1 Eylül 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

Sahife 4 Polonya ile anlaşma esaslar (Baş tarafı 1 inci sahifede) e Almanya arasında temaslara giri. şilmesi muhtemeldir. Bu rivayete göre, bugün Berline bir Leh murahhasının gelmesi ihtimali vardır. Alman Hariciye Nezareti, Aas» mi ihtiyat ve ihbtiraz gösteriyor. Berlin 31 (AA) — (D.N.B.) diriyor: 28/ağustos/939 tarihli notasında İngütere hükümeti, nizalı meseleler üzerinde Almanya ile Polonya ara- sında doğrudan doğruya yapılacak müzakereler için tavassütta bulun mak niyetinden Alman hükümetini haberdar etmiştir. Birbirini takip eden hâdiseler ve umumi Avrupa gerginliği odolayısile omüzakerenin çabuk olması lüzumundan İngiltere hükümeti de şüphe etmemekte idi. Alman hükümeti, 29/ağustos ta- TİMİ cevabında, bir anlaşmaya var- mak hususunda Polonya hükümeti- nin azmine karşı olan itimadsızlığı- na rağmen, sulhun menfaati namına İngiliz tavassut, ve teklifini kabule mütemayil olduğunu bildirmiştir. Bugünkü bütün şeraiti takdir eden Alman hükümeti, notasında, bir fe- Jâket tehlikesinin önüne geçilmek isteniyorsa, çabuk ve teahhürsüz ha- reket edilmesi icap eylediğini teba- rTüz ettirmeği de lüzumlu bulmuştur. Bu sebeple, Alman hükümeti, 30, ağustos /939 akşamına kadar, yalnız müzakere için değil fakat ayni 2a- manda varılacak anlaşmayı imzaya da salâhiyettar olmak şartile, Po- lonya hükümetinin bir delegesini kabule âmade olduğunu beyan et- miştir. Alman hükümeti, Polonya delege- sinin Berline gelmesine intizaren an- Taşma teklifinin esaslarını İngiliz hükümetine gönderebileceğini de bil- Girmiştir. Polonya delegesinin (muvasalatı haberi yerine, Almanya hükümeti, müzakereye girişmek arzusuna cevap olarak, evvelö Polonyanın seferber- Yiği haberini ve yalnız 30/ağustos/ 9359 gece yansı İngilterenin müzake- relerin başlanmasına yardım edeceği hakkında umumi mahiyette bir İn- giliz teminatı almıştır. Bizzat İngiliz hükümetinin de AL manya İle Polonya arasında doğru- dan doğruya müzakereler yapılması lehinde bulunmasına göre, Alman hükümeti tarafından beklenen Po- Jonya deleğesinin gelmemesi müza- kere esaslari bahsindeki Alman nok- tai nazarının İrigiliz hükümetine bil- dirilmesi esası şartını oftadan kalkdı- makta bulunmakla beraber, Alman. yâ Hariciye Nazırı, son İngiliz neta- sının tevdii esnasında, Polonya de- legesinin gelmesi ihtimali nazarı dikkate alınarak müzakerelere esas olmak üzere hazirlanan Alman tek- Milerinin metnini İngiliz büyük el çisine bildirmiştir. Alman hükümeti, bu vaziyette, sonradan dahi * olsun bir Polonya delegesinin tayin edile ceğini sanmıştı. Filhakika, Polonya, kaçamak yolları ile ve esassız dek- Tarasyonlarla İşi uzatmağa çalışırken Alman hükümetinden mütemadiyen müzakeıcye âmade olduğunu bildir. mekten fariğ olmaması İstenemez. Bu arada Polonya büyük elçisinin yaptığı bir teşebbüsten büyük elçi- nin dahi müzakereye salfihiyettar kılınmadığı anlaşılmıştır. Bu vaziyette, Führer ve Alman hükümeti, iki gün boşu boşuna bir Polonya delegesinin gelmesini bek- lediler Bu şerait altında Alman hü kümeti, İngiliz hükümetind tevdi edilen şeklinde