2 Kasım 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

(Baş tarafı 1 İnci sahifede) ceza İşlerinin ve müesseselerinin ıslah ve terbiye maksatlarında datıs mües- sir vasıtalara malikiyetini, hüküme. tin, yüksek huzurunuza arzolunmak için, daima üzerinde çalıştığı mevzu- Jar olarak zikredebilirim. Her .halde şurasım” iftiharla ilân edebiliriz ki vatanda adalet tevzi, ehliyetli ve emniyetli ellerdedir, ve adalet tevzii usullerimiz medeniyetin en İleri telâkkilerine uygun esaslara müstenittir, Harici siyasetimiz. Muhterem Millet Vekilleri; Son bir sene zarfındaki dünyu ha- diseleri önünde Türkiyenin (harici siyaseti, hükümet taralından muh- telif vesilelerle yüksek ıttılanıza ar zedilip tasvibinize iktiran eden inki- şaflar gös'ermiştir. Avrupa buhranı, sulhü korumaya matuf gayretlerin zaman zaman ümid verici safhaların- dan sonra büsbütün alevlenmiş ve nihayet harp faciasının patlaması bir emrivaki olmuştur. Sizin samimi his- siyatınıza da terceman olduğuma emin olarak bu halden derin elem ve hüzün duyduğumuzu saklıyamam, Cümhuriyet hükümeti, bütün bu devrelerde, sulha hizmet etmek ve kendi masuniyetini temin eylemek gayretini esaslı vazife telâkki elti. 17 mayısla İngiltere ve 23 haziranda Fransa hükümetlerile kararlaştırmış olduğu müşterek beyannameler, bu gayretin mahsulüdür. 19 teşrinievvelde imza edilen ve bu hafta içinde yüksek tasdikinize arze- dilecek olan muahede de; hiç bir dev. İetin aleyhinde olmıyarak, hiç olmaz. sa tesirimizin yetiştiği sahada beynel- milel sulh ve emniyete hizmet etmek suretile kendi emniyetimizi masun tutmak gâyesine matuftur. Sulhü ko- rumak ü; her memlekete, kendi hususi bünyesi, coğrafi vaziyeti ve imkânlarına göre ayrı ayrı tedbirler ilham edebilir. Türkiye için, haröket haltarı evvelden sarahat ve samimi. yetle belli etmek, sulh yolundaki va- gife tedbirlerinin en müessir olanıdır. denilebilir. Muahedenin hedefi Biz, bu znunhede (ile, harp fecayll içinde iztırap çeken Avrupada bir emniyet mıntakası tesisi suretile, bu facianın müstakbel ittisa ve İnkişaf- larma mâni olmek gayesini güdüyo- ruz. Muahedenin harekete geçmesi, bu meşru gayeleri çiğnemek istiyen- lerin bulunmasile kaimdir, O ihti- mal haricinde, bizim müttefiklerle olan bağlarımız ve hep beraber ilân etmiş olduğumuz yüksek ideal etra- fındaki beraberliğimiz, diğer devlet. lerle normal ve dostane münasebet- lerimizi ihlâl edebilecek o mahiyette değildir. Deruhte eylemiş olduğumuz vazife ve mesuliyetleri hâkkile müdrik ola» rak, insanlığı İnleten harp faclasının biran evvel nihayete ermesini ve ya rınki nesillerin son senelerin İzlrap- larına düşmemesini, bütün kalbimiz- le temenni elmekteyiz. Bugün oldu- Bu gibi yarım da memleketimizi harp | mıntakası haricinde bırakmayı, em- niyet ve taahhütlerimizi ihlâl etme- mek şartile, milletimize karşı vazife icabı olarak cidden arzu ediyoruz. Moskova müzakereleri Arkadaşlar; Malümunuz olduğu veçhile Harici- ye Vekilimiz, Sovyet hükümetinin misafiri olarak Moskovada üç hafta kadar temas ve müzakerede bulun- du. Bu müzakerelerden, eski dostu- muz Sovyet ittihadile aramızda bu- günkü mesud münasebetlerden dahâ İleri Bir vaziyet ifade edecek bir an- laşma meydana geleceğini ümid et- miştik. Neticeye varmak için iktida- rımızda bulunan bütün gayreti sar- fetmiş ve biran muvaffakiyetin elde edildiği anlayışma yarmıştık. Buna rağmen, bizim menfaatimize olduğu kadar karşı tarafın menfaa- tine de muvafık olduğunu zannetti- ğimiz neticenin