27 Mayıs 1936 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6

Mayıs ı'r - 1936 Bütçemiz 200 Milyon Lıradı Vergilerimiz: Vasıtasız vergilerimizden ara Bi, bina vergisi, babran zammı: 1936 Malj senesi bidayetla- den İtibaren vilöyet bususi ida relerine devrolanmakta ve bu Idarelerin diğer devlet vergile- rindeki hlsseleri kaldırılmakta- dir. Tabiri diğerle mahalll Ida röler vergi elsteminde vergiler. den hlasa tefriki müstakil vergi usulünü geçmlş balunmaktayız. — Ba — devrin müamelesi yapılırken arazi ver glslain tarh ve cibayetini slâh İçin »yegâne — çare tabriri işine son derece ehem miyet verilerek — Türkiye'nin İki sene zarfında olan arazi acele tahri- rinla yapılması için kanan alın mış ve mali sene bidayetinde derhal — tatbikine için deabeden — İstihzarat yapıl mıştır. Bina vergisi: Keza bir takım iktisadi va Ziyetler tcabı olarak binaların Böyri safl İradlarında görülen tenezzöllerinde mnezarı dikkate alınarek matrahlarından yüzde 25 tenziline gidildiği muhte rem — heyetinizin malümudor. Ba yeni tertip dalresinde arazi ve bina vergilerinin tarh ve elbayetinin dahba mavaffekıyetli olacağımı Ömit eylemekteyiz. Hayvanlar vergisi: Bayvanlar vergisi 1936 mali senesl başından İtibaren yeni kanan mucibince tabhsil oluna caktır. Ba vergide yapılan ten zil nfabeti vasatf olarak yözde 30 derecesindedir. Memleketlmizin — başlıca ser vet membalarından birini teşkil eden bayvancılık üzerinde ver- gi sikletini bafifletmek yolun- da katolunan mesale aslâ kü çük görülemez. Yeni hayvan lar vergisi kananu ile yapılan tahfif 5 mllyon İiraya yakın- dır. Şu noktayı derhal arzet- meliyim ki yeni kanunda ka bül ettiğiniz tahfif ve »lâh hükümleri birincl senede ha- yırlı netlcesini vermiştir. Bu neticenin rakamla ifadesi şadur: Türkiye'de 29 milyona yakın hayvan — var : 935 senesindeki sayımda ver- Piye tabl 28,963,743 baş hay- van kaydedilmişti. Bunların ta- bakkuk eden vergi miktarı hu- susi İdare hisseleri de dabil ol düğu balde 17 milyon 487 bin 57 lira idi. Yeni kanun muel- bince yaj sayım neticesinde İse 2,367,042 Koyun, 1,315,986 Kıl keçi, d30,490 Tiftik, 10,677 Deve, 68,000 Manda, 698,327 Sığır, 78,999 At, 5,078 Katır, 173,843 Eşek, 1,368 Merinoski caman 5,146,803 buş fazla kuy- dedilmiştir. Bu fazlalığın vergisi yize kanun mucibince yaptığı- miz tenailâtın yüzde ellisini telâfi etmiştir. Büdçeyi tahmin ederken tenzilâtın bu vlabette telâfi edileblleceğini düşünmüş ve varidat tahminimizi ona göre yapmıştık. Sayımın elde ettiği miz ilk neticesine göre tahmi nimizin tahakkuk - ettiğinl gör- mekteyiz. Bu suretle yüksek heyetinizin mükellef ve bazine menfaatlerine muvalfık — olarak aldığı kararların çok İsabetli olduğa bir kere daha tecelli ve tebarât etmiş demektir, Vergilerimizde tadilât: Kazanç ve muvazene vergi- leridin tatbikatında müşkülâtı mucib olan ciketlerin bertaraf - edilmesi ve l-_ı/ıq vergisinde başlanması asulü yerine | lerin tahtifi maksadile hazır- lanmış iki kanun lâyihası en cümenlerde müzakere edilmek tedir. Münasip düştüpçe huzu- ronuzda defatla arzettiğim 'veç hile vergilerin hiçbir. zaman Tetihsali tazyik etmemeğo, İstih- lâki ltacek bir raddede bu- lanmaması varldat — işlerimizin idareslade hedef imizdir. 