16 Nisan 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Norveçte mühim bir mübareze Yalnız şimdiki Avr mübarezesi Norveç upa tarihinin değil, hattâ dünya tarihinin en büyük üzerinde sereyan ediyor. İki taraf matbuatı Norveçteki boğuşmanın bir hayat memat meselesi olduğunu müttefikan beyan etmek tedir, Meselâ Tondranm akşam gazetelerinden Evening Standard «Büyük Britanyayı Nazi Almanyanın bir prensliği haline koymak istiyen düşmana karşı İngilizlerin aylarca çetin ve şedid muharebeler yapacakları beklenmek. | t€ olduğunu yazmıştır. Diğer bir gazete, Evening News de: «Müttefiklerin Norveçe asker ihraç edip Almanya ile Skandinavya (arasındaki muyasalayı kesmemeleri vahim bir askeri muvaffakıyetsizlik olacağını» kaydetmiştir. İngiltere Hariciye Nezaretinin gazetesi Times, müttefiklerin bir heyeti #eferiye hazırlamaları ve Norveçe ihraç etmeleri müşkül olduğunu yazmış ve maahaza Almunlarım Norveçte yerleşmelerini men' için Norveçlilerin mukâ- vemetine güvenerek müttefiklerin buraya asker göndereceklerini haber ver- miştir. Londra gazeteleri üç yüz Senelik İngiltere tarihinde Noryeçteki kadar İngiltere i tadır. Hakikaten ne bi n hayat memat ifade eden bir mübareze yapılmadığını yazmak- k Napolyon, nede Kayser Vilhelm İngiltereyi teh- did için Skandinavyaya ayak atamamışlardı. Skandinavyaya (o yerleşmekle Almanyanın iktisadi cihetten de büyük istiladeler temin edeceği gizlenmiyor. İşte Skandinavyanın fevkalâde ehemmiyetine binaen İngilizler Şimal denizinde tarihte misli görülmemiş derecede geniş bir mikyasta, yani 800 kilometrelik bir sahaya mayn döktükleri gibi şüphesiz tahtelbahir mayn ge mileri vasıtasile Baltık denizinin Almanya ile Skandinavya arasındaki kıs mina da mayn dökmüşlerdir. İngilizler ilk defa olarak Baltık denizine her türlü tehlikeye rağmen sokulmuşlardır. Xorveçin şimalinde münferid noktalardaki Almanları teerid edilmiş bir halde sıkıştırmak için fırsat varken İngilizler donanma İle de akınlar yap- tılar. Nihayet bütün dünyanın sabırsızlıkla beklediği müttefiklerin karaya &sker ihracı hareketi dün muvaffakiyete yapılmıştır. Müttefik kuvvetleri muh- telif noktalara çıkarılmıştır. Naziler çıkarmak (Baş tarafı 1 nci sahifede) Dün İsveç üzerinde uçarken düşü- rülen iki Alman tayyaresinden birin- cisi Göteburg civarında Udevala'da tayyare toplarının ateşi ile düşürül- Müştür. Mürettebatından bir kişi kurtulmuş, o diğerleri (o ölmüşlerdir. İkinci tayyare hasara uğrıyarak kar Tâya inmeğe mecbur olmuştur. Mü- Yettebatı tevkif edilmiştir. İsveçte seferberlik devam ediyor İsveç Norveç hududu 15 (A.A) — “Havası seferberlik bütün memlekete > hoörmal bir şekilde devam etmek- tedir. Norveç kıtalarının karada ve müttefiklerin denizde elde ettikleri Muvaffakıyetler halka cesaret ve em- Diyet vermektedir. Gazeteler, Norveçin o müstevlilere gösterdiği şiddetli mukavemet F.K. veçte ihtilâl istediler hakkında tefsirlerde bulunmakta ve meşru hükümetin lcraatını tasvip ey- lemektedir. Siyasi müşahidler Guiş- Mng hükümetinin hiç bir otoritesi ol- madığını ve birçok müşkülâtla kar. #ilaştığını kaydeylemektedirler, Hollandanın müdafaa tedbirleri Amsterdam 15 — Hollandada mü- dâfaa tedbirleri arttırılmıştır. Birçok şehirlerde örfi idare ilân edilmiş, 80- kaklarda barikadlar vücuda getirii- miştir. Hudud havalisinde geceleri sokaklarında yanlarında omitralyöz bulunan askeri müfrezeler dolaşıyor. Amsterdam 15 (A.A.) — 