22 Kasım 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6

22 İkinci teşrin Sah 1988 Amerikalı diplomat Çarl | Serilin bir makalesi Çankayaya ilk ziyaretim Türkiyenin en yüksek başını sevimli yuvasında nasıl gördüm? TABUT, ZA Mustafa Kemal her şeyden evvel tam manasile sıhhatte, çerçevesi sağlam ve kuvvetli bir kumandan, İmetin, geniş simalı, derin ve müte- kâsif düşünceli, ser ve canlı sözlü Ni bir zattır, _ı Bu biyoğrafi için Mustafa Kemalle, hiç birisi iki saatten kısa - olmamak Şartile yaptığım müteaddit ve yorucu mülâkatlar bana, karşımdaki — zatın harikulâde kuvvette ve mükemmel &- batte bir adam olduğuna şehadet ede- bilecek kanaati vermiştir. Akıllara hayret verecek kadar keskin ve çalış- kan olan dimağt faaliyeti, cihan har- bindenberi geçen yorucu yıllarda mil. leti için hayretlere şayan neticeler l- de etmiş ve hiç şüphesiz daha birçok seneler de devam edecektir. 'Türk relisiyle yaptığım bu mükâle- malerin, Avrupanın diğer mümtaz Gevlet adamlarile olan mülâkatlardan bariz Bir farkı vardır. Gazi, arasıra masadan büyük bir kâğıt parçası alır, genkli bir kurşun kalemile harp tefer. Tuatının resmini çizer, yahut anlattığı mülükatlarda bulunan eşhasın yerle- rin| tesbit ederdi; ikinci şıkta meselü Samsuna hareket etmeden evvel sul- tanla yaptığı en son mülükatı anlatır- ken dedi kit Atat'irke ilk bakı- şın verdiği derin intibalar ye varan elçilikler ve maslahatgüzar. lıklar var. Hem bu elçiliklerin bazısı kadar güzel, hattâ Washington'da ö- Bünebileceğimiz binalardan çok daha güzeldir. Geceleyin eskişehirden yu -| karıya bakarken, Çankaya caddesini aydınlatan sayısız elektrik ışıkları san ki şehri yıldızlarla çevrelemek istiyen elmaslı bir zincire benzer. Fakat bu güzel caddenin Insanda unutulmıya - cak bir iz bırakan hatırası , üst sirt- larından inerken aşağıda — Anadolu ovasının öte yamacında göreceği çok ihtişamlı gün batısından duyulan zevk tir. Evet, bu batı inanılmıyacak kadar güzeldir. Eski ile yeni Ankaranın ek ele verip karıştığı bu şehirde entere. san birçok manzaralar vardır. * Gazinin insanda bıraktığı ilk inti- |ba zikre şayandır. Arkası ışığa dönük İtür, öyle ki, sonradan bilmecburiye tetkik edeceğiniz hudut ve cephesinin bütün teferruatını birdenbire — göre- mezsiniz. sultan! Fakat daha ilk bakışta anlarsınız ıur'gdı.:lır :::::ıh;:m::':am”,_,ld. karşınızda , tam manasile sıhhat Gu. (Odanın çabucak çizmiş olduğu| Ve âfiyette, çerçevesi sağlam ve kuv- krokisinde burasını kırızı ile işaret- vetli, gözleri keskin, derisi pürüzsüz, ledi.) ( Ben burada idim) ben, mavi Küzel, taşılacak derecede geniş alınlı işaretle.) Bir pencere vardı (pencere-| güyet zeki bir aimada biribirinden u. yi bir P ile gösterdi) ve sultap benim-|Zâk ve gözlü bir zat vardır. le konuşurken boyuna pencereden dı-| — İlk mülükatta yalnız Türkçe konuş gşarıya bakıyordu. mak üâdetindedir. Fakat söylediğiniz —Peki, pencerenin dışında acaba kısa nutukta her hangi bir nokta alâ- ne vardı? kasını celbedecek olursa (bende oldu- Bu sualim üzerine hemen gemilerin|ğu gibi) haemen gâyet düzrün ve sa- mavi renkle küçücük krokisini yapa-|rih bir Fransızca ile söze başlar. Bu rak: iş te bittikten sonra İkişer ikişer gir - «Yıldız köşkünün hemen karşısın.