15 Haziran 1937 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 8

Sayfa B —ANADOLU g Başvekilimiz Kamutayda mühim beyanat verdi.. karşıladı. (Al- | aynı hararetle kışlar) Arkadaşlerim, dört Balkar devletin ayrı rinden dolayı rülen husnsi ların Balkan ar ayrı cephe vakit vakit g politikaları tantı taahhüd- leri üzerinde — vaziyetlerinin nu zan lara se- Bunu inan- nettirecek propaganda bebiyet — vermektedir. Amma buna En yakın t görüyoruz mayın. la anlıyoruz ki devlet sulh idealinc bittirler. kışlar) hendilerini 1 le samimi ve sa- (Bravo — sesleri, al Bulgaristan komşumuzun c- velce de bir iki m huzurunuzda arze kanda sulbu muhafaza ve diğer komş nasebetlerini gösterdiği hüsnü niyetleri biz yakından ve en ağızlardan işittik ularile iyi artırmak için salâhiyetli Bulgaristan muahede Yugos- bizimle hususi bir ile bağlı olduğu gibi lavya ile de hususi hede ile bağlıdır Yunanistan ve Rom münasebetlerini de bir mua- Bulgaristan, tirmek — kararında p';'yîc miştir. Tîu arzularını Tür kadar teshil eder ki Balkanlarda Bulç diğer kemşuları arasında sıcak dostluk havasınır. teessüs et- mesi ve bütün Balkan devlet- lerinin söyledi! ciddi ve iyi niyetli bir dostluk yo luna girmesi hepimiz için se- vinçli bir emel ve Avrupa sul- gibi hu için bir mesneddir. Bulga- | ristanla aramızda şimdi tefer- rüata girişmek Milletimizin olduğu mevzular ma Aramız- daki münasebetlerde yekdiş rimizin hassâs noktalarına dik- kat etmekte ve stluğ inkişaf ettirmekte menfeatleri- miz olduğunu müşahede ettik. Görüyorsunuz ki bi lar devletler arasında söz ola rak katedilen bütün mesafeler hayırlı ve ileridir. bir surette tatbikinin her iki memleketin menfeatı olduğu nu takdir ediyor ve takibedi- yoruz. Arkadaşlar, Size Cemiyeti Akvam üzerinde görüşlerimizi de söylemek isterim. Bu mü- essesenin kuvveli ve zaafi son zamanda mübalâğa edilmiştir. inananlar istemiyorum. hassas âmdur. Bunun iyi uvvet büyük davaların ve büyük meselelerin bolaylıkla fili ve kat'i bir su rette halledilebilmesini bekle- mişlerdir. Bu lüzumundan faz- la bir hayal perestişliktir. Za- onun hiç- bir fayd Mil- letler hiçbir teminat vermedi- ğini — zannetmektedirler Bu öyle bir zannetmekte hakikati asla kendi hakiki hilinde görmemiştir. Cemiyeti Akvam bugün ve filen haricinde devletlerin faaliyetinden mah: rum büyük mahrumiyet ve zayıflık içinde- dir. Buna şüphe yoktur. Ha:- ricinde bulunan — devletlerin kiymetli ve beraber müşterek çalışmalarını Cemiyeti Akvam- afini ileri sürenler sı olmadığını ve ölçüsü da- onun hukukan bulunan bulunmakla bir da birleştirilmeleri bu müesse- senin beynelmilel sulh ideali için haiz olduğu yüksek oto- riteyi çok huvvetlendirecek AĞN YA sallürsölkssinlüre, z | gimiz Bunu bu- yoktur. t Ancak günkü baliyle cemiyeti akvam değildir. Bü miyet ve büyük Milletlerin şu çok milletlerin muayyen ulh hedeflerindeğbirleşmiş ol- dünya esaslı bir ed teşki (Alkışlar) Ondan sonra bu kadar mil- Buna şüphe gni ederim az bir kıymette tedir. kadar leri, eriyet için eder, letin mesul ricalinin vakıt bu larak birbirlerini &z görü Öörüp anlaş ek bir fayda Ve nihayet bazı kıy göstermiştir akvmam beler ki cemiyeti beynel milel meseleleri mütelea ve bazı ahvalde ayrı çareler bul- vasıta- emiyeti ak- sulh — için olduğu ideal hareketin yardım menni olunan bir idealdir. Arkadaşlar, hulüs ile tatbik den nü niyet mak için kıymetli bir hır. Ve nihayet 'c vamın beynelmilel çizmiş tahakkukuna etmesi muahedelerin olunması her evel imza edenle rine hq—"în!»r Si- Tür hfıv:ı).