14 Şubat 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
Elektrikli le Denizin sathında iz yapmıyan bu sistem E iç >rpiller tahtelbahirlerden atılmaktadır p Umumi harpta Almaz tahtelbahiz Kumanrımlan kendilerine denizin gathındı iz yapmıyan torpil (torpido) görünür ve bir torpilin "isine doğru gelmek» te olduğunu i izden farkederek on» dân kaçınmak in münasip tarafa dümen kırmak “ahut süratini âni tezyid etmek sür»'İle torpilin çarp. masından kurtulabilir. O halde denizin sathında is çıkan nuyan torpil yapılırsa düşman gemi si tahtelbahirden kendisine atılan torpilin gelmekte olduğunu görmi- yeciğinden kaçınmasına imkân kal miyarak torpillenecektir. Bu ancak torpilin omakinesini muzik havas yerine elektrik csreyanile işletmek söyesinde mümkün olur ki elektriki torpilin esası da budur. Bugün tahtelbahirlerin kullanmak» ta olduğu elektrikli torpilin mahiye- tini anlayabilmek için evvelemirde havalı bir torpilin nasıl bir şey oldu gunu bilmek lâzımdır. Torpil esas itibarlle va İle otomatik işliyen bir tahtelba» hir minyatürüdür. 7 metre boyunda santim kutrunda çelikten mamuj bu silâh üç parçadan ibarettir. tarafındaki 300 kilo trol ba Futu bir mahfaza içinde olârak ikin. cl parçayı teşkil eden hava deposuna vidalarla merbuttur. Hava deposa çelikten mamul bir üstuvanedir. Ba deponun içine hava makinesi fe muzik hâva imlâ edilir. Üçüncü parça makine dairesi olup İçindeki makine müzik hava fle ie rayi fWl eder. Ve merbut olduğu pop vaneleri süratle döndürür. Pervans. lerin dönmesi torpile 50 mii sürağ yaptırır. Törpillerde pervaneler umu- miyetle arka arkaya mevru olmali Üzere iki tanedir. Torpllin mecmgi &ikleti 1,5 ton kadardır. Torpil bir ko» vana konarak hava tazyikile kovam- dan dışarıya fırlatılır. Kovandan ç» karken hava deposile makine #rasın- daki irtibat borusunun vajfi (mustu. ğu) açılır ve makineye hava gider. Torpil denizin muayyen derinliğinde gitmek üzere ayarlanır. Seyredeceği derinliği nâzımı umük denilen bir ef haz tanzim eder. Bu cihaş su tazyk kile ve İçindeki rakkasın hareketilş Aşler Bugünkü havah torpillerin menzili 16,000 metredir. Fakat bu mesafeye takriben 28 - 30 mil süratle giderler. Ancak kısa mesafe dahilinde süratle» ri 50 midir. Kovandan atıldığı isti kameti muhafaza etmesi için de Gayraskop cihazını hamildir. Bu ck | haz bir dakikada 20 bin devirle dönen bir devvareyi havidir. Torpil kovan. dan fırlarken muzik hava devvareyi döndürür. Devvarenin mihveri torpb Mn istikametini muhafazaya süyett& jen torpili inhiraf edecek olursa süratle dönmekte olan devvare endisine merbut olan dümeni tah k eder. Devvâreden hareket alan men forpi er hangi bir te ik istemi terafin aj xd wpili matlü; tikamete muzik ha- | Bir tahtelbahir torpil alıyor Torpü is birakarak gemiye çarpıyor Torpilin makinesini işleten muzik hava makinede #lini yaptıktan son- ra bir borudan denize ekzost eder, İstimle iliyen makinelerde fi'lini yar pan istim havaya ve yahut mükessife- ye ekzost ettiği gibi Torpil bir gemiye çarpınca kapsül ve ağız otu vasıtasi- ie baş tarafındaki barut şarjı infilâk eder, Patlıyan 309 kilo barut gemi nin altında büyük bir yara açar içi ne su dolan gemi batar. Birçok inoe ve hrssaş makanizmalardan ibaret olan torpll bir fizik Alemidir. Havahı torpilin umumi esasatını kısaca sikrettikten sonra elektrikli torpili tarif etmek kolaylaşır. Bu torpllin havalı torpilden farkı yalnız makineyi işleten kuvretin ha va yerine