16 Temmuz 1939 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

16 TEMMUZ 1989 PAZAR DIŞ POLİTİKA | —— —— Bitaraf,, Amerika Müstakbel Avrupa harbine karşı Amerikanın takip edeceği hareket hattı günün en ehemmiyetli meselesi ni toşkil etmektedir . Aceba Ameri- ka, büyük harb içinde olduğu gibi, nihayet demokrasilerin cephesine il tihak edecek mi? yoksa bu defa bi- taraflığını muhaza mi edecek? Yalnız Amerikayı değil, bütün dün ya devletlerini — alâkadar — eden bu —suallerin — cevabi. — büyük ölçüde bugün — Amerikada abi- taraflık kananlarır etrafında ya Pilan mücadelenin neticesine bağlı bulunuyor. Bu mücadelenin mahiye tini anlıyabilmek için Amerika hal- kınm samimi surette sulha bağlı ol- duğunu göz önünde tutmak Jâzımdır. Fakat bu sulh meselesi üzerinde iki fikir cereyanı vardır: 1 — Bazı Amerikalılar, yalnız Amerikanın harbe iştirak etmesine Man; olmakla alâkadardırlar. Bun- lara göre, Avrupada harp çıkmasına Mani olmuya çalışmak — beyhudedir. Avrupada ergeç bir harp çıkacaktır. Binaenaleyh Amerika, bu harbe gir- Memek için şimdiden tedbir almalı- dir. Bu tedbir de Amerikayı harbe iştirakten menedecek bitaraflık ka- nunlarıdır. Meselâ muharip devletle- Fe harp malzemesi, silâh satmıyalım. Tebaamız müharip devlet gemile- rinde seyahat etmesin. Hülüsa harp- ten mümkün olduğu kadar uz kalalım. Eski cumhurreislerinden Hoover, Amerika kıtasına bir teca- Vüz vuku bulmadıkça Birleşik Devlet lerin, harbe iştirak etmiyeceklerine dalr bir beyanname neşredilmesini tavsiye etmeğe kadar iler; gitmiştir. 2 — İkinci bir zümre ise, bir Av- Tupa harbi çıktığı zaman Amerika- Rin bitaraf kalamıyacağına inanıyor. Bunlara göre, Amerikanın harbe iş- tirakine mani olmak için en iyi çare, Avrupada harp çıkmasına mani ol- Maktır, Yani Amerika dünya sulhu- ü korumıya matuf bir siyaset takip “tmaldir Ritarafhık kanunları düa Sümhurreisine böyle bir siyaset ta- kip etmek imkânını verecek şekilde tanzim edilmelidir. Meselâ muharip ler arasında müsavat temininden vaz- Beçilsin. Silâh satışı menedilmes'n Cumhurreisine de sulhu korumak imkânını verecek salâhiyetler veril- Sin, İzaha lüzum yoktur ki, bu ka- Daatı taşıyanlar da cumhurreisi İle taraftarlarıdır. Üç sene evvel, Amerikanın bita- Taflığını tesis maksadiyle yapılmış bir takım bitaraflık kanunları var- di Bu kanunlar, İtalyanın Habeşis- tanı istilâsı ve İspanya harbi gibi İzleri karşılamak için yapılmıştı. Bunların müddeti bitiyor. Fakat bit- Meğe yanaştıkça, beynelmilel vazi- Yet de kötüleşmiştir. Avrupayı bir larbin arifesinde görenler bile var- :'r» Bu şartlar altında cumhurrei, İtaraflık kanunlarının, sulh dava: *iha yardımda bulunmasını temin '€cek şekilde tadilini istemiştir. Du- Açık bir ifade İle, İngiltereye ve TAnsaya yardımda bulunmasını te- edecek bir formulün kabul edil- eıhıı talep etmiştir. Ruzvelte gö- " bu salâhiyetlerle mücehhez o! Cakı, fakdirde hiç harp — çıkmıya- K günkü mütecaviz devletler, hd“ Muhafaza etmek mecburiye- Mento