ı e biraz evel Fr kiye arasındaki s: ve Fransanın mesul ricalinde- ettim. Bu üzerinde vardı- ki hulüsu ifade Je Hatay anlaşmaların hulüs ile tatbik olnnması için ne kadar unsur taşavvur olunabilirse anda o unsurların mizdedir. Bir takım olduğu kadar hafif tabir kul lanmıya ve aramıya çalışaca- ğımi V mıyan ve nihayet vaziyeti bu lundurdurmakta türlü saikaya kapılmış siyasetçilerin cemiyeti akvamda verilen ka rardan sonra sünükette olma: tiyetten haberdar ol: olan dıklarını ve bu süküneti boz: maya çalıştıklarını görüyoruz. Hatıblerin bu huüsüsteki endi- şeleri yalnız büyük meclisten değil muhitinden bize aksetmektedir. Burada müsterih olmak için bazı nok- taları göz önünde bülundur mak - faydalıdır, zannederim. Kabul olunan — muahedelerin biki — vazifesi bugün için Fransaya düşüyor. Bugün ta- üd ettiğimiz muahede ile Hatayın tamamiyetinin her va- sıta ile mahfuziveti Türkiye ve Fransaya düşüyor. Nihayet bu esaslar cemiyeti akvamın müzahareti ve iştigal — sahası dır. Hatta hukukçular tabiri caiz görürlerse yeti altındadır. Demek ki biz, alâkâdar olanların hüsnü niyetlelile bu tatbik olunaca- ı z. Ve ni vasıtalar halırsa ve hakikaten tahrikileri bütün bu beynel- milel akitleri hiçe sayacak kadar tecavüz - fikirleri terirlerse en nihayet cemiyeti akvama iltica etmekten de | beri kalmıyacağız. Bugün ora- memleket ahhüd eğer mesu muahedelerin ndan emin olaca yet bütün çaresiz siyaset | gös- daki vaziyet, cemiyeti akva- kabul ve tesbit ettiği dahilinde emniyetin | hüsnü tatbiki cemiyeti akvamı teşkil eden bu kadar millet- lerin müşterek - faaliyeti ve taahhüdü altındadır. Sükünetle söylediğim. bu sözlerin “içinde Hatay için yapılan anlaşın behemehal ve bütün hulüs ile tatbik olunması için kâfi mü eyyideler mevcuttur ümidin- deyim. Esasen Hatipler gibi milletimizde Suriye halkına karşı hakiki teveccüh ve mu- min esaslar nın mahmüldür. Ve bunu karşı etini göster- habbetle yad ile Suriye halkına Türklerin hassasi mek için kıymetli fırsatlardan istifade ettim. Bunnla Türkiye, biz cemi- yeti akvamın lehinde ve aley- hinde ileri en bütün nok- taları düsünerek onun faydalı bir müessese olduğuna, onun esasları dahilinde kib etmek istediğimizi hulâsa kani olduğu muzu göstermiş oluyorum. Arkadaşlar, Başında söyle- diğim gibi siyasi münasebet- siyaset ta- ile ve şuur 1le ŞA İ lerimizden bahsederken kom- şularımızla münasebetleri ayrı ayrı mevzu bahsettim. Komşu olmadığımız devletlerle de mü- nasebetlerimiz çok iyi ve dos- tanedir. Ve hiçbir memleketle esaslı hiçbir ihtilâfımız yoktur. Bunu — memnuniyetle kay- dettikten sonra bugün bütün dünyanın sulh davası ile meş- guül olduğunu, milletlerin bey- nelmilel sulhün idaresini sağ lam esaslara istinad ettirmek için ne gibi tedbirler balmak lâzım geldiğini — aradıklarını söyledim. Beynelmilel sulhun devamı ve sağlam — esaslar üzerinde bulunması çareleri aranıyor. Henüz: — bbinnmuş değildir. Memleketimizin sulh için çok arzulu olduğunu bil- mekle beraber onu beynelmi- lel sulhun sarsılmaz bir takım esaslara