20 Kasım 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

AKŞAMDAN AKŞAMA Edebiyat tedrisatı nasıl olmalı ? öyle demenin aleyhtarıyım: — Mekteplerde şimdiye kadar oku- tulan tarz yanlıştır. Derhal baştan iklik yapmalı Bu çeşit cezriliklerin şimdiye ka- dar çok zararlarını gördük. Aklımıza geleni hemen yapmak yüzünden Az darbeler yemedik: Nesillerin biribiri- le irtibatı kesl!ği, çocukların zihinleri allak bullak oldu, muallimler eski İerübelerinin semeresinden artık isti fade edememek beğbahtlığına uğra- dılar, hulâsa birçok sahalarda hercü- | merc kaydedildi. Fakat bunlar böyledir diye Maari- fin olduğu sistemde kakılıp kalması elbette doğru değildir, (Bilhassa şim» diki sistemde!) Edebiyat tedrisatını nazarı itibara alalım, | Son günlerde münakaşa mevzuu | olan kitap ve muallim meselesini bir tarafa birakiyorum. o Nefsi maddeye gelelim. Bir lise talebesinin edebi hü- | viyeti tekarrür etsin diye neler oku- tuyoruz? I — Divan edebiyetı ve üç beş eski halk şairi nzlmattan Edebiyatı cedide İn sonuna kadarki safha, Lisanın yenilenmesinden son- raki kısım. Birincisi bir müze kıymetini haiz- dir. Şüphesiz, mütehassıslar elinde bulunmaz değerdir. Gerek medlüller, mazmunlar, gerek tasavvuf unsurları ve şimdi kullandığımız arabi ve farisi keliinelerden hasıl olma zarif terkip- ler, bir tek karakuşi hükümle; «Kötü şeyleri» diye milli defterden siline- mez. Fakat bu heyeti umumüye, daha sİyade üniversite, hattâ enstitü mev- | zuu değil midir? Ren samimi olarak İtiraf ediyorum: En meşhur divanla- | rın bile tamam hatmini yapmış dej lim. Ben ki, mektepte arabi ve far sisi kuvvetli talebe arasındaydım; se- nelerce şiir heveslisiydim, şairlik eder- dim!... Şayet en maruf on eski divanı İ yüzünden okuyacak on yeni edebiyat- | çımız - (edebiyat muallimleri de buna dahil) - varsa «bravo'» derim, Farzı muhal, lise talebesini divan şiirinde allâme haline getirsek bile lisan, fel | sefe, fikir ve his noktalarından ne is- tifadeleri olacak? «Osmanlı edebiyatı tarihis isimli mücmel bir cild için- de Fuzuliden, Nef'iden, Nedimden ve diğer üç beş eski edipten - pek meş hur olmuş - sekiz on misal göster- mek liselerimiz için kâfidir, vafidir kanaatindeyim. İkinei kısımın kıymeti ise, - garbin kötü taklidi oldukları için - birinek- den ne kadar fazladır bilmem, Buna dahil unsurlar bilhassa lisan nokta- sından katiyen örnek olamıyorlar Binaenaleyh edebiyat tarihi çerçeve- sinden dışarı çıkamazlar. Onları da diğer bir müntehabat kitabı içinde, €n meşhur olmuş nümunelerile' gös- termeli. O kadar. üçüncü maddedekiler, dil noktasın- dan âlâ. Fakat fikir ve sanat bakı- Mundan pek minimini oçocukturlar. Müstakbel münevverin edebi zevkini bu cılız ve kansız mevcudiyetle nema- landırmağı nasıl umarız? Öyleyse? «Öyleyse» nin cevabı bence şudur; Dünyada mevki almış büyük ede- biyatların müntehabatından pürüz- süz tercümeler yapmak, Yunanından, Lâtininden, Fransız klâsiklerine, Al | i Piyasada ecnebi malları çoğalıyor Ihtikârla mücadale kanununun ısdarı tehir edilecek Avrupada yeni bir harp başlaması üzerine bir kısım eşya fiatlerinde se- bepsiz yere yükselme görülmüş, bu- nun üzerine hükümet bir taraftan bü yükselmeye mani olacak tedbirler almakla beraber diğer taraftan ihti- kârla mücadele için bir kanun