1935 senesli içinde çimento, şeker, tüz resimlerinin va 1936 senesinden İtiberen bayvanlar verzisinin azaltılmaıı —bunun fük miselleridir. Momleketin Iktisadi. hayatında görülen ha- reket ve faaliyet daha az İnki şaf ettikçe vergi tenz yo: landaki programımıza - devam edeceğiz. Cumurlyet hükümetl hal ve vaziyetin İcabına göre vergileri tezyid ettiği gibi za mamı geldikçe azalımakta da tereddüt etmez, Vergilerde ka nun! hüküdclerin tensik ve tev bidi, tarh ve cibayet — usalleri. vlo islâhi messinin semerelerini yakında yüksek buzurunuze takdim ode bileceğlmi umuyorum. Bu me sal bilhasaa matrahların iyi bir sorette M#ebitine İtiraz ve taball mouamelelerinio tanzimine taal Tak etmektedir. Nakit vaziyeti: Geçen 1935 bütçesi münasebetile hazine hesabımı- zın veziyetini yüksek huzuru- nuzda İzab ederken bankalar: daki a ve borçla bhesap- Tarımızın — kargılıklı — tetkikleri süretile 1935 mali senesinde 8,950,000 Hralık borç İle gire- ceğimizi arzetmiştim. Bu vazl- yetimizin 934 mali senesl ipti: dasındaki — nakit göre nlebi bir yordu. 22 — mayı deki hazine hestebımızın göster- diği rakamlarda İse - tasarkuf mevdaati — karçılıkları — olarak bazı bankalar tarafından hazl- neye vaki olan tevdiata muka- bil verilen bonolar dahil olmak özere bu borcu tamamen iİmha etmiş, yeni seneye hiçbir borç devretmiyerek — girmiş olacağı- mızı anlamaklayız. Bu netlce- nin devlet ftibarında yarattığı kuvvet vo genişliğin çok feyizli semerelerini her sahada bize yapılan kredi tekliflerile ölçe bilmek mümkündür. Türk cu mürlyetl hazinesinin temin et- dği mali - tahminlerimizin elta. yişle kaydedeceği buü yüksek itibar mevkii hiçbir vakli ya- nılmıyan dafma yükselmeyi - tikdaf eden kararlarınız ve ir- şatlarınızla hüsal bulmuştur. Bütün taahbötlerimizi günün. de ifa etmekte bulunuyoruz. Devletten İş alabilmek yerli ve yabancı bütün İş adamlarının en emin bir sermaye ve faali yet zemini olmuştur. Büyük emeklerle yaratılan bu devlet fulbarının sarsılmaması bergân birez daha kuvvetlenmesi bu: tusunda çok hassas bulunuyo- rüz. Dabili işlerimizde yaban- cılarla akitlerimizde bu husus- ta büyük bir dikkat ve ltina Mle hareket ediyoruz. Zamanın- da ödeyememek — suücetlle İtiba. mumızı sarsacak teabhütlere ne kadar cazib olursa olsun bağ- Tanmaktan — tevakki — adiyoraz. Hesaplı yürümek comuriİyet ma Hyesinin düsturadur. Bu düs- tar bötçemizin, besapları: müvszeneli ulmasnmı telkin edi yor. Ve lıhlıı j;h en büyük için — buşledığımız kebe ———ij ..7 Çü —— Barçlarımız : Bunu söylerken elimisde ol mıyan bir nokta üzerinde te vakkuf etmeyi de — vazife bil. mekteyim. Bu da İmparator- loktan devren aldığımız borçe lardır. Bunda dahi aldığımız taahhütleri tamamen ve günü göününe İla etmek te, semimi emellerimizden biridir. Diğer memleketler ba gibi borçlar bukkında ne gibi karar alırıa alan bizim bu samimi düşün- cemize tesir edememektedir. Ancak yüksek heyetinizin melümudar ki, bu gibi borç meseleleri büdecemizin, hesapla rımızın müvazeneli - olması İle Ecoebi parası Hle ödenmesi Tâzımgeliyor. Bu na de aranlosal teari münu sebetler âmll ve büklm oluayor. Ticarf mübaedeleler - daraldığı, ve kadar elhırsan ©- kadar alı- rim kaldeleri yerleştiği sıralar- mukabil öde nen Türk — paralarının translt: lerinde ciddi müşkülât ve bat tâ Imkânsızlıklar başgösteriyor. İşte Türk bazinesi busene bu gibi blr sıkıntıya maruz kala blleceğini biasetti. — Alacaklıla- rımızın vekillerine — borçlarımı z& en büyük kısmının tasllük