bağlanmamış olduğu- nu daima düşünmesinde ve bilmesinde zaruret ve lüzum rmekteyim, Bu sözleri onun için söylüyorum. (Bravo ses- leri) Biz sulh davasında hakiki ve samimi bir hâdim vaziye- tindedir. Kendi vesaitilizin, faalivet sahamızın dahilinde beynelmilel sulhun muhafaza- sına çalışır ve Türkiyenin ha- yır menfaatını sulhta bulmak onun daima muhafaza edil- mesi temennisindeyiz, Arkadaşlar, yasi zihniyetimiz olarak anla- şılmasını isterim. Biz beynel- milel sulhun Türkiyeden uzak ve bizim hududlarımızdan çok ayrı yerlerde de bozulmasını kendi menfaatimiz ve hayrı: mıza muvafık görmeyiz, (Bra- vo sesleri) Biz memleketimizin emniyet ve siyasetini herhangi iki memleket arasındaki nifak ve ihtilâftan beklemiyoruz. (Bravo sesleri) Bu esaslı kendi memleketimizin emni- yotini diğer memleketler ara- sında iyi münasebetler ve em- niyetli münasebetler bulunma- sile pekâlâ telif olunacak, te- itikadındayız. bu noktanın si- Biz bir notadır. min olunacak (Alkışlar) Onun içindir ki, diğer iki memleket arasındaki herhangi nifak ve iftiraka karışmayız. Onun düzelmesini isteriz. Ve herhangi iki memleket sında nifak ve iftirak husulünü asla istemeyiz. Bilâkis elimiz- den geldiği kadar memleketler arasındaki bu kabil bozukluk: ların ve müsademelerin orta- dan kalkmasını riz. Milletler arasında mühim bir uzuv ve kuvvetli bir millet olarak çalışırken bizim siyase- timize delil olan, saik olan esaslı fikirler ve manevi se- bepler, amiller bu söylediğim sebeplerdir. Arkadaşlar; harici münase:- betlerimizden geçerek şimdi ara- temenni ede- dahili siyasetimiz üzerinde de bir iki malâmat arzedeceğim. Dahili siyasetimiz üzerinde tek mesele olarak eskiden De imiz Tunceli vilâyeti hâ- diselerinin esasını ve bugünkü vaziyetini efkârı umumiyeye açıkça bildirmek isterim Büyük Meclisin malümudur- ki, hüküct iki senedenberi Tunceli mıntakasında bususi im hâzırundan | aslâtat programı takip etmek- tedir. Bu program bu mınta- kayı medenileştirmek için bü- tün vasıtalarla ve husi hü- kümler dahilinde geniş bir çalışma teferrüatını ihtiva et- mektedir. Bunu şimdiye kadar orada kanuna muhalefetten, kuvvet ve Zevk almış olan bazı reisler iyi karşlamadılar. Islâhat programına mukavemet ve muhalefet etmek istediler. Bu; bizi tarihini tam soyliye- miyorum, Mart nihayeti, Nisan bidayetlerinde hususi askeri tedbirler almayı icap ettirdirdi Orada şunu düşündük: Mukavemet eden ve hukü- metin islahat proğramına mu- halefet eden — mıntakada yapmalıyız? kadar olan Dersim tecrübeleri orada hükümetin bir emrine karşı muhalefet olunca mühim bir kuvvet toplıyhrak o mintaka- da ciddi tedibat yapmak ve bırakmamak. Biz buna sel seferleri dedik. Memleketin bir tarafında bir hadise çı- kınca onu kuvvetli bir surette ve sel halinde gelip geçmek ten bir fayda husıl olmıyacağı kanaatında bulunduk. Biz mu- halefet edenlerin mukavemet- lerini bertaraf ettikten sonra kendi proğramımızın hiç bir şey olmamış gibi takip olun- masını esa$lı vazifefizden say- dik. Bugünkü vaziyet şudur: Orada jandarma ve hükü- met kuvveti tamamile teessüs etmiştir. Tuncelinde islahat programı olarak düşündüğ müz tedbirler fasıla görmek- sizin devam etmektedir. Yol yapıyoruz, mekteb yapıyoruz, karakol yapıyoruz. Bir iki ay müddetle bu işlere fasıla gel- miş olan yerlerde tekrar bu işlere başladık. Şimdiye kadar bu hareket ve faaliyet esna- sında orada ciddi müsademe- ler olduğunu ve arada büyük zayiat geçtiğini zannettiklerini işittim. Onun için size şimdi- ye kadar, yani üç aylık hare- kât —esnasında — uğradığımız hakiki zayiatı olduğu gibi söylemek isterim. 