27 Mayıs 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Kurultay hazırlıkları Geçen kurultaydan bu kurultaya kadar 4 sene içinde başarılan işler Dördüncü büyük kurultayın tes- bit ederek vazife halinde tevdi ettiği işlerden parti programının daima de- vam eden hükümelrinin tatbikatın- dan olmak üzere beşinci kurultaya kadar geçen 4 sene içinde bâşarılmış olan işlerin bir kısmını dün yazmış- tık. Bugün de diğer kısımları neşre- diyoruz; İktisattaı I — Madenler bakımından zengin de- necek bir varlıkla bulunan memleketin bu işini yola koymak için evvelemirde fenni bir etüd yapmak ihtiyacını mühim gören hükümet, 935 yılında kurduğu «Ma- den tedkik ve arama enstitüsü, ile işe gi- Tişmiş ve bu mesaf hayli İlerlemiş bulun- maktadır. Kömür, bakır, demir. ktom, kurşun; simli kurşun ve altın madenleri üzerinde yapılan aramalarda, müshet neticeler. el» de edilerek kısmen işletilmeğe başlanmış, diğer kısmının da (İşletmeğe hazırlıkları ve etüdleri bitirilmek üzere çalışılmak- tadır. Bu bakımdan memleketin istikbali #mid verici yoldadır. Petrol işlerine gelince jeolojik ve ara- ma esnasında görülen İfadeler tam oi- mamakla beraber neticeden ümid ettirlei vaziyettedir, Bu aramalara tam Olarak müsbet ve menfi bir kanaat getirilinceye kadar devam edilecektir. 2 — Memleketin gittikçe inkişaf eden Iş hayatını tanzim için parti programın- daki bilkümlere uyularak iş kanunu çi- karılmiş ve bunun tatbikatını kovalamak için İktisad Vekâletinde kurulan iş daire- si faaliyete geçmiş bulunmaktadır. 3 — Partinin devletçilik prensipini, hu- gusi mesai ve faaliyeti esaş tutmak ve gene hususi teşebbüsleri teşvik ve yapıla- lanları tanzim ve mürakabe etmekle be- raber mümkün olduğu kadar az zaman içinde milleti refah ve memeleketi ma- muriyete eriştirmek için milletin umumi ve yüksek menfaatlerinin icap ettirdiği işlerde, bilhassa iklisudi sahalarda, dev- leti filen alâkadar etmek, ve devletin filen yapıcılık alâkasını temin eylemek- tedir. Bugüne kadar olan mesalmizde buna Uyularak büsusi sahada memleketin sa- nayileşme işi süratli bir inkişaf göster“ mekle beraber devletçe de aşağıdaki İş- İer yapılmış ve yapılmaktadır. Devlet plânları mucibinee kurulan fab- rikalar; 1 — Bâkırköy bez fübrikasının tevsli, 2 — Kayseri bez fabrikası, 3 — Narili basma fabrikası, 4 — Ereğli bez fabrika- Tı, 5 — Bursa merinos fabrikası, 6 - İz- mit kâğıd fabrikası, 7 — Gemlik sunğ ipek fabrikası, 8 — İsparta gül yağı fabrika- 9 — Kükürt fabrikası, 10 — Zongul- dak sömikok fabrikası, 11 — Cam ve size fabrikası. Plânlar mucibince kurulmakta olan fabrikalar: I — Malatya bez ve İplik fabrikası, 2 — Karabük demir ve çelik fabrikası, 3 — Karabük boru fabrikası, 4 — İzmit kâ- hd fabrikasının tevsli «ikinci kâğıd fab- rikası,, 5 Bellölor fabrikası, 6 — Ha- mizi kibrit fabrikası, 7 — Süperfosfat fabrikası, 8 — Klor fabrikası, 9 Sivas çimenlo fabrikası, 10 — İzmit