25 Mart 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

JİN Tahtelbahir, mayn, korsan, tayyare- lerle taarruz harpleri ne netice verdi? Almanyanın deniz aşırı ticaret ve muvasalası tamamen felce uğramış, iktisadi vaziyeti temelinden sarsılmıştır baldo denizlerde harp fnalhiyeti eksil- memiştir. Almanya, kendisine karşı tat- bik edilmkete olan şiddetli ablokaya mani olamıyarak İngiltereyi mukabil ab- Jokn ile tazyika o başvurmuştur. Bunun için İngiltereye giden deniz yollarına #mubtelif harp vasıtalarını teksif etinişti. Müttefiklerin ber türlü deniz naklıyatını felee uğratmak için kullandığı silâh tab- telbahirdir. Sonra maynler ve tayyare bombaları ile vapurları batırmak ve bu meyanda bazı süratli barp gemilerini açık denizlere yollıyarak rasladığı müt- tefik vapurlarını imha etmek çaresini aramıştır. Almanya deniz harbinde elin- deki bütün vamtalara müracaat etmiş ve artık ortaya koyacağı yeni mütcarmın GÜSİR silâhi kalmamıştır. Alman bahriyesinin kullanmakta ol- duğu bu silâh ve vasıtaların altı ay zar fında müttefikler üzerinde yapabildiği zarar İle bunlara karşı müttefiklerin mü- cadele tedbir ve muvaffakıyetlerini kı- saca gözden geçirerek deniz harbinin altı aylık neticesinin hengi tarafın zara rına olduğunu tesbit edelim. Tabtelbahir harbi Alman tahtelbahirleri harbe evvelce hazırlanmış tam kadro ile giremedikten başka gerek yeni tahtelbahir inşaatı ve gerek tahtelbahir mürettebatının talim ve terbiyesi Hitler bahriyesinin en bü yük noksanını teşkil (etmiştir. Geçen umumi harpten mağlâp çıkan Almanya tahtelbahir yapmaktan menedildiği için uzun zaman tahtelbahir inşaatı sahasın- daki O melekesini kaybetmiştir. Gerçi Hollanda ve İspanyaya naklettiği tah- telbahir inşant teşkilâtı ve mühendisle- rini bu memleketlerde kurduğu tezgâh- lardan arzu ettiği randımanı alamamıştır. Nihayet 1935 de İngiltere ile yaptığı de- DİZ anlaşması neticesinde yeni doğmak- ta olan Hitler bahriyesi tahtelbahir inşa- atına müsaadesi almış ve telif yerli inşaat tezgühlarına tahtelbahir siparişi vermiştir. Fakat inşaatın bu şu- besini uzun müddet takib edememiş olan bu müesseseler mühendis ve usta bul makin ve icab eden tertibat hazırla” makta müşkülâta maruz kalmıştır. Bil bassa yahudi teknisiyenlerin işten el çektirilmesi bu müşkülâtı artırmıştır. Alelacele kurulan 250 tonluk ilk küçük tahtelbahir serisinin tecrübelerin- de şayanı ehemmiyet kusurlar görülmüş ve bunların tashih ve izalesi için zaman kaybedilmiştir. Bu sebebden 1938 sene- sine kadar resmi ve hususi inşaat tezgüh- * ları faaliyetlerinin büyük bir kısmını bazırlık işlerine hasretmişler ve ancak son iki sene içinde tam randımanla ça- hşabilmişlerdir. o Tahtelbahirci yetiştir. mek işi de inşaat temposuna Duymak mecburiyetinde kalmış ve bu yüzden talimlere kâfi miktarda (O tahtelbahir tahsis edilememişür. Bu hale göre Almanya harbe girdiği esnada gerek tahtelbahir ve gerek bunları kolisnacak | mürettebat bakımından matlup veçhile hazırlanamamıştır. Harbe başladığı za- an elinde ekserisi