dürüst ve kabili ka- bul olduğuna kani bulunduğu bu teklifleri reddedilmiş telâkki eyle mektedir. Alman hükümeti, B. von Ribben tropun büyük elçi B. Hendersona te yid ettiği bu müzakere esaslarını hal- kın ittilâına arzetmesi icab eylediği kanaatindedir. Almany ile Polonya arasındaki vazi- yet öyle bir haldedir ki, her hangi yeni bir hâdise, karşılıklı vaziyet almış bulunan ekseri kuvvetlerin harekete geçmesini mucib olabilecektir. Sulh yolu ile varılacak her bangi bir hal çaresi, ilk fırsatta hâdiselerin tekrarr na meydan vermiyecek ve Şarkı Avru- memleketleri bugünkü- cak mahiyette bulunmalıdır. Bu inkişafın sebepleri, evvelâ Ver- #ailleşs muahedesinin vücüde getirdi. ği devamı imkânsız hududları, sani- yen ayrılan mıntakalarda eksiliyet- lerin tabi tutulduğu tahammül edii- mez rejimdir. Alman hükümeti, bu 86- bepten dolayı, tekliflerini, devamı im- kânsız hududlara bir hihayet vermek, iki tarafa elzem münakale yolları te- min etmek ve ekalliyetler hukukunun garantisi ile ekalliyetler meselesini mümkün olduğu nisbette halledecek kati bir hal çaresi bulmak fikrine İp- tina eti , Alman hükümeti, 1918 denberi ya- pılan maddi ve ekonomik zararların hesap edilmesinin ve tamamile tazmin olunmasının elzem bulunduğuna ka- nidir. Bu mecburiyet, bittabi her iki tarafa da şamf) bulunmaktadır. Bu müşahedelerden aşağıdaki ne- ticeler çıkarılmıştır: 1 — Danzig serbes şehri, inkâr ka- bul etmez Alman mahiyeti ve halkın müttehid armi dolayısile, derhal AL manyaya ilhak edilecektir. 2 -- Baltık denizinden, bu şehirler de dahli olmak üzere, Marlenwerder - Graüden - Chulm - Bromberg'e ve bu- radan garbe doğru Sehoenlanke'ye kadar uzanan hat arasındaki arazi, Almanyaya ve yahut Polonyaya ilhak olunmak bahsinde fikrini bizzat söy- Temelidir. 3 — Bunun için bu arazide bir ple- bisit organize edilecek ve bu plebisite 1 kânunusani 1918 tarihinde bu mın- takada mütemekkin bütün Almanlar ile Poloriyalılar, bu tarihten sonra bu mıntakada doğmuş veyahut bu mın- takada daimi surette yerleşmiş olan- lar ve bu araziden tardedilmiş Alman- lar iştirak eyliyecektir. Objektif bir plebisit temin etmek ve lüzumlu ha- zırlıkları yapmak üzere, derhal bu arazi, Saar havzası İçin olduğu gibi, dört büyük devletten, İtalyan, Sor- yetler Birliği, İngiltere ve Fransadan mürekkep entemasyonal bir Komis- yon emrine verilecektir. Bunun temi- ni için, Polonya polis kıtaları ve Po- Jonya makamları, mümkün olduğu kadar kısa bir müddet içinde bu ara- ziyi terkedecektir. 4 — Polonyahlar tarafından mes- kün bir arazi teşkil etmesinden dolayı prensip itibariyle Polonya arazisi olan Gdingen limanı, bu ârâziden istisna edilecektir. Bu Polonya limanının bu- dudları, Almanya ve Polonya tarafın- dan ve yahud lüzumu takdirinde bir enternasyonal hakem mahkemesi ta- rafından tesbit olunacaktır. 5 — Hakkaniyete dayanan bir ple- bisit yapılması için lüzumlu bir 2a- manı temin İçin, bu plebisit, on iki aydan evvel icra olunmuyacaktır. 6 — Almanyanın Şarki Prusya ile ve Polonyanın deniz ile münâkalâtını temin etmek Üzere, serbes transit mü- nakalâtına yarıyacak yollar ve demir- yolları tesbit edilecektir. Bu yollar ve demiryollarından, ancak bunların idamesi ve münakalâtın icrası için lüzumlu resimler alınacaktır. 