2 Eylül 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

JAPONYA'DA İSLAMİYET Japon imparatorunun irade ve arzusu üzerine Tokyo'da bir Tedkik-i Edyan Kongresi küşad edilmiş olduğu malumdur. Bu kongreden henüz bir netice-i kat'iyye hasıl olmadığı halde matbuat-ı alem türlü türlü tefsiratda bulunmakdadır. Bunların cümlesini mütala'a ve tedkik faideden hali değilse de evvelki gün "Levant Herald" gazetesinde manzurumuz olan atideki makale cidden nazar-ı dikkatimizi celb etti. Levant Herald diyor: (Müsteşrık-ı meşhur, profesör Vamberi'yi cihan bilir. Aslen Macar ve fakat son derece Türk muhibbi, daha doğrusu Asya milletlerinin yegane muhibbi olan bu alim 1898 senesi, Rusya'nın en şevketli dehşetli zamanlarında demişti ki "Az bir zaman sonra Asya'nın ümit-i istikbali olan mini mini Japonlarla Ruslar arasında bir muharebe olacak; bu muharebede Ruslar mağlub olacak, mini mini Japonlar galib gelecek." Vamberi [..], keramet kabilinden olarak bu sözü söylediği zaman adeta birçok rical-i siyasiye gülmüşler, ve Emiriyi hayalperestlikle itham etmişlerdi. Çok geçmedi, Mukden ve Çoşima Muharebeleri gibi tarih-i harbin en azametli, en dehşetli muharebelerini Japonlar kahramanane kazanıverince cümlesinin ayakları suya erdi. Profesör Vamberi'nin zekay-ı sertizini bundan sonra Avrupa takdire başladı? Japonların muzafferiyetinden sonra Profesör Vamberi Hindistan matbuatının; Hind müslümanlarının Japonya hakkındaki teveccühat ve meclubiyetinden dolayı yine cihanın nazar-ı dikkatini celb etmek istedi. Vamberi dedi ki Japonların muzafferiyatı, Asya milletleri üzerinde pek büyük bir tesir ve nüfuz peyda etmeğe başladı. Bir derecedeki "Japon" lafzı Hindistan'da, Buhara'da, Çin'de müslümanlığın bir mütemmimi, lazım-ı gayr-ı müfarıkı gibi adüv telakki edilmeğe başladı. Vaktaki muharebe hitama erdi; musalaha imzalandı. Japon uleması Japonlara bir din-i resmi kabul-u lüzumu meselesini ortaya çıkardılar ki bu mesele esasen pişirilmiş, meydana çıkarılmış bir şeyi hayz-i husule çıkarmak içün sebeb aramaktan başka birşey değildi. Tedkik-i Edyan Kongresi küşad edildiğinden beri ise İslamiyetin Japonya'da ekseriyet kazanmakda olduğunu bütün matbuat müttefikan yazdı. Bakınız "Düçe Oryanet Gorspondanez" gazetesinin son müstenciratına: "Japonya'da hükümetin islamiyeti din-i resmi olarak kabul edeceği tahakku ediyor gibidir. Tokya'da mün'akid Tedkik-i Edyan Kongresi a'zasının ekseriyatı da tarafdarı bulunuyor. Bu Kongrede Hind ulema-yı [.]sinin pek büyük tesir ve nüfuzu görülmüştür.