23 Ocak 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 9

23 Könenusmal .& BAŞVEKÂLET Neşriyat ve nüdev- venat dairesi müdürlüğü 2 Kararname No: 7695 Neşir tarihi: 23/12/1937 Türk paras: kıymetini koruma hakkındaki 1567 sayılı kanuna istinaden ve halen tatbik edil- mekle olan İl sayılı kararname ile tadilleri ve ekleri yerine ko- mulmak üzere hazırlanıp Maliye Vekilliğinin 13/11/1937 tarih ve 54284/1/16858 s yılı tezke- resile gönderilen iliş Türk pa- rası kiymetini korun — ikkında 12 nunaralı kararnam < a Ve. killeri heyetinin 23/11/1937 tar rihinde letkik ve müzakere edi- lerek mer'iyete konulmasi onan- mıştır. 23/11/1937 Reis.cumhur K. Atatürk Başvekil Adliye Vekili C. Bayar Ş. Saracoğlu M (1M idafaa Vekili Dahiiye Vekili K. Öz ip Ş. Kaya Hariciye Vekili — Maliye Vekili Dr. T. R. Aras F. Ağralı Maarit Vekili Nafıa Vekili S. Arıkan A. Çetinkaya Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekili Dr. H. Altaş İktışad Vekili Ziraa Vekâleti V. Ş. Kesebir Ş. Kesebir Gimrük ve İnhisarlar Vekili R. Tarhan 'Türk parası kıiymetini koruma hakkında 12 numaralı kararname Mazide 1 — Türk yedeki ban kalar müşterilerine aâid olarak mezdlerinde halen mevcud ve bundan sonra tevdi edilecek alelümum dövizleri Cümhuriyet Merkez Bankası veya şubelerine tevdia mecburdurlar. Ancak boankaların birinci fik- rada gösterilen döviz mevduatı haricinde olmak üzere diğer biankalardan buldukları döviz kredleri bu hükümden hariçtir. İşbu tevdiatın ashabı tarafın- dan istimai bu kararnamenin hükümlerine - tabidir. Mezkür tevdiat için Cümhu- riyet Merkez Bankasınca mudi bankalara verilecek faiz hadleri Cümhuriyet Merkez Bankasile mudi bankalar arasında takarrür ettirilir. Madde 2 — Kambiyo ve nebi banknot ve evrakı nakdiye sinin alım satımı yalnız banka- lar marifetile yapılır. Barsa acen taları ancık bankajardan aldık- ları alım ve satım emirlerini icra edebilirler. Bankalar kamb'yo murakabe mercilerinin müsaadesini haiz olan'lardan gayri ihtiyaç erbabına kambiyo ve döviz satamazlar. Kambiyo borsası bulunan ma- hallerde bankalar her gün alıp satt kları kamb yoları gişelerinde takas etmeyip aldıklarını bor- sayâ arza ve sattıklarını da ora- dan talebe mecburdurlar. Br gün zarfındaki alım ve satımlar« dan mitevellit olan ve 2500 (iki bin beşyüz) Türk İirası mu- adilini geçmiyen küsurat ertesi güne devrolunabilir. Borsa ol mayan mâahallerdeki bankalar günlük muüsmelelerinden müte- vellid farkları Cümhuriyet Mer. kez Bankası bulunan mahallerde © bankadan yoksa diğer ban- kalardan tedarik edebilirler. Madeni ecnebi paraların idbali ve alım satımı serbesttir. Ancak bunların memleketten — ihracı kambiyo murakabe mercilerinin müsaadesine bağlıdır. Madde 3 — Bankaların tabi 'bulunduğu şerait daresinde gi- şelerinde yalnız ecnebi ıqyyıb- istiyen Vagon Li vesaire g.bi seyyah acentaları bir beyanname kambiyo murakâabe mercile- | v Tine müracaat ederek mezuniyr almakla mükellefi “er. Bu mu-- meleyi yapmağa — ezun kılınan müesseseler