istihsali, bu defâ mümkün olamamıştır. Bununla be- raber, bilirsiniz ki iki komşu memle- ket arasındaki dostluk kuvvetli ösa8- lara müstenittir. Bu devrin muyak- kat icaplarından doğan şartlar ve imkânsızlıklar, bu dostluğu ihlâl et- Dostluğavefat memelidir. Biz, mazide olduğu gibi âtide de Türk - Sovyet münasebetle- rinin döstane seyrini samimi olarak taki edeceğiz. Dostluğa vefa, taahhüdlere dakat luklarına vefakâr taahhüdlerine sa- dıktırlar. Bu vasıflar, Cümhuriyet hükümetinin siyasetine umumi bir emniyet gösterilmesini 'temin etmiş- tir. Bize karşı vefakâr olan destları- miz, bugüne kadar olduğu gibi bün- dan sonra da, bizden ancak dürüst- lük, hayırhahlık ve bunlara uygun hareketler bekliyebilirler, Cümbhuriyet ordusu Milletin muhterem “Vekilleri; İçinde bulunduğumuz ' beynelmilel vaziyetin, Cümhuriyet ordusunun ehemmiyet ve ihtiyacını gözleriniz önünde birinci derecede canlandır dığına şüphem yoktur. Bütün Türk milletinin dikkatli nazarı da, bu dev- rede, bilhassa kendi müdafaa vasıta- larına teveccüh etmiş bulunuyor. Cümhuriyet hükümeti, müdafaa ted- birlerini tekemmül ettirmek için hiç bir himmeti esirgememek âzminde- dir, Mali ve fenni noktai nazardan | çök külfetli ve masraflı bir hal almış olan müdafan vasıtalarında ihmal etmemek gayreti, hükümet ve mil lelçe.aziz bir kaygu olursa, erlere meydan göründüğü zamanda vatan- daşların yapılan fedakârlıkların hiç birisine acımıyacak mesud neticeler | cide edecekleri muhakkaktır. Büyük Meclis, Büyük Türk milleti emin olabilir ki Cümhuriyet orduları emir aldıkları zaman vazifelerini hak- kile ifa edecek kıymettedirler. Yap- tığımız ve yapacağımız fedakârlıkla- ra Cümhuriyet orduları lâyık olduk- larını ispat etmeğe her an hazırdır. lar, Münakale ve muhabere vasıtalarımız Aziz vatandaşlarım; Münakalât Vekâleti, müterakki bir cemiyetin mümeyyiz vasıflarından biri olan bütün münakale ve muha- bere vasıtalarının ahenk ve intizamı gayesini temin etmek yolunda esaslı bir tedbir olmuştur. Muhtelif nakli vasıtaları, bir mesuliyet atında birbi- rini tamamlıyân bir zihniyetle işle. tflmek sayesinde, vatanın içtimai ve iktisadi inkişafı için en geniş feyiz- İerini vermek ylundadır. Mesud inki- şefin takib eden demiryollarımızın yanında deniz ve hava yollarımızın da'süratle feyiz bulmasını iltizam ediyoruz. Memeketimiz için çok verimli bir faaüiyet sahası olduğuna samimi ola- rak kani olduğumuz deniz teşkilâti- mızın gerek nakliye, gerek endüstri sahalarında sağlam esaslara müstö- nid olarak kurulması için hükümetin çalışmalarına, yüce Meclisin yâkın- dan alâka ve muavenet göstermesini temenni ederim. Münakalât Vekâleti, vatan müda- faası meselelerinde Ayrıca mümtaz olan bir ehemmiyet alacaktır. Bu bâ- kımdan dahi memleket münakalâtı. nın intizam, kudreti ve bol vasıta ile mücehhez olması hakkile takdirinizi celbedecek mevzulardır. Sıhhi ve içtimai muavenet işleri Arkadaşlar; Memleketin sıhhi ve içtimai muâ- venet işleri, içinde bulunduğumuz şartlar dahilinde ehemmiyetlerini arttırmış bulunuyorlar. Salgınlarla mücadele ve koruma tedbirleri, mem- leket müdafaasının safhaları için de daha çok kıymetli olacaktır. Sıhhi teşkilâtımızın fennen sağlam esasla- r& 'müstenid bulumasndan, arsız hadiselere karşı kendimizi emniyette hissetmek istiyoruz. Son zamanlarda Dikili ve havali- sindeki zelzele âfetinden vatandaş- Jarımızın çektikleri iztiraba, bütün memleket yürekten iştirak etti. Âfe- te uğrıyanlara, büyük milletin hu- zurunda, derin teessürlerimizi