|mek şartile elçilik erkânı takdim olu-: da, boğazda demirli olan Müttefikin/nur. Her birisi ayrı İltifat görür; öy. donanmasına bakıyordu.» Böylece bütün manzarayı siz de me ile gösterilen nezaket, bunların bir gürmüş oldunuz. Hikâye yalnız basit daha hatıralarından silinmez. 've pürüzsüz bir surette anlatılmış ol-| Çankaya tepesine yaptığım ilk zi- makla kalmıyor ve fakat onun kroki-'yaret ve Türkiyenin en yüksek başı -| le ki, kendilerine birkaç lütufkâr keli ÇANADOLU) Atatürk İzmirin alımnmasından son-; Ta önmesinin kabrini viyaret etmiş ve © saman sıcak topraklara birakılmış olan Büyük Türk kadımı için şu söz- leri söylemişti. Zavallı valdem bütün millet — için mefküre olan İzmirin mukaddes top- e İraklarına tevdii vücut etmiş bulunu- yor. Arkadaşlarım, ölüm hilkatin en tabif bir kanunudur. Fakat böyle ol- makla beraber bazan ne hazin tecel- Ller arzeder Burada yatan — validem gulmün, cebrin bütün milleti felâketin uçurumuna götüren bir idarel keyfiye- nin kurbanı olmuştur. Bunu izah için müsande buyurursanız hayat 1stiraba. tınin bariz birkaç noktasını arzedeyim, Abdülhamit devrinde idi. 320 tari- hinde mektepten henüz harp yüzbaşı. Si olarak çıkmıştım. Hayata ilk hatve- yi atıyordum. Fakat hatve hayata de- Bü, zindana tesadüf eder; bir gün be-, ni aldılar ve idarei müstebidenin zin- danlarına koydular. Orada aylarca kal. dım. Validem bundan ancak mahbes- ten çıktıktan sonra haberdar olabildi ve derhal beni görmeğe şitap etti. İs-| tanbula geldi. Fakat orada kendisile üç beş gün görüşmek nasip oldu. Çün- gee e kü tekarar idarei mütebidenin hafi. yeleri, casusları, cellâtları, ikametgâ- SELLAMLIYOR. V myman sarımşlar ve beni götürmüşler. Atatürk pek sevdiği kendi hatı- |di. Validem ağlayarak arkamdan takip ralarile muhat kütüphanesinde ol- |ediyordu. Beni menfama götürecek o- |duğu kadar başka hiçbir yerde ra- |lan vapura bindirirken benimle gö- jhat edemez. Tüşmekten menettiler. Validem — göz- yaşlariyle Sirkeci rıhtımında elemler ve kederler içinde terkedilmiş bulunu- vordu. Menfada geçirdiğim seneler o, yayatımı astıraplar ve gözyaşları İçin- Atatürk inkılâpları, — ecnebi yunduruğuna karşı kazandığı hür- riyet sevgili anayurduna İfa ettiğil İlen büyük hizmetlerdendir. | e geçirmişti. : r Başka bir nokta, mütareke zamanın- İm yi im dal (di e Te Yd n denşla I Sobildir. İüa Anadoluya geçtiğim vakit validemi onda askest tyaver suğa dönerek bir 'nuı':ırlp [hlr halde İstanbulda terke merilvenden Yıkanya, çikyor. Da n aa Yamda od varlar İakandinavyanın son zaman .