24 Mayıs 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Yazan: SÜLEYMAN KÂNİ İETEM — MEŞRUTİYETTE SARAY ve BABIALİ 'Teirika No, 190 'Tersüme, iktibas hakkı mahfuzdur. Avrupa ufkunun kararması - Osmanlı devletinin ittifakı aranıyor Bağdad muâhedesinin gayesi Ane- | olunun nüfuz mıntakslarına ayru- mâsı İdi. Fakat padişahın hakkına &okunuluyor gibi görünmemek için muahedede böyle tabirler kullanıl maktan içtinap edilmişti! Bu munheğs de Almanya, Anadolu İle Bağdada kar dar Mezopotamyanın, İngiltere de Basra körfezi ile Basra hinterlândınm Ktisadi kontrolünü aralarında tek- sim etınişlerdi Bununla beraber dev- da söylüyorlardı! İtalya Trablusgarp barbi esnasın- da «li koyduğu Onlki adayı muhafa- saya 1913 senesinde müttefiklerinin nzasını İstihsal eylemişti. Bunun Üzerine İtalyan gazeteleri Antalya ta- rafları hakkında emeller göstermeğe başlamışlardı. Çok geçmeden İtalya Antalya Umanının inşası imtiyasın istedi; bursdan Burdura kadar bir demiryolu, bu demiryolunu İngüis. lerin İzmir « Aydın - Eğridir ve Ak manların Bağdad hatlarile birleştir mek üzere bir Antalya - Ereğli hattı 1914 şubatında İtalyan gazeteleri ancak bu emellerin tahakkuku sure- | ile Oniki adanın iadesi mümkün ola- bileceğinden pervasızca bahsediyor- lardı. 10 Ağustos 1914 Bükreş munahede- nâmesi Osmanlı devletinin Rumeli- deki erazisini Sırbistan ile Yunanis. tarı arasında taksim etmişti. Bu su- retle şark yolu Almanya ile Avustur- ya ve Macaristana tıkanıştı. Br bistanım böylece büyümesi Bosna ve Eersekte Avusturya hâkimiyeti için bir tehlike teşkil ediyordu. Orta Ar Tüpa ile Osmanlı devleti arasında Balkan yolile irtibatım - kesilmesi Yanda takip ettiği pollükanın ile çıkması Sirbistanın Bosna ve Hersek Üzerinde beslediği emellere sed teşkil edebilacekti. Sırp komilecileri buna meydan vermemek için arşidükü iza- le eylemekten başka çare göremediler. 1914 haziranın yirmi sekizinde Sa- ray Bosnada belediye binasının önün- de sulkasd şebekesine dahil genç e0- sacı Şarbinoviç tarafından savrulan bir bomba vellahdın otomobilile arka mından gelen otomobil arasında pat- Yamış, fakat yalnız bir muhafızı yara- Jamıştı. Otomobiller bu hâdiseden sonra yol- larına devam etmişlerdi. Bosna kü- mandanı bir günde iki suikasd vuku- una ihtimal vermiyordu. Ehemmiyet- Xi muhafaza tertibatı alınmamıştı; Arşidük yarah zabiti ziyaret için has- taneye giderken bir kahvehane önün- de genç talebeden Prinçip elinde ta- banca ile arabaya atılmış ve silâhınm bütün kurşunlarını Arşidükle yanın. daki karısının üstüne boşaltmıştı; ge- rek Arşidük, gerek karısı aldıkları yar ralardan ölmüşlerdi. Bu kanlı hâdise Üzerine Sırbistan İle Avusturya - Ma- caristan arasında zuhur eden şiddetli Ahtilân harbe, bunun da umum! har- be müncer olması ihtimali pek kuv- vetli görünüyordu. Avusturya Sırbistana 23 temmuz 1914 tarihinde bir ültimatom, Sırbis- tan da Ik! gün sonra buna cevap ver di, Bu cevap Sırbistanı iyice ezmek ve kendisine bağlamak isteyen Avustur. yayı tatmin etmedi. Avrupa ufku birden karardı. İşte bunun üzerinedir ki, kaç senedir Ay- rupada bir ittifak arayan Osmanlı devletinin de ittifakı aranacak günler gelmişti! Avusturya - Sırbistan keşmekeşi Üze- rine büyük ve umumi bir harp ruhu iftmalinin kuvvetlenmesi Alman- yaya Osmanlı devletile bir ittifak ek- tederek İngiltereye ve Rusyaya karşi bu <Boğuzlar bekçisiniz el altında bu- Tundunmağı ihtiyata muvafık