tan- zimine başlamıştı Ankaradan gelen haberlere göre kanunun müzakeresi Şişli - Tünel Belediye bu yolu asfalta irtecek Şişli ile Osmanbey arasındaki binaları önlerindeki bahçeler yaya kaldırıma (lâ, ve edilmek üzere sahipleri tarafından B3- terkedilmişti eden demir par- maklıklar söktürülmüştür. Şimdi Beledi ye, bu bahçeleri yaya kaldırıma ilâve et- çevirmeğe kı ydanının tanzimi buna ba şlar şehrin diğer ha. ecektir, Belediye, 940 senesi içinde bir milyon elli bin Jliralık geniş yol programile yapıla. cak yollardan başka tali mahiyetle ve tamir edilecek soka tesbit © başlamıştır. Bu sok enddeler, Şişli ile Tünel arasındaki tramvay caddesiden çıkacak taşlarla Inşa edilecektir. Elmalı suyu Sular idaresi şebekeyi genişletecek Bakırköy ve civarının güyunu temin et. mek üzere Çırpıcıda arteziyen tecrübesi yapılmış ve müsbet netice alınmıştı. Belo- diye sular idaresi, Avrupadan getirtiği makinelerle bu kuyuların ağızlarını bü- yülmeğe başlamıştır. Yakında Bakırköy ve civarma $u ver kün olacaktır, Şular idar wlahı ve bir proje yu verilmeyen temdd edile, nrlıyac: mal takalara, da sa gebekesi tir, Yeni posta pulları Bugün kullanmakta olduğumuz normal posta pullarının mevcudu tü- kenmek üzere olduğundan P.T.T. U, müdürlüğü bu pulların yerine 23 kıymetten ibaret mecmuu 363,50 ku- ruş değerinde bir takım pul tabetti- recektir. Bu pulların üzerinde Reisi- cümhurumuz Milli Şefimiz İnönü- nün, âbidelerimizin, modern binala- rımızın ve memleket mahsullerimizin resimleri bulunacaktır, Umum müdürlükçe siparişleri için lüzumlu formaliteler ikmal edilmek üzere bulunan bu pullar pek yakın- da İngiltereye sipariş edilecektir. man romantiklerine, Rus romancıla- rına, İtalyan modernizmine kadar, Edebiyat nümuneleri diye çocuk- larımıza bunları okutmak. Gelecek nesillerin fikir ve his inkişaflarını bü- tün bu heyeti umumiyenin feyzinden beklemek. Bereket versin yukarıki mukaddi. meyi yaptım. Kimse bana: — Mektepleri bir de sen mi alt üst edeceksin! - diyemez. Buna rağmen, bunun böyle olması icab ettiğine dair kanaatim katiğir, Üzerinde düşünülecek mevzudur. (Vâ - Nü) Bay Amca ve gazete kâğıdı ?. lanacaktır. Bu cad. | İ İ tehir edilmiştir, Buna sebep şudur: Hükümet on beş gün kadar evvel bir kısım ihracı memnu maddelerin serbesce dışarıya gönderilmesine mü- saade etmişti. Bu karar ihracat piya- sasında genişliğe sebep olmuş, bir kı- sim memleketlerle daha geniş alış verişler yapılmasını temin etmiştir. Bunun üzerine hariçten memlekete Haklı sikâyetler Gaz yerine hava ! yon zamanlarda borulardan haragaz yerine boş hava vermekte ve bu yüz. den aboneler haksiz olarak havaganı sarfiyat bedelini fazla mikdarda öğe. mektedirler Havagazı şirketleri, Belediyenin mü. rakabesi gi ki imtiyazlı şirketler. Hulkin aleyhine hareket eden eketlerine nihayet Hava soğudu Orta ve Doğu Anadoluya kar yağıyor nkü yuğmurdan sonra İstan. soğumuştur. Dün sabah ter- 7 derece idi. Öğle vakti 9 dere- ceya kadar çıkabil Atam 6. gece yelden ©5- miş, vakit vakit #ekulari nıştar. Dün Ankara, K. navmiisine, orta ve Doğu Anadoluya kar yağmıştır. Ankaraya dün sabah saat sekizdön dokuza kadar kar yağmurla karışık yağınıştır. Şehre yakn tepeler kâmilen kar altındadır. Sicakhk idi, Ge. kar altındadır. Karsta sicakâik sıfırın altında 2 derecedir. Eğe denizinde fırtına devam ediyor. KÜÇÜK HABERLER: 4 Beşiktaşta S ada Aziz isim- lerindeki şahusar, e bıçak ta- Adıklarından poliçe yakalanmışlar vo mahkemeye verilmişlerdir. k Şoför Ahmedin idaresindeki kamyon, dün. Ku yerlerinden ya Şoför yakalanmış, Basri tedavi altına al- dırılmışlır. 