13 nisan da genişletilmesine karar verilen ör- fi idare Groningue, Drenthe, Zwe- rijissel ve Limburg, Zeeland eyalet- leri erazisi ile Brabant eyletlerinin | büyük bir kısmında tatbik edile- cektir. İzmirde fuar hazırlığı Bu sene iştirak edecek ecnebi dev- letler geçen yıllardan fazla olacak için şimdiden Beden tetbiyesi genel direktör- lüğüne müracaat edilmiş, hazırlanan zen- gin program tasvibe sunulmuştur, Fuar sahasında inşa edilmekte olan tenis klü- ennir (Akşam) — Bu seneki İzmir | ı, hasyonal fuarı geçen yıllara naza: | Bul, aha mütekâmil bir eser olarak ha- | lanmaktadır. Fuarın açılmasına üç ay | iğ *T zaman kalınmıştır. Onun işin tuar army hummalı bir çalışma göze ver maktadır. Bu yıl fuarımıza, Türki: içn enternasyonal bu değerli eserine Ştirak edecek ecnebi devletler. geçen Yilara mazaran daha fazla olacaktır. Ge a Yil fuarımıza iştirak eden devletler» " Soğu bu defa da iştirak edeceklerini irmişlerdir. Macaristan ve Yugoslav- ler da bu seneki fuara iştirak edecek” e Slaşılmıştır.. Bulgaristan hükümeti Sergi çak şartlarını. sormuştur. Büyük veli i3'ayı. yapılmakta olan inşaat ilü- tem iz Zeçen senekinden daha muhte- Şehir az, <7 halini almaktadır. İstanbul za pyatrosu ile Halk opereti ve Raşid haya > 209 heyeti fuar mevsiminde Açık dir» tatrosunda temsiller verecekler k; Pövvekâler, fuarımızın iktisadi sahada» öm yük varlıklarımızı tam mânasile tang esi için çok mükemmel şekilde di maçı ve memleketteki bütün iktisa- mkageeselerimizin fuara iştireklerini ederler bildirmiştir. Fuara iştirak leceği ve dı Yan, lere her türlü kolaylıklar gönteri- Bibi, ziyaret edecekler için kara niz nakliye vasıtaları erse tenzilât yapılmıştır. Bu kolayhk- — Avrupada harp devam ederken sulh hiç et diyarı olan memleketimizde bar, Tüphesi; keçi iz büyük ve geniş bir turizm <anlandıracaktır. aa A KANSIZLI eden enizmizik icin deva kanl BD Karta e arala teri Fuar mevsiminin organizasyonu bü binası ikmal edilmiştir saade alinmak suretile ve Kültürparkta çalışmak şartile şehrimizde bir tenis klü- bü tesis edilmiştir. Müessisler, yakında toplanarak idare heyetini seçeceklerdir. Tenis klübünün teftişatına başlanmıştır. 1 mayısta açılma merasimi yapılacaktır. Bu merasime Beden terbiyesi genel dır rektörü genearl Cemil Taner de davet olunmuştur. Ayrca Kültürparkta inşa edilmekte olan Atlı spor klübü tesialeri de yakında ikmal edilecektir. Kültürparkta geniş bir saha üzerinde nebatat bahçesi de tanzim edilmektedir. Bahçenin tam ortasında güzel bir havuz inşasına başlanmıştır. i Tokat Kızılay kongresi Tekat (Akşam) — Tokat Kızılay senelik kongresi vali B. İzeddin Çağparın nutku ile açılmıştır. Kızılay başkanı sıhhat müs | dürü doktor Ahmed Vefik Girayın izahatı dinlendikten sonra yeni idare heyeti seçil- Kongre, Ebedi Şef Atatürkün ve zelzele felâkelinde ölen vatandaşların s*iz hatira- larını taziz eylemiş ve zelzele hadisesinin akabinde Tokada koşan MUJ Şef ile bü- yüklerimizin ve büyük milletimizin yüksek alâkasını minnetle anmıştır. Kongre bu şükran duygularının telgrafla bildirilmesine karar verirken büyük felâ- ket karşısında bütün dünyanın gösterdiği yakın alâkayı da minnetle yadetmiştir. Nörasteni, zaliyet ve Chlorose SIROP DESCHLENS, PARIS yetten mü. | Norveçin muhtelif noktalarına İngiliz kuvvetleri çıkarıldı (Baş tarafı 1 inci sahifede) ediliyor. Sosyal Demokraten gazetesi, bu mıntakada, harekât yapan Alman