11 Nisan 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Şimaldeki harp Üç büyük Avrupalı devlet arasında sekiz aydanberi devam eğen harbe nihayet bitaraflara da sirayet etti. Geçen umumi harpte ders ve tecrübe gö- ren Avrupanın küçük devletleri bu defaki harpten uzak kalmak ve mutlak surette bitaraf durmak için ellerinden gelen gayret ve itinayı göstermekten geri durmamışlardı, Sırf bu harbe sürüklenmemek için İsveç, Norveç ve Da- himarka, dahil bulundukları Skandini diyaya askeri yardımda bulunmaktan Min göndermek istedikleri askeri kuvvetlerin geçmelerine milsaade oetmemişlerdi. mekten kurtulan Skandinavyalı diğer seykulceyş cihetinden gayet mühim âyya grupunun dördüncü âzası Finlân- çekindikleri gibi İngiltere ile Fransa- Skandinavya topraklarından Lâkin Finlândiya dolayısile harbe gir- üç devletten ikisi coğrafi mevkilerinin olması ve iktisadi cihetten de harbin üzerinde müessir bulunması yüzünden harp sahnesi oldu. İngiltere ile Fransa Almanyanın diğer ham maddeleri İsveçlen Norveç ma tahammül edemiyerek harbi biran harbe devamını temin eden demir ve karasuları vasıtasile almakta olduğu” evvel abloka ile kazanmak düşüncesile Norveçin karasularına mayn dökmüşler ve bunların muhafazasına hafif harp gemileri tahsis etmişlerdir. Bu hareketi Almanya Skandinavyalı iki hükümetin aezine hamlederek kendi askeri emniyeti için her iki memleketi himayesi ve askeri işgali altma almak için derhal harekete geçmiştir. &derek Almanyanın himayesini ve işgalini kabul etmiştir. Fakat Norveç mayn Danimarka kuru protesto ile iktifa meselesinde İngiltereyi şiddetle protesto edip maynleri kendi vesaitile kaldır- mağa teşebbüs ettiği halde memleketin işgaline razı olmamıştır. Almanlar denizden ve havadan baskın suretinde hücum ettiklerinden Norveçin payitahtı Oslo ve diğer mühim ticaret ve harp limanları Almanlar tarafından işgal edilmiştir. Eski Norveç hükümeti Oslodan yüz yirmi kilo- metre daha şimaldeki Hamar şehrine çekilmiş ve İngiltere ile Fransadan imdad istemiştir. Bunlar da yardımda bulunmaği kabul etmişlerdir. Şimdi- den İngiliz ve Fransız hava ve babri kuvvetleri Norveç sahillerindeki Alman gemileri ve tayyarelerile çarpışmaktadır. Almanlar Öslo'ya girdikten | sonra eski hükümeti müstafa addederek kendi tarafdarlarından yeni bir hü- kümet kurmuşlardır. Almanya karada Rusya ile İtalyadan çekinir, Danimarka ve'Nerveçi is- tilâ eylemesi ve İsveçi bitaraf kalmağa mecbur etmesi karşısında Rusyanın 8es çıkarmadığına göre Baltık hükümetlerile Finlândiyanm sevkulceyş el- betinden Rusyanın hâkimiyeti altına girmelerine muhalefette bulunmama- sına mukabil Rusyanın da Danimarka, Norveç ve İsveçte Almanyayı serbes bırakmış olduğuna şüphe kalmamıştır. Avrupa harbi ve Amerika F.K. Amerika Cumhurreisi müphem, fakat manidar sözler söyledi Nevyork 10 (A.A.) — Reisicümhur B. Roosevelt, hususi treninde gazete- cilerle görüştüğü esnada gazeteciler. den birisi Almanyanın askeri faaliyet- lerinin ihtilâfı Amerikaya daha ziya- de yaklaştırıp