alacaklardır. Fakat parla- a y Ruzveltin noktainazarımı ay- abul etmemiş bunu tadil etmiş- VA gekilde ki: deyi,i Amerika hükümeti muharip Stlere top ve ailâh Satılmasını 2 edecektir. ten, | Fakat harp âletleri satılması 'a değildir. b '_" formüle göre, fagiltere, Fran- te SügilHefikleri, Amerikadan top l.m satın almıyacaklar, fakat Bu y satın alabileceklerdi. Fakat 'hıqh:.mxıı Meriyete girmesi için Hye ÇA Sonra âyandan da geçme- Hran AMhürreisinin de taadikine İk- hazına eliydi. Ruzvelt kanun âyi- ve %ıhm kat'1 bir vaziyot almış Fite, 4, VAttagtondan bildirildiğine hayı yayal hariciye encümeni, lâyi- Zükereyie İ heyete arzetmeden mü- ::kç."ım ::::eık devreye bıraka- ahi vermiştir. Bu suretle "'lı..“":_"'"inhınuıırıyıe aleyh- &» “adaki mücadelede her, 'Amı 6 nci Sahifede — a B SON için ve Amerikan emniyet ve b" raflığı menfaatine olarak» bu içti-|den sonra reisicumhur Ruzvelt ta: İ ma devresinin hitamından evvel bi-|fından kongreye gönderilen mesa. taraflığı ve emniyeti için kongrenin (ANADOLU) taraflık kanunu kabul etmesini iste-|jın metni şudur: mektedir. «Ayan maclisi harisiye encümeni.' kararı ittihaz etmesinin pek arzuya istediği izah edilmektedir, Bu mesaj, Hullün «barış ve emni-|nin 11 reye karşı 12 roy ile Sulh ve / şayan olduğu keyfiyeti benim için bi yet> başlığı altında intişar ederek» | bitaraflık meselesi hakkındaki kara- müddettenberi pek açık bir hakikat mesajında A: bugünkü vaziyeti tehlikeli> addeden |rinı kongrenin gelecek içtima devre-| mah'yetini almıştır. Dünyanın halj- edilen harici ve muhariplere gidecek silâh ve mü-' sine bıraktığınş öğrendim. 'a) Hava kaleleri Amerika hükümeti, tayyar, HABERLER Barış davasında Amerika kongre- sinden beklenilen kiyaset Bitaraflık kanununup tadili lüzumundan bahseden Ruz- veltin mesajı, şiddetli bir lisanla yazılmıştır Vaşington, 14 (A.A) — B. Ruz-|himmat üzerine ambargonun terke- fımdan tamamiyle tasvib edilen ha-/naatimi değiştirmek için hiçbir se- velt şiddetli bir lisanla yazılmış olan | dilmesini bir deklârasyonunun tam riciye nazırının bir beyannamesini | bep görmüyorum.> mesajında kongreden <barış davası | bir şekilde tasvibidir. Vaşington, 16 (A.A) — Dün öğle.' dikkatle tetkik edileceğini ümid ede-| beyannamesinde muhariplere gönde- - hazırdaki vaziyeti karşısında bu ka- ALabre Üniversite talebesi, Romanyada da İleffen gönderiyorum. Bu vesikanın | — Altı sahifeden ibaret olan Hullün rim. Sulh davası ve Amerikanın bi-|rilecek silâhlara ambargo konması usülünün kaldırılmasını Amerika hü. bu içtima devresinde elzem olan bu| kümetinin hangi sebeplerden dolayı Vaşington, 15 (ALA) — Hullün ka tarafından takip 'asetin temel taşının —Devamı 5 inci sahifede — Gençlerimiz Cenevrede çok samimi karşılandılar .. kalarında çalışan ecnebileri çıkardı. Nevyork, 15 (ALA.) — Ameri-|veti mevcud en iyi tayyarelerin mo- jansının hususi muhabiri bildiriyor: kan tayyare fabrikalarında - çalışan|törlerine nisbetle yüzde 25 fazladır. | — Profesörleri Hamdi Nafiz Pamirin bütün ecnebi işçilerine yeni ihtirala-| Avcı tayyareleri 375 mil süratle uça- 'riyasetinde muhtelif memleketlerde tan sırrını muhafaza etmek için yol|bileceklerdir. Hakiki hava kaleleri bir tetkik aeyahatine çıkmış bulunan vermektedir. olan bombardıman tayyarelerinin Istanbul üniversitesi jeoloji fakülte- Elde edilen malümata göre yeni i ise 300 mildir. tayyarelere konan motörlerin kuv- ——— .