elektrik olmasındadır. Ton den gelen cereyan bir elektrik motğ- rünü işletir, motör de kendisine şaftin merbut pervaneleri döndürür. Diğer teferrüatı hemen hemen bavalı tor pilin aynidir. Bir tahtelbahirin torpll atmak için denizin üstüne çıkmasına hacet yol tur. Denizin altında giderken pereş kopunu biraz (meselâ 30 santimetre) çıkarması nişan almağa kifayet edeş, O halde elektrik?! torpi! ile mücehhes bir tahtelbahir pereskopunu meha- retii kullanarak düşmanm nazanm Kıskançlık yüzünden İ karısını boğazladı Sıvasm Mağara köyünde müthiş bir cinayet Sera 10 — Sıvaşa bağı Kangal Mağara köyünde bir cinayet olmuş, Mi- nas oğlu mühtedi Nuri kara, Ali kın Zolihayı öldürmüştür. Yapılan tahkikata göre vaka şöyle olmuştur Nuri ile Zeliha sekiz senedenberi ev- İidirlar ve şimdiye kadar sakin bir ha- yat geçirmişlerdir. Nuri, birkaç gün ev- vel karımnı yanına çağırarak; «Buradan | Çaputlar köyüne gidelim» demiş Zeli- ha buna itirazlar «Niçin gidiyoruz, bur wiyi değil mi ki...» cevabını vermiştir. Kocam itiraza kızmiş: «Demek ki sen | burada birisini seviyorsun...» diyerek | uzaklaşmıştır. Nuri oğlak kesmek için bilediği bıça- ğını almış ve dört çocuk anam karısını, kesmek suretile öldürmüştür. Katl ya kalanmıştır. Kanmnın İsmail adında birini sevdiğini ve cinayeti bundan dola- yı yaptığını iddia etmektedir. Bu iddia tahakkuk etmemiştir. Tahkikata devam ediliyor. İzmir Halkevinde koro heyeti| teşkil edildi İ İzmir 13 (A.A) — Halkevinde bir | koro heyeti teşkili için yapılan tedkikler | sona ermiş ve bir koro heyeti teşkil olun- muştur, İ skafileler Sipi dan gizlemeğe muvaffak olursa top- pü isabet eden gemi bir mayne çarp tığına zahip olur ve yanındaki avea gemiler etrafta torpil izi görmedik lerinden infüğkı torpile hamletmel» te teredâüd ederler, Halbuki havah torpil tahtelbahirden atıldığı saman atış noktasından İtibaren denizin sathında görülen düz bir izin başla dığı noktada tahtelbahir bulunduğu derhal anlaşılır. Havalı torpillerin çi- kardığı iz denizin rakid halinde daha bâriz olarak görünür. Deniz dalgak ve köpüklü olsa bile is tamamen kaybolmaz. Umumi harptenberi izsiz torpi yapmak için sarfedilen mesai mâhaj. Mine masruf olmuş ve maksad temin edilmiştir. Yalnız elektrikli torpiller çök nazik ve tahtelbahirde bakın müşküldür. İtinalı bakımları temin edildiği takdirde bu modern torpik lerin tahtelbahirler için ideal bir si lâh olduğu muhakkaktır. Süratleri arttıkça isabet ihtimali fazlalaşacağından deniz hârbinin mf- essir bir aflâhı olan elektrikli torpil ler Adeta seyyar mayn yerine kaim olmaktadır. Bu itibarla tahtelbahirle mücadele yesaiti yeni bir müşkül fiş karşılaşmış bulunuyor. Fakat hassaş dinleme cihazları elektriki! torpilin atılmasından ve İşlemesinden müte veldd gürültüyü duyacak bir hale getirilmiş olduğundan bu sayede önünden kaçmak mümkündür. Bina €naleyh elektrikli torpillere kara mücadelede muvaffak olunacağı şüp- hesizdir ve daha şimdiden İyi netlem ler alınmaktadi”. Nitekim Almanlar tahtelbahir iatının fazlı Astemektedirler. ulâsa; Alman tâhtelbahir kumaş ın elina elektrikli torpil ve e rağmen müttefik devletle. | olacak dereos lara zayiat overememekte. ik kudreği | t kesbetmele tahtelbahirlerim teryide s#bep olürken- di. an tahtelbahirlerle müca- dele maksadında kullanılarak önle» rn kıymetlerini azaltmaktadır. Binaenaleyh denizlerde hâkimiyet meselesi kısmen elektrik tekniğine iş- tinad etmekte olduğunu söylemekte hata