9 Haziran 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

9 Haziran 190 AKŞAMDAN AKŞAMA Türk müsteşrikleri ve Türk “müstağribleri,, hariciyeciler arasından çıkabilir Brüksel sefirimiz, istiyli esnasında felâkete uğrıyan talebemize dair ken- dinden maldmat istiyenlere escüm- öy iş: Mn talebemizden bir kısmı tahsillerini hususi surette YAp- maktadırlar, İsimlerini kaydettirme- miş bulunduklarından heyeti umuü- miyeleri hakkında malümatım yok- rt dairesi yoluyla — ve daha nice diğer yollarla — kimlerin nerede ve hangi işte bulunduğunu avuçlarının içi gibi öğrenebilirlerdi. Bundan son- ra olsun öğrenmek yolunu tutmalıdır. lar. Çoban, kuzuların melemesini bek- lemeden sürüsünü sayar. Eloğlüunun beşinci kolon vasıtasile, değil doğrudan doğruya kendine ta- allük eden en hayati işleri bilmek, hattâ karşı tarafın can alacak nokta- larına kadar «bilfiil âmil olmak» yo- | İunu tuttuğu bu yaman devirde biz de telâkkilerimizi, faaliyet şekillerimizi | ıslah etmeliyiz. | Kaldı ki, geçen asırlarda dahi, hari- “iye mesleğinin mensupları, bulun: | dukları memleketleri ora ülemasın- dan daha iyi bilip eser yazarlardı. Meselâ Hammer gibi müsteşriklerin | garplı diplomatlar arasından çıktığı: hı pek iyi hatırlarız. Garbm yahut $arkın her hangi bir noktasına gönde- rilen hariciyecilerimizin hem tahsil leri, hem vakitleri, hem de vasıta ve imkânları yalnız tetebbü etmeğe, res- mi rapor hazırlamağa değil, o mem- leketlere dair milli hattâ beynelmilel kütüphaneleri tezyin edecek dakik &serler yazmağa müsaiddir. Kendilerinden bunu bekleriz. lerimizden biri, Brüksel sefi- mlâkadar olmadığına dair tarizde O bulunmuş, Meslekta- şımızı haksız buldum. Bir sefirin e bette başka ve daha mühim işleri var. Kendisi şahsen değil, memurları va- sıtasile bu gibi teferrünta karşı ilgisi- ni gösterir. Gösterdiğini de beyanatın- da anlatiyor. Ben de zaten zihnimi öledenberi o kurcalıyan bu mevzuu, böyle bir misali fırsat bilerek ortaya atıyorum, Maksadım mücerred olarak i bu vakaya değil, umumi bir mevzua | temastır. Gazete idarehanelerine, hemen bü- tün sefaretlerin adamları muhtelif fırsatlarla gelir, Bunlar arasında türk- çeyi — tarihi ve çoğrafi şeklilerile bir. | likte — çok iyi bilenlere, Türkiye hak- kında da hizi şaşırtacak malümata sa- | hip bulunanlara rastlıyoruz. Siyasete teması devede kulak kadar bile olm: yan bu naçizin yanlarını dahi okuyor- Tar; sırf örf ve ananeye temasım hok- lasındah?. Münasebet düşüp kendi- Terile tanıştırıldığım sırada: «Falanca tarihte şöyle bir şey yazımıstınız! Ge- çen günkü yazınızda... ih... tarım. da bir muhavere açıyorlar. Anlıyorum ki, bu memleketin herşeyini adım Adım takip etmedeler. Galatasaraylı olduğum için, çocuk- luk arkadaşlarım arasında hariçte bir | çokları var. Arada sırada Ankaradan yahut ecnebi bir memleketten gelirler; mühalâğa etmiyorum, hemen ekserisi, beni görünce: — Ooo... Ne yapıyorsun?... Ne İşte- sin? — Gazetecilik ediyorum. p — Sahi, sahi... Hangi gazetedesin? | — Muhakkak lâtife ediyorsundur... Matbüatımızı takip