yaklaştırmıyacağını sor- muştur. Relsicümhur, şu cevabı ver- miştir: «Son 48 saat zarfında cereyan eden vakalar, herhalde Amerikalıları harbin tevessüü ihtimali hakkında teemmül. de bulunmağa sevkedecektir.» B. Roosevelt, bü mütalâasının âltın- da gizli hiç bir mâna mevcud olmadı- Emi ilâve ederek gazetecilere bu mü- İalâasından başka bir mâna çıkarma- ya çalışmamalarını ihtar elmiş Ve m ikan milletinin Avrupa harbinin İ İmkânları hakkında son altı ay zarfın- da düşünüdüğünden daha fazla düşün- “mesinin kendisi için çok iyi olacağını Söylemiştir. Amerika da endişeli Yaşingten 10 (AA. Washington Post Yazıyor: Müttefikler vahim bir anla karşı- Miş bulunuyorlar. Napoleonun kudcetli inde malik olduğu bir Avrupa sistemini mplanyanın eline veren bir hâdise önünde üttefikler bigüne kulamsılar. Hastâ biz #ikalılar için bile şu sual varlddir: Al- Mürların İskandinavyayı ellerine"almış ol- sapından biz Amerikahiarın bile endişe hemiz doğru olmaz mı? Yeni usuller (Baş tarafı 1 inci sahifede) hâkim olmuş ve bizzat Norveç silâh- pe mi Norveçe ve ona yardıma gelen- 16 karşı kullanmaya başlamıştır. Bu ilk şaşkınlıktan istifade ederek, ettiği yerlerde, kendi taraftar- k mdan yeni emilli> bir hükümet İş yak, propagandalar, beyanname- T Yâsıtasile mukavemeti kırmaya uğraşmıştır. Hm bu yeni usullerin tatbiki de iki şart lâzımdır: Tatbik eden an her türlü beynelmilel ahlâki bağlarla alâkasın kesmiş bulunması, bkklame şeylanali, ince bir tekniğe mile es; karşı tarafın da beynel- id. hukuk ve adalet efsaneleri ak » hareketten ve hassasiyetten: rum uykuya dalmış bulunması, m refah içinde geniş uzun sü- sırlarının verdiği rehavetle tarla ki emniyet prensiplerine e olursa olsun, bu hâdiseleri ib Seyretmek faydasız değildir. Necmeddin Sulek ek kabiliyeti, cesarete cür'eti | Herald Tribune gazetesi şöyle yazıyor: «Müteyakkız bulunalım. Eğer Amerikan parası müttefikler lehine harbi kazanamaz- sa müttefikler gelip harbi kazanmak için bizden adam isiyeceklerdir. Reisicümhur Vaşingtona döndü Yaşington 10 (A.A.) — Relsicümhur Roosevelt saat 20,15 de hususi tren- le buraya gelmiştir. Hariciye Nazırı Cordell Hull, Alman taarruzundan ve Norveçin Almanyaya. harp ilânından sonra Avrupa şimalinde bitaraflık ka- nununun tatbilkne mütezilik olan ve. vermiştir. Bu vesaik tabedilmiştir ve Cumhurreisinin imzasından başka bir iş kalmamıştır. Metnin pek yakında neşri muhtemeldir. ç Vaşington 10 (A.4.) — Roosevelt İskandinavyadaki vaziyet hakkında müâşavirlerile görüşmüş ise de, ne Danimarka ile Norveçi bilarafık ka- nunu hükümleri içine almak, ne de bu memleketleri, Amerika gemilerine yasak edilen harp mıntakalarına dahil tmek hususunda biç bir karar veril memiştir. Bugün veya daba sonra, bitaraflık kanunu hakkında bir be- yanname neşredilip edilmiyeceği ma- Tüm değildir. ingilterenin deniz harekâtı hakkında vereceği karar (Bas tarafı 1 nci sahifede) Son altı ay içinde İngiltere ve Fransa Norveçte herhangi bir limanı ve üsü işgal edebilirlerdi. Bu gibi şeyler, eğer