4 Mertanda Uzunçarşı caddesinde bir hurdacı dükkânı tutan ve aynı yerde ya- tp kalkan Murad: dün dükkânında ölü olarak bulunmuştur. Belediye doktoru ta- rafından yapılan müâyenesinde kanser- den öldüğü tesbit edilmiş, gömülmesine izin verilmiştir. * Fehmi isminde biri, Galatadaki bir binasında kiracı olarak oturan Süleyman- dan kira istemeğe gelmiş, bu sırada Yusuf, Fatma ve Robin isimlerindek! erkek ve ka- dınlar işe müdahale ederek Fehmiyi adam akılı dövüp yaralamışlardır. Polis, süçlu- ları yakalıyarak muhakemeye vermiştir. k Beyoğlunda Süleyman İsminde bir bakkalla, müşterilerinden bayan Hüsniye alışveriş meselesinde Kavga etmişler, Hus- niyenin iddiaşma göre, Süleyman tarafın- dan yaralanmıştır. Polis, tahkikata başla- moğtar, k Kasımpaşada oturan o Fethi isminde biri, evvelki gece kçadini bilmez bir halde sarhoş olarak sokaklarda bağırıp çağır- mış, bir aralık da yol üzerinde Mehmed adında birinin kıracthane camlarını şem- siye ile kırmış olduğu. cihetle polis tara- fından yakalanmış, mahkemeye verilmiş- tir. epey mal gelmi İthalât deva mektedir, Bu suretle stoklar arti dan ecnebi menşeli mal buhranı maktadır, Son günlerde fiatler kendi- liğinden normal hadde yaklaşmıştır. Hükümet bu vaziyeti nazarı dik- kate alarak yeni inkişaflara talikan şimdilik ihtikârla mücadele kanunu- nun Meclise verilm Kanalizasyon | İmar plânı tatbik edilirken | mecralar da yapılacak | liç sahiline meyli olan kıs Aksarayda, bir de To; det istikrar temiz haların sıhhi ga ahtı emni- Bu itibar. ir programa nda caddeler | #r ve meydanlar» da inşa edilecek eni binaların mec- ralarının behemel na baklanmaları ter Bir yelkenli | İ bati Beş kişiden ibaret mürette- batı kurtarıldı Dün ilmanımızdan eden «Çanakkale. manına bir telsiz haberi vermişti bere güre, vapur, Çanakkaleye yaklaşmak üzere bulunduğu bir sırada, kereste yüklü bir yelkenlinin ansizin devrilerek battığı hareket apuru, Çanakkale h- târüp teslim etmiştir. ” Bartın yelkenli gemisi limanımıza kayıdlı bulunduğu ei- hetle keyfiyet di şehrimiz Ilman dalre- sine de bildirilmiştir. Bina vergisi itiraz komisyonları uyacaklardır. Vekâleti taraf onlar, biri Maliye edilen iki mu. eskisi gibi faaliyetlerine dir. İtiraz ko: dir. kiden ou gibi yonların mik komisyon için 940 bütçe: nacaktar. Sivrisinek n mücadelesi genişletilecek Taksim, Şişli, Nişantaşı. Maçka, tap ve Sarıyerde, belediye si karşı birkaç ay evvel mavili surette mü. cadeleye başlanışıtı. dımız gibi vilâyetle gesile bu mücadeleyi nişletmeğe karar v teşkilât vücuda getirile, ziyade - sivrisinek & Sıhhiye Vekiletin. i sıtma mücadelş heyeti faaliyet sahası haricinde bulunan bütün sahalar, sivrisineklerden temizlene. cektir. aze, 4 Bir müddettenberi şehrimizde bulu- nan Başvekâlet müsteşarı B. Vehbi dün Ankaraya avdet etmiştir. Belediye 040 büt- daha ziyade ge- iştir. ktir, gehrin > a uğrayan ve sini tehir etmiştir. Bu ha- | Geşen gün de yazdı. | Bunun için | Bir yıldönümü merasiminde... Eski kıymetli