müşterilerinden ah- dıkları kambiyo ve ecnebi nu- kudunun nevi ve miktarını ve satanın isim ve adresini ve ta- biiyetini mübeyyin bir listeyi on beş günde bir kambiyo murakabe mercilerine vermeğe ve bir gün zarfında aldıkları ecnebi nuku- duünu, bankaların kapalı olduğu günler müstesna olmak üzere 24 saat zarfında bankalara sat- müğa ve satış pusu'alarını kam- biyo murakabe mercilerine ibraz eylemeğe mecburdurlar. Bu mü- esseseler tarafından satın alınan çekler ecnebi memleketlere aid bilet satış basılatından tenzil edilerek kambiyo murakabe mer- cilerinin müsaadesile aynen ihraç oluünablir. Madde 4 — Türkiyeye gelen seyyah vapurlarından kambiyo ve ecnebi nukuda alım muame- lesini ifaya Cumhuriyet Merkez bankası veya bu bankanın ten- sib edeceği diğer bankalar me- zundur. Madde 5 — Borsa bulunan mahallerdeki bankalar gişele- rinde yap'lacak kambiyo alım ve satım fiatleri, mıkyas olarak kabul edilmiş olan dövzlerin o andaki borsa fiatlerine nazaran Türk İirası tutarının nihayet 0/002 (binde ik.) sini tecavüz edemez. Borsa olmıyan yerlerde bu fark 0/003 (binde üç) ü tecavüz edemez. Madde 6 — Bankaların Ma- liye Vekâletinin mezuniyeti lâ- hik olmadıkça ecnebi kamb'yo- sunu ve nukudünü — karşılız tü tarak Türk lirası olarak avans yermeleri memnudur. Madde 7 — Türkiyede — iş yapmak istiyen hiriçte mücsses #cnebi şirketler yapacakları işin istilzam ettiği sermayeyi hariçe ten döviç olarak — getirmeğe mecburdurlar. Girdikleri iş (cx- bı harçten sermaye geliren in- şaat şirketeri ve müteahhidler bu işlerin ifası esnasında hariç- ten doğrudan doğruya veya bil- vasıta getirip sarfetmeğe mec- bur oldukları döviz eri Tü kiye- de hangi bankaya - sattıklarını, sorulduğu takdırde, isbat edici vesaikı hazır bulundurmağa mec- burdurlar. M:dde 8 — Bankalar Türk paürası olarak yapılan tevdiatı, müsaadesiz, hiç bir suretle ec- nebi kambiyo ve — nukuduna tahvil edemezler, Banka ve bankerler vesair müesseseler!e eşhas tarafından Türkiye haricinde bulunan — eş- has ve müessesat lehine Türk parası üzerinden kredi açılamı: yacağı gibi Türk parasile tev- diat da yapılamaz. Bazı istis- nal ve husıst hallerde bu şe- kilde kredi küşadı Maliye Ve- kâletinin ve tevdiat icrası da kamb'yo murakabe mercilerinin mezuniyetine bağlıdır. Bu tarz- daki tevdisttan tediyat yapık ması aşağıdaki fıkranın hüküm- lerine tabidir. Ecnebi memleketlerdeki efrad ve müessesatın — Türkiyedeki bankalar veya şübeleri — veya muhabirleri nezdndeki — Türk lirası matlüblarının istimali kam- biyo murakabe mercilerinin vi zesine mütevakkıftır. Bloke paraların sureti — isti- mali Maliye Vekâletince — bir talimatname ile tayin ve kam- biyo murakâbe mercilerine teb- liğ olunur. Madde 9 — Kambiyo ve ec- nebi nuküd işleri peşin olarak yapılır. Bunların teslim ve te- ü akid gününün — ertesi ANADOLU akşamına kadar ifa ve ikmal olunur. Alivre mal satışlarının muka- bili olan dövizler bankalarca vadeli olarak — satın — alınabilir. Bankalar bu dövizleri borsaya arz