yoktur A.B Sıvasta kayak sporu taraftan Sıvas (Ak larına shammiyet veriliyor. Sıvasta kış spor- Ihassa kayak sporlarına çek Her pazar büyük tepesine çıkarak bura- da olgun kayakçıların nezareti altında galışıyor. Yukarıdaki resim kayak sporu yapan gençlerden bir grupu gösteriyor, İstanbul voleybol birinciliiğ İstanbul Voleybol - Baskölbol ajanlığın- dan elliği malisabakalarına yakında başlanacalı- tar. Tertip edilecek müsabakalar hakkım- da görüşülmek üzere alâkadar klüp m İ rahhsalarının 16/2/940 tarihinde mat 18 de Bölge merkezine gimeleri rioa olunuz. er mm ndam | endişe ederek Rusyadan tahtelbahir | mek tenakuzunda dna bulunmüktan İttihad ve Terakki cemiyetinin Babıâll baskını Için hazırlığı, ilk toplantı Tarihte bir müsli daha görülmiyen bu gaflet, ister çayi olduğu gibi, bir Hükümet bir aralık bu gafletinin farkına varır gibi olarak umumi! ma- nevralar bahaneslle EBdime viüâyeti dahilinde tahşidatta bulunmak İste- mişse de, sonra bundan da vazgeçe- Tek keyfiyeti resmen tekzip etmiştir. Görülüyor ki büyük ve tecrübekâr vasıflarile ortaya çıkanlan bu kabi nenin seciyesi gafletten, Ihtiyatsızlık- tan başka bir şey değildir. Merkezi umumi namuskâr bir mü- halefet mevkiinden ayrılmak isteme diği için, hükümeti husudi vesaitiş ikaza çalışıyordu. Fakat her mürace- ati kendi aleyhinde daha ziyade ta- rassıdu, tecessürü O celbediyordu; ktüpler, Merkezi umumi sivfi polisler le ihata ediliyordu. Balkanlıların mahud notası üzerine kabinenin tereddüdden kurtulamadı. & bir sırada Darülfünun talebesi Babâli önünde büyük bir nümayiş yaptı ve hükümeti, hay siyetini muhafazaya davetle milletin hassatan münevver gençliğin bu nok- tada kendisine müzahir olacağını har raretli nutuklarla ilân etti. Gariptir ki hükümet nümayişçile- re cevap verirken hazırlığının harp ilânına kâfi bir halde olmadığını be- yan ederek düşmana resmi bir serriş- te vermek gafletini irtikâpla kusur etmemiş olduğu gibi bu beyanatın dan birkaç gün sonra harp İlân o çekinmemişti ilânını müteakip merkesi umumi kendisine teveccüh eden va fa ve derhal bir beyanname ile ni n devamınca hükümete müze hir olduğunu ilân etmiş ve bütün ş- belerie bu yolda tebliğrtta bulun muştur. Bilhassa tahşidatın süratle husu- lünü temin için cemiyet efradını kavlen ve filen her nevi kolaylıklar. da ve teşviklerde bulunmağa davet etmiştir. Bununla da kalmıyarak İz tanbuldaki klüplerini hastaneye i£ rağ etmiş, memleketin harlet düş- manlarma karşı bir kitle halinde bu- lunduğunu göstermek için Hürriyet ve İtilâf fırkasile itDAf tesisine te şebbüs ederek bu fırkanın merkezine bir murahhas heyeti göndermiştir. Hürriyet ve İtJAf fırkası relsleri mu. rahhaslarımızı dinledikten sonra tek- Hflerimize ikinei bir içtimada cevap vereceklerini beyan ile ayrılmışlar, ertesi günü cevap yerine mağbumta bir beyanname tebliğ ederek fırkala. rını muvakkaten dağıttıklarını, mer kezi umumilerini kapadıklarını lân eylemişlerdir. Bununla memleket ne kadar bö yük bir felâket karşısında bulunursa bulunsun kin ve husumetten ferağaf edemiyeceklerini isbat ediyorlardı. Bunu müteakip hükümet siyasi iş- İ timaları menetti; BabAli nümayiş vesilesile tevkiflere başladı; merkesi umumi binası önüne bir tarassud memuru dikerek girip çıkanı menetti, Ordumuzun mütevali heziyetleri sırasında bu keyfi muameleleri - hü- kümeti işgal etmemek için - müessir bir surette protesto etmiyorduk. Bundan sonra merkesi umumi Asa sı kısmen mevkuf, kısmen