bir mektebin yıldö- nümü merasiminde bulunuyordum. Aramızda buranın yaşlı başh, Ukerli ferli mezunları vardı. Hepsi biribirle- rini eski mektep lâkapları ile çağır yorlardı. «Horoz Şükrü», «Martı kap- tans, «Motör», «Şeker Ahmede, «Ke- di Nuri»... Şu mektep çatısı altında, teneffüs- hanenin kalın duvarları arasında tek- rarlanan bu eski lâkaplar onlara gü“ yet yerinde olarak büyük bir zevk ve- riyordu. İnsanlar çok defa içinde bulunduk- ları mesud hayatın hiç farkma var. mazlar, Hattâ ekseriya bundan şikâyet ederler. Meselâ şu meklep hayatı... Hangimiz mektepte iken bu hayattan zaman zaman şikâyet etmezdik?.. Hangimiz tatili dört gözle beklemez- dik?.. Tele mektebin büsbütün bitece- ğini, artık kitaplardan, derslerden, büsbütün kurtulacağımızı düşünmek bize ayrı ve hususi bir zevk verirdi, Lâkin hayata çıkınca hangimiz o eski derâsiz, kasavetsiz hayatı, ders bitsin de bir an evvel çıkalım diye can attığımız sınıfları aramadık. Bunu şu yıldönümü merasiminde bir kere da- ha hatırladım. Kendisine «Keçi» ismi takılan yaşlı başlı ve şimdi yüksek bir mevkide bu- lunan bir zat; — Bu lâkabı bana taktıkları zaman ne kadar kızmış, köpürmüştüm.. «Ben keçi ha... Beni bu derece inadet buluyorlar ha...» diye küplere biniyor» dum. Haliâ mektepte beni «Keçi» diye çağıran bir arkadaşımla gırtlak gırtlağa kavga etmiştim. Onun bur- nunu kanatmıştım. Halbuki şimdi ar- kadaşlarım bana «Keçi. dedikleri zaman bu lâkap kulaklarıma âdeta nefis bir musiki gibi geliyor... Bir aralık eski âdetleri canlandır. mak üzere falakaya yatırılan şişman bir zat sopaları yedikten sonra ayağa kalktı: — Mey gidi hey... dedi, hayatımda hiçbir şey bana bu dayak kadar tatlı gelmedi. Yediğim her sopa beni onar yaş gençleştirdi. Sopaları yerken âde- fa küçüldüm, küçüldüm ve talebe ol- dum sandım... Halbuki eskiden mey» dan dayağı yiyeceğim diye ne kadar ödüm kopardı. Her yediğim meydan dayağı bana ne kadar acı gelirdi... Her halde sopalar ayni sopa... Lâkin ben- deki tesiri değişmi: Bunları dinlerken kendi kendime ders veriyordum. Gafil davranıp, Şu mektep sıralarında olduğu gibi , ha- yalı boş yere kendimize zehir ettiği. miz kim bilir nice zamanlarımız olu. yor... Sonra da ikide bir hiç lüzumu yokken: «Ah, ahi İani sandet?e diye çırpınıp duruyoruz. Bu mektep yıldönümünde bir şey daha dikkatime çarplı Talebeye ta- kılan lâkaplar büyük bir nesil farkını gösteriyordu. Meselâ işte yaşlı me- zunlardan birkaçının o lâkapları.. «Mavna», «Kürek», «Yelken Hüs- hü»... İşte gençlerden bazılarının lâ- kapları: «Otomobil Hamdi», «Motör, «Vapur Hasan»... İşte henüz on, on beş sene evvel mektepten çıkmış genç bir mezun: «Tayare Feridun»... Kürekten ve yelkenden tayyareye... Lâkaplar arasında nesil farkı. Birçok eski talebenin * lâkapların. dan, hangi senenin mezunu olduğu- nu anlamak kabil... imei Peridun Ee, — Bir başmuharrir «Haseki has- tanesinde yeni doğan çocuklar gaze- te kâğıdına sarılıyor» diye yazıyordu. bay Am . Eskiden mürekkep yalayan ç0- cuğun kâtip... ... Kâğıt yiyen çocuğun Alim ola» cağına inananlar olurdul... ... Şimdi gazete kâğıdına sanlan çocuğun bir yaygaracı olacağına kimse inanmazsa da yine bundan bir mana çıkar sanırım!,., — Çıkar, çikar amma orta. ai da kâğıt buhranı olduğuna göre pek | iyi mans çıkmasa gereki...