bitaraflar zama- ında yardım isterlerse, muvaffak ola- bilir, Çünkü yardım istedikleri vakit geç kalınmış oluyor ve bu yardım müessir bir tarzda yapılamıyor. Son Skandinavya hâdiseleri göster- miştir ki, Almanya kendi menfaati icap ettirdiği takdirde ademi tecavüz pakt larına rağmen ve tahrik olmaksızın te- cavüz ve taarruzlarda bulunmaktan çe- kinmiyor. İli memleketin istiklâlini imha etmek hareketinin bir mukabelebilmisil tedbiri olduğuna dünya efkânumumiyesini kaa- açi bizzat Göbbels için bile müşkül. ür. Binaenaleyh vaziyet şudur: Kendi kendini müdafaaya o muktedir olamıyan herkes tehlikededir. Almanyanın hattı hareketi rasgele saldıran ve asıran bir kuduz köpeğin yaziyetidir.» Lord Halifax İngiliz . Sovyet müna- sebatına da temas ederek şöyle demiştir: «i in Sovyet Rusya ile müna- sebatı, Sovyetlerin Almanlara yapacak» ları füli yardıma göre taayyün edecek» sikaları gara kadar getirip kendisine | (Baş tarafı 1 mçi sahifede) ederek Almanların bütün taarruzları- | na mukavemet etmektedir. Muharebe çok şiddetlidir. Fakat tafsilât alına mamakladır. Stokholm 10 (A.A.) — Aftonbladet'in istihbarına göre, Helverun'da cereyan eden muharebede mühim Alman kuv- velleri mağlübiyete uğramıştır. Yüz- lerce Alman ölmüştür. İngiliz Başvekilinin beyanatı Londra 10 — Başvekil Chamberlain bu muharebe hakkında Avam kama rasında şu beyanatla bulunmuştur: Bu sabah beş İngiliz torpido muh- ribi şafakla beraber Narvik limanına taarruz etmiştir. İngiliz gemileri liman- da en son sistem altı Alman torpido muhribi ile karşılaşmışlardır, Bunlar İ ve Almanların sahilde yeni yerleştir- dikleri bataryalar şiddetli bir ateş aç- mışlardır. Vukua gelen muharebede Hunter torpido muhribi batmış, Hardy elddi hasara uğrıyarak karaya olur- muştur. Bu geminin kurtarılmasından | ümid kesilmiştir. Hotsbe torpido muh-. ribi de ciddi hasara (ouğramıştır. Hostile'nin hasarı hafifdir. Havukaya bir şey olmamıştır. Alman gemilerine gelince, bir des- troyer tahrip edimiş ve tam isabet neticesi içinde yangın çıkan diğer üç İ destroyer de mürettebatı tarafından , terkedilmiştir, Bir İngiliz destroyeri erzak nakletmekte olan altı Alman nakliye gemisini tahrip etmiştir. Narvik önünden çekilen İngiliz des- troyerleri, içinde ihtiyat mühimmat bulunan bir Alman nakliyesine tesadüf ederek onu da batırmışlardır. : Kartalda imar , hareketleri Kaymakam ve Belediye Reisinin mühim beyanatı Kartal (Akşam) — Kartal Belediye me:- Msi kaymakam ve Belediye Reisi B. Bahir Öztrakın bir nutkile nisan toplantısına baş- lamıştır. Bu nutka göre, 940 bütçesi, geçen seneye nazaran on bin lira fazlasile tan- sim edilmiştir. Yeni bütçe ile Karlal çarşı- 8 içindeki âdi kaldırım taşları kaldırılacak, buraya beton bir yol yapılarak Kartal - Yakacık yolile birleştirilecektir. Kartalın meçraları da tamamlanacak, muntazam bir İ sebze hâli yapılacak, rihtim genişletilecek, elektrik lâmbaları çoğultlacak, Yakacak Aydosundar Kartala gelen tatlı suyun yol- larına ait inşaat, bitirilecel na ile