askerinin sayısını 16 bin tahmin et- mekte ve şehrin Norveç kıtaları tara- fından gösterilen kahramanca mukâa- vemete rağmen her an işgal edilmek ihtimali karşısında bulunduğunu söy- Jemektedir. Bununla beraber, askeri mahfiller, Almanların takviye almaları hali müs- tesna olmâk üzere bu muvaffakıyetle- rin büyük bir ehemmiyet arzetmediği mütalğasındadır. Almanların, ellerin- de bulunan ağır toplar ve diğer silâh- Jar tayyare İle nakledilemiyecek şey- er olduğu belirtilmektedir. İki Alman tayyaresi dün petrol fik- danından dolâyı İsveçte karaya in- bur olmuşlardır. Bu da gös- Almanlar Norveçte şimdi- den petrol yoksulluğu çekmektedirler. Almanların işgal ettiği yerler Berlin 15 (AA) — D.N. B. ajansı | bildiriyor Alman kıtaları Konsbergi işgal et- tikleri sırada silâh ve mühimmat imal eden en mühim bir Norveç fabrikası olân Konsberg Vâsen fabrikasını al- mişlardır. Bir Norveç polis memuru D. N. B. ajansının mümessiline Al manların Kongsbergdeki silâhları zapletmekle enteresan kâzsnç elde ettiklerini söylemiştir. Kongsbergde ne az 10 tane İngiliz hava dafi topu ve 9 nisanda İngiltereden gönderilmiş modern tipte müteaddid mitralyözler bulunmakta idi. Berlin 15 (A.A.) — D. N. B, ajansı bildiriyor: | Christlansund civarında hareket ha- linde bulunan bir Alman taburu ileri yürüyüşü esnasında külliyetii miktar. | da Nörveç kuvvetlerile karşılaşmıştır. Bu kuvvetler üç Norveç taburundan müteşekkil olup toplarla da takviye edilmiş bulunmakta idiler. Aded fai- kıyetine rağınen Alman taburu yıldı- rım süratile taarruza geçmiştir. Kısa bir muharebeden sonra 150 Norveç su- bayı ve 2000 nefer teslim olmuşlardır. Londra 15 — Narveçle karaya çi- karılan İngiliz kuyvetlerile Almanlar arasında şiddetli muharebeler olma- Gıda maddeleri Pirinç, izbe fasulye, yağ fiatlerinde yükseklik var, fakat ihtikâr yok Gida maddelerini tedkik eden komisyon dün tekrar toplanarak mesaisine devam etmiştir. Mintaka ticaret müdürlüğünde yaplan bu ikinel Içtiman da Vali ve Bele- diye Relsi B. LOtfi Kırdar riyaset etmiştir. Mintaka ticaret müdürü B. Ayni, Belediye iktisad müdürü B. Saffet, ticaret odası umum! Kâtibi B. Cevad Nizami, kambiyo müdürü B. Mahmud da iştimada hazır | bulunmuşlardır. Gece göç vakte kadar de- | vam ©den müzakereden sonra Vali B. | Lütfi Kırdar, bir muharririmize şu izahatı vermiştir. «Muhtelif gıda maddeleri üzerinde muh- teuf makamlar tarafından yapılan tedkik- lerin neticesini görüştük, Netice şudur ki pirinç, mercimek, fasulye, yağ gibi gıda maddeleri üzerinde ihtikâr yoktur. Çünkü harpten sonra gerek ihracatın çoğalması, | gerekse maliyet fintlerinin artması, bu gi- bi mevaddı gıdaiye flatlerinde de tesirini göstermesi tabiidir. Bundan evvel, et me- | selesi üzerinde varılan neticeyi, size 8öy- | Jemiştim. Tedkik ve içtimalara devam ede- | ceğiz» Komisyon, önümüzdeki pazartesi tekrar | toplanacaktır. Samsun iktisad ve tasarruf kurumu kongresi yapıldı Samsun (Akşam) — Ulusal #konomi ve Arttırma kurumu Samsun şubesinin Kongre- sl C. H. Partisi binasında azasının ekseri- yetile yapıldı. Kongre eski idare heyeti re- isi Zarifi Atamer tarafından açılarak Mu- hittin Özkelelin'n rejsliği altında müzake- ratına başlandı. Ruznamenin birinci maddesinde yazıh bu- Junan idare heyetinin iki senelik faaliyet ve | hesap raporları okundu ve ittifakla kabul olundu. Müteakiben yeni idare heyeti seçi- mi yapılarak reisliğe Zarifi Atamer, kâtip- ğe