etmemene mesle- Zin mâni... - derim ve geçerim. Bir müddet evvel: «Bizden müsteş- rik yetişmeli!» diye yazmıştım. Muh. | terem doktor Adnan daha İleri gide- rek ve yeni hir kelime icad ederek: «Bizden müstağrib yetişmeli!» fikrini ortaya attı, Yani, öyle vatandaşlara ihtiyacımız var ki, Aksayi Sarktan garbın yeni dünyasına kadar teşkilât halihde yayılarak dünyayı karış ka. | rış öğrensinler, Buradaki ecnebiler na- sıl bizim inkilâbımızdaki «ilgi» okeli- mesinin etimolojisi ile ilgileniyorlar- Bir müddet evvel İkiznd Vekâleti tara- fından hayata ucuzlatmak mevzuu etzafın- da açılan ankete mıntaka iktimd müdür- | lüklerinden gelen cevaplar tamamlanmış | gibidir. Bu hususla henüz raporunu ver- | memiş olan müdürlüklerin de pek yakında | neticeyi merkeze bildirecekleri anlaşılmak» tadır. Bu cevaplar geldikten sonra ba- yatı ucuzlatmak husumunda süratle faa- liyete geçilecektir. İlk iş olarak, sanayici- lerin gene sanayiciler, satıcıların da salı- cılar tarafından kontrolü düşünülmekte- dir. Bühassa milli sanayi erbabının ha- yatı ucuslatınak mevzuu etrafında Üzerle- rine aldıkları vazifeler, bu gekildeki mü- cadelenin muvaffuk olacağını meydana çi karmaktadır. Bu iş için birlikler kurulma- sı düşünülmektedir. Aneuk bu birlikler, ithalâ$ birlikleri ma- hiyetinda olmıyacaktır. Bütün birliklerin | Kömür satışları Etibank teşkilâtını yapmağa “başladı Ktibankm Ereğli kömür havzasını idare etmeğe başlaması münasebetile havzada sata işin! idare oden B. Rasim şehrimize gelmiş ve kömür satışını tanzim cimek üzere icab eden teşkil yapmağa başla mıştır. Şehrimizde ki büyük depo ve 23 de tâli depo -açılacak'ır. Ti mahiyet. te açılacak depolarla mukavele yapılacak- Bu depolarda satılacak kömür, Bele- enin kontrolü altında olacaktır. Depo- lar, bankanın mukavele ile tesbit ettiği şartlara uygun hareke: etmedikleri tak- dirde mukareleleri fesbedilecektir. Ötedenberi kömür satışile meşgul olan depocular Belediyeye ve bankaya müra- caatla kok kömürü satışının kendi taraf- larından idaresini istemişler, faka banka kömür satışında komisyon vermek fikrin- de olmadığından bu talebi reddetmiştir. Maarif Vekili yarın akşam Ankaraya gidiyor Şehrimizde bulunan o Maârif Vekili B. Hasan - Âli Yücel dün ticaret mektebine giderek mektepte bir müddet meşgul ol- muştur. Maarif Vekili, zarın akşam An- karaya hareket edecek ve on gün sonra tekrar şehrimize gelecektir : V 1 ili Bem İktisad Vekili m. Tüsmü Çakır, dün, An- karaya gitmiştir. ik Şoför Alinin idaresindeki taksi, Ga- latada vatman Ahmedin idaresindeki Maç. ka - Beyazıd tramvayına çarpmış her iktai de hasara uğramı Fı eneryolu cinayeti Katil, Fatmayı namus yüzün. den öldürdüğü iddiasında Dört ere beraber yaşadıkları sonra ken- dı na adındaki kadın a araba içinde bıçakla öldüren Yakup Topuzün muhakemesi ikinci ağır ce- mahkemesinde yapılmıştır. Müddelumu- i iddlanamesini okuyaruk Yakubun suçu sabit olduğundan Türk ceta kanununun 443 nci maddesine göre cezalandırılmasını istemiştir. Maznun Yakup Topuz, imam ni- kühile evli bulunduğu