| Z larda imal ettiği hahlara benziyen| Sütü Erzurumdan İstanbula gönder diğim zaman validem bu adamın yal. tatlı renkli halılarla süslüdür. Merdi- vendeki yol halıları da ayni renktedir.| ** olarak geldiğinden haberdar oldu- Filvaki etrafımızdaki bütün renkler, ((0 dakikada benim huzura celp ve Ka aŞ a DAG TORNA İ e Üa Dmeemiş ge olduğu camil vetihli ü ll dlün & haşka ve çok daha zarif. Uzakça, mer-İondan sanra hütün müendele seneleri geeti VAAit c Dü “|onun hayatı elem, tstırap ve meşak- köşesinde bir kapı, açık keresteden ma | ” .9 a ; i kat içinde geçmiş idi. Padişah ve hü- mül hoşa gidecek kadar geniş ve ferah - kümetin ve bütün düşmanların tazyik bir dalreye açılıyor; bunun ortasında ü j z ve iskenceleri altında kalmıştı. İka- Uzun bir salon masası var. En ötebaş- melğibi bi tÜİR sebep ve vesilakek taki köşede, tam bir iş adamına yakı-| VS P U şacak masanım yanıbaşında Gazi du - ruyor; bu defa simasında çok Iâtuf- kâr ve fişina tebeasüm var. Şimdi bi- rinci görüştüğümüzden daha fazla kendi muhit ve yuvasını bulmuşa ben ziyor, çünkü kütüphanesindedir; ya- kalâde otel ratılış itibarile daima okumak ve te.| Pasaport karşısında eski müsteciri tebbü etmek istiyen bir zat, kendi ki-|bulunduğu oteli bırakan, tanınmış ve) taplarile zevk alır, sevilmiş xenç arkadaşımız Azmi Ça - Gazi hazretlerine gelince pek sev-| vuşoğlu, birinci kordonda, Tayyare diği kendi haritalarile muhat kütüp-| sineması ittisalinde 208 numarada ye hanesinde olduğu kadar başka hiçbirİni Puar otelini isticar etmiştir. Otelin yerde rahat edemez. Fakat bu hari -|açılma merasimi bugün yapılacaktır. talardan başka bir fasılda bahsede - ceğim. Uzun masalı geniş daireden|hat, konför ihtiyaçlarına cevep vere- itibaren binanın bütün cephesi boyun.İcek bir şekilde hazırlanmıştır. ea uzanan ve Anadolu ovasına bakan diğer büyük bir dairenin köşelerinde- | Fransız kf raflara bol bol yerleştirilmiş kitap- | Chambrun vardı. Bu satla bundan elli İlardan da bahsedecek değilim. Bu ha-|yedi sene evvel dünyaya geldiği Was. ritalarla kitapları, Türk yazısının de-| hington'da çocukluğumuzdanberi ar- gişmesi ve yeni Türk tarihine dair o.| kadaştık. — Kıdeminden dolayı Cum- Fuar oteli Birinci sınıf, fev- sefiri Comte Charles de AEEEETAR UNT UT MK * Anamın ziyaından şüphesiz çök müteessirim. SAHİFE & Ebedi hayata intikal eden ATAMIZ Annesinin mezarında akat ü izale ve beni müteselli eden bir husus vardır ki, o da Anamiz vata-| | BÜYÜÜK ATAMIZIN, TÜRK MİL- LETİNİN ANASI ZÜBEYDE basılır, taharri edilir, kendisi — iz'aç olunurdu. Validem üç buçuk senenin bütün gece gündüzlerini — gözyaşları içinde geçirdi. Bu gözyaşları ona göz- Mühim bir konferans Tokyo, 21 (Radyo) — Japonya, Mongolistan, Mançuri ve yeni Çin arasında bugünlerde bir konferans aktolunacak ve mühim meseleler etrafında müzakereler cereyan ede- cektir. Sayın İnönü — Baştarafı 1 inci sahifede — hâkettiği meziyetlerini isbat etmek. le geçitmiştir. Milletimizin büyüklü - #üne, kudretine, fazilerine, medeniyet istidadına ve mükellef olduğu Insanl. yet vazifelerine sarsılmaz itikadı var- dr. eMe MÜlÜ Düzadil Üybüme Gödü- M gaman kendi engin ruhunun hiç sön miyen aşkını en mânalı bir sürette hü- lâsa etmi Fena zihniyet ve idare ile geri bı- rakılmış Türk cemiyetini en kısa yol- dan insanlığın en mütekâmil en temiz zihniyetlerile mücehhez modern — bir! devlet ha'ine getirmek onun - başlıca gaygısı olmuştur. Teşkilâtı esasiyemizde ve bugün hizmet başında irfan muhitinde ve ge niş halk içinde bulunan bütün vatan- daşların viedanlarında yerleşmiş olan Tâyık, milliyetçi, halkçı, inkilâpçı, dev- letçi cumhuriyet bize bütün evsafile Atatürkün en kıymetli emanetidir. Ufulündenberi Atatürktin aziz adı ve hatırası bütün Halkımızın en candan duygularile sarsılmıştır. Memleketi - mizin her köşeseinde ve bütün millet- çe kendisine gösterdiğimiz samimi bağlılık devlet ve milletimiz için kud.)| yet ve vefanın beliğ misalidir. Türk milletinin aziz Atatürke gösterdiği sevgi ve saygı onun - için |Atatürk gibi bir evlât yetiştirebilir ibir kaynak olduğunu bütün dünyaya göstermiştir. Atatürke tazim vazife- mahv ve haraba götüren İdareniİn artık bir daha avdet üzere mezarı ademe götürülmüş olduğunu görmektedir. ASAHML e lerini kaybettirdi. Nihayet pek yakın zamanda onu İstanbulda kurtarabildim. Ona kavus şabildim ki o artık maddeten ölmüş- tü. Yalnız manen yaşıyordu. Validemin ziyaından şüphesiz çok müteessirlm. Fakat bu teessürümü - zale eden ve beni müteselli eden blr |bususu vardır! O da anamız yatani mahvı haraba götüren idarenin artık bir daha avdet etmemek üzere mezarı ademe götürülmüş olduğunu görmek- tir. Validem bu toprağın altında yat. sın, fakat hâkimiyeti milliye ilelebed payidar olsun. Beni teselli eden'en bü- yük kuvvet budur. Evet — hâkimiyeti milliye ilelebed devam edecektir. Validemin ruhuna ve bütün ecdat Tuhuna validemin metfeni önünde, Al lahın huzurunda ahdi peyman ediyo- |rum, bu kadar kan dökerek hâkimiye- İtin muhafaza ve müdafaası için icabe- |derse validemin yanına gitmekte aslâ İtereddüt etmiyeceyim. Hâkimiyeti mali- liye uğrunda canımı vermek — benim. için vicdan ve namus borcu olsun 29 İkincikânun 1923 Poloneğri — * Trablusgarpta . Trablusgarp, 21 (Radyo) — Meş- hur sinema yıldızı - (Poloneğri) le- gün buraya gelmistir. (Pölöneğri)' e- tirahat için geldiğini ve üç hafta oti racağını söylemiştir. Amerika, 90 gemi yapacak - Vaşington, 21 (Raydo) —— Amerk ka deniz nazırı, bugün matbuat mü- ine bey cimi lacağını söylemiştir. Fransada bulunan şüp- heli kimseler n Paris, 21 (Radyo) —. Fransâdk buluna: zabitaca şüpheli. .görü- len ecnebilerin, derhal hudud hariel- ne çıkarılmaları takarrür — etmiştir. Bunlar meyanında bulunan - siyast İmenfilere İş verilecek Ve kendileri, İgöz hapsine