küçük olmak üzere 60 tahtelbahiri bulunuyordu. Müttefik deniz nakliyatını durdurmak için bunun Ancak üçte birini sefere çıkarabilmiş ve biranda denizde bulunan 20 tahtelbahi- rin takriben yarım İngilterenin diğer kı- | talarla muvasala yollarının geçtiği Atlas Okyanusuna açılabilmiştir. Harbin ilk haftalarında henüz İngiliz ticaret vapur- İarı münferid olarak ve silâhsiz seyret- “tiklerinden tahtelbahirler bunlara | mu- #iyetle akamete uğramıştır. Buna muka- bil müttefiklerin tahtelbahirlere karşı açtıkları möcadele, hassas dinleme ci- bazları, su bombaları ve tayyare taras sutları ve vapurların toplarla teslih edik mesi sayesinde tedricen imhakâr tesi- rini göstermiş ve gittikçe kuvvetlenen bu mücadele silâhlarının karşısında tah- telbahirler birer birer avlanmaya başla” muşlardır. Altı ay zarfında müttefikler en az İÜ tahtelbahir batırmak suretile umumi harbin altı ayında batırdıklarının Wi mislini elde etmişlerdir. Alman tahtelbahirlerinin müttefik &- <aret filosuna verdirdiği zayiatın umu- mi hârpte temin ettiği zayiatla mukaye- sesinde şu hakikat meydana çıkmakta” dır: Almanya bugünkü gibi şiddetli b anirl mnelk ezm eğim kl müttel ret ayda batırdığı vap yurların tonajı 400,000 | v5 Pe? Batırılan bir Alman tahtelbahirinin olduğu halde bu harpte bu miktar ancak | sonra tekrar muharebeye takatı kalma- bunun dörtte biri olan 100,000 tondur. | Halbuki yalnız İngilterenin vapur yapma İ kudreti ayda 150,000 ton olduğu düşü- İ mülüree zayiatın kolayca telâfi edileceği | Yi mukabil Almanların o tahtel- İ bahir kayıplarını yeni inşanıla telâfi et- #eleri mümkün ise de bunları muvaffa- kıyetle idare edecek tecrübeli kaptan ve makinisileri inşaat süratine müvazi olarak yetiştirmelerine ihtimal verilemez. Binaenaleyh tahtelbahir harbi ne kadar şiddetlenirse şiddetlensin müttefikin nak- Jiyatı (İt ürür, kervan yürür) darbıme- seline uyarak yoluna devam edecektir. Mayn harbi Almanlar harbin dördüncü ayına gi- rerken yeni icad — ettikleri o mıknatıslı | maynleri tayyare ve tahtelbahirlerle İn- giltere sahillerine serpmek suretile mayn | harbine modern bir tabiye ile hız verdi- ler, Bidayette bir çok vapurlar bü sürpri- İ zin kurbam oldular. bir taraftan | denizleri altüst eden | şidetli fırunalar ve meddü cezir akıntıları, diğer taraftan İ teyyarelerin fena rüy eraitine maruz kalarak o maynleri sahi pek yakın İ koymaları yüzünden bir çok miknatıslı maynler İngilizlerin eline geçti. Derhal mütehassıslar bu canavar yumurtalarını İ tedkike koyularak bunlara karşı gemi- İ lerde alınması lâzım gelen korunma ted- İ birlerini ve maynlenmiş sahaları temiz- leme çarelerini keşfettiler ve hazırladık- ları mayın arama, tarama cihazlarile İ şüpheli mıntakalarda ve bilhassa liman- ların önünde temizleme işine giriştiler. Ayni zamanda devriye tayyarelerile Al- man tayyare ve tahtelbahirlerini gözet- leme tedbirini aldılar, İngiliz Bahriye Nazırı Churchill'in be- ilk. tesirini kaybetmiş ve deniz nakliyar tında tevlit ettiği endişe zail olmuştur. Miknatımlı maynin