ifade ederken Kızılayın ve halkımızın gös- terdiği şefkat ve yardımları şükran- In yadetmek isterim. Zirai meseleler * Arkadaşlar; Ziraat OVekâletimizin meseleleri, mili bünyemizin en €hemmiyetli mevzuları gibi takib olunmaktadır, Her çeşit mahsule feyiz veren mem- leketimizin toprak meselesi, âlet ve bilgi meseleleri gibi ana ihtiyaçları temin olundukça istihsal kudretimi- zin ve köylü malşetimizin yükselece- ğine daima kani bulunduk. Geniş mikyasta mali vasıtalar tahsis ede- memekten korktuğumuz bu seneler- de dahi ziral istihsalâtımızın inkişa- fını alıkoyrmyacak himmet ve ted- bitleri esirgememenizi dilerim, Or. man işletmesindeki Devlet teşkilâtı. mızın müsbet neticelerini yakın bir zamanda almağa başlıyacağımızı kuvvetle ümid ediyorum. Ticaret işlerimiz Muhterem arkadaşlar; Ticaret işlerimiz, hususi bir ihti- mamınıza lâyıktır. Bir kaç seneden- beri cihanda bozulmuş olan ticaret münasebetleri, bizi de muhtelif isti kametler takibine sevketmişti, Har- bin zuhuru ise beynelmilel ticareti yeni zorluklarla karşılaştırmıştır. Bu şartlar içinde her memleket, bir ta- raftan müdafaa endişesile mahsulle- rinin ihracını tahdide, diğer taraftan kredi - meselelerinde (o mübadeleye müsait olmayan türlü tedbirler al mağa mecbur olmuştur. Beynelmilel tabii münasebetlere sıkı sıkıya bağlı olân ticaret işlerimizin bütün umu- mi zorluklardan müteessir olması, İçtinabı kabil olmayan bir zaturet- tir. İaşe maddeleri bolluğu Arkadaşlar; Bütün bu güç şartlarla beraber biz, ticaret işlerinde en âz sıkıntı gören milletlerden olacağız. İlk önce şura- sını emniyetle söyleriz ki memleke- İlimiz ve ordumuz, en Jüzumlu iaşe maddelerinde hâl ve âti için hiçbir | tehdide maruz değildir. Mattâ ihraç maddelerinin tahdidinde biz, en ge niş davranabilecek o memleketlerden biriyiz. Harp zamanında dahi malh- Sullerimiz, çoğu -itibariyle, cihan pi- yasasının arıyaçağı maddelerden ola- caktır. Her şeyden evvel ticaret işlerimiz- de salim bir mübadele istikametini süratle tesis etmeliyiz. Kuvvetle ka- niiz'ki ticaret hayatımı iyi bilen el- lerle takip olunacak isabetli tedbir- ler, bizim ticaret vaziyelimizi yalnız durgunluğa uğratmaktan korumak- la kalmayacak, memlekete âti için de genişlik temin edecek seyri bulacak- tır, Sanayileşme hareketi İktisad Vekâletimiz, büyük milli davalarımızdan biri olan sanayileşme hareketine bu yıl dahi hızla ve in- tizamla devam etmiştir. İçinde bu- lunduğumuz hâdiseler ve ufukta muhtemel görünen vaziyetler, mem- leket endüstrisinin haşati ehemmiye- tini kemalile tecessüm ettirdi, Plâna göre teşebbüs edilen Müesseseler ik- mal olunmakta ve hakiki olarak sağlam işlemelerini temin edecek tedbirler dikkatle alınmaktadır. Beş senelik plânın eksiklerini bir an evvel tamamlamağa, bükümet, ciddi olarak gayret sarfediyor. Ka- rabük demir ve çelik fabrikalarının sene içinde o işlemeğe başlaması, memlekete her bakımdan büyük kuv- vet vermiştir. Boru fabrikasile had. dehane ve çelikhane kısımlarının ya- kında fanliyete geçeceğini ümid edi- yoruz. Gene bü sene yirmi altı bin iğli yeni Malatya bez ve İplik fabri- kasi işletmeye açıldı. Birinci beş se- nelik plânın esaslı aksamından olan kimya ve kendir fabrikaları kurul. ması takip olunduğu gibi ikinci, kâ- gıt, selüloz, Sıvas çimento fabrikala- rını dahi tahakkuk ettirmeğe çalışı- yoruz. Şeker fabrikalarımızın istihsalâtı bu sene, feyizli bir surette verimli ol. muştur. Hükümet eld bulunan işle- ri tamamen tahakkuk ve temin ettir. dikten