alınacaktır. Yunan:—l;a:h şere-, fine balo Londra, 21 (Radyo) — Dük dö Kent ve zevcesi Düşes Mariya, Yu- nan kralı ikinci Jorj şerefine yedi yüz kişilik bir balo vermişlerdir. Asya Asyalılarındır — Devamı 6 ıncı sahifede — fikirlerine daha başka Çin'liler de is- tirak etmektedirler. Ancak son hâ- |diselerle gözleri açılan Amerika'nın, lan faslımızda anlatacağım. Gazi haz-| hurreisinin hemen hemen karşısında | MiZİ ifa ettiğimiz bu anda halkımıza | retleri , bu inkilâpları,ecnebi boyun -|cturmuştu. duruğuna karşı - kazandığı hüriyet,| — Cumhurreisi hazretleri iltifatlarını kalbimden gelen şa duygularımı ifa- de etmeği ödenmesi lâzımgelen bir leri sayesinde sanki siz de bizzat 'Jdl-lıuı sevimli yuvasında gördüğüm ka-| Osmanlı emperyalizminden halâs ve|on elçinin hepsine ayrı ayrı ibzal bu-| borç saydım. da imişsiniz gibi vak'ayı hissediyor ve bul hakkında bu kadar söz kâfi. geçen her şeye şahit oluyorsunuz. müstevli düşmandan kurtulmadan son | yururken, henüz yeni tayin edilmiş o- son kalmıştı. Aralarında teati edilen Mustafa Kemal hazretleri herşey-|nazikâne cümlelerden, Gazi hazretle- Milletler arasında kardeşçe bir in- Gazi hazretlerile ikinci defaki gö -İra, sevgili ana yurduna ifa ettiği en|lan İtalyan elçisi Sinyor Lejakono, en|Sânlık hayatı Atatürkün en kıymetli Bu krokilerin en kıymetlileri Ana.'rüşmem, birincisinden büsbütün fak.|büyük hizmetlerden saymaktadır. farta (Sola körfezi), Sakarya ve Dum-|h oldu. Cumhurreisliği ikametgühi - idesli idi. Bütün dünyada ölümünün gördüğü ihtiramı insanlığın atisi hapınar tarihf muharebelerinde tatbik|nin ötesinde, henüz açılan, en asri bir|dan evvel tam mânasile savaşçı bir|rinin pak neşeli olduğu anlaşılıyordu. |Şin ümid verici bir müjde olarak se- etmiş olduğu tabiyeyi gösterenlerdir. 'tarzda inşa ve teçhiz edilmiş çok daha |kumandan, metfn, geniş simalı, derin| İtalyan, karşılık olarak Türklerle İtal| lâmlarım. Ankaranın bütün yabancı tesirler-|elverişli bir bina daha var. ve mütekâsif düşünceli, sert ve canlı|yanların daima bir arada büyük bir Bu sözlerim yarılariyle ve topra- den uzak ve tabiye bakımından emni-| — İlk ziyaret arasından yalmız bir ay|sözlü bir zattır. Ancak bu gece tam| ahenkle çalışacakları ümidini izhar et- | ğimızda şövalye askerleri ve mümtaz yetli bir hükümet merkezi olmasına | geçmiş olmasına rağmen herşey büs-|münasile ince ve nasik bir hükümet|tikten sonra (boyuna kendi gayesini| tahsiyetlerile yasımıza iştirak — eden dair fikirlerimi, — Gazi'nin bizim'bütün değişmiş ve yeni bir kisveyeladamı, ayni zamanda mükemmel bir|göz önünde tutap hakikf bir faşist|büyük milletlere Türk milleti adına Waahingtonla mukayesesine tahsis et-| bürünmüştü. Mübalega etmeden dene-|devlet reisi idi. Her elçi kendilerinden | gibi) «bilhassa her iki memleketin şükranlarımın ifadesidir. f tiğim başka bir fasılda söyliyeceğim;|bilir ki, eski mesken, yeni