ettiği Fransız bükümetine va- ziyetl ve ticarj kilayetelzliğin den hissettiğimiz sıkıntllı vazi- yeti İzah ettik. İki bükümet arasında mem: nuniyetle zikredeceğim bir an. laşma büsüle geldi. Sonra da bu esas dalresinde duyuna “mumiye meclisi İle yeni bir mutabakat hasıl olda. Bü borç: lardan Türkiyede Türk parası İle tediyo odilen kısmı ile Al- maoyada mahalli para ile öde- nen ve Almanya ile yapılmak ta olan klerloğ mükaveleleri- nin lehimize temin ettiği fark. larla — karşılaşmakta — bulunan kısım konuşma hariçinde tatul- muştur. Türk-Alman hamiilleri bundan sarar görmiyecek, Türk bhamilleri Türk parası, Alman hamlileri de Alman parası ala- caklardır. Banlar haricinde ka- hp senede 85 milyon tatan bu borcumatun yarımımı Türkiye- den mal mübayeau suretiyle ödemek esasına müstenit beş senelik bir anlaşma yapılmıştır. Fransa'dan döviz kredisi: Sanayfimizin —inkişafı — için müktezi bu beş senelik devre zarfında ayrıca her sene yirmi, yirmibeş milyon Framsız frank. hk bir döviz kredisi falmakta Bilâfımız ahkâmı cümlesinden- dir. Beş sonelik devre için ba- rici borçlarımıza -karçı taahhâ- dümüzü ifayı kolaylaştıran bu anlaşmayı huzaraunuzda arze- derken âti için de — tedbirler almak vazifesini ihmal etmiye, ceğlmizi ilâve etmek İsterim. Bütçe encümeninin üzerinde ebemmiyetle durduğa ba mev- zuda aldığımız todbirleri teshil etmek üzere bütçe kanununa İlâyoettiği bir madde ile İcra Vekilleri heyetince tasdik edi. lecek bir cetvelde döviz Ihti yaçlarımız tesbit edilmiş - ola: caktır. Bu tedbir döviz olarak elimize geçecek olan paraların hesaplı İstimalini tavsiyo etmliş olacaktır. Diğer tarafına demin dabi bir münasebetle arzettiğim gibi dalma yabancı pazarlarda müş teri bulacak pamuk, kurü - ve halledilemiyor. da bu borçlara yaş meyve gibi İstihsalâtımızın ü vatı sayesinde bu İhra. cat maddelerimizin ve her sene binlerce ton bacım ilâve edil. mekte olan ellolarımızda temiz lenecek olan ve büyük pazar- larda kendine bas ve kiymetli bir tip olarak tavılan buğday- larımızın ve İşletilecek yer al tındaki zengin madenlerimizin hariç pazarlara gönderilmesi yolunda vereceğiniz direktif ler dalresindaki — çalışmalarımız bu meseleyi esasından — halletmiş olacaktır. Harict ticaret: Takvim — yıllarına göre ba- sırlanmakta olan barfcf İstatle tklerimiz 935 yılındaki İktıra: di bünyemizla bir sene eveline nazaran memnooiyetle karşıla nucak bir faklşafını kayd ve İşöret etmektedir. 934 genveşin de itbalâtımız 86 790,000 h. racatımız — 92,149.000 938 se neslade İtbalâtımaz 88,823,000 Abracatımız. 95,861,000 bu ra krmlur bir taraftan iktımadi buhranın — geçirilmekte — salâha doğru gidilmekte olduğunu göz terdiği gibi diğer cihetten zirsi ve Csmoi sabalarda aldığımız tedbirlerin müsbet neticelerini İşaret etimektedir. Üzüm: Fllbakika mübim bir İhracet maddemiz olan üzüm flatını korumak için Zirsat ve İş Ban kalarının koydukları stermeye He bü mevzüda çalışan — teşek köl bu mahsolümüzün değer Flatla satılmasında büyük bir küvvet olmuştur. Ba iki milli bankamızın bu husustaki me- galsini buzurunuzda — şçükranla anarım. Pamukçnluğumuz: Pamuk Mahanlümüzün değer Flatla lmasında da bu sene faaliyet sahasını genişleten milli sanaylimizin büyük rolünü zik: retmek lâzımdır. Tütön, fındık, İncir gibi di. ger zirai maddelerimiz hayvani maddelerimiz de değer f latlerle elden