göste- recekti. n Alman askerliğinin meftunu olup bu arada Harbiye Nazırı bulunan da- mad Enver paşa Almanlara karşı his- sektiği meclübiyetle bu ittifakın baş- h mürevvici olacaktı. İihad ve Terakki hükümeti Edir- nenin istirdadile Balkan felâketinden hami olan umumi yeis ve teessüre bir teselli merhemi vurmuş, cemiyet halk nasarında bir derece itibarını lade ey- lemişti. Bu muvaffakıyette en büyük şöhret Enver beyin şahsiyetinde tecel. Yi etmişti. Paris muahedesile mülki tamamı- yeti temin edilmiş olan Osmanlı ük kesinden bugünlere kadar koparılan #imdi de Avrupanın büyük devletleri, elde ma- kas, kesip biçmeğe müheyya duru- yorlardı! «Hürriyet kahramanı» Enver beyin yıldı gittikçe parlıyordu Nihayet Harbiye Nanrı olmuştu. Enver beyin Harbiye Nezaretine ne sebep ve suretle geçtiği, (geçirildi. Bini mütekald genersl Remzi bana tevdi eylemiş olduğu hatırat defterin- de şöyle anlatıyor: (Bâlrnenin istirdadından sonra Har- biye Nazırı Ahmed İzzet paşa (Mah- müd Şevket paşanın katilinden sonra. 18 recep 1331 - 5 sefer 1332) ordu er- kân ve ümerasının kıdem defterlerini | «le alarak yeni bir kumanda kadrosu vücude getirmeğe teşebbüs etti Bu kadro mucibince kıdem icabı kolordu- lara, fırkalara tayin olunanlar ars sında harpte maddi manevi mesul ol mas icap edenler görülüyordu. Me- gum Balkan harbini müteakip hami- yetii, namuskâr, fedakâr gençliğin or- duda görmeği arzu ettiği cezri ıslar hat bu değildi. Meyus olan gençlerden askerlikten çekilmeğe teşebbüs eden- ler oluyordu. Bu sırada bir gün damad Hafız İs- mail Hakkı beye Beşiktaşta tesadüf ettim, Ordunun halinden, ümidesizlik- ten bahsettik, Hafız Hakkı beye bu mesele hakkında etraflıca münakaşa- larda bulunulmak üzere Ortaköydeki konağında bir ziyafet vererek bazı genç erkânıharpleri toplamasını teklif et- tim. Vehip, Nihad, Cafer Tayyar bey- lerle isimleri hatırımda kalmayan di. ğer birkaç erkânı harb zabiti cuma gü- nü toplandık. Vaziyeti etrafile müna- kaşa ettik. Neticede orduyu cezri sü- retia lah lizümuna karar verdik. Ancak bütün iyi vasıfları, hasletleri, askeri meziyetlerile beraber kalbi hi- duyu Acizlerin, cahillerin, ahlâksızla- rin ellerinden kurtarıp kiymetli, feda- kâr ellere verebileceğine imkân göre- medik, Enver veya Cemal beylerden birinin Harbiye Nazırı olması suretile ordunun ıslahı kabil olacağında ara- (4) Liman Pan Sandersin (Türkiyede beş sena) asarinin sonunda askeri tarih encü- menince yazılan mütalâanamedeki şu kay- dı buraya almağı muvafık gördüm: (Bel- (Baştarafı 1 inci sahifede) Bulanya (Boulogne) ve civarında mü- Manş doğru ân! ve seri bir savlette bulun- duklarını göstermektedir. Bu hareket miti- bar muvasslâ hatları için şeiddibir tehdid mahiyetinde olmakla beraber şiw- Gi halde bu hatların tehlikede inal bayan edilmektedir. Belçikadaki muharebeler Londra 23 (AA) — Londraya gelen malümeta göre, İngiliz saphesi dün her noktada mukavemet et- miş ve zayintı olmamıştır. İngiliz. ler Arras le Dowai arasındaki bölgede mekabil hücumda bulunmuşlarsa da ne- Sos henüz öğrenilmemiştir. Belçikalılar Esonut nehrini iki noktadan geçmeğe mu- vaffak olan Alman kıtalarına mukabil bücumda ( bulunmuşlardır. Bu mukabil hilcumlar muvaffakıyetle meticelenmiştir. Londra mahafiline göre vaziyet Londra 23 (A.A) — Salâhiyettar Londra mahfillerinden, askeri vaziyet hakkında, öğleden sonra Reuter ajansı- Ba aşağıdaki malümat verilmiştir: Londraya