etmeğe mecburdurlar. Bu akidlerden mütevellid — döviz borçları döviz olarak ödenir. Alivre mal satışları haricinde kalan ihracat eşyasına aid dö- vizin bankalarca borsaya arze- dilmek şartile alhnması — satış vesaikının bankalara — teslimine mütevakkıftır. Bundan mütevel- lid borçlar bankalarca — tahsil olunacak mal bedelinin dövizi ile kapatılır. İthalât eşyasına aid vesaikın teslimi bariçte bedelinin peşi- nen ted.yesine mütevakkıf olan ahvalde bankalar müşterilerine kendi kredilerinden avans ya- pabilirler. Bundan mütevellid borçlar eşyanın gümrükten im- rarında — üsülen vesâik — ibrazı suretile kambiyo murakabe mer- cilerinden mezuniyeti — alınabi- lecek düvizle le kapatılır. Madde 10 — Ecnebi dövizi- ni nalık çek ve bono'ar ve po- Hçeler ve hesabı cariler ancak bankalara ciro edilir. Bankalar: dan gayri eşhasa ciro edile- bilmesi kambiyo murakabe mer- cilerinin muvafakatile olabilir. Çirolu çekler ve diğer ticari senedat ancak bu mercilerin verecekleri müsaade — üzerine bankalarca kabul olunur. Madde 11 — Bankalar nez- gdindeki döviz hesabı carisinde bakiyei matlubları mevcad olan eşhas ve müessesat bu mevcud. larını murakabe — mercilerinin müsaadesile istimal edebilecek- leri gibi banka gişelerinde de serbestçe satlırabilirler. Madde 12 — Kambiyo mu- rakabe mercilerinden döviz ta- lebinde bulunanların Türkiye dahl ve haricinde — dövizleri mevcuüd ise ihtiyaçları kamb'yo murakabe mercilern.n mezuni- yeti ile evvel emirde bu döviz- lerden, olmadığı takdirde bor- sadan veya bankalardan müba- yağ süretile tem n Olunur. Dö- viz talebinde bulunanlar beyan- nameler.nde bu ciheti - tasrih etmek mecburiyetinded rler. Ne gibi ahvalde beyanname ver- mekten vareste kalınabileceği kambiya murakabe merci.erince tayin edilir, Madde 13 — İmtiyazlı ve ser- mayesinde devletin iştiraki olan şirketler mevduatlarını ancak Milli bankalarda — bulundurabi: lirler. Madde 14 — Türkiyeden ec: nebi memleketlere mal — ihraç eden hakik? veya hükmi şahıs: lar bu malların bedeli olan dö- vizleri emirlerine geçtiği tarih- ten itibarea on beş gün içinde Türkiyede br bankaya satmağa veya kendi namlarına Türkiye Cumhur yet Merkez - Bankasına tevdia mecburdurlar, Türkiye gümrüklerinden ihraç edildiği tarihten üç ay içinde malın satılmaması, avaı ole ası, müşteri tarafından teseb lüm edilmemesi, müşterinin te- diye müşkülâtına veya iflâsa maruz kalması, malın — ihraç edildiği memlekette kambiyo tahdidatı mevza bulunması gibi zâruri sebeplere binaen ihracat bedelini döviz olarak banka- lara satamayan veya Cumhuriyet Merkez bankasına tevdi edeme- yen ihracatçılar teahhur sebeb- lerini kambiyo murakabe mer- cilerine bir beyanname ile bik dirmeğe Mecburdurlar. Beyan: namelerinde — gösterdikleri ge- bebler kambiyo murakabe mer- cilerince makul görülenlere ye- niden mühlet verilir. Yedi ihti- yarlarında olmayan — eşbabtan dolayı ihracat eşyası dövizlerini kışmen veya tamamen memle- keto getiremeyeceklerini vessik ibrazı suretile isbat — edenler