Falınanın Kendisin- den ayrılıp Hüseyin adımda biri ile müna- sebet peyda etmesi namusuna dokunduğu için kendin! kaybederek bu cinayeti işladi. ğini miştir. Karar verilmek üzere mu- hakeme başka güne bırakılmıştır. Sterlinin yükselmesi ve dola-! rın düşmesi dün de devam etti İngiliz Urasının yükselmesi ve buna mu kabil doların düşmesi dün de devam vi miştir. Evvelki akşam 1 sterling 3 dolar 74 sent iken dün 3 dolar 89 sente Sata. mışlır. Bu rayiç, Londra piyasası üzerin, dendir. sa ve susümın yalnız devlet ofisi ba. kımından ithal ve ihracile değil de ramazan simitindeki milli ve an'anevi vaziyetile alâka peyda ediyorlarsa, hulâsa nasıl haçlı birer haci halini alı- yorlarsa, bizimkiler de bunlara teka- bül etsinler. Türk hariciyesinin işlerini çok iyi gör. düğünden bir an bile şüphem yok. Ancak ben bambaşka bir şey söylemek istiyorum: Mademki bu kadar münev- ver valandaşımız, bu kadar iyi şeraif- le dünyanın her tarafına yayılmış bu- lunuyor ve mademki zaten başka mil- Tetlerde de ötedenberi müsteşriklik nevinden teamüller var; bizim ha- riciyeciler de, dünyanın dört bir bu- cağının mütehassısı kesilerek bizi kıy- mettar tetebbülerinden ilmi eserleri- le istifade ettirseler, Bilhassa bunu söylemek istedim. (vâ -Nü) ŞEHİR HABERLERİ Hayatı ucuzlatmak için Sanayi birliğinin kontrolü altında birlikler kurulması düşünülüyor, pazarlıkla satış yapanların isimleri neşredilecek mili sanayi birliğine bağlanması, ham | mmhddelerin, malsemenin bu kanaldan te- min edilmeşi düşünülmektedir. Tutulan hesiplara göre piyasada 170 | kuruşa salan kadın çoraplarının maliyet fatinin 90, metresi 10 liraya satılan ku- maşların maliyet flatlerinin 3 NA 5 lira arasında olduğu anlaşılmıştır. Maliyet £1- ati ile satış Çiatleri arasındaki bu büyük farklar bertaraf odilirse hayatın binnlsbe ucuzlıyacağı ümidi yardır, Bu işin de ku- rulacak birlikler vaslasile temin edilebi- leceği söylenmektedir, İlk olarak mensu- cat birliği kurulması düşünülmektedir. Bunu, trikotaj birliğinin takib edeceği ha- ber verilmektedir. Pazarlıkla satış yapanların isimleri neşredilecek İhtikâr komisyonu yarınki pazartesi Haklı şikâyetler | İçkili yerlerin kontrolü Şehir dahilinde ayakta içki satılan yerlere sik sık tesadüf edilmektedir. Bu yerler dış cephelerinin görünüşü ak- $ine olarak geceleri saat ondan sonra r meyhane halini almakta, dar açık kaldıklarından ek- #ik olmayan gürültülerile etrafm ra- hat ve sükünetini bozmaktadırlar. Öeçen akşam çok yakınımızda olan bu kabil meyRanelerin birinde her günkü mutad gürültülerile beraber iki üç kişi kavga ederek sokaklarda ko- Şuştular, Hemen hemen hiç eksik ol- mayan bu kavgalardan ne asabımız, 16 rahatımız kalıyor. Bu gibi içkili yer- lerde bu Te bunü benzer hâdiselerin her an tekerrürü pek muhtemel olmasına binaen mümkün mertebe ikametgâh- lardan tecrit edilmesi, bilhassa geceleri sıkı kontrola tabi tutulmalarını, sar- hoş kavgacıların ulu orta dolaşmaları- na, etrafa korku ve helscan saçmaları- na mani olücak tedbirlerin alınmasını rica ederiz. La Münakalat