'T — Plepisitin neticesi, verilen rey- lerin basit ekseriyeti ile taayyün ede- cektir. 8 — Neticesi her ne olursa olsun, plebisitten sonra, Almanya ile Dan- zig ve Şarki Prusya arasındaki ve Polonya ile deniz arasındaki müna- kalâtın emniyetini temin için, arazi Polonyaya geçtiği takdirde, Alman- ya, Butow - Danzig - veyahut Dir. #chau istikametinde bir otomobil yo- Yu ve dört hatlık bir demiryolu yap- mak üzere haricez memleket huku- kunu haiz bir münakale mıntakası âlacaktır, Bu yol ve demiryolu, o tarzda yapılacaktır ki Polonya mü. nakale yollarını işkâl etmiyecek ya- mİ iltisak noktalarında ya köprüler Üzerinden veyahut tüneller İçinden geçecektir, Bir kilometre genişliğin- deki büyük arazi, Alman arazisi ola- caktır. Eğer plebisit, © Almanya lehine netice verirse Gdingen limanı İle Polonya münakalâtını temin için Polonya, ayni hariciez memleket hu- kukuna malik yol ve demiryolu mın- takas alacaktın. 9 — Koridorun Almanyaya dönme- si takdirinde, Almanya, koridorun ar- zettiği imkânlar nisbetinde Polonya ile bir ahali mübadelesi yapmağa ha- erdir 81. a alir, 10 — Polonyanın Danzig llmanırğda istediği hususi haklar, Almanya Gdin- gen Umanında ayni haklar temin ede- cek mütekabiliyet esası üzerinden mü“ sakere olunacaktır. 1i — Bu araziden her türlü tehlike hissini bertaraf etmek için, Danzig ve Gdingen, askeri tesisattan ve tahki- mattan âri ticaret limanı mahiyetini alacaktır. 12 — Plebisitin neticesine göre y& Almanyaya, ya Polonyaya düşecek olan Hela yarım adası da askerlikten tecrid edilecektir. 13 — Alman hükümetinin Polonya tarafından ekalliyetlere yapılan mua- meleye karşı haklı şikâyetleri oldu- gundan ve Polonya hükümeti de bu | bahiste (o şikâyetleri (o bulunduğunu zanneylediğinden, iki taraf, bu şikâ- yetleri, maddi ve manevi mahiyet. teki bütün şikâyetlerin tedkikine me- mur edilcek enternasyonal bir tahki- kat komisyonuna tevdi edecektir. Al manya ve Polonya, karşılıklı ekalliyet- lere yapılan bütün maddi ve ekonomik zarar ve ziyanları tazmin etmeği, ya- hut yapılan istimlâkleri durdurmayı ve yahut sulistimallerden zarar gö- renlerin bu zararlarını hakkaniyet üzerinden tazmin eylemeyi teahhüd ederler. 14 — Polonyadaki Almanları ve Almanyadaki Polonyalıları entermas- yonal bakımdan hacli bir mevkide bulunmak hissinden kurtarmak ve bunların milli hissiyatı ile tezad ede- cek işlere veya mecburiyetlere mec- bur bulunmadıkları, emniyetini ga- ranti etmek için, Almanya ve Polon- ya, ekalliyetler lehine sarih mukavele. namelerle, Etnik grupların serbes ida mesi, inkişafı ve faaliyetini garanti etmeğe ve ekalliyetlerin bu maksat- la lüzumlu teşekküller vücuda ge- tirmelerine müsaade eylemeği taah- hüt edeceklerdir, Her iki taraf, ekal- liyetleri askerlik hizmetine mecbur kılmamayı da taahhüt eyliyecekler- dir. 15 — Bu teklifler esasi üzerinden bir anlaşma tekdirinde, Almanya ve Polonya, silâh altındaki kuvvetlerine derhal terhis emri vermeğe ve bu emri infaz eylemeğe hazır buluna- caklarını beyan