erazisi rek bu binanın Köy yatı m edileceğini ve bu maksada istimlâk hari- tasının tanzimi için Vilâyetten emir aldı- | Banı söylemiştir. Kartal Gençler Birliğinin yılık toplan- tası kaymakam B. Bahir Öztrak ve Parti başkanı B. Tahirin iştirakile yapılmıştır. Bir senelik faaliyet raporu okunduktan sonra Birlik relsliğine yeniden B. Taceddin inlihap edilmiştir. Karlal çimento fabrika- sında çalışan amelenin binasızlık y den uğradıkları müşkülât mevzubahis ol- muştuk. Kaymakam B. Bahir, burudaki amelegin müşkül vaziyetinin kendilerince 46 nazan dikkate alındığını, hazırlanan bir plân mucibince amelenin*sihhat ve raha- tini temin edecek bir binanın fabrikaya yaptırılacağını söylemiş, kaymakamı B. Ba- birin bu tebgiri, mühim bir kısmı fabrika işçisi olan Kartal halkınca memnuniyetle ve alkışlarla karşılanmıştır. Nafiz Eral | Amerikadan gelecek demirler Amerikaya sipariş edilen 6000 tonluk de- mirin ilk partisi mayısın tik haftasında hi- manımıza gelecektir, Demir İthalât itmited şirketi tarafından, bundan üç ay evvel Bir- leşik Amerika devletlerine yapılan bu #i- parişin gecikmesi sebepleri anlaşılamamıştı. Ticaret Vekili, Amerikan ticaret ataşesi B. Taylor'u davel ederek kendisinden iza- hat almıştır. İkinci demir partisi de ma- yısın sonunda getirilebilecektir. Demir Bir- liği, Amerikadan vazgeçerek İtalya ve bil- hasa İngiltereden siparişatta bulunmağa karar vermiştir. İstanbul futbolcüleri Mısıra davet edildi Evvelce Bükreş seyahati dolayısile Mısıra gitmesine imkân bulunamıyan futbolcuların Masır spor teşkilâtının yap- tığı yeni bir müracaat üzerine Mısra gitmesine futbol federasyonunca karar verilmiştir. Yüksek istişare heyetinin ver- diği karar mucibince bu seyahate iştirak edecek takım temsili mahiyeti haiz ol. mamak üzere Mısırda iki müsabaka ya- pacaktır, Mısıra gidecek oyuncuları seçmek hakkı İstanbul futbol ajanına bırakılmış» tır. Ajan arzu ettiği takdirde Fener veya Galatasaray takımlarını takviye ederek Min esMireerktin 'B. Chamberlain yarın gizli celse ol- mıyacağını ve Avam kamarasında $i- yasi vaziyetin son inkişafları ve harbin idaresi meseleleri etrafında müzakere- ler yapılacağını bildirmiştir. Batan Alman harp gemileri Londra 10 — Alman tebliğine göre, Almanlar Osloya asker çıkardıkları sırada en yeni gemilerinden 10 bin tonluk Blucher zırhlı kruvazörü Sa- hil bataryalarımın âteşile hasara uğ- ramıştır, Kruvazör geri çekilirken bir mayne çarparak batmışlır. 6000 ton- luk Karlsruche kruvazörü de Eristi- yansa limanına asker ihracı esnasın- da sahil bataryalarının âteşile bali rılmıştar. Stokholm 10 (AA) — Hâber alın- dığına göre bugün Skagerrak'da ce- reyan eden bir muharebede iki Alman nakliye gemisile bir Alman desiro- yeri batnıştır. Londra 10 (A.A.) — İngiliz tayya- releri Oslo koyunda bir Alman des- troyerini bombardıman edip batırmığ- Jardır. Londra 10 (A.A.) — Stokholm rad- yosu İngiliz donanmasının bir Alman harp gemisini batırmış olduğunu bil- dirmektedir. Bir İngiliz tayyaresi Norveçte Sla- vanger