kambiyo murakabe mercilerince bu mecburiyetten istisma edile- bilirler. İhracat tacirlerinin verdikleri ihracat beyannamelerinden birer nüshasını gümrük idareleri tas dikli olarak gümrük —muamele- lerinin intacımı takib eden gün içinde kambiyo murakabe mer- cilerine tevdin mecburdurlar. İhracatı bir başkası nam ve hesabına icra edenler güm- rüğe verecekleri ihracat beyan- namelerinde bu ciheti tasrib ve namına ihracatı yaptığı tacirin isim ve şöhretini ve adresini irae eylemekle mükelleftirler. İşbu maddede mevzuu bahis dövz yerine altın getirilmesi de caizdir, Şu kadar ki dö- viz yerine altın getirenler bu- nuo — hariçten idbal edilmiş olduğunu gümrük idaresince bir zabit varakasile tevsik ettirdik- ten sonra altınları Türkiye Cüme huriyet Merkez Bankasına veya. but onun göstereceği muhabire ibraz ile resmi rayic üzerinden satmağa ve mezkür zabıt vara- kasile bankanın alış veşikasını kambiyo murakabe mercilerine üçer aylık beyannamelere rap- ten teslime mecburdurlar. , Kararnamenin gerek bu mad- desinde gerek dğer maddele- rinde ihracat dövizlerine ait olarak mevcut ahkâm altınlar hakkında da cari olacaktır. Madde 15 — Türkiyede bu- lunan bankalarla eşhas ve mü- essesatın hariçte bulunan eşhas ve mü€ssesat lehine yapmış ol- dukları hizmetlerden doğan ve doğacak olan komtisyon ve bu- ma mümasil yine hizmetten mü- tevellit alacaklarının dövizlerini elde ettikleri tarihten — itibaren nihayet on beş gün zarfında memlekete getirip bir bankaya satmağa veya kendi namlarına Cümhuriyet Merkez Bankasına tevdi etmeğe veya Maliye Vekâ- letinin tayip edeceği esham ve tahvilâtı hariçten mubayaa edip memlekete idhal etmeye mec- burdurlar. Madde 16 — İhracat yapan- lar birincisi Birincikânun ipti- dasından Şubat gayesine kadar ve diğerleri mütcakıb üçer ay- hk devreyi ihtiva etmek üzere her üç ayda bir aşağıdaki ma- lümatı bavi bir beyanname tan- zim etmeğe mecburdurlar. A * Beyannamenin taallük et- tiği devre zarfına ihraç ettikleri malın gümrük idarelerine mev- dü ihracat beyannamelerinde yazılı m ktar ve cinsi. B- Gümrük beyanname nu- maraları ve tarhi ve beyanna- melerin hangi gümrüğe verildiği, C- Malin memlekete — ihraç edildiği ve ihracatın kendi veya bir başkası namına yapıldığı, D - Ne nevi para ile satıldığı ve her satış bedelinin döviz olarak baliği ve satışın kat'i ve. ya ankonsinyasyon mu olduğu, E- Bu mallar mukabili ele geçen dövizlerin hangi tarihler. de hangi bankalara satıldığı, F - Geçen devreden matlubu olan döviz miktarından bu dev. rede ele geçirdiği miktarla bun- ların hangi bankalara hangi ta- rihlerde satıldığı, G - Bu devredeki ihracattan alacağı kalan miktar. Bu beyannameler taallük - et- tikleri devrenin hitamından iti- baren nihayet bir ay zarfında kambiyo murakabe mercilerine makbuz de tevdi. o lunur, İhraç edilen her malın ticari | defterlere uygun ve ti e tarafından musad! r satış faturası suretinin beyannamelere Mesi ıuhııdır. Bu fa: turalarda ihracat eşyası bedeli- nin hakiki