-4rkkr>> . leştirilmişlerdir. Esrarengiz gemi Japonyada denize indirilen bu gemi, / ..r üzüctçe Yantrav dağına çık büyük bir ehemmiyeti haîzdir mışlar ve Lalev dağı ile Samonik da- |ğında tatbikat ve tetkikatta bulun be grubu bir kaç gündenberi burada bulunmakta idiler. —— Talebelerimiz burağa golişlerinde profesör Pittard ve jeoloji profesörü jinsen tarafından karşılanarak ika-, metlerine ayrılan pansiyonlara yers Cenevre, 14 (A.A.) — Anadolu a-/ve bir akşam yemeği verilmiştir. 5İ talebelerinden mürekkep bir tale-|hakkında verdikleri izahata naza - Bundan başka Cenevre kantonu ta- rafından da talebelerimiz şerefine Enar sarayında parlak bir resmi ka- bul tertip edilmiştir. Buraya kadar olan seyahatleri ran talebelerimiz geçtikleri her yer- de iyi bir kabul ve müzaharet gör - müşlerdir. Bulgaristandâ bulundukları es- nada iki Bulgar jeoloji profesörü ta-) rafından kendilerine Bulgaristanın jeolojisine ait değerli malâmat veril. miş ve talebelerimiz Şipka boğazın- dan ve Tunadan geçerek Romanya- ya girmişlerdir. bildirdiğ'ne göre jokosukada Shoka- ku isminde büyük bir harp gemisi de nize indirilmiştr. Muharrre göre bu gemi esraren- giz bir zırhlıdır. Deniz inşsatı husu- sunda japonlar tarafından gösterilen ketumiyet dolayısiyle bu gemi bak kında fazla malümat almak kabil de- Londra, 15 (A.A.) — Deyli Tel-, graf gazetesinin deniz muharririnin | Bununla beraber gemi donanma| Müşlardır. İsviçreden italyaya geç- haribey heyeti bahriye na-|miş bulunan talebelerim!z Cenevre- zıri ve imparatorluk hanedanının 2| deki ikametleri esnasında pek sami-|ve buranın tarihi bir kısım eserleri- erkânı azası huzurunda denize indirildiği için bu geminin fevkalâde bir ehoem- miyeti haiz olduğu aşikârdır. Bu ge- minin 1936 senesinde tezgâha konu lan 40 bin tonluk üç veya dört zırh- hıdan biri veya bir tayyare gemisi ol- ması ihtimali vardır. Üniversitelilerimiz, Romanyaya da çok samimi bir kabul görmüşler mi bir kabul görmüşlerdir. Ve pro -| ni gördükten sonra bir Romen profe- fesör Pittard tarafından şereflerine, |sörünün rofakatinde Kampina Pet - - a Maarif şürası Orhan Rahmi GÖKÇE Üstünde hepimizin; vatandaş, al- le reisi ve ferdi olarak hassasiyet ve rarla durduğumuz maarif mevzuu, bugün yarın, yeşil bir masada, salâ. hiyetli olanların gözleri önünde çıp- lak bir vücud gibi açılacaktır. Maarif deyince, halden — istikbale doğru uzanmış bir köprü hatıra ge- lir. Bu köprüden nesiller geçecektir. İstikbalin akını, bu köprüde vuku- bulacaktır. Onu, temelinden başlıyarak en kü- gük çivisine, mimari ahenk ve tarzı. na kadar düşünmeğe mecburuz.. Nesillerin yürüyüşünü aksatmıyan, çukuru, ârızası, çatlağı olmıyan, ço- cukları altındaki akıntıya kaptırmı- yan, başlarını döndürüp gözlerini karartmıyan bir köprü istiyoruz. Fakat mesele mühimdir: Terbiye ve tedris metodlarından, aile ve içtimal hayat tezahürlerin- den tutunuz, bütçeye, binaya, idare şekline, halkın seviye ve mali kudre- tine kadar bir yığın, ayrı ayrı İş ve alâka mevzularını ihtiva eden bu maarif davamız, elbette ki topyekün ve kolayca halledilemiyecektir. Maarif, Şürâsının içtimai, ihtiyaç. ları tatmin etmek değil, illetleri kav- ramak ve bugünkü mektebi âlemimi: zin ahenksiz olan noktalarını, maa- rif makinesinin falso veren kısımla- rını kavramak bakımından mühim- dir. Çünkü, hakikat olan şudur: Maarifimizi teşkil eden bütün mev zularda derin bir görüş tezadı ve fi- kir kargaşalığı vardır. Salâhiyetli, salâhiyetsiz herkes, vakıaları, kah- vehanelerde Jlaklakıyat seviyesine kadar indirmşitir. Halbuki bir cemi« yetin tedris ve terbiye meselesi, ha- kikatte, bu meselenin içinde yaşk- yıp ta düğümleri ve aksak noktala. vı tecrübe ve ihtisas kuvveti ile kav- ramış olan salâhiyetliler tarafından konuşulur, halledilir.. Şürüdan ilk beklediğimiz, evvelâ bugünkü terbiye ve tedris realiteleri- ni, daha sonra maarif kabinesinla ihtiyacını tespit ederek bir sistem ve Cenevre üniversitesi profesörlerin -| rol madenleri ile diğer maden hav- den bir çoklarının da hazır bulun-|zalarını gezmişler ve tetkiklerde bu- muş oldukları güzel bir çay ziyafeti| lummuşlardır. seekeirr>>> gildir. * tekikokasr Lebrunun mesajı Fransa reisicumhuru, milletine birlik tavsiye ediyor Paris, 14 ÇA.A) — Reisitumthur ve âlicenap ve kuvvetli olan büyük Lebrun milli bayram —münasebetile| Fransız camlasına sıkı bir surette ve radyo ile verilen bir mesajında bütün| kardeşçe birleşmiş kalmak hususun- Fransızlara hitap ederek ihtilâli ha-|da kat'i bir azim vermesini dilerim. tırlatmış ve ezcümle demiştir ki: Lebrun sözlerini bitirirken, impa- Bu mühim — yıldömünde fikir velratorluğun bütün sakinlerine Fran- ruhlarımızı cedlerimizinkile birleşti-|sanın doğum farkı olmaksızın bütün relim. Onların — sivik faziletlerinin | insanlar — için hü: t ve müsavat varisi olarak 14-7-1790 yeminini hâ-|hakkını kabul ettij onları say, triliyalım. Bu büyük hatıranın bize| tasarruf, n'zam, İrfan ve kiyasetleriy- yurdumuzu bütün — kuvvetlerimizle|le buna lâyık olmağa davet eyle müdafaa etmek, hürriyeti ve mMüsa-/ğini ve kendilerine yardım ve nasti- vatı ve beşerin ve vatandaşın diğer|hatlerini esirgemiyeceğini bildirmiş- mukaddes haklarını idame ve çocuk.