1 Mayıs 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 66

Bu çerçevede kısaca sözedilmesi ge- reken ikinci bir program ise yine Aegis kökenli: Audio Master. Bu ürün, So- und Sampler adı verilen gerece sahip olan kullanıcılara yönelik. Daha önce de belirttiğimiz gibi bir Digitizer'in kul- lanılabilmesi için uygun bir programın varlığı şart. Aegis Audio Master da bu tür bir program. Bu programda en çok dikkat çeken özellik, birçok özel efek- tin varlığı. Bir ses sayısallaştırılmış ola- rak bilgisayarın belleğine yerleştirildi- ğginde, bu ses üzerinde oynayarak titre- şim sürecinde istenen değişikliklerin ya- pılmasını sağlayan birçok olanak var bu programda. Ses istenirse bir eko efek- tiyle zenginleştirilebilir, geriye doğru ça- hnabilir, ek bir sönümlü dalga konabi- lir, alçak ya da yüksek tonda çalınabi- lir. Sayısallaştırılmış dalga biçiminin grafik olarak görüntülenmesi, daha sonra mouse yardımıyla eğrinin elle de- Biştirilmesine olanak verir. Bu yolla üre- tilen sesler daha sonra Soönix gibi prog- ramlarda kömple melodilerin oluşturul- masında kullanılabilir. Audio Master'ın daha birçok işlev- leri ve olanakları var, ama bunların hepsini burada anlatmak yazımızın çer- çevesini aşar. Şimdiye kadar yalnızca AMIĞA ile ses ve müzik üretimi üzerinde durduk. Bunun anlamı, AMIĞA'nın tüm seş üretimini bizzat yönetebiliyor olmasıy- dı. Bu bilgisayarı ses/müzik alanında kullanabileceğimiz bir ikinci yol daha var. Bu da, MIDI (Musıcal İnstrument Digital Interface) adı verilen arabirimin kullanılması. MIDI arabirimi, synthe- sizer'lar, durum-bilgisayarları, eko ya da hall gibi efekt gereçleri ile bilgisayar- lar arasında veri aktarımını sağlayabil- mek için oluşturuldu. MIDI ile veri ak- tarımının en önemli yararı, veri aktarı- mı formatının standart hale getirilmiş lması., Bu yolla MIDI yeteneği olan tüm gereçler, hangi firma tarafından üretilmiş olurlarsa olsunlar, birbirleri- ne bağlanabiliyorlar. MIDI normunda veri aktarımı için 5 kutuplu DIN kah- losu kullanılıyor. Veriler tek tek bitler halinde ve saniyede 31750 bitlik bir hız- la aktarılıyorlar. AMIGA'nın bununla ilgisi nedir di- ye sorabilirsiniz. Aralarında AMIGA"- nın da bulunduğu birçok bilgisayar için MIDI arabirimi mevcut. Bu arabirim kullanılarak bilgisayarı diğer MIDI ge- reçlerine bağlamak mümkün. Böyle bir kullanım olanağının önemi, AMIGA ile bir synthesizer'ın seslerini ya da bir efekt gerecini yönetebilmekte yatıyor. En ilginç kullanım biçimi ise, bilgisa- yarın seguenzer olarak MİDİ yeteneği- ne sahip bir synthesizer'la bağlantılı olarak kullanılması. Seguenzer, synthe- sizer'ın MIDI üzerinden gönderdiği bil- gileri görüntüleyen ve istenirse geriye gönderilebilen bir gereç. Müzisyen synthesizer'da bir melodi çalıyorsa, se- güenzer, basılan tuşlar üzerinden tüm bilgileri görüntüler. Müzisyen daha sonra bu bilgileri seguenzer'dan yine MIİDİI aracılığıyla synthesizer'a gönde- rebilir. Önceden çalınmış olan bu me- lodiyi bu kez sanki synthesizer kendili- Binden çalıyormuş gibi olur. Müzisyen, seguenzer'dan gelen melodi çalınmak- tayken, yine görüntülenecek ek bir sesi -üzerine kaydedebilir. Böylece iki sesli bir müzik üretilmiş olur. Bu işlem isten- diği kadar yinelenebilir ve bu yineleme sayısı yalnız synthesizer'ın yetenekleriy- le sınırlanmıştır. Bu yolla çok sesli bir müzik parçasını bir kişinin üretebilme- si mümkün olmaktadır. Bu teknolaji c Resim 7: Bir titreşimin bir sayı dizisine dönüşmesi ve sayı değerleri kullanılarak yeniden oluşturulması. 