ederler, 16 — Yukardaki hükümlerin ça- buklaştırılması için lüzumlu mütem- mim tedbirler, Almanya ve Polonya tarafından birlikte ittihaz olunacak- tır. Hitler taleplerinde ısrar ediyor Paris 31 (A.A.) — Londradan Ma- tin gazetesine telefonla bildiriliyor; «Sureti umumiyede iyi haber alan mahfillerde ihsas edildiğine göre, Hit- ler son notasında İngiltere ile devam- 4 bir itilâf akdetmek hususundaki #ddetli arzusunu teyid etmiştir. Bitlere göre, bu itilâf Avrupa sulhu için emin bir kale vazifesini göre cektir.» Söylendiğine göre, Hitler Polonya hakkındaki taleplerinin is'afı lâzrm geldiğinde ısrar etmiştir. Bununla be- raber taleplerini muhtevi bir ajanda hazırlamağı da va'detmiştir. Bu ajanda, Polonya ile doğrudan doğruya yapılacak müzakerelerin esa- sını teşkil edecektir. Fakat Varşova hükümetinin Berline murahhaslarını göndermesi şarttır. İngiltere bhükü- meti, Varşova hükümetine Alman tek- Hflerini kabul veya reddetmek kendi- sine -ait olduğunu bildirmekle iktifa etmiştir. Her halde İngiltere, şu veyâ bu şekilde Varşovunın kararı Üzerinde müessir olmıyacaktır. İngiltere hükü- meti sadece, Polonya ile Almanya ara- sındaki gerginliğin izalesine matuf tedbirler alınması arzusunu izhar et- miştir. > Londra mahafili zayıf bir ümid besliyor Lonâra 31 — İngilterenin Hitlere mukabil cevabi Berline gönderi). mezden evvel metin, muvafakatları alınmak üzere Fransa ve Polonyaya iştir. in notası ile İngiliz cevabı. nın hakiki muhteviyatı hakkında bir güna malümst yoktur, Müama. gın siyasi mahafilde bir çok âlâime istinaden ancak zayıf bir ümid beş, lenilebileceği neticesi istihraç olun. amir ike parlimentonun tasvibine arzedile- cek mahiyette olmadığı istidlâl edil- mektedir, Çünkü böyle olmuş olsa idi hükümet, yarın parlâmentoyu İç- timaa davet ederdi. Rayhştağın davetine lüzum görülmüyor Berlin 31 (A.A.) — SBalâhiyettar mahfillerde Relchstag'ın içtimaa da- veti derpiş edilmediği ve esasen şim- dilik buna lüzum da görülmediği söylenmektedir. İngiliz gazeteleri müşkülât- tan bahsediyorlar Londra 31 (AA) — Gazeteler, lerle Almanlar arasındaki görüşmelerin uğramakta olduğu müşkülüttan bahset mektedirler. Times gazetesi, baş makalesinde diyor ki; «Mesele, yalnız nazik ve muallâk olmak- lâ kalmıyor, belki ayni zamanda yekdi- derinden tamamiyle farklı olan iki cep- hesi vardır. Evvelâ Almanya ile Polonya arasında mevcud olan müşkülâtan hall, saniyen İngiltere ile Almanya arasında di- ğer devletleri de bissarure tenhhüde soka- dak olan umumi bir itikâf akdi. Şimdiye kadar gerek Berlinde, gerek Londrada projenin ne teferruatını tedkike ve ne de böyle bir tedkikin mümkün olup olmadı- ni araştırmağı vekili bulunamamıştır, çüknü lâzim olan hava mefkud idi. Bu se- böpten dolayı İngilizler tarafından sar- fedilmiş olan her türlü gayretin hedefi meselenin esasına ald müzakerelere giriş- mek için zemini hazırlamak idi. İki taraf- tan biri son derecede meşgul olduğundan Lodra İle Berlin arasındaki muhabereler büyük müşkülâta uğramıştır. Noktai na- zar teatilerinde uğranılan müşkülât, biraz da B. Hitleri Fransa ile İngilterenin Polen- yaya karşı girişmiş