Vekâletinin bir izahı | | Devlet Demiryoları üdür- Tüğünden vu carabı aldık” «Sayın gartenizin 27/5/940 tarihli hüshasının kari mektupları sütunun- da «İsianai müamele olamaz. Her si- mf halk bir tutulmalıdır. başlığı al- tında intişar eden yarı için tahkikat yaptırılmış | Bu tahkikata nazaran, fühakika 20/5/9040 tarihindeki o Bandırma eks- pres kalarında biletsiz olarak seyahat eden İki çocuktan birinin, üç yaşın- dan fazla old hüfus tezkeresinin tedkik duğundan bilet tabalduğu; diğeri- nin üç yaşımı ne hüfuz olduğundan ücretinden edildiği tebeyyün etmiştir, Bununla bersber, tahkikatın daha mesi için hadiseye mevzuu bahis yazıda tasrih edilen zevatın adreslerinin müş- teki kariden öğrenilerek bildirlimesi- Bİ rica eder, # saygılarımızı su- Banz.s Belediyede yeni bir komisyon Bu ie gazetelerdeki halkın şikâyetlerile de alâkadar olacak | Belediye Pels muavinlerinden B. LAtfI Aksoyun reisliği altında yeni bir komisyon teşkil edilmiştir. Her pazartesi günü bele- diye şabe müdürlerinin iştirakile toplana- cak olan bu komisyona belediye müdür- lerile müfetzişleri iştirak edeceklerdir. Komisyonda, müfettişlerin muhtelif lediye işleri etrafında yaptıkları teftişlere dair verdikleri raporlar bediklk- edilecek, gazetelerin belediye işierine dair neşriysit Ve halkın şikâyetleri takip edilerek bum- İara karşı almadık tedbirler görüşülecek- tir. Komisyonun kararları muntazaman vali B. Lütfi Kırdara bildirilecektir. ok Vilâyet ve Belediyenin 940 bütçesi yüksek tasdikten çıklığından dün muya- zenc müdürü B. Necati tarafından şehri- mize getirilmiştir. Yeni bütçe pâ£arted gününden itibaren Belediye devair ve pa- belerine tebliğ edilecektir. Belediye, yeni bübçedeki tahsisata göre bu sene yapıla- cak işlere hemen bazlıyacaktır. & Sişhanede oturan Ruhi isminde biri, İstiklâl caddesinden geçerken şoför Vey- selin idaresindeki öt uğramış, U surette Yarali hastaneye yatırılmış, şoför yakalanmıştır, * Şoför Osman idaresindeki Edlime- kapı - Cihangir otobüsü Belediye tramvay btağyonunda vatman Abdullahin İdaresin- deki Lramvaya çarparak hasara uğratmıştır. nü tekrar o boplanarak mesalsine devam edecektir. Bu toplantıda, kalay ihtikân yaptığı anlaşılan büyük bir firmanın va- ziyeti görüşülecektir. Komisyonun hafta- da İki defa toplanmasına karar verilmiş- tir. Diğer taraftan, ihtikâr ile mücadele eden makamlar, İhtikâr takibatı ile aynı derecede ehemmiyetli bir mesele üzerinde meşgul olmağa başlamışlardır. Bu mesele, pazarlıksız satış meselesidir. Birçok mücs- | seselerin pazarlıkla satışa devam ettikleri görülmekle ve haklarında takibat yapıl- maktadır. Pazarlıksız satış mücadelesine yeni bir hız verilmesi kararlaşlırılmıştır. Bu arada, pazarlıkla satış yaptıkları an- laşılan müesseselerin isimleri de birer ka- ta liste halinde gazetelerde neşredilecektir. Mallara konacak etiketlere, malın nevi ve cinsinin de yazılması kararlaştırılmış- Et fiatleri Fiatler İstanbulda geçen se- | neye göre yüzde 20 artmış | Son zamanlarda et fiatlerinde görülen yükselme üzerine belediye