çıkarılmıştır. Milli paralar: Milli paramızın kıymeti 1930 seneslade tesbit edilen parafa üzerinden ve hiç sarsılmadan devam eylemektedir. Bütçe ve tediye tevazünlerinde dayanan milli paramız her yerde lâyık olduğa itimad mevklini —almış ve en kuyvetli paralar sırasında rağbet — kasramıştır. Merkez bankasındaki altın stoka 1985 takvim yılı içinde 2 milyon li- ralık bir çoğalma ile 2,950,000 Hraya baliğ olmuştur. Her ve. #ile ile ve her fırsatta bu stoku çoğaltmak emelimirdir. Gümüş para: Verdiğiniz selâhiyete İlatina den ba ayın nihayetine kadar 12 milyon liralık gümüş para tedavüle çıkarılmış bulunuyor. Gümüş paranın balkımızca gör. düğü rağbeti ve ayni zamanda tfaklık parada hissedilen İhti. yacı nuzarı dikkate alarak önü müzdeki senede deha — dört millyonlak çıkarmış - olacağız. Bunun İcab ettirdiği gümüş hazırdır. Ba enretle gümüş para darlığı bakkındaki kanun bük.- münü yerine getirmiş ve veri- len selâhiyet dafresinde darbi yatı tamamlamış olacağız. Borçlar : Dabhili ve barici stikrazları- mızın demiryolu İaşaat ve mü- bayaatı için çıkarılen bono ve tehvilleri ve mahtelif kanun- larla eski ve yenl borçların se melik İtfa karşılıkları olarak lâ zım gelen tahelsat bütçeye ta mamen konomuştur. Yöz kuruşu geçmiyen teka üd ve yetim ması — devam olunmaktadır. | Busene kırk küruştan — yetmiş beş kuruşa kadar olanların t fiyesi bitmiş ve 1036 mali we" nesinde 75-100 kuruşa kadar olan kısmın onar — senelikleri verilmek için şimdiden tebliğat yapılmıştır. Bu güretle bu tas fiyeye taallük eden kanunun hükmü de tamamen yerine ge tirilmiş olacaktır. Bu bahse nihayet verirken vermiş — olduğunuz - salâhiyete Ktinaden 1930 senesinde Sıvas- Erzurum iatikrazının 4,5 mil- yon İlralık üçüncü de muvaf fakıyetle neticelendir- miş bulunduğumuza ve büyük Törk milletleln mlilli vazifesini Idrak ve WFa hususunda göster- diği tebalükü büyük bir zevk ve minnetle argederim. Bu tranşenini | Yetikrazın 1936 senesinde yine 7.5 mllyon Hralık üçüncü traşl de çıkarılacaktır. Milli Heyetl umumiyelerini akdet miş biânçolarım — neşreylemiş olan milli bankalarımız bir e. nelik iş hayatlarını kürla ka- potmışlardır. Bo netice husust kredi İşlerinin de Iyi bir da. romda olmak, bize anlatması İtibarile özerinde memnunilyetle durulacak bir hâdise teşkil eder, Bankalardaki mevduat cüzden. lacı mühteviyatı İnkişafımı mn: bafaza etmektedir. Bo vaziyet mllii — bankacılığın — iş tatumu tlbarlle yüksek mevklini ifade ettiği kadar halkın benkalara olan İllmadının da canlı ifade: eldir. Mevduatın için alınan devlet tedbirlerinin ye milli tasarraf ve iktısat ce miyetinin kıymetli - faaliyetleri nin de bu memnuniyet verlici neticenin —alımmasındaki — rolü büyüktür. Son sözler; y Sayın betinizi fazla tasdi et mek İslemem. Sözümü bitirir- ken 1936 İş hayatımızı ifade ve ihtiva eden bu bütçenin te: vazününde ve rakkamlarının samimi ifadelerini mubaflaza ve temla bususunda bütçe encü- meninin pek büyük dikkatini yüksek buzurunuzda zikretmeği kendilerine teşekkür eylemeyi vazife bilirim. İsabetli ve dalma feyizli kararlarınızla 19365 ve- mesi bütçesini nasıl muvaffakı- yetle tatbik etmiş İsek yeni sene bütçesl üzerinde de eslirgemiye- ceğlolz İrşatlarınızın ve yüksek direktiflerinizin — ve bütçe tat. bikatının muvaffakıyetle başa- rılmasında yegüne üâmll olaca- gıma kuvvetle İnanır ve takdim