tayyare meydanı Üzerinde uç- muştur. Tayyare o kadar alçaktan geç- miştir ki birçok Alman tayyarelerinin orada bulunduğunu tesbit eylemiş ve saymıştır. Bir Norveç torpidosu battı Charlottenberg 10 (A.A.) — Norveç | ajansının verdiği bir habere göre Alman ve Norveç deniz kuvvetleri arasında bir müsademe olmuştur. İki taraftan da ölü ve yaralı vardır. Aegir Norveç torpidosu bir Alman gemisini batırmış ve fakat sonra ken- disi de batınılmıştır. Kjeller tayyare meydanının dün sabahki bombardıman neticesinde bir benzin deposu ve müteaddit bi- 'nâlar yanmıştır. Londra 10 (A.A) — Blücherve Karlsruhe ismindeki Alman kruva- zörlerinin tabribi hakkında tefsirlerde bulunan deniz makamları Alman kru- vazör kuvvetlerine bu suretle ağır bir darbe indirilmiş olduğunu kaydetmek- tedirler. Blücher ve Admiral Hipper Almanların ağır kruvazör sınıfından ilk iki gemisi idi. Ayni tipten diğer üç kruvazör bu sene ikmal edilecekti. Karlsruhe ise bir İngiliz denizaltısı tarafından geçen kânunuevvelde Fibe ağzında batırılan kruvazörün mensup olduğu Köln sınıfmdan idi, Bu sınıfa mensüp üç kruvâzörden şimdi yalnız bir tane kalmıştır. Londra 10 — Dün gece bir İngiliz tahtelbahiri bir Alman kruvazörüne torpil atmıştır. Kruvazörün battığı zannediliyor. Bergen limanındaki Ak man gemilerine havadan yapılan hü- cumda bir Alman gemisine 3 bomba isabet etmiştir. Almanların 26 bin tonluk Gneisenau zırhlısının ve içinde 1300 asker bulu- Norveç sahillerinde şiddetli deniz muharebeleri oluyor nan Bremen transatlantiğinin batiı- ğı hakkındaki haberleri teyid edecek malümat gelmemiştir. Hasara uğrıyan bir Alman mubribi Stokholme girdi Londra 10 (A.A) — Roma radyo- su, ciddi surette hasara uğramış bir Alman muhribinin Stokholm limanı- na girdiğini haber vermektedir. Ayni radyo, Oslo ile Stokholm arasında te- lefon mükâlemelerinin tekrar başla- dığımı ilâve ediyor. Mahsur kalan Alman gemileri Londra 10 — Norveç sahilleri açık- larında 400 mil imtidadında bir cep- he üzerinde İngiliz - Fransız kuvvet- lerile Alman kuvvetleri arasında bü- yük bir deniz ve hava muharebesi ce- reyan etmektedri. Trondhijem körfe- zinde 4 Alman kruvazörünün ve Oslo körfezinde mütenddid Alman kruva- görlerinin mahsur vaziyette bulundu- Zu bildiriliyor. Stokholm 10'(A A.) — Aftonbladet gazetesinin Oslodan haber aldığına göre İngiliz hâva kuvvetleri Oslo civarında Majorsten mevkiini bom- bardıman etmiştir. Üç Alman tayyaresi düşürüldü Londra 10 — Almanların Osloyu işgalini müteakip İngiliz tayyareleri hava meydanı üzerinde uçmuşlar ve bombalar atmışlardır. Bunun üzei- ne bir hava muharebesi olmuş, bir tayyare düşürülmüştür. Norveç tay- yareleri de Tormebo tayyare limanı üzs- zinde Alman tayyarelerile harbe! Alman tayyareleri bombardı miştir. Londra 10 — İki Alman tayyaresi bu akşam İngilterenin cenubu şarki sahillerinde düşürülmüştür. Londra 10 (A.A.) — Hava Nezareti bildiriyor: Kraliyet hava kuvvetlerine mensup tayyareler dün akşam Ber- gen ijord'unda bulunan düşman kru- vazörlerine