konağının|ayni ölçüler dahilinde iltifata mazhar| gençleri» sözlerini ilâve etti. Gazi haz| Devletimizin banisi ve milletimi- günkü o da inkılâpçı bir general, ilk|içine hiç te rahatsızlık €umhuriyeti ve hükümet —merkezini|nabilir. Bir salon mamleketin içine taşımış bir adamdı. izin ko|oldular. Sağında mevki itibarile ken- yeni binayı|disinden sonra gelen Büyük Millet|tebessümle buna bukabelede bulnn - bir baştan öbür başa katetmektedir. (Ankara'nın bir bakımdan, hükü.|Sol tarafında merasim igin yetip arta| hanımefendi oturmuştu. Solunda ise met merkezimiz olan Washington'a|cak kadar dairelet var; sağ tarafta| Sovyet sefirinin sevceleri vardı; çün-Jolgun başları deyiniz. Zatığlinizin|ömrünü hizmetine verdiğin Tırkİ benzemesi tahaftır. Yeni hükümet|ise gene birçok odalarla bunların or.İkü Sovyetlerin elçisi, Türkiyeye gelen|gençlikten bahis buyurmaları çok isa-|milleti ile beraber senin huzurunda mahallesinden eski Ankaraya giden|tasında kocaman bir yüzme havuzu, (elçilerin en kıdemlisidir. Cumhurrei .|betli oldu; çünkü arkanızda eski Ro-|tazim ile eğiliyoruz. Bütün hayatın- ağaçlı geniş cadde, Washingtonun|hepsi de çatının altında olmak üzere|sinin sağında yer tutan ilk erkek, Baş|manım mutantan bir tarihi var. Genç.|da bize ruhundaki ateşten canlılık Masssehusetts caddesini çok andırır.| Pompej tarzında — yapılmış sütunlu|vekil İamet paşa idi. Yanında da be «|lik mükemmel birşeydir. Ancak unut-|verdin. Emin ol aziz hatıran sönmez © da tatlı bir yokuşla yükselir, Yuka-| dehlizlerle çevrilir ve yukardan işıkİnim zevcem oturtulmuştu. Ben karı -| mamalıyız ki, İtalyan ve Türk ırkları|meş'ale olarak ruhlarımızı dalma a- retleri, sevimli yüzlerinde güzel bir Meclisi Reisi Kâzım paşanın refikası| dular: «Daha doğrusu her iki memleketin| zin fedakâr sadık hadimi, İnasnlık idealinin açık ve mümtaz siması eşsiz kahraman Atatürk, Vatan sana minnettardır. — Bütün | mya, tepede cumhüurresinin vakarin'alıyor. Bu gık sarayda en son sistem|min hemen hemen karşısında bulunu-|gibi, bütün ağaçların darin kökleri|teşli ve uyunık tutacaktır. daran konağına giden Türk ııddı-l-ıhthut imin de iki konarında, tam iki Cüzünes bulunduğunu duyunca insan|yordum. Sağımda (aramızda veki'le-|olması lâzımdır.: AZLIL w refer beniza gidesİrin birinin refikaları olmak üzere )İ Sharles H, Sherrül Reisicumhur İsmet İnönü bin tayyareyi ilâve ettiğini söyler- sek şarktaki mes'elelerin - gittikçe ehemmiyet kesbetmekte olduğunu anlatmış oluyoruz. & ANADOLU . Günlük siyasi gazete Sabib ve Başmuharrizi HRAYDAR RÜŞDÜ ÖKTEM | Umumt neşriyat — ve yam işleri mi> dürü Hamdi Nüzhet Çaaçar İDAREHANESİ İzmit İkinci Beyler sokak CHalk Partisi hinan içinde Telgraf İsmirz — ANADOLU — Telefom 2176. Posta katusu: 403 ÂBÖONEŞERATT Yallığı 1400, alta aylığı 803 kuruştar Yabaneı — memleketler için — senalik abone Gereti 27 liradır ANADOLUMATBAASINDA BASILMIŞTIR