sonra vakit kaybetmeksizin yeni endüstri hareketlerine teşebbüs etmek yolundadır. Madenlerimiz Toprakaltı servetlerimizin işletil. mesi için ciddi gayretler sarfediyo- Tuz. Bu sene Ergani bakır izabehan&- $i bakır istihsaline başlamıştır. Fa- kat kömür istihsali mevzuuna yük- $ek dikkatinizi bir daha ceibetmek isterim. Bu memleketin medeniyet ve umran yolunda ilerlemesi için kö- mürün memleket içinde en geniş mikyasta istihlâkl, her suretle teş- vik olunmak lâzımdır. Memleketin her yerinde böl ve ucuz olarak te- darik olunabilecek kömür, başlıca terakki vasıtasıdır. Bu maksada ma- ni olacak her türlü pahalılık unsur. ları dikkatle bertaraf edilmek lâzım- dır, İktısad Vekâletinin devletçe ted- birlere devam ederken, vatandaşlara geniş mikyasta iş sahası bırakmak hareketi, takdir ve teşvikinize lâyık- tır. Lüzumsuz takayyütler kaldınl- mâsı, hatta normal çalışmalarile memleketin iktasadi inkişalına hiz- met eden teşebbüslere koluyuk gös- terilmelidir. İktısad Vekâleti, iktisadi hayatın ber sahasında, mütehassıs işçilerden yüksek mühendislere kadar, güniş bir ehliyet Kadrosu vücüda getirme- ği gaye bilecektir. İçinde bulunduğumuz fevkalâde şartların, iktisadi: hayatımızın niza- mını muhafaza etmek için, ayrıca kanuni tedbirlere ihtiyac göstermesi ihtimali vardır. Bü Millet Mecli- Jisinin, memleketin iktisadi bünyesi- ni sağlam bir surette muhafaza ve devani ettirmek için, isabetli tedbir- leri daima ittihaz edeceğine milleti- miz emindir.. Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti Gümrük ve Inhisarlar Vekâletimi- Zn işleri, tekâmül seyrini takip edi- yor. Dünya hâdiselerine uygun ola- rak alınacak ticaret tedbirlerile güm- rük tedbirlerimizin ahenkli olarak tanztm olunması, hükümelin göz önünde tuttuğu meselelerdendir. Bu cümleden olarak, gümrük tarife cet- vellerinde kanuni tadilât yapılması tetkiktedir, Herhalde, devlet varidatı- nm temini gibi ticareti güçlüğe uğ- ratmamak, kaçakçılığa mani olmak tedbirleri de kıymetli esaslardır. Ke- zalik, zaruri budutta himaye lâzım olduğu kadar lüzumsuz pahalılık ve Sıkıntıya mahal vermemek, bahusus gümrük himayesine sığınarak mik- tarda ve vasıfta tekâmül kaygusun- dan kurtulmak, gümrük siyaselimi- zin mani olacağı mahzurlar olmak Jâzımdır. İnhisarlar, iktisadi hayatımızda yardımcı vazifesini de dikkatle ifaya devam etmektedirler. Sert içkileri rTağbetten düşürmek için sarfolunan gayretlere teşekkür o borcumuzdur. Milletimizin en kıymetli menfaatleri- ne uygun olan bu mücadele, mem- nuniyetin birçok memleketlerde mu- vatffakiyetsizlikle tecrübe eğilen kati ve kaba usullerine düşmeksizin, fen- ni ve tedrici tedbirlerle takip olunur- sa, geniş mikyasta muvntfak olaca- gımızdan tamamile eminim. Nafla işlerimiz Muhterem arkadaşlar; Nafia işlerimiz, vatan imarırın iş. tediği her sahuda, faaliyetle ilerle- mektedir, Bu sene, Erzurum demir. yolu merkezinin açılması, bütün memleketi candan sevindirdi. Mem- leketin mali vesaiti geniş ölçüde mü- dafaa ihtiyacına tahsis ooldunduğu zamanlarda, nafia işlerimize kâfi va. sıta temin etmekte güçlük çekeceği- nizi bilirim, Bununla beraber elimiz- de bulunan demiryolu işlerinin de- vam ettirilmesini iltizam edeceğini- ze ve ayrıca yol işlerine hiz vermeği, memleketin tabii ibtiyacı kadar mü- dalan ihtiyacı addedeceğinize “emi. nim. Su İşlerimiz intizam İle ilerliyor. Bir Iki sene içinde İlk müsbet netice- Jeri aldığımız vakit, su siyasetimizin ne verimli bir tedbir olduğunu gös önünde tecessüm etmis bulacağız. 