Ali Akcan, muhasip ve veznedarlğa Hamit İspahi, âzalıklara da bayan Sürey- ya Kakıcı ve Hadiye Kaptanoğlu, kurum Murakipliğine de Ahmet Altaylı ittifakla seçildiler, si bekleniyor. Almanların İngiliz ki- | taatına büyük bir mukavemet gös- terecekleri muhakkaktır. Ayni zw manda Noryeçte baskın şeklinde ele geçirdikleri tayyare meydanlarından kalkacak tayyarelerile İngiliz kıtaa- tının hareketini durdurmağa çalışa. cakları tahmin ediliyor. Buna karşı icap eden tedbirler alınmıştır. Açlık Stokholm 15 — Skarnes mınlaka- sında dün akşamdanberi şiddetli mu- harebeler oluyor. Almanların bu sa- bah saat ikide Bidsvol'u işgal ettikleri bildirilmektedir, Norveçin Alman iş- gali altında bulunan şark muntaka- larında kıtlık baş göstermiştir. Muharebe vaziyeti Paris 15 (A.A.) — Askeri mahfil- lerde beyan edildiğine göre Norveç'te son 24 saat zarfında cereyan eden harekât bir gün evvelki mahiyetini muhafaza etmektedir. Yeni sevkük ceyşi yolları ele geçirmek için iki ta- raf arasında muharebeler yapılmâk- tadır. Almanlar Oslo'dan memleke. tin içine doğru muvasala yolları uzun- luğunca mümkün olduğu kadar çok ilerlemeğe çalışmaktadır. Bundan maksad Norveç'in seferberliğini güç- leştirmek ve Norveçi'n garp limanla- nda karaya çıkan diğer Alman müf- rezeleriyle temasa geçmektir. Norveç'liler ise köprüler, yolların telâki nokatları ve göl üzerindeki ge- çidler gibi muhtemel nüfuz noktala- nn müdafaa etmektedirler. Bu sü- retle seferberlik süratle ikmal edil mektedir. Norveç hava kuvvetleriyle donanmasının bâkıyesi düşmana ta- arruz etmeğe başlamıştır. Daha şim- diden Norveç pilotları üç Alman tay- yaresi düşürmüşlerdir. Drâng İsmin- deki Norveç destroyeri de bir Alman vapurunu tevkif etmiştir. Fakat bu vapur, Norveç'in garp sahilinde ken- di kendini batırmıştır. Stavenger hava meydanının İngi- liz tayyareleri tarafından üçüncü de- fa bombardıman edilmesi keyfiyeti. nin ehemmiyeti tebarüz ettirilmek- tedir, Bu üçüncü taarruzdan sonra Norveç'in en mühim hava meydan- larından biri olan Stavanger mey- İ nin sahil kumandan danının Almanların işine yaramıyâ. cağı kuvvetle tahmin edilmektedir. Stokholm 15 (A.A.) — İsveç gaze- telerinin bildirdiğine göre Elverun mıntakasında bulunan Norveç kıta- ları ricat etmişlerdir. Norveç kuvvet- lerinin kısmı küllisi Worma nehrini Eeçmiştir. Emin âddedilen mevziler» de tahkimat yapmakladır. Tayyare ile asker nakli Londra 15 (AA )— Press Assocla- tion'un hava ordusu muhabirine göre Almarr hava ordusu, efrad ve mühim- mat nakil için, harb tayyarelerile ku- şatılmış bir halde 25 Junkers tayya- resi kullanmıştır. Muhai bu Jun- kerslerin her biri kırk kişi taşıyabil- diğini ve icabında mitralyöz ve hafi? | hava dafi topu da nakledebildiğini söylemektedir. İsveç ve Fin gönüllüleri Norveç cephesinde Londra 15 (AA) Stokhalm'dan bildiriliyor: Norveç ordusu erkânr harbiyesi İsveç ve Fin gönüllülerinin Norveç cephesine geldiklerini bildir- mektedir, Nerveç donanmasının biye heyeti de tayyaresi- nin düşürüldüğü çinde bulu- nanların esir edildiğini haber ver. mektedir. Londra 15 (A.A) — Slavanger ha- va meydanına taarruz eden tayyare. lerden birinin mürettebatı vukubulan bir inflğk neticesinde büyük bir kırmızı ışık görüldüğünü beyan et- miştir. Stavanger yeniden bombar- dıman edildi Londra 15 (A.A.) — Hava Nezareti bildiriyor: Kraliyet h kuvvetleri- na mensup evvelki gece Sta- birkaç kere taarruz