gelen haberler, Fransada müttefik ordular arasındaki gediğin hâ- İM mevcut olduğunu göstermektedir. Maamafih vaziyet çok karanlık bulun- maktadır ve saatten saate olup biteni kati surette öğrenmek maddeten imkân- eradır. Vaziyet vahim olmakta devam ediyor. Müttefikler arasındaki irtibat hâ- M tehlike halinde sanılmaktadır. Alman metörlü kuvvetleri, gedikten geçmekte, telefon hatlarını kesmekte, merkezi noktaları tahrip etmektedir. muntakalarını terkeden büyük miktarda muhacirler de vaziyeti daha siyade yüçleştirmektedir. İngilizlerin dün yaptıkları mukabil ta- aruz neticesinde elde edilen ilk muvaf- fakiyet sebebile fazla nikbinlikte bulun- mak doğru değildir. Şu cihet tebarüz ettirilmektedir ki, bu umum! tablonun İngilizler almışlar ve 300 Alman öldürmüşlerdir. Bundan baş- Ka İngilizler birçok da tank tahrip et- mişlerdir. Alman motörlü cüzütamlarının vardı. ğı noktalar hakkında sarih tafsilât ver- mek imkânsızdır. Bunlar bir şehre gir- pa bu şabri almış olduklarını bildir- mekte fakat, biraz sonra bu şehri ter- keylemektedir. Londraya gelen haberler, büyük mik- yasta bir mukabil taarruza daha geçil memiş olduğunu bildirmektedir. Maas mafih bu büyük mukabil taarruz her da- kika başlayabilir. Manş limanlarının ağır hir bombardımana tabi oldukları mu- hakkaktır. Masmafih, bu limadlar isti mal edilemiyecek hale gelmiş değildir. Alman radyosu, general Gamelinin intihar ettiği hakkında bazı haberler yay- maştır. Londradaki snlâhiyettar Fransız mabfilleri bu haberin tamamile asılsız olduğunu söylemektedir. Diğer taraftan İngiliz kuvvetleri başkumundanı general Gort'un İngiltereye dönmüş olduğu ha- beri de tekzip ediliyor. Almanlar güçlükten bahsediyorlar Berlin 23 — Müttefikler birçok nok- talarda şiddetli mukabil taarruz yapıyor- bar. İngiliz zırhlı kıtantı da harbe müda- bale etmeğe başlamıştır. Fransız firkala- m şek mükemmeldir, silâhları boldur. Franuz motörize kıtaat da çok iyi mü- sehhezdir. Dün müttefikler Peronne'in gimalinde birçok taarruzlar o yapmışlar- dar. Almanlar bunlara karşı büyük mu- kavemet göstermişlerdir. En şiddetli ta- aruzu bir İngiliz zırhlı fırkası yapmış, fakat taarruz tardedilmiştir. Valensien- nes İc Ârran arasında şiddetli muhare- olmaktadır. heler , Resmi (D.N. B) ajan diyor kiz «Düşman adetçe çok kuvvetli olduğu gi- bi pek iyi de techiz edilmiştir. Bundan çikan mana düşmanın inhilâl halinde ol- madığı ve binnetice Alman kıtalarının önünde güç işler bulunduğudur.> Zürih 23 (A.A) — Zürchen Zeitung Gazetesinin Berlin muhabiri bugünkü Al kendisinden sormuş, o da: — Mağihibiyette sizin de hisseniz vardır. Müttefik kuvvetler Cambrai | şehrinin kapılarına geldiler | man gazetelerinde daha ex şevk ve b yecan görüldüğünü söylüyor ve diyor kfi on Alman tebliği, müttefiklerin şid- detli mukabil taarruzlarda bulunduklari" pa ve âkibet taayyün etmedikçe müttefik. er safında bir çöküntüden bahsetmeğe #mkân olmadığını göstermektedir.» Paris mintakasi boşaltılmıyacak Paris 23 (A.A.) — Bu sabah topla han harp kabinesi, Paris mıntakamnı bo“ şaltmamağı karar vermiştir. vazifesini terketmiyecektir. geçen barpte olduğu gibi, istilâiya Harp tebliğleri myyacaği zannediliyordu. Halbuki bari ları birdenbire istilâ edildi, Hollanda *€ Belçikadan yüz binlerce muhacir Frans ye akın etti. Bu vaziyet karşısında büyük bir endişe başgöstermemesi kabil deği Harp bütün fecaatile başgöstermişti. bal, demir bir el vaziyeti idareye amış olenydı, çok fena neticeler ver&” bilirdi. > Mareşal Petain ile general Weygandii iş başına gelmeleri pisikolojik bir muciz€ yaptı. Fakat büyük bedbinlikten hudud* “ez m geçmemelidir. Vaziyet «lân ciddidir. Almanya bütün kozlarıni aynuyor. Fakat Fransa kendini toplar muştır.