin beyanatta bulunarak Zeylân ve Avukat Hay de kuvvetlendirilmiştir. Bu hâdise Çaldıran tenkil hareketlerini izah dar Rifat Bey IMdbadi 4 üncu sahlfede} nin Ağrı harekâtına hiç bir tesir hakkında Ankara mahkemei asliyesince verilen ve Mahkemei Temyiz tarafm dan dokuz ay on gün olarak tasdik edilen mahkumiyet kararı, Müddeiu Matbuat cemiyeti heyeti mumiliğe tebNğ edildiğini yaz önümüzdeki cuma günü mıştık. Mahkumiyet i Bulgaristan'a gidiyor lâmı Müddeiu Bulgar gaze mumilikten ilâ tecileri fede mat dairesine rasyonunun , havale edilmiş Türk Matbu ve Hadyar Ri at Cemiyetin fat Bey hakkınden bir heyeti da bir tevkif Bulgaristan'ı zi müzekkeresi keyarete davet silmiştir. Haydar Rifat B. hapisaneye giderken ettiğini ve ahiDün sabah erken'den Haydar Ri miştir. Burada kendisine Mahkemei şehrimize fat Beyin evine sivil bir zabıta me Temyizin tasdik kararını havi ilâm ren muru gitmiş ve kendisini Adliyeye sureti tebliğ edilmiş ve hakkında gelen eski mebtinizden iki hafta belki de daha fazla Hakkt Tarık B. davet etimşitr. Haydar Rifat Bey, tevkif müzekkeresi kesilmiş olduğu 'uslardan Panayrüamıyacağım. memura biraz istirahat ve intizar bildirilmiştir. Önümüzdeki cumartesi günü saat 21 çe Dorf Ef. nin de şifahen bu daİlâmm tebliğinden sonra Haydar de Türk Ocağında «Havada bir saat, veti teyide memur edildiğini yaz etmesini söylemiş ve hazırlandıktan sonra sivil memurun refakatinde o Rifat Bey, gene memur ve jandarSıhhî tayyarecilik, ve tayyareciliğin ma mıştık . zisi ve bugünkü vaziyeti» hakkında bir ma refakatinde olarak umumî haMatbuat Cemiyeti bu davete beş larak evinden çıkmıştır. konferans vereceğim. Haydar Rifat B. otomobille Ad pishaneye götürülmüştür. Bundan başka tarihini şimdi tesbit kişilik bir hey'etle icabete karar liyeye gelmiş ilâmat dairesine git[Lutfen sahifavi ceınriniz^ edemiyeceğim bir gün de Beyoğlu'nda vermiştir. Hey'et Hakkı Tarık, Fa ünyon Fransez'de ikinci konferansımı lih Rıfkı, Necmettin Sadık, Ahmet ııııııııııııııııııııuıııııııııı vereceğim.» Şükrü ve Kemal Salih Beylerden Fransa'da deniz, kara tayyareciliği ve balon pilotu mütehassısı olan bu müt ibaret olacaktır. hiş kadın bundan başka muhtelif 17 spor Gazeteciler hey'eti önümüzdeki müsabakaları şampiyonluğunu kazan cuma günü Loit kumpanyasınm bir mıştır. vapurile şehrimizden hareket edeMatmazel Marie halen Fransa kadın atletizm, boks, otomobilcilik, tayyare cek ve 3 ağustos pazar günü Var bisıklet, deniz motörü, iskrim birincisi, na'ya vasıl olacaktır. jimnastik, yürüyüş, yüzme, patinaj, kıHeyetin müsafereti bir hafta dezak şampiyonu bulunmaktadır. vam edeceğine göre ağustosun on bilecekleri fikrini bilkülliye orta beşinden evvel şehrimize avdet e dan kaldırmaktan ibarettir. Eşkiya dilecektir. Bulgarlar şundan en kat'î surette emin olma Gazi Hz. nin mühim beyanatı Matbuat Cemiyeti Reisi Hakkı iıdır ki şekavet cür'eti İran'a kaçmakla takipten kurtulacak değil Tarık B. bir kaç gün evvel Yalo dir. İki memleket bu fikir üzerinde va'da Reisicumhur Hz. tarafından samimiyetle müşterektirler ve bu kabul edildiği zaman Bulgar gazemaksadı temin etmek için teşriki tecilerinin davetini Gazi Hz. ne armesaiye en kat'î surette karar verzetmiştir. Gazi Hz. komşu milletin mişlerdir. Bu kararı ise icabında bu dostane teşebbüsü ile yakından filiyat ile göstereceklerdir. alâkadar olmuşlar ve çok kıymetli İran'ın yalnız bize karşı dostlubeyanatta bulunarak f ikirlerini şu ğunun değil, kendisine karşı bizce çok matlup olan hürriyet ve istiklâlinin dahi en zarurî icabı budur denilebilir. İşte Türk İran münasebatının badema takip etmesi lâzım gelen samimî olduğu kadar Ali Ekrem Beyin sonuncu ciddî yolu yukarıdaki izahat dairemektubu 4 üncü sinde Reisicumhurumuz Gazi Mussahifededir tafa Kemal Hazretleri en sarih hatları ile çizmiş bulunuyorlar. Bu satırlar bu yeni yolun biraz daha izahına çalışmaktan başka bir şey değildir. YUNUS NADİ Lisan meselesi 5 inci sahifede Ev Kadın Moda Elindeki gazetede moda hab erleri vaı ... Var amma, işine yaramaz... Dünkü gazeteî...