'Yapı işlerinin Nafla Vekâleti emrin- de toplanmasının, zaman ile en fe- yizli neticelerini idrak edeceğiz, Hu- lâsa her sahada cümhuriyet naflası mamur vatanın bütün mesnetlerini aahhüde sadakat isabetli bir surette tahakkuk ettir mek yolundadır. Maarif işlerimiz Aziz arkadaşlarım; Maarif işlerimizi, yeni meclisin ta. rihimizde mümtaz bir farikası ola- rak, himmetli ellerinize almanızt beklerim. Mali ve umumi şartlarımıs sıkıntıya maruz olsalar bile, maarif işlerimizin ana istikametlerde ilerle mekte geç kalmayacağını ve herhal. de esaslı tedbirlerin zamanında âlı- nacağını ümid ederim. Hükümet, ilk tahsilin ameli ve ana tedbirlerine el koymuştur. Bunlari süratle tetkiki. nize alarak karara bağlayacağınıza kantim, Memleket, teknik tahsilin her şubesini ciddi olarak benimsemiştir. Halka bu yolda kolaylık tedbirlerini. zi genişletmenizi dilerim. WMemleke- tin mühendis ve yüksek mühendis ordusunu yaratacak müsseseleri kur. mak için acele etmemiz lâzimdir, Bütün maarif tedbirleri, insan ye- tiştirmek gibi en çok zamana ihtiyaç gösteren tedbirlerdir. Onun için vak- tile başlamak, maarif işlerimizde hü- kümetin bilhassa dikka$ edeceği bir unsur olmalıdır. Nihayet, maarif Iş- lerimizin, görgülü unsurlarınızın birbirine samimi olarak yardımları sayesinde ilerleyebileceğine kani bu- Tunuyoruz. Onun için, bilgili çalış. malara, ilme ve tecrübeye dayanan gayretlere hususi bir kıymet veriyo. TUZ. Cümhuriyet maliyesi Muhterem arkadaşlar; Devlet işlerini gözünüz önünde canlandırırken cümhuriyet maliyesi nin vazife ağırlığını tasvir etmiş olu. yorum. İftihar ediyoruz ki milleti- miz, cümhuriyet hazinesinin kudref- li ve müvazeneli olması için, şuur İle hiçbir fedakârlıklan çekinmemekle- dir. Maliyemiz, memleket müdafaa» ının fevkalâde masrafları karşısın. da, vatan imarını ve sviil hizmetleri 'durdurmayacak kudreti göstermek- tedir. MiMetimizin alâka ve yardımı İle cümhuriyet maliyesinin, hâlde ve Atide dalma kâfi vasıtaları bulabile- Ceğine kaliyen eminiz. Himmetli el Jerinizde kuvvetli ve sağlam bir mil li bünyenin, devlet itibarını ve hazi-, ne intizamını daima muhafaza ede- ceğine asla şüphemiz yoktur, Muhterem arkadaşlar; Türk milleti, Büyük Millet Meclisi. . nin etrafında bölünmez, sarsılmaz bir kale gibi, dünya hâdiseleri karşı. | sında toplu ve dimdik durmaktadır. Büyük Meclisin vifak ve ahenk için. de yapıcı ve yaratıcı çalışma ile bera- ber millet işlerini titiz ve temiz bir surette murakabe etmek hüviyeti, tarihimizin bir âbidesi olarak yaşa- yacaklır. Yüksek vazifesini hakkile ifa eden Büyük Meclisin hiçbir anarşiye müs saade etmiyen kuvvetli bir hükümeğ vücuda getirebileceğine, muazzam bir misal halindesiniz, Hepimizin en büyük zevkimiz ve İftiharımız, büyük milletimizi memnun edecek süretis hizmet edebilmektir. Altıncı Büyük Millet Meclisinin en değerli vatan hizmetlerile mümtaz olacağına öa- mimi olarak kani olduğumu ifade etmekle bahtiyarım, Milli Şef sevgi tezahüratile selâmlandı Ankara 1 (AA) — Cümhurrelsi- miz İnönü, bugün Millet Meclisinde nutuklarını irad ettikten sonra saaf 16,50 ye kadar Büyük Millet Mecli- sinde kalmışlar ve meclisten aynılır- ken gelişlerinde olduğu gibi omera- simle uğurlanmışlardır. Meclisin önünde toplanmış olan kalabalık bir Halk kütlesi de Mut Şefi en içten sevgi tezahüratile s0 Jâmlamıştır. KÜÇÜK İLÂN okuyucularımız arasında, EN SERİ, EN EMİN ENUCUZ vasıtadır. Alım satımı, kira işlerin. de iş ve işçi bulmak için istifade ediniz!