14 haziran, bugün aldığım rapora göre, şimdiye kadar olan zayiat jandarma, asker ve muhafız, korucu — olmak üzere 13 şehid, 18 - yaralıdır. Bunların içerisinde bir tanesi subaydır, teğmendir. Bu zayiatın bize elem ver- diğini ve büyük meelisin his- siyatında çok acı yaptığını müşahede ediyoruz. Fakat hâ- disenin ehemmiyetli; bilhassa mübalegalı neşriyata karşı ya- pılan iş karşısında fedakârlığın fazla olmadığı noktasına na:- zarı dikkatinizi celbetmek is terim. Bugünkü vaziyette tekrar ettiğim gibi jandarma, hükü met vaziyete tamamen hâkim- dir. Kâfi derecede askeri kuv- vet orada hazırdır. — İslahat programı takib' olunmaktadır. Huzurunuzda söylerken bütün memleketin va — mahallinde Şimdiye bulunan vatandaşların işitme- sini isterim ki cumhuriyet hü- kümeti oraya islahat progra- mını süs olarak, heves olarak medi. (Bravo sesleri) Ne kadar müşkülâta uğra- sak, neaadar çok sene sürse yaz ve kış bu programı biz orada tatbik edeceğiz. (Bravo sesleri, sürekli alkışlar.) Hangi bir meseleyi Büyük Millet Meclisi kabul ettikten sonra şimdiye kadar bazı ufak tefek muhalefet muhalefet ve iktidarımızda olmadı. Bu se- ferde programımızı ve B. M Meclisinin kararını tatbikten geri kalmıyacağız. Bunun bu süretle ve kanaatla bilinmesi zannederim ki, bizim işlerimizi kolaylaştırdığı kadaa henüz aklı başında olmıyan reisleri biran evel hükümetin kudretli olduğu kadar adaletli ve şef katli kucağında selâmet ara- malarını yegâne çıkar yol ol- duğunu ikna edecektir. Arkadaşlarım, görüyorsunuz | ki, bütün meseleleri size açık olkrak söyledim. Bundan son- ra hükümetin umumi faaliyeti üzerinde söz söylemek içia bugün büyük meclisin ruzna- mesinde bulunan meseleler ayrı ayrı ve canlı birer misal vermektedir. İmar Jpolitikasını takib fediyoruz. Vergileri ten zil etmek için her fırsattan is- tifade ediyoruz, Mali politika olarak birkaç senedenberi ta- kip imiz indirme tedbir- leri şimdiye kadar müsbet ne- tice verdi. İndirdiğimiz vergi- lerden bir, iki senede azalan nisbeti telâfi edecek miktarda karşılık aldık. Bugün yaptığı- mız petrol - indirmesinde de ve diğer vergi indir.nesinde de memlekette yeni bir inki- şâf göreceğimizi ümit — ediyo- Vergi ıslahında imkân bulduğumuz her mevzuda in: dirme siyasetine şaşmadan de- vam edeceğiz. (Alkışlar) Maliye Vekili arkadaşımız Büyük Mecliste büeçe müza- keresini yaparken yeni seneye en milyon lira kâdar bir ha- zine vaziyeti devredebileceğini ümit ettiğini söylemişti. Hazi- ran bidayetindeki ilk hesaplar bize Maliye Vekilimizin tahmin ettiği iyi vaziyetten fazlasile tabakkuk ettiğini göstermiştir. Huzurunuzda 10,000,000 - 01. ruz. y yon beş yüz bin lira fazlasile intikal ettiğidir. (Bravo sesleri, alkışlar) İyi ve sağlam memleketimizin bütün faaliyeti bir bütçe için çok itimad veren bir esastır. Yeni bütçenin ne ka- dar sağlam mevzular üzerinde kuruldu söylemek — için size söyliyeyim ki yeni bütçe- yi Büyük Meclis 231 milyon küsur üzerinden kabul