ilk meydana çıktığı günlerde bu silâh da çok geçmeden iflâs edeceği hakkındaki mütalâamız bu suretle tahakkuk etmiştir. Korsan harbi Denizler üstünde kati hâkimiyet tesi- sine muktedir olamıyan zayıf donanma ların vazifelerinden biri düşman ticare- tini izaç etmek olduğundan Almanlar bu maksadla inşa ettikleri bir kaç cep zırhlımı birer birer sefere çıkardılar, Bunlardan ikisi Atlas Okyanusunun şi- mal ve öanup mntakalarında doleşsrek korsan akınlarile bazı müttefik ticaret vapurlarını batırdılar. Fakat bunların kaçamak harekâtı adım adım takib edi- lerek «Amiral Graf von Spes» adındaki bir tanesi İngiliz kruvazörleri tarafından sıkıştırıldı, gay savaşta bu korsan ie Uca eti e | tatbik etmişti, O zaman elindeki kruva- mürettebatı kurtarılı dığından intihar etmek suretile aczını itiraf etti, Son zamanda ikinci bir korsan harp gemisinin yine cenubi Amerika açıklarında dolaşmakta olduğu rivayet edilmektedir. Bunun da âkibeti yakında taayyün edeceğine şüphe yoktur. Gerçi Alman korsanlarının Okyanuslara açıl- masına tamamen mâni olunamıyacaktır, fakat sıkı takibatle bu deniz haydudları- nın birer birer imha edileceği muhak- kaktır, Almanya korsanlığı umumi harpte de | zörlerin fazlalığına rağmen ; İngilizlerle başa çıkmaktan âciz kalmıştı. Şayed Almanlar cep zırhlılarının yerine daha ziyade hafif kruvazör yapmış olsalardı ticaret harbi için denizlere fazla ko: gemisi gönderebilir ve binnetice müttefik- | lerin nakliyatına © nisbette büyük zarar verdirebilirlerdi. o Bidayeti inşalarında barp kifayetleri İzam edilen cep zırhlıla- | nmın İngiliz kruvazörleri karşısında, ! müzmahil ve perişan olması korsan har- binden Almanyanın umduğu muvaffakı- yetin tahakkuk © etmiyeceğine en bariz bir delildir. Tayyarelerle ticaret vapur- larına taarruz Almanlar son zamanda müttefik nak- liyatına tayyarelerle taatruza ehemmiyet veriyorlar. Bu taarruz münferid seyre- den silâhsiz gemiler üzerinde mücssir olmakta ise de harp gemilerinin ve tay- yare filolarının himayesinde kafile teşkil ederek giden vapurlara karşı şayanı ehemmiyet zarar 8 edememektedir. Tayyare hücümlarından daha ziyade kü- çük balıkçı gemileri mutazamır olmak- tadır, Fakat bunlar da tayyare dafii top- larile teslih edilmekte olduğundan ken- dilerini düşman tayyarelerine karşı mü- dafaa sayesinde zayiat miktarı azalacak» ur. Bugünkü Alman donanmasının İngil- ters sahillerine ve nakliyat yollarına filo halinde akın yapmasına pek ihtimal ve- rilemez. Şimdiye kadar böyle bir akın yapmadıklarını harp gemisi kaybetmek endişesine sifetmek (lâzimdır. Çünkü akıncı Filo kı da ve hattâ dönüş yolu üstünde İngiliz Hosunu bulacaktır ve esasan bu akınlar zayıf olan Alman donanmasını yıpratmaktan başka bir ne- tice veremiyecektir. İngilizler o umum? harpte olduğu gibi bu harpte de Alman sahillerine taaruza yanaşmayıp varlığına dayanarak uzak abloka usulünü tatbik «mek suretile Alman donanmasım tas 35 Mart 1040 Yüzde 10 tasarruf Mari a Bütün devlet daireleri bu prensipe arbinin hülâsası büyük hassasiyetle