oldukları teahhüdlerin yacibüliera mahiyetini kabul ve teslim etmek hususundaki o tereddüdünden ileri gelmiştir.» Diğer gazeetler, Pransanın süküneti ile Berlinde mevcud olan gerginlik arasın- daki terayüdü göstermektedirler. News Chronicle gazetesi, yazıyor: «Alman mületi ile Alman hükümetinin vaziyet dolayısile büyük bir buğursuzluk İçinde olduklarını gösteren âlâlm artmak- tadır.Almanya. ile Sovyet Rusya arasın- daki misak, Almanya için yeni dostunu muhafaza edebileceğine emin olmaksızın €ski dostlarım kaybetmek tehlikesini ar- Zetmektedir. o Almanyada itihaz edilmiş olan muhtelif harp tedbirleri, Alman mil- ietinin kuvvel maneviyesini sarsmaktadır. Alman milleti, mahalli bir harbi, Polonyaya karşı girişilecek bir harbi memnuniyetle kabul ediyordu, fakat şimdi hükümetin kendisini daha büyük bir harbe, geçen ey- Tül ayında girmekten tehaşi etmiş oldu- ğu ve kendisini 1918 de hezimet ve hara- biye düşürmüş olan harbe benzer bir mu- harebeye sürüklemek istiyenin farkına varmıştır.» Daily Mail yazıyor: «Güzetta Polskanın ahali mübadelesi fikri, ihtimal çok müşkül bir meselenin ne medar olacaktır. Bu çare, Alman- yanın bütün emellerini tatmin etmemek» le beraber, bunlardan basilarını tatmin etmiş olacak ve bu saytde kati hal saha- sına girilecektir. Haksızlıkların tamiri için ahali mübadelesi usulü, diktalörler tara- fından Cenubi Tyrolde kabul edilmiş idi. Binaenaleyh bu usul, Almanya ile Polon- ya arasındaki hudud boyunda oturan halk İçin daha ziyade kolaylıkla kabul edilebi- Uras Sg Bir Fransız gazetesi vaziyeti vahim görüyor Pariş 31 (A.A.) — Epoave gazete. sinde H. de Kerillis yaziyor: «Son saniler zarfında vaziyet ve. bamet kesbetmiştir. Hitler Polonya. yı imha etmek arzusundan vazgeç. miyor. Fransa ile İngiltere ise sözle. rinde durmağa her zamandan ziya- de azmetmiş bulunuyorlar, Bununla beraber top henüz patla. mamıştır. Almanyanın neticesiz bir sinir harbi yapmakla boş yere sek si kaybetmiş olması büyük bir şey- , Paris 3i (AA) . Hitlerin notasını ve Mini tefsir etmekle Londradan «Jour - gesine bildiriliyor; «Biyasi mahfillerde si 4m göre, Kitler, pi cide göaeiyemim gem rar etmekle beraber, Polonya ile mi doğruya temas et- iri prensibine tamamile muhalif de- Gini, emas şekli belki Pranss - İngiliz picmasisince arsı edilen şekle uyma- Maktadır. Dün Berline yapılan tebligat meseleyi teşkil eden musii- hane sureti tesviyenin ve Almanya We La- arasında doğrudan doğruya yapıla- Sak müzakerelerin usullerine mütesilik Md. Burasını hatırlatmak Yâzımdır ki, İn #ütere, Polonyaya karşı giriştiği teahhüd- ler e. Berlin ile Varşova arasında- Ki ihtlâfı noktaların Halli projelerini mü- Zakere edecek vaziyette değildir. Bu hu- Bustaki teklif ile projeleri tam bir istikiâi de kabul veya reddetmek Polon- Yaya aittir. İngiliz diplomasisinin gayreti kuvvete müracat tehdidlerinin Matbuat munbasıran İngilterenin yeni tep- meşguldür, Eeho de Paris gaze- «Henderson ile yaptığı son mülâkat es- nasındar ve İngiltereye gönderdiği resmi evrakta Alman devlet reisinin Polonya hakkında yerdettiği talepleri tekrar ettiği muhakkaklır, En iyi haber