e! Bizim 936 da tahsil ettiği- miz miktar muvakkat olan son sene nihayeti hesaplarına göre, 241 milyon liradır. (Al- kışlar) Görüyorsunuz ki kabul et- tiğimiz büdcenin fazlosını ge çen senede filen tahakkuk et- tirmiş bulunuyoruz. Bu mem: leketin iktisadi hayatında tu- tulan yolların iyi semere vere iğini ve memleket,n mütema: diyen inkişaf yolunda yürüdü- ğüne madii bir misal olarak telakki edilir ümidindeyim. Arkadaşlar, kısa ve münfe- unu rit nsktalarla siyasetimizin ha- rici, dahili ve umumi hatlarınâ işaret etmek istedim' Tafsilâ- tını ve teferruatını büdce mü: zakerelerinde etrafiyle - bildi- ğiniz bu esaslı siyaset hatları- nt kanaatla takib etmek - fik: rindeyiz. Bizim bu hususta tasvib ve teşvig ettiğiniz yük- sek reylerinizle göstermenizi arzu ederiz. (Simkh ve şid: detli alkışlar) Ankara, 14 (A.A.) — Baş vekil İsmet İnönü refakatinde Hariciye Vekili Dr. Rüşdü Aras olduğu halde akşam sa: at 19 da hususi trenle İstan- bula hareket etmiştir. Ayni trenle Adliye Vekili B. Şükrü Saraçoğlu, Gazi istasyonuna kadar Başvekilin refakatinde bulunmuştur. İnönü kabinesire İttifakla itimad reyi verildi Ankara, 14 (Hususi) — Başr vekilimiz İnönü, beyar natından sonra Meclisten iti istemiştir. Meclis ) reyle müttefikat itimad reyi İsmet mad re mevcut İnönü kabinesine vermiştir. $ kanunu tezahürat! Başı | inci sahifede — Sayın yatandaşlar, Benden evel rok verenler yen arkadı namına larımın cumhuriyet & ç Ü gösterdikleri samit cumhur” « resine ki duygü ve minnettarlığa, yet hükümetinin bir mümessili fatile evvelâ teşekkür ederim. / Bu arkadaşlarımın işarct etlik” i, Türkiye cumhuriyet H kümetinin, başka idarelere benif ge miyen tarafları vardır. O da, TÜ kiyede bakların tam zamanında * adalete en uygun şekilde sabiblef” n temin edilmiş olmandır. Arkadaşlar, başka memleketli” e başka rejimler içinde- Bakli iılilıuıl etmek — için Şuğraşmak didinmek lâzım — geliyor. Türk kılâbı içinde hakların ..mıılr'“ verilmesi için fazla mücadele İ mez. O hakkın, bak olduğuna mılması — ve duyaltt! kâf'idir. Bizim bunun memleketimizde ;.“ günlerde meriyet mevküne VAf len ve yarından itibarca tatbikii başlanacak olan iş kananu dör Ö, tün — vatandaşlara vermek yolunda iş almak Ve üsavi haklâf min eden güzel bir kanundut — 4 Bu kanu vereni sevindirmiştir. zahürat, Biz hem işçiyi, hef Bu gürü , en canhı mis nemleketimizde yalmız bif fy onun ve hepimiz Pi gol ü Ja berşeyin ÜSt Türk cumburiyetinin yaşammafı İ yedar olmandır. Hedefimiz Pi'lç Tüstakil bir Türk camiası ** |ç nun — için de bize mütesa'i)' min edilmiş bir hürriyet ı.ı-""Ç Biz, işçimiz, iş verenittii y pimiz böyle elbirliği ile '.'M s,,ı bu gi ünden güne daha / valarını yidireceğimiz tabiidi” PU ve bizden sonraki erişdiamt N hep müstakil memleket gürt” yg7 bu hürriyet havasımı ”"'m'y'" sirden F n çalı sonra vlıle edilmi nin de ııkl»rdıı Size bunu, 1 nutku çok ılhıw/ c1 yaşasın —huıurhf'r"' huriyet diye bağırmışlardı” ",)’ Bundan sowra Reisicstl, türke, Meclis reisi AbdülbölZ ı'; deya, Başvekil General ST | nüne, parti genel sek ııl"" Ekonomi Bakanıma - balit” çıf ran ve minnet miştir. İzmir işçileri, tatbikine başlandığı pazarımı, her sene İ olarak kutlalamağa ler, hep birlikte ıı....ıoıı" ,y” rekile cumhüriyet matttf tek serinç içinde dapılP