29 Eylül 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

MISIR MÜSLÜMANLARI VE HÜRRİYET Novoye Vremya gazetesinin Londra muhabirinden naklen "Vakit" yazıyor: Londra'da bir İttihad-ı İslam Cemiyeti var. Bu cem'iyet Hind Müslümanları tarafından te'sis edilmiş ve muahharen bu cem'iyete Malay, Afgan, Suriye ve Mısırlılardan da iltihak edenler olmuştur. Ben bu cem'iyet a'zalarından bir Mısırlı ile görüştüm. Bunlar Müslüman Afrika ve Sudan hallerini pek güzel biliyorlar. Bunlar arasında mükemmel Avrupa terbiyesi alub, bir Fransız derecesinde Fransızca tekellüm idebilenleri bulunduğu gibi, Şark'da tahsil etmiş ve Avrupa lisanlarından haberdar büyük alimler de var. Bunların sözlerine bakılırsa Mısır, Tunus, Fas ve Sudan Müslümanları hep bu fikirdedir. Bunlar düşünüyorlar ki: "Küçük bir Japonya hükumeti, büyük bir Avrupa hükumetini çignedi. Öyle ise Türkler ve Arablar ittihad iderlerse, ne içün Avrupalılara rekabet idemesünler?" Mısır'ın siyasi adamları ve uleması, idare-i meşruta tarafdarları, liberal ve ittihad-ı İslam tarafdarları namıyla ikiye ayrılıyorlar. Bunlar arasındaki ihtilaf azdır. Mısır hazır Avrupalılar tarafından idare idiliyor. Her ne kadar Mısır'da bir millet meclisi var ise de, bunun vazifesi, İngiltere'nin Mısır'daki Me'mur-u Siyasisi Kromer'in (Evelyn Baring) emirlerini tav'an, kerhen ifa etmekten ibarettir. Dünyaya en evvel medeniyet getirmiş Mısır'ın ise hakiki, hür bir idare-i meşruta sahibi olmağa hakkı vardır. Mısır liberalleri diyorlar ki: Halife-i İslam, Mısır'ın meşru' padişahıdır. Türk askeri Mısır'a ayak basacak olursa, Mısırlılar da birlikde Avrupalıları koğacakdır. Mısır hür bir idare-i meşrutaya muhtacdır. İngilizler Mısır'da her vakit nizama muhalif olarak hareket idiyorlar. Mesela **** vaka'sında İngilizler, kabahatsiz olan Mısır fellahlarını örfi bir mahkeme ile ölüm cezasına mahkum ettiler. Halbuki bu iş Mısır nizamat-ı mevcudesine tamamıyla mugayyirdi. Mısır liberallerinin fikrince, Almanya, Türkiye'nin Avrupa'da yegane dostudur. Dostluk Almanya içün ne kadar faideli ise, Türkiye içün o kadar zararlıdır. Almanlar şarka aç kurd gibi saldırıyorlar. Mısırlılar bunlar içün kan içici diyor ve bu fikirlerini Türkce, Arabca kitablarla her tarafa neşr idiyorlar. Mısır'daki konservatörler de, Mısır'dan İngiltere'yi koğmak, Mısır'ın da Makam-ı Hilafet-i İslamiye'ye merbut kalmasını isterler. İttihad-ı İslam tarafdarları idare-i meşruta fikrine liberallerden daha ziyade bağlanmışlar. Bu hal Müslümanlar arasında idare-i meşruta ve hürriyet fikrinin ne dereceye kadar ilerledügünü gösterir. Mısır'daki liberaller, İngiltere hükumetinden Mısır içün mu'tedil idare-i meşruta istiyorlar. İttihad-ı İslam tarafdarları ise İngiltere'nin zir-i idaresinde 70 milyon Müslüman bulunduğu içün İngiltere'nin Türkiye ile dost