> General Duval da Journal gazetesine de diyor kii cÂrrasın geri alınması çok #nlihim ve mes'ud bir hâdisedir. Alma taktiği motösikletli kıtaat ve hafif tank kullanarak ortalığı karıştırmak ve panik uyandırmağa çalışmaktır. Bundan evvel süvariler bu işi yaparlardı. Soğukkanir hk muhafaza edilirse bu hareketler hat bin neticesi üzerinde biç bir tesir icrs edemez.» Fransız ileri kollarının Amien varoş- larına kadar geldikleri bildiriliyor suretile taarruz etmeğe uğraşan her biri yirmi kadar tayyareden mürekkep düş- manın dört bombardıman grupunu Kicste düşürülmüştür. Bütün tayyarelerimiz üslerine avdet et- miştir. Alman tebliği Berlin 23 (AA) — Alman Başkı ciennes - Calais istikametine doğru ileri- Yemektedir. Bamme'dan Meuse'e kadar bü- Sn cephe İmtidadınca, düşman mukave- met göstermektedir. torpido $ hasara uğratılmış, Dunkergue ve Doüvreş Kaleleri inşkatı muvaffakıyetle bombardı- sak ceteyan etmiştir. Düşman © m e an 'Narvik civarında bir muharebe kruva#ö” rüne tam bomba isabeti vaki olmuştur. Bundan başka 300 tonilâtoluk bir nakliye gemisi batırılmış, bir diğeri de ciddi su” yetis hasara uğratılmıştır. Birçok müh'm- mat depolarında yansın çıkarılmıştır. Düşmanın takviye kolları dağtıtılmış v9 bataryalara ve rıhtımlara muvaffakıyetli bücumlar yapılmıştır. Geçen gece düşman, gayri askeri hedef- lere karşı hücumlarına devam etmiştir. ğ Hollandada Nymegue ve Waalwaven İngi- Hz tayyarelerinin bücumuna uğramıştır. Birçok sivil ölü vardır. İngiliz tebliği Londra 23 (AA) — Resmi tebliğ: Al- marlar, Escaut mevzilerine muvaffakıyet- sizlikle neticelenen bücumlar yapmışlardır. a Audenard civarında şehri zorlamış» br mıntakasında şiddetli çarpışmalar vukua gelmiştir. Mevzilerimizi müessir suretle tulmuğua muvaffak olduk. Arras Ne Lapaume arasında düşman aç- tığı gedikten zırhı unsurlar geçirmede muvaffak olmuştur. Bu zırhı unsurlar bemeivar mınlakaya varmışlardır. Bü müfrezelere karşı hayati noktaların müda- faası için tedbirler alınmıştır. Fransanın şimali şarkisinde, şiddetli ha» va faaliyeti olmuştur. Büyük miktarda Al- man bombardıman ve keşif tayyareleri, hava dâfi batarştiları ve hafif otomatik si- lâhlar tarafından düşürülmüştür. Londra 23 (AA) — Havn Nezaret! vil- diriyor: Dün akşama doğru muharebe tayyare gruplarımızdan biri düşmenin 27 bombar- dıman tayyavesini düşürmüştür. Mitralyöz ateşi altına alınan on düşman tayyaresi- nin de harp harici bırakıldığı kuvvetle tab” min edilmektedir. Geçen haftanın son iki günü zarfında ayni pilotlar asgari elli düşman tayyaresi düşürmüşlerdir. Bugün SAKARYADA Beyoğlunda son defa olarak Gebelüttarık Gasusu ilâveten: GiZLi DÜNYA Büyük keşifler filmi Eminönü Yerli Askerlik Şubesinden! Yedek demiryol asteğmen (13315) Sar Yih oğlu 312 doğumlu M. Muzaffer Ye nerin acele şubemize müracaatı, Bu akşam Pangaltı TAN sinemasında San'siklr NAŞİT ve arkadaşları Okuyucu SEMİHA ve MİŞEL Varyetesi ÇENGi AFET komedi 3 perde Yarın Akşam Şehzadebaşı TU RAN Sinemasında deri erişime TAKSIM sinemasında HARP K ANNABELLA CHARLES BOYER Türkçe sözlü Katilin izi BOB BAKER İstanbulda ilk defa