karşı bir çok hücumlarda bulunmuşlardır. Limanda bulunan iki büyük Alman-kruvazörü ve iki tor- pido muhribi, İngiliz tayyareler barnbalarına hedef teşkil etmiştir Hava dali bataryalarının kesif gst0- şihe rağmen bu taarruzlür muvaffa- kiyetie neticelenmiştir. Bir Alman kruvazörünün kıç tarafına ağır :ir bomba. isabet etmiş ve gemi ciddi ha- sara uğramıştır. Bütün İngi tayya- releri salimen üslerine dönmüşlerdir. Alman tebliğine göre batan İngiliz destroyerleri Berlin 10 (A.A.) — Alman ordusu başkumandanlığı tebliğ ediyor: 10 nisan sabahı şafakla beraber İngi- liz deniz kuvvetleri Narvike girmeğe te- şebbüs etmişlerdir. Bu taarruz Narvikte bulunan Alman harp gemik afından tardedilmiştir. İngiliz gemileri ağır za» La veya cidi ( İngiliz destroyeri tahrip edil İngiliz amirallığı diğer bir destroyerin de ciddi hasara adığını ve muharebe harici olduğunu £ eylemektedir. 8 nisanda diğer bir vesile ile başka bir İngiliz destroyeri de batırılmıştı. Norveç sularında batan Harp gemileri Dün gelen telgraflarda Norveç oSu- larında battığı bildirilen gemiler hakkın- daki malümatın bulâsas şöyledir; ... Almanların Biucher kruvazörü 10000 tonluk birinei sınıf bir harp gemisidir. 1936 senesinde (tezgâha konulmuş, 19390 da tamamlanmiş İdi. Mürettebat (oadedi, makinesinin (obeygir kuvveti ve (sürati Almanya hükümeti tarafından gizli tutulmaktadır. Teknesi ve kumanda köp- rüsü zırhlıdır. Uzunluğu 195, genişliği de 21,3 metredir. 203 milimetrelik 8, 105 mlli- metrelik 12 topla ve tayyare dâfli toplar ve ağır mitralyözlerle mücehhezdir. Biueher kruvazürü üç de tayyare taşıyordu. Bu ba- tan kruvazörün diğer bir eşi de Admiral Hipper'dir. Gene 1988 senesinde 10.000 ton- | luk bir kruvazör daha tezgâha konulmuştu. Norveç bataryaları tarafından batırılan Alman Karisruhe hafif kruvazörü 0.900 tonluktur. Uzunluğu 160, genişliği 1520 inetredir. Makinelerinin kuvveti 65.000 böy- gir olup saatte sürati 33 - 34 mildir. Müret- tebati 570 kişidir. 150 milimetrelik 11, 58 milimetrelik 6, 37 milimetrelik & topu, 8 ağır mitralyözü, 2 tayyaresi, 533 lük tor- pido kovanları vardır. Faaliyet sahan sa- atte 10 mil katetmek suretile 9,890 mlldir. 75 - 100 milimetrelik bir zirh çemberi vardır. Almanyanın bu sınıftan Koenigsberg ve Kocin namında iki hafif kruvazörü daha yardır, Karlsruhe kruvazörünün inşası 1929 da tamamlanmıştı. Narvik imanına hücum ederken karuya oturduğu İngilizler tarafından (bildirilen İngiliz Hardy torpido muhribi 1505 tonluk olup 1936 senesinde denize indirilmiştir. Makinesinin kuvveti 18,000 beygir, sürati saatte 36 mildir. Paaliyet sahası saatte 15 mill süratle seyretmek şartile 600 mildir, Mürettebatı 175 kişidir. 120 milimetrelik 5 top, 8 mitralyöz ve 533 milimetrelik © torpido kovanile mücehhezdir. Battığı bildirilen Hunter İngiliz torpido muhribi 1340 tonluk olup makinelerinin kuvveti 34,000 beygir, süreli de sa 55 mildir. Mürettebatı 145 kişidir. 120 mili- metrelik 6 topu, T mitralyörü ve 533 mille metrelik 8 torpido kovanı vardır