satış bedeğinden nok- san gösterilmesi memnudür. Madde 17 — İhracatçılar ih- racat dövizlerine taallük eden hususat hakkıazda kamiyo mu- rakabe meclerince istenilecek malümatı vermek ve buna dair vesikaları tevdi etmekle mükel- leftirler. İhracat oşyası dövizi bankalar tarafından bu karana- me mucibince verilecek kambi- yo alış vesikasının ibrazı sure- tile tevsik olunur. Madde 18 — Türk tabiiyeti- ni haiz vapur idarehaneleri ha- riçte bulunan eşhas ve mües- sesat lehine ifa etmiş oldukları nakliyecilik hizmetinden müte- vellid olarak bu kararnameden evel tahsil etmiş oldukları ve bundan böyle tahsil edecekleri navlun dövizlerinin emirlerinde bulunan kısmını elde ettikleri tarihten itibaren nihayet on beş gün zarlında döviz olarak mem- lekete getirip bir bankaya sat- mağa veya kendi namlorına Cumhuriyet Merkez Bankasına tevdi etmeğe veya Maliye Ve- kâletinin tayin edeceği esham ve tahvi âtı hariçte mübayoa edip memlekete idhal etmeğe mecburdular. Yataklı Vagon Şirketi ile ec- nebi vapur. ntaları gibi me- mal ki ccnebiyede müesses şir- ketler'n memleketimizdeki şube- lernin hasılatından — indelicab memalıik: ecnebiyedeki merkez- lerine sevkoluanacak miktarı için kambiyo murakabe — mercileri vizesile kambiyo alınabilir. Madde 19 — Posta idarele- Tine tevdi edilecek kıymetli ve- ya taahhütlü mektub ile diğer kiymetli paket ve eşya posta memuru huzurunda bend edilir. Posta memuru bunların muhte- viyatını görür ve bu karârname mucibince ihrâcı müsaadeye tâ- bi tutulmuş para ve kıyemi menkule mevcud olup olmadı- ğını kontrol eder. Resmi daire- lerle Cümhuriyet Merkez Ban- kasının irsalâtı bu madde hü- kümlerinden müstesnadir. Madde 20 — Ankonsinyas- yon şeklinde idhal olunan ve- yahut bazı müessesatın hariç- teki merkezlerinden Türkiyede- ki acenta veya şubelerine irsal edilen malların dövizleri bu mü- esteselerin mali vazyetleri ve satış nisbetleri tedkik edildik- ten sonra kambiyo murakabe mercileri — tarafından verilecek müsande üzerine temin olunur. Bu dövizlerin temin zamanı yine kambiyo murakabe merci- lerince tayin ve ibraz olunan vasaik ibtal olunur. Madde 21 — Alelumum ma- sarifi dahil olduğu halde transit eşya bedelleri ancak transit dö- vizle ödenir. Transit eşyasının bariçten gelen dövizleri kambi- yo murakabe mercilerindan alı- nacak mezuniyete müsteniden bankalarda bir hestba matlub kaydedilir. Harice borçlanan transit em- tia bedelleri de yine kamiyo murakabe — mercilerinin müsa- adesile bu hesaptan tesviye o- lunur. Bu eşya için bankalardan alı- nan döviz avansları ayni hükme tâbidir. Madde 22 — Bilumam idha- lâta müteallik döviz ihtiyaçları için kambiyo murakabe merci- lerinden mezuniyet istihsal edilir. Gümrük idareleri muamele vergisine tâbi eşyaya aid güm- rTuk makbuzlarında mal kıymetini orijinal faturada yazılı ecnebi ve muadili Türk parasile göz terecekleri gibi vergi matrahına dahil olması icabeden nav- lun sigorta vesaire gibı bilü: mum maşrafları da ayrı ayrı dııeıdoııklıı ve hı ııklıuı' ve numarasını ve kap adedini göstereceklerdir. Pol!