|tir, larımıza devreylemek ve nihayet hür| Ihra;c;i kredileri ağustos sonunda biteceğinden, yeni tahrik Moskova, 15 (A.A) — Sovyet mah- fellerinde Mogol hududunda cereyan eden muharebelerin — ehemmiyetsiz bir hudut hüdisesinden mi çıktığı yok | İsg ingiliz - Fransız - Sovyet paktı aktedilmeden Sovyet — hükümetinin dikkâtini oraya çekmek için totali- İrin Mogolistamı ken, ter devletlerle anlaşarak japonyanın | gibi müdafaa Türk-Alman Ticaret anlaşmasının yenilenmesi | Bir kadın cesedi için müzakerelere başlanacak İstanbul, 15 (Telefonla) — Türk-|bir anlaşma için yakında müzakere- Alman ticaret anlaşmasının müddeti lere başlanması mukarrerdir. eeei — ——— Mog——ol_ hudutlarında VYotaliterler, Moskova müzakerelerini akim bıraktırmak için Japonya'yı mı | Beynelmilel atle. tizm müsabakaları ettiler? malüm olmadığı beyan edilmektedir. Şürü, bünyenin zayıf ve hasta ta- rafını isabetle kavradığı ve mevzu- Un özüne indiği dakikada, meselenin yarısını halletmiş olacağız. Haliçte bulundu İstanbul, 15 (Telefonla) — Bu sabah, Haliçte hüviyeti meçhul 45 yaşlarında tahmin olunan bir kadın cesedi bulunmuştur. Kadımın bir ci- nayete kurban olması ihtimaline bi- naen zabıtaca tahkikata başlanmış- : Istanbul İstanbul, 15 (Telefonla) — Yas Aynij mahfellerde söylendiğine gö-İyın Fener stadında yapılması mu- di toprakları imiş edeceklerine şüphe bu mıntakada harekete mi geçtiği 'yoktur. Avam kamarası, bu husustaki kanu- nu müzakeresiz kahul etmiştir Lotdra, 14 (A.A.) — İhrâcat kre-| kredilere şamil olmadığını ve bilhas- dileri hakkındaki kanun lâyihası bu-|sa Polonyaya yapılacak ikrazın ye- gün avam kamarasında ikinci oku -|ni kanuni tedbirleri latilzam edece- nuşunda kabul edilmiştir. Hükümet ğini büdirmiştir. tarafından garanti edilen — ihracat Radyo haberleri- kredileri plafonunu 10 — milyondan 60 milyona iblâğ etmek suretiyle mizin devamı — 10 NCU SAHİFEMİZDE — artıran karar sureti müzakeresiz tasvip edilmiştir. Müzakere esnasında Hudson bu projenin ingiliz lirası olarak açılan hakkında izahat vermiştir. Nazır demiştir ki: milli müdafaa varidatı 6 milyar ve ecekkrika e» Romanyanın büdcesi dat şu olmuştur: Adi bütçe 7589 mi iyon, 1281 milyon milli müdafaa ve Je toprak altında kalmıştır. Bunların Adi bütçe tahminleri 32,2 milyar, 495 milyon hava ve deniz. Malüm - kurtarılması işine derhal başlanmış- Kalineskonun müdafaa politikası ehemmiyetle takip olunacaktır Bükreş, 14 (A.A.) — Maliye na-|deniz ve hava varidatı 1704 milyon zıri Konstantinesko nazırlar mecli-İley olarak tespit edilmişti. Nisan, sinde senenin ilk üç ayına ait bütçelmayıs ve haziran aylarındaki vı Ari-|A.) — Buraya yakın bir - bir infilâk vukubulmuş ve re Mogolistanın Sovyetler birliği için (karrer olan beynelmilel atletizm mü- pek büyük bir sevkulceyg ehemmi-|sabakalarına iştirak edecek Yunanlı yeti vardır. japonlar bu mıntakada latletler, bu akşam geldiler ve karşı- harekete geçtiği takdirde Sovyetle-|landılar, Inhisarlar Vekili Hafta ortalarında İzmir'e gelecek İstanbul, 15 (Telefonla) — İnhi- sarlar vekili B, Raif Karadeniz, bu- gün de tetkiklerine devam etti. Ge- lecek hafta ortalarında izmire hare- ket etmesi ve orada da - totkikatta bulunması muhtemeldir, . Infilâk Providence - Kentucky, 15 (A. nde ame- — Devamı 10 nuncu sahifede — |tır.