riayet ediyor Muhtelif devlet dairelerinin bütçelerinde hangi fasıllardan, ne kadar tasarruf yapıldı Ankara 24 (Telefonla) — Hüküme- tin yeni yıl bütçesindeki açığı kapatmak için tevessül ettiği tedbirlerden (birinin de, sivil bütçeler maaş ve masrafiann- dan yüzde on nisbetinde bir tasarruf temin etmek olduğu malömdur. Başta Başvekâlet olmak üzere bütün devlet dairelerinin bu prensipe riayet hususunda ne kadar büyük bir hassasi- yet gösterdiklerini anlamak için bu da- irelere mit bütçelerin esbabı mucibeleri- ni gözden geçirmek kâfidir. Bu takdir- de hangi fasıllardan ne miktar tasarruf yapılmış olduğu da anlaşılmış olur. Başvekâlet bütçesi esbabı mucibe lâyihası «939 bütçesine nazaran Oumümi ye- künun yüzde on tutarı olan yüz otuz bin İran tenzil edilmiş ve 3656 sayılı kanu- nunun tatbikinden mütevellit maaş açı- & olarak iki yüz yirmi lira zemmedile- yüz yirmi lira olarak ta- miştir. 64 üncü fasılda (daimi müstahdem ücretlerine ait fanl) görülen 1560 lira fazlalık, Beşvekâlet ve istatistik umum Devlet matbaası memur ve müstahdemlerile bunların aileleri ef- radından hasta olanları muayene ve te- davi mükellef olan daire doktorları- nın Ücretinin 150 liraya iblâğından ve mevcud odacı adedinin, dairenin temiz- Wik ve sair hizmetlerini temine kâfi gel memesinden kadroya kırk lira ücretli iki odacının daha ilâve edilmesinden ileri gelmiştir. Geçen sene bütçesi umumi yekünun- dan yüzde on tasarruf temini için melru- şat ve demirbaş faslından 1500, müte- ferrikadan 500, muvakkat memuriyet harcirahlarından 2000, demirbaş muba- yan ve tamir maddesinden 1000, tahsi- satı mesture faslından 118,400, evrak hazinelerinin tasnif ve tevhidi ücret ve masraflarından 580 lira tenzil edilmiş- tir. 3558 numaralı kanun mucibince yap- trlacak Devlet matbaası binası proje» sinin ihzarı için 1939 bütçesine konul- muş olan tahsisat kullanılmadığından 1940 bütçesine de bu fasl için yalnız 9000 lira ve hava genal komutanlığının | teklifi üzerine Başvekâlet pasif korunma masrafı olarak yeniden açılan fasla 2000 lira konmuştur.» Devlet Şürası bütçesi Devlet şürasma, 1940 senesi bütçesi için ayrılan tahsisat yekünu 322,212 li- radır, Şüranın bü seneki bütçesi 355 bin | lira olduğuna göre, yeni yıl bütçesinde 32 bin küsur liralık bir tasarruf yapılmış oluyor, Bunun 18,720 lirası kadroda ya- pılacak tenkihattan, 4700 lirası tekatid ikramiyesinden, 1600 lirası mefruşat tertibinden, 1000 Hirası otomobil muba- İ delinden 27800, melbusat yan tahsisatından, 300 lirası daimi me- mular harcirahından ve mütebakisi de mevkuf tutulacak münhalâttan ve mu- vakkat tazminat faslından temin edile- cektir. Diyanet işleri bütçesi 1939 yılı bütçesine nazaran; yirmi ill memuriyetin bir senelik ve 4İ memurun 13 temmuz 1940 tarihinde teksüde sev- kedilmesile ön aylık kadroları mevkuf tutulmak suretile maaş tertiplerinden 27,346, açık maaşından 1,250, üğret ve ikramiye tertibinden -1,840, masraflar- dan 12,350, düyundan 2,750, memur- lar maaşından 12,494, muvakkat ti i nattan 890, müstahakini