66 günümüzde artık stüdyonun dışına taş- mış durumdadır ve birçok müzik me- raklısı için vazgeçilemez hale gelmiştir. Bu arada AMIĞA için bu tür segu- enzer programları da satılmaktadır. Bu programlar MIDI bilgilerini göndermek ve almak gibi normal MIDI işlevlerinin dışında ekstra birçok özellik taşımak- tadırlar. Kullanıcı oluşturmuş olduğu müzik parçasının temposunu değitire- bilir, tonunu avarlayabilir, elle nota ek- leyebilir ya da belirli bölümleri silebilir. Buraya kadar sesler ve müzik konu- suyla ilgilendik. Ses kavramı, bunlar- dan hiç de daha az enteresan olmayan bir başka alanı da kapsamaktadır: Ya- pay konuşma, Bugün birçok program- da, ister bir adventure oyuntnda met- nin okunması için, ister başka bir amaç- la olsun, yapay konuşma olgusu kulla- nılıyor. Belki siz de AMIGĞA ile birlik- te verilen demo disketindeki Speech- Toy yardımıyla bu yönde bazı deneme- ler yapmışsınızdır. Burada, aynen BA- SIC komutu SAY'de olduğu gibi, AMI- GA'nın işletim sisteminde basit olarak entegre edilmiş konuşma synthesizer'ı kullanılmaktadır. Bir konuşma synthe- sizer'i, konuşulan dilin tek tek seşleri- ni -yani fonemlerini- birbiri ardına diz- mekten başka bir şey yapmaz. Bu amaçla programa, konuşulacak metnin sabit bir sesler yazısı (fonetik) halinde verilmesi gerekir. İnsanlar için bir metni sesşlere göre analiz etmek oldukça zor- dur, Bu nedenle başka bir program her- hangi bir İngilizce metni sesler yazısı- na dönüştürür. Burada kullanılan, Speech-Toy'daki TRANSLATE fonk- siyonu ya da BASIC'teki TRANS- LATEŞ fonksiyonudur. Yazık ki bu fonksiyonlar yalnızca İngilizce metin- leri işleyebilmekte ve Almanca ya da Türkçe gibi farklı bir dilde verilen me- tinler, çok güçlü bir Amerikan aksanı nedeniyle bazen tanınmaz hale gelebil- mektedir. Konuşmaya etki edebilmek için, ses yüksekliği, hız, konuşanın cin- siyeti ve tonlama gibi özellikler belirle- nebilmektedir. Bu çok yönlü biçimlen- dirme olanakları, üretilen konuşmanın yapay sesini gizleyememektedir. Bu ne- denle çoğunlukla yapay ses yerine sa- yısal ses kullanılmaktadır. Bu yöntem insan sesini bir gürültü gibi algılamak- ta ve işlemektedir. Öğrendiğimiz gibi, gürültüler Digitizer yardımıyla sondaj- lar halinde AMIĞA'nın belleğine akta- rılmakta ve D-A dönüştürücüsü tarafın- dan neredeyse hiç değişmeksizin yeni- den verilebilmektedir. Yani kullanıcı is- tediği herhangi bir metni belleğe kay- dedebilir. Oyunlarda da çoğu zaman bu yöntem kullanılmaktadır. Birçok oyun- da son hakkınızı da kaybettiğinizde Ga- me Över yazısıyla birlikte gelen alaycı kahkahayı muhakkak düymüşsüunuz- dur.