muhtef bulunduğu cihetle Çatalen mütare Kesi zamanına kadar içtima vukubuk mamıştır. Merkezi umumi âzası an çak cemiyet erkinmdan mevkuf bu ta emi | Tunanların tahliyesini müteakip hu susi içtimalar akde müzakereler £era ve fikir testi edebilmişlerdir. KAmfl paşa kabinesi Çatalca mu harebesinde ordumuzun galip mev- kiinde batmak ve düşmana mam 2 EE İİİ kül zayiat verdirildiğinin farkıngı yaramıyarak Edirme mahsurlarını es bize o nisbetle muzır bir mütareke #mzalhyarak gafletin son haddinde puyan olduğunu gösterdi; Londra konferansında da bir dirayet ibras edemiyerek henüz sukut etmemiş olanı İşkodra, Yanya kalelerini ivazsız düş- mana bıraktı, Edirnenin teslimi hak- kındaki anif teklife de muvafakaf «ti. Hükümetin haysiyetşikenane her teklife boyun eğen zelilâne siya» setine bakarak bir takım siyasetçile. rin hareketlerini teşdid etmelerine, Balkan muharebesinin akabinde ye- Di, yeni dahili gaileler karşısında km nacağına hükmetmek zaruri idi. Diğer cihetten o mağlübiyetlerimin beş senedenberi o kadar ihtimam ile yapılan askeri ihzarafımızla ve fhtrf meziyetimiz olan muharipliğimizle taban tabana xd idi Bu sebeple aşker ve errak sevkıya- fanın iyi idare edilememesi, aşkerimi- sin aç bırakılması gibi hallerin izale. sile vatanperverâne bir arm ile har- bi tekrar etmek arrusu ( ka'blerde şiddet bir galeyan peyda etmişti 'Tam bu sırada hükümet İttihad ve Terakki efradı ârasında geniş mik- yasta tevkifler icrası için hazırlıklar. da bulunmağa başladı. Artık düracdk zaman kalmamıştı. Memleteki kurtarmak ihtimali var sa bu ihtimali hamiyet ve metanet- le iyi kullanabileerrk bir hükümeti iş başına getirmek icap ediyordu. İşte 10 kânunusani - 23 kânunusa ni - vakası bu gibi müta'âa ve yüçler ile vukua geldi.) İttihad ve Terakki oemiyeti hakikaten kaybedilecek vakit kai mist #le cemiyet ve 1 lâğvedecek iyet ve İtilâi beş günlük öm- kaldığını gören cemiyet bir hareketle kı sini kur tedi ve tedariklerde bulu Ne yapılacağına karar Üzere ilk içtima Beşezade Emin beyin Vefada karakol karşısınd kong kında akdolundu, Bu konağın içtima yeri olarak intihap edilmesi karakol karşısında olmasile hükümet aleyhim de bir tertip için müzakere merkezi ittihaz edileceği hatıra gelirilemiye- ceğine emin bulunulmasından ileri verilmek Talât bey bu içtimada İttihad ve 'Terakkinin en müteşebbis bir rüknü olan Enver beyin de hasr bulunma, sını ârzu etmişti. Enver bey bu sir da İzmitte teftişte bulunduğu için en İyi arkâdaşlarından Mümtaz beyi çağırtarak bu vasıta ile ona haber gönderdi Fakat Enver bey Içtimaa yetişs medi. Bu toplantıda prens Said Halim paşa, Hacı Adil, Fethi, Cemal, Kara Kemal, doktor Nâzım, Mustafa Ne dip, Mitat Şilkrü, Ziya Gökalp, mira- Jay İsmati Haklı - Bursa valisi - bey- ler hasır bulundular, Talât bey hükümetin ıskatı lüre munu anlatmağa başladı. Fakat Fet. hi bey buna muarız bulundu. Hükö- metin sulhten sonra yapacağı inti- habatta ekseriyetin teminine çalışık. ması daha muvafik olacağını izah etti. (Arkâsı var) (1) Babrâli baskını hakkında yazacaklar pım bana ifade verenlerin bildikleri veya görebildikleri ve kısmen de işittikleri nok» talardan ibaret olmasile benim için buninr ve terkip zaruri olmuştur. Vakaya iş- etmiş olup da bugün hayatta bulü- man zevat tarafından yamdıklarımda nok» san ve müpheri kalmış yahud vakanın cs- rTeyan şeklinden inhira? etmiş cihetler gö- rülür de bildirilecek olursa sütunlarımızın bu ni? ai bendemi. ii