ı ıdınlqn de poı'ı ile buzlara ayni meşruhatı vermek ve malın kimin namına gel ğini işaret etmekle mükellef. Takasla idhal olunan emtia makbuzlarında yukarıdaki meş- ruhattan başka takas vesikası- — nin numarâsı ve vesikanın han- — gi mahalden alındığı ve Tür- — kiye ile kliring mukavelesi ak- detmiş memleketlerden — gelön eşyanın makbuzuna da mal be- delinin kliringe dahil olduğu — ve serbest döviz verilmiyeceği tasrih edilecektir. Gümrük resmine tâbi olııp da yalnız Muamele vergisinden müstesna bulunan emtiaya ald makbuzlara mâlın menşeci ecne- bi ve Türk parasile kıymeti, — navlun ve sigorta gibi masraf. ları derç edilecek ve - vergiye tâbi olmadığı yazılacaktır. J Muafen veya muamele ver- gisine tâbi olmıyarak - çıkarılan eşyanın kiymetleri menşe ııhe detnamelerinde — gösterilmemi; olduğu takdirde bu mallara aid faturaları mahreçteki lica- ret odalarınca tasdikli olması Şarttır. Emanet, depoz to * hsub — makbuz'arı üzerine Güvz me> zuniyeti - verilmiyeceğinden bu — cihet gümrüklerce bu makbuz- lar üzerine işaret edilir. Bun- lardan resme tâbi tutulanlar için bilâhare verilecek makbuz- lâarın zahrına gümrük idarele- — rince (bu makbuz üzerine dö- viz verilmez) kaydı dercedilir. — Ancak bu gibi ahvalde ve gümrük resmine tâbi olmaksızın — vukubulan idhalâtın döviz me- zuniyeti gümrük idarelerince yazılacak ve yukarıda gümrük makbuzlarına dercedilec ği tas- rih edilmiş olan malümatı 4 tiva edecek olan resmi tezkere- ler üzerine verilir. Yukarıda zikredilen makbuz ve vesikalara müsteniden alâ- — kadarların kambiyo murakabe mercilerinden döviz mezuniyeti istihsal edebilmeleri — tafsilâtlı bir beyannâme vermelerine ve beyannemelerine gümrük idare- lerine verdikleri orijinal fatura- — nin bir suretini rabteylemele- rine mütevakkıftır. Fazla kambiyo almak maksa- dile idhalât eşyasının maliyet Hatini hakiki miktar ve ihtiyaç. tan fazla göstermek veya güm-« rük idarelerine ibraz olunan vesaik haricinde kambiyo mu- rakabe mercilerine vesaik ibraz eylemek memnudur. Madde 23 — Memlekete id. bal olunan alelümum mal be- delleri için döviz irsaline lü- zum görülen ahvalde alâkadar müessesenin salâhiyettar ıın:ı- larını havi bir beyanname mele vergisi makbuzu ile sair vesaik rabtolunarak kambi) müdürlüğüne verilir. Bu beyan- namede malin menşesi, — irsali muktazi bedeli, bu bedelin han- gi vadelerde tediye edileceği, evelce tediyat yapılıp yapılma> dığı beyanne sahibinin dövizi mevcud olmadığı tasrih edilir, Bu beyannameler - tedkik .dıı-' dikten sonra kambiyo mura- kabe mercünce ashabına — veri- lecek mezüniyete minmid—l döviz tedarik edilebilir. İbraz olunan vestik kambiyo mura- kabe mercilerince ibtal edile- rek ashabına iade olunur. Madde 24 — Döviz yeti almadan idhalât eşyasına aid gümrük makbuzlarını zayi ettiklerini iddia edenlere 2'ya keyliyetini Türkçe intişar eden ve birisi İstanbulda olmak üze- re iki gazete ile vazıh bir şes — Lütfen çeviriniz — W »