alan İngüiz müşahidleri bu taleplerde değişiklik yapıl- dağını, Danzig statüsü ile koluar dâvaleri hududlarının aşıldığını ve bu #aleplerden uzlaştırıcı olanın bile, bugünkü taleplerle geçen 28 martta serdedilen talepler ara- sında en ufak bir mutabakat tesisine im- kân birakmadığını beyan etmekte mütte- fiktirler. Fakat bu hususta karar vermek hakkı Polonyanın olduğuna şüphe yoktur. Sovyet Rusya, askerlik müd- detini arttırdı Moskova 31 (A.A.) — Bugün Voro- şilof tarafından yüksek Sovyet'e tak- dim edilmiş olan askeri kanun projesi, piyade, tayyareci, hudud muhafızı ZA» bit vekillerinin askerlik hizmeti müd- detini bir sene artırmaktadır. Piya- delerin şimdiki hizmet müddetleri &i senedir, Alman - Sovyet paktı tasdik edildi Moskova 31 (A.A.) — Sovyet yük- sek Meclisi, Alman - Sovyet ademi te. cavüz misakını saat 20,45 te ittifakla tasdik etmiştir. Berlin 31 (A.A.) — Alman hükü- meti, yüksek Sovyetle ayni zamanda Alman - Sovyet ademi tecavüz pak- tını tasdik etmiştir. Fransız Kabinesinin kararı Paris 31 (A.A.) — Nazırlar Meclisi, bu akşam Relsicümhurun riyasetin- de bir içtima akdetmiştir. Paris 31 (A.A.) — Nazırlar saat 18 de Elysee sarayında toplanmıştır. Başvekil Daladier ile Hariciye Nazırı B. Bonnet, beynelmilel vaziyet hak. kında izahat vermişlerdir. Meclis, Fransanın teahhüdlerini kuvvetle tut masına ittifakla karar vermiştir. Windsor dükünün İtalya kralına bir mesajı Cannes 31 (A.A.) — Duc de Wind- sor İtalya kralına şahsi bir mesaj göndererek sulh lehinde müdahale etmesini rica etmiştir. Duc, Büyük Harpte İtalyan askerlerile silâh ar- kadaşlığı ettiğini hatırlatmakta ve bu sıfatla kraldan âcil görünen felâ- kete mani olmak için nüfuzunu kul lanmasını rica etmektedir. Duc, bu müşkül anda kralı rahatsız ettiğin. den dolayı özür dilemekte fakat sa- dece bir «Dünya vatandaşı; sıfatile bu şahsi mesajı göndermekten ken- dini alamadığını ilâve etmektedir . Lehistanın noktai nazarı Vaşington 31 (A.A.) — Polonya sefiri hükümetinin bir tebliğini tev- di etmiştir. Bu tebliğde şöyle deni mektedir: İ — Polonyanın müdafaa tedbir- leri alması zaruridir. 2 — Danzig hâdiselerinden, Al manyanm taleplerinden ve Slovakya- da alınan tedbirlerden sonra Polon- yanın tehdit altında bulunduğu aşi- kârdır. ; 3 — Polonya sulh istemektedir ve Beck tarafından yapılan teklifler dairesinde müzakereye hazırdır. Hollanda kraliçesinin yıldö- nümü kutlanmıyacak Amsterdam 31 (A.A) — Büyük Harptenberi ilk defa olarak kraliçe Wilhelmine'in yıldönümü mili bir bayram olarak tesid edilmiyecektir. Mektepler kapanmayacak, merasim yapılmayacaktır. Oo Yıldönümlerinde daima kapalı olan ticaret ve kambi- yo borsaları açık bulunacaktır, Bugün matinelerden itibaren SAKARYA Sineması Yeni mevsime Dorothy LAMOUR'un Güzel, tamamen Renkli ve Göz kamaştırıcı mizansenli Ormanlar Perisi Fransızca sözlü filmi ile başlıyor. Mâveten: Hareketli Garigesterin karısı Fransızca sözlü güzel bir filim ve TRAKYA MANEVRALARI En güzel programları... En mu- tedil flatlarla dalma SAKARYA sinemasında göreceksiniz. Ma. tineler saat 2,30 da başlar. Su. | are her iki film için sant 830 dadır,