iktisad müdür. | lüğü geçen sene bu mevsimdeki fiatlerle şimdiki fiaileri mükayese etmiştir. Yapı- lan, tadkikat neticesinde kuzu flatlerinde yüade yirmi, koyun fiatlerinde de yüzde Yirmi üç nlibetinde bir vükselme görül müşür. Fintierin yükselişi, seylâp ve zel- | melo yüzünden kasaplık hayvanların taü- bim bir nisbette telef olmalarından ileri gelmiştir. Maamefih bu sene kuzu çok fasla olduğundan ay sonunda et flâtleri- nin düşeceği muhakkak görülüyor. Et nakli için kamyon alınıyor Mozbahadan et nakliyatına mahsus ola- Tak almacak kamyonlar için ayın 18 inde bir münakasa açılâcaktır. Evveler bir müessese, getirteceği kamyonları — et nakliyalına elverişli bir hale koymak üza- re — iki buçuk aylık bir mühlet istemişti. Şimdi yeniden üç firma belediyeye müra- caatla et nakliyatı için frigorifik tesisata da muhtevi olar kâfi mikdarda kamyon vermeğe falip olmuştur. Bu firmalar, kam- yonları iki buçuk ayda teslim edeceklerini bildirmişlerdir. Sokaklara yeniden 1000 lâmba konacak Karanlık #okaklarına yeniden şehirden alınmıştır. Lâm- baların yerleri de teshit edildiğinden bun- lar yakında mahallelere dağıtılarak yerle- Tins asılacaktır, Otobüslerin muayenesi İşlemeğe elverişli olmıyan otobüsler çalıştırılmıyacak Otobüslerin fenni muayene müddeti bit- | miştir, Şimdiye kadar müracaat eden- | ler — mevcud otobüslere nisbetle pek | azdır. Muayeneye getirilmiyen otobüslerin | muayene neticesinde birçok rm | görüleceği anlaşıldığından bunlar, noksan- larını tamamlamak üzer? birkaç günlük mühlet istemişlerdir. Bu müddet, ayın on beşinde bitecektir. On beşinden sonra ya- pılacak muayenede işlemeğe elverişli ol- mıyan otobüslerin faaliyetlerine kati su- retie nihayet verilecektir. İstanbulda işliyen otobüsler, esasen çok #ski makinelerdir. Daha geçen seneki muayene neticesinde bunlardan mühim biz! kısmının ömürlerini doldurdukları görül“ müştü. Bu seneki muayenede daha birçok otobüslerin kadro harici kalacakları mu- hakkak görülüyor. Otomabillerin muayenesine de 10 hazi- randa başlanacaktır, Epitönü meydanının tanziminden sorira meydanın ora ci dubasınn kadar Eminönü ayağının yükseltimsei kazar diğer bütün nakli v Yayalar için yapılan muvukkut köprü bitmiştir. Yakında macaktır. Resim muyakkot köprüyü gösteriyor. ken — tramvay müstesni Garip bir dolandırıcılık Adi bakırları altın diye satan Salih, mahkeme kararile tevkif edildi med birinel sulh ceza garib bir dolandırıcılık yapılmıştır. Vaka şu- dur: Yağ tic ik Mehmed. n adında elli yaşlarında bir adam Ay- valıktan getirdiği zaytinyağlarını satmak için Samsuna gitmek Üzere vapura bin miştir. Yolda gi Salih adında oluş Yaşlarında birile ahbap olmuş ve mak üzere Sumsuna gideceğini Mahmei Uçan Samsunda bir otele mi safir olmuş, biraz sonra da vapur arkadaşı Balih Köşe yanına gelmiştir. İki ahbap otelde konuşurlarken Salih Köse, Mehmed Uçanı bir kenara çekerek: — Ben mühim bir kazanç yolu biliyo- rum. Kolayca zengin oluruz. Benim tanı- dığım iki kişi toprek altında bir altın de- finesi bulmuşlar. Bunun kıymetini