olunan lâyihanın tasvib ve ka- bulünüze lâyik olduğunu arzey- lerlim. Büsnü Kitapçının sözleri: Maliye Vekilinin bau umumi Izahını müteakip Adsnü Kitapçı (İzmir) Büyük eserin yürdun nasıl korunduğunu göttermekte olması itibarile 1936 yılı büd: çesini takdir. ve — teşekkürle karşılamakta olduğunu kayde- derek bazı noktalar - üzerinde temenbilerde bulunacağını söy. miş, ormanlarımızın korunması ve sulama İşleri özerinde daha seri hareketlere — geçilmesini, tatil edilen İskenderiyo vapur seferlerinin bayrak göstermek gibl milli bir gayo ve Türkiye- Mısir. Ticari münuasebatının ve dostloğunun takviyesi bakımın- dan zarar da edilse devam edil mesini İstemiş, bazı kazalarda doktor bulunmaması yüsünden karçılaşılan güçlükleri anlatarak bu yokluğun karşılanması İçin Yesbeden tedbirlerİn biran evvel alınması Tüözümünuü İleri sür- müştür. Bankular ; , korunması Berç Türker'in sözleri ; Berç Türker (Afyon) bütüf beyeti umumiyesi özerla düşüncelerini İzah etmiş V ikinci sanayi plânının tatbikt tına geçilmeden ödoe alınmf gDdı yerinde gördüğü tedbirle! ve Türk paran — kiymeti ü8€ rinde bazı temennilerde bului' muştur. Muhtelif mebuslar kürsüde: Berç Türker bu arada Türk parasının Fraasız frangına brl! kalınmamasını İstemiştir: Emin Sazak (Eskişehir) uut mi mütaleaları arasında bilbi” sa yol İşleri üzerinde duraiti ve bü mes'ele otrafındaki dÜ şüncelerini izah etmiştir. Emin Arslan (Antalya) ** Torgut (Manlsa) Rerç Türktf tarafından İleri sürülen nok! nazarlara — İştirak etmediklerit söylemişlerdir. Torğat — (Mazılsa) — bilhasif Berç Türkerin muhtelif vesilt lerle iİleri sürmüş olduğa mütf lealar arasında görmekte olduğ” tevakasları anlatmış ve ikli sanayi piâar ile kurulacak ol demir sanayilDin milli Huiklâtif bir sembolü oldoğuna — kayd? edilmekte olf ceğl İatikrarsızlığın fena ni celerinden — tegafül — edilmek!” olmasını teaccüble karşılamak' bulandoğana söylemiştir. Usol üzerine söz alan Nef mi Galip Kargı (Ankara) hef kesla — kendi noktal nazarif' izah etmekte serbest bulund” ğuna ve bunlara — karşı ıll.' dar vökillerin cevab ve: ceklerini kaytederek ııınl-“' münakaşaya yer — olmudıği” ilâve eylemiştir. Bunu mütecskip Maliye nw tekrar vöz alarak mastaf lurinın artmakta — olması kaff' unda Törker - tarafından iMf sürülmüş olan endişenin y olduğanu, bu masraflarda plş edilen masrafların memtl” ketin müdafaası ve ikti zirai İstthdaf eylemekte bulöf duğanu söylemiş ve büyük V slsat masrafları durdürüle! demletir. Gayeler ; Fuad Ağcalı sözlerine devif ederek : — İstikranda — elimize / geçmedi diye ileri sürülen # taleaya karşı orta yerde mış bir istikraz ıııı'u yoktur. Mesele bir döviz W disinden ibarettir. Demiş ve Türk pıtıP" kıymeti üzerindeki düşüncel'” karşılık olarak da Türk snın kanonu İstikrarı y) cıya kadar dövlr. kıymel sabit —bir paraya ıı.gııı/ zarori - bulanduğunu — ka! miştir. Bu izahatı müteakip lğ heyeti umuümiyesi üzerin a müzakere kâfi görülerek raf bütçelerine geçilmiş, kl’ tay bütçesl 2,901,480, ri) cumur bütçesi 400,100, llşn- mühasebat — bütçeel — 580, ll başvekâlet bütçesi 1,246: şürayı devlet bütçesi Moı n Hetatlstik umum ııMıılUI. “U! çesl 312,200 ve diyanet rekliği bütçesi de 607,6 630 4” olarak kabul edilmiştir. Kamutay bugünkü ıovğ sında aldığı bir kararla müzakeratının devamı ©' tace hergün aaat 14 d? i'lî'!-?l' S FEFSİEP SF FEEİ A