ilmiye dan 3,616 ki ceman 62,554 lira tasarruf temin edilmiş, buna mukabil 3665 ve 37VI sayılı kanunların tatbikatından do- layı memurlar maaşına 92,532 lira zam İ olunmuş ve 1940 bütçesi 655,518 lira i olarak bağlanmıştır. Gümrük ve İnhisarlar bütçesi Gümrük ve İnhisarlar Vekâletinin yeni yıl bütçesi; Nafia Vekâleti bütçesindeki inşaat tahsisatı hariç olmak üzere, yüz altmış yedi bin 575 lira noksanile 5 yon 347,427 lira olarak teklif edi ş Bunun 2,042,360 lirası Vekâletle güm- rüklerin ve 3,305,066 lirası da gümrük muhafaza genel komutanlığının umumi hizmetlerine aitti. Vekâletin yeni büt- çesinde yapılan tasarrufların hangi fa- uıllardan ne miktarda yapıldığı aşağıda gösterilmiştir : Mefruşat faslından 1630, merkez le- vazımından 2510, Vekâlet otomobil mas- raflarından 5500, hizmet otomobilleri mas afından 750, vilâyetler mefruşat ve demirbaşından 12000, daimi nü riyet harcirahlarından 49000, muvakkat memuriyet harcirahlarından 1500, mü- fettişler harcirahlarından 11470, staj İ için yabancı memleketlere gönderilecek müfettişler harcirahından 4999, staj için w İ yabancı memleketlere gönderilecek me- mur harcirahlarından 5594, pasta ve tel graf ücretlerinden 1103, mütenevvi mas- raflardan 16359, tartı aletleri masrafla” rından 3100, daimi ve muvakkat ücret- lerden 48840, merkez mefruşatından 7500, kırtasiyeden 780, müteferrikadan 1000, defatir ve matbu 2680, mübayna, tamirat ve deniz İevazımı mütelerri kasından 100,000 işletme masrafla- nndan 30,000, atlı memurların ya ya sınıfına geçirilmesi suretile yem be- bedelinden 10,000, techizattan 28080, muhafaza memurlarının silâh tamirinden 1780, tıbbi eczadan 600, baytart eczadan 500, cenaze masrafından 500, istihbarat mas» rahından 32000, nakliyat masrafından 2000, tereiime masraflarından 910, borg« lardan 903 li Erzincan canlanıyor Barakaların mikdarı gittikçe İ v artmaktadır Yeni Ersincanda hükümet caddesi Erzincan (Akşam) — Bon zelzelede aşıyorlar, diğer taraftan yeni yuvala- nni kurmağa uğraşıyorlar. Trabzon şosesi üzerinde kurulmağa başlıyan ahşap barakaların sayısı ber gün artmaktadır, Başta vali ve- kili olmak üzere bütün memurlar ması Şimal denizini beyhade yere ki pürterek duysa bü harpte de ona yine Alman kör- fezini beklemek mukadderdir. e Çünkü İngiltere yeni 35,000 tonluk dritnotlar- dan bir kısmını servise koyarak kahir televvukunu bir kat daha takviye et- | m a eek Me e masıl ki İngilizleri bekleyip dur- | yük bir gayretle çalışıyorlar. Şimdiye kadar 188 dükkân yapıl mıştır. Kızılay da 12 dükkân yaptır. mıştır. Bundan başka 41 ev, 3İ resmi daire için dörder odalı binalar, bir etüv yeri, bir otel, bir gazino, bir lo- kanta inşa edilmiştir. Ziraat Vekâleti zârar gören köylülerin çift öküz ve tohumluk ihtiyacını tesbit etmiştir. Yakımda tevziata başlanacaktır. ticesinde; İngiltereye boyun eğdirmek söyle dursun, Almanyanın muhtaç oldu- ğu denizaşırı ticaret ve muvasalası tama- men felce uğramış ve iktisadi vazi ir, Bu harpte iki İmanya denizlerin ini temin edemediği müddetçe