ederek düşmanı iz'aç etmiş- lerdir. Karanlığa ve yağ rağ- men hava meydanına İnfilâk edici bombalar atılmış ve Alman tayyare dafi bataryaları mitralyöz ateşi al tına alınmıştır. Almanların tayyare dafi ateşi pek şiddetli olmasına rağmen hiçbir tay- yare hasara uğramamıştır. erkânıhar- keşif tayyareleri vanger GÜNÜN ANSİKLOPEDİSİ Hollanda ve tarihi Felemengi Almanların istilâ edip et- miyeceği günün meseleleri arasındadır. Bir ismi de Hollanda olan bu mem- İeket, Avrupa kıtasının şimalinde deniz seviyesinden alçak topraklardan mürek» keptir ve suların hücumuna karşı, sedler tarafından himaye edilir. Ezcaut, Meuse ve Rhin muhtelif kol- lara aynlarak bu toprakların akar su şebekesini teşkil eder, Bu alçak toprak- lar, asırlar süren meşakkatli çalışmalar de hububat ve hayvancılık için pek mü- sait arazi halindedir. Hollandanın sanayii bilhassa bahriye sahasındadır. o Gemi inşaatı tezgâhları pek mükemmeldir. Hindi Felemengi de- nen müstemlekeleri de büyük, çok ve müreffehtir. Meşruti bir devlet olan Felemenk 34,201 kilometre murabbat mesahasın- da, 7,212,000 nüfusludur. VI eyalete ayrılır. Payitaht o Amster- dam ise de ümme müessesatı La Haye- dedir. v.z Felemengin ilk ahalisi Batavlardı. Bunları Romalılar, sonra Frison'lar in- kiyad ettirdi. Onlar da Franklara tabi oldu. Charlemagne (> Şarlman) Frankları | i hristiyanlaştırdı. Şişman Charles (— Şarl) de bu memleketi kontluk haline getir- di. Daha sonra Burgonya dukası Ptslippe (2 Filip) Hollandayı asrın icap ettirdi- ği manada devlet haline sokmuştur Fele- Hanedan izdivaçları sebebile, menk Avusturyaya, sonra ya Fakat bu son devletin müstebid 1 ikinei Phikppe (> Filip) Hollandayı öyle ezdi ki, memleket is- yan etti, Müttehid Eyaletler ismile bir Cümhuriyet kuruldu. Bunun da başına Orange o banından Guilisume (- Gi yom) devlet reisi olarak getirildi (1579) Bu devlet, 1648 Westphalie kongresinde Avrupa devletlerince tanındı. On yedin- ci asırda, Fransa ve İngilterenin rakibi olarak büyük rol oynadı. On dördüncü Lonis (> Lui) ile epeyce ve hayli mus vaffakiyetle uğraştı. span, Büyük inkılâbı müteakip Fransız or- duları Felemengi istilâ etmiştir. 1795 de Hollandanın ilk: halkına izafeten — Batav cümhuriyeti kuruldu, 1805 da da Hollanda krallığı vücuda getirildi. Na> polyon burasını. 1810 da Fransaya il hak etti. 1815 de Belçika ile Hollanda bir tek devlet halinde toplandıysa da 1830 da biribirlerinden ayrılıp müstakil devletler kurdular. Almanların «Ankara» vapurile nakletmek istedikleri BALUXİITE Adriyatik denizinde «bauxite. yüklü ve Alman bandıralı (Ankara) vapurunun müt tefikler tarafından takip edildiği bildiri! - yor. Kimyada baâuxite'in formülü şöyledir: Al2 03 7R20 İçinden saf aJüminyom çıkarılan bu ta- bil hydrate ilk defa olarak Bouches - de - Rhöne'da, Baux'da bulunduğu için bu ismi almıştır. Kuyalar arasında yatar. Sicak memleketlerde kayaların inbilâl etmesin- | den hami olur, Bauxite, Fransanın cenubunda, Akdeniz kıyılarında külliyetli miktarda vardir, Ames rika Birleşik Devletlerinin Alabama, Ar- kansas, Texas cihetlerinde de çıkar. İçin- de demir karışığı olark da keza Fransada, İrlandada, Senegalde, Hindistanda (Bom- bayın şarkında) vardir. Dünyada senevi bir milyon ton bauxite istihsal olunur. Bunun yarısı Birleşik Dev- Jetlerden, dörtte biri Pransadan çıkar, Harp için zaruri olan alümünyomu elde etmek üze- re iptidai madde şeklinde Kullanılır,