bilmi- yorlar, İstersen ben tayassut edeyim de bu altınları ucuzca ellerinden alalım Al- tınları İstanbula götürüp osatarsan otum kırk bin lira kazanırsın. Buna da biraş bahşiş verirsin. Demiş ve cebinden çıkardığı fi altını gösterip diğerlerinin de böyle olduğunu söylemiştir. Bu büyük kârı gören Mehmeğ Uçan derhal yağları satmiş ve yüz lirayı cebine yerleştirinea define altınlarını sa- tin alacağını Sâlihe bildirmiştir. Salih Köse, define sahiplerinin de İstanbula git- mek üzere vapura bineçeklerini söylemiş ve kendisi Mehmed Uçanla beraber Sam- sundan Aksu vapuruna binmiştir. Yolda pazarlığa girişmişler, Mehmed Uçan evveli altınlara yüz lira vereceğini söylemiş. Salih Köse define sahi görüşeceğini söyleyip vapur İç müddet dolaştıkları sonra tekrar bu Hate razı olmadıkla, Nihayet, define altınları gelerek bildirmiştir, beğ yüz liraya satın. alınmasında mütabik kalmışlardır. İnebolu açıklarında Mehmed Uçan beş yüz lireyi Salihe sayıp vermiş, Salih Köse de bir çıkın içinde bulunan iki yüz tane de- fine altın, miştir, Koynundaki defineyi satarak oluz kır bin lira kazanacağını düşünerek sevinç içinde İstanbula gelen Mehmed Uçan bun- iarı satınak için burada sarraflara i Mehmed Uçâna teslim et- müracasd edince işin iç yüzü meydana çıkmıştır. Mehmed Uçanın altın diye beş yüz liraya sxlan aldığı şeyler Adi bakır dır. Bakırların üzerine kiremit çamurüş bir takım çiçekler yapılmış ve sonrada altın suyuna batırılmıştır. Bu suretle beş yüz liraya bir avuç bakır satın aldığını anlıyan Mehmed Uçan derhal alâkadar makamlara müracaat ederek vaziyeti an- latmıştır. Zabıta tarafından otuz altı gün devam eden arama netloesinde dı Salih Köse Fener civarında bir kahvedg otururken yakalanmış, adliyeye verilmiş» tir. Dün Sultanahmsd birinci sulh ooza mah» kemesinde sorguya çekilen Balih Köse “ü çunu itiraf etmiş faka, Mehmed Uçanın bu altınları kendi arzusu ve İsrarin satın aldığını söylemiştir. Salih Köse hakkında tevkif kararı verilerek tevkifhaneye gön- derilmiş, erakı da aid olduğu mahkemeye v——— üzere müddelumumiliğe gönde- rilmiştir. Kalaysız kaptan paça yemiş Sultanahmedde Dirdariye mahallesinde Kâtip Sinan cami! sokağında oturan bü yan Müyesset dün yeni almış olduğu ka” Jaysım bir bakır kaba paça koyarak yeiniş, At sonra zehirlenme alâtmi göstermiştir. Hadiseden haberdar olan zabı a, bâyan Müyesseri Haseki hastanesine kaldırmıştır, Bakır şilebinde kaçak eşya bulundu Gümrük muhafaza teşkilâı memurları, evvelki gün Marsilyadan gelen Türk ban. dıralı Bakır gilebinde yaptıkları sıkı araş» tırma, melicesinde mülüm mikdarda ka. çak eşya meydana çıkarmışlardır. Bu 0ğ- yanın, vapur mürettebatı tarafından gi. lepte gsyet mahirane bir surette saklan. dığı anlaşılınış ve araştırmaya bu cihet ten devam edilmiştir. Arami neticesinde Bakıp şilehinde üç top ipekli kumaş, mü- hin mikdarda karyola takımları ve gam. sele bulunmuştur. Suçlular, yarın adliya. ye verileceklerdir, TURU ula EEE Li laştırılmıştı. Köprü yükselti 'amtalari muvakkaten tatl #dilecektir, yükseltme ameliyesine başla 1