kaolin fab- rikası, Aşağıdaki yazılı fabrikaların da kurul- ması mukarrerdir: 1 — Bakırköy bez fabrikasının ikinci tevsi, 2 — Kendir ihzar fabrikasi, 3 — Ateş tuğlası fabrizkan, 4 — Motör fabri- kası, Memleketin her köşesinin iktisadi icap- Jar nazarâ alınarak mümkün olduğu ka- dar bu sanayileşme hareketinden müs- tefid olması dalma gözönünde tutulmak- tadır. - Memleketimiz! ucuz ve bol enerji- ye kavuşturmak yollarını gramak mak- sadile 1995 senesinde Kurulan «elektrik işleri etüd dairesi» de kendisine verilmiş olan direktifler dairesinde mesaisine Ge- vam etmekte ve memleketin zengin ener- Ji kaynakları; ebemmiyetlerine, yerleri- ne ve bu yerlerde enerjiye olan ihtiyaca göre etüd edilmektedir. Bunlardan bezılarına aid projeler de hazırlanmış bulunmaktadır. Sıhhat ve içtimai yardım işleri; 1 — Bugün on vilâyet merkezinde birer doğum evi kurulmuş ve bir diğeri gene bir vilâyet merkezinde de bu sene tamam- Mınacaktır. Keza Ankarada 175 yataklı bir doğum ve nisaiye kliniği ve İzmir'de 100 yataklı bir çocuk hastanesi Inşa edil- mektedir. Bunlardan başka mahalli te- yebbüslerle vücude gelmiş bulunan on doğum evk de mürakabe ve direktif al- tında tutulmaktadır. Diğer taraftan devlet sıhhat müessese- leri, müracaat vukuunda doğum husu- sunda paramız ve belediye yardımlar yap- maktadır. Şehir ve kasabalardaki ebe ihtiyacının ikmaline çabşılmakla beraber köylerdeki gebelik ve doğum işlerinin fen- ni bakımını temin için köy ebeleri yetiş- tirmeğe başlanmış ve ilk olarak Balıke- sir ve Konyada birer köy ebe mektebi açıl- mıştır. Bunlar çoğaltılacaktır. Süt ve mektep çocukları için de Iki yer- de bakım ve yedi yerde de muayene Ve müşavere evi açılmıştır. 3 89 şehir ve kasabanin fenni su İş- leri ikmal edilmiş ve edilmek üzeredir. $9 şehir ve kasabanın projeleri bitir. miştir. ihtiyaçları her gün bir kat dahâ ikmal edilmekle beraber icap eden tevsiler ya- pılmakta, bundan başka dokuz vilâyette bu yoldaki teşkilât her sene genişletile- rek memleketin umumi sıhhatinin sağ- Jaştırılmasına çalışılmaktadır. Bu husus- ta kongre dilekleri imkin nisbetinde ehemmiyetle dikkatte tutulmaktadır. 8 — Göçmen işleri gelecek göçmenleri, derhal yerli ve müstahsil hale koymak gaye ve esası gözününde tutularak hü- kümeiçe tesbit edilmiş bir program için- de muntazam yürülülmektedir. Gümrük ve İnhisarlarda: 1 — Gümrük ve inhisar işlerinde prensipi- miz mili ekonomiye hizmettir. Bu ba- kımdan tarifeler tanziminde bu esaslara riayet edildiği gibi gümrüklerde .yolculan ru bilhassa turistlere kolaylık olmak üze- re. «broşür» neşredilmiştir. Kaçakçılıkla mücadele için Lizımigöleri tertibat alınmış, gümrük muhafaza teşkili lâtı kuvyetlendirimiş-. ye - bududlardaki kaçakçılığa karşı lâzımgelen tertibat Mi- haz edilmiştir. 2 — Tütün zeriyatında tohumdan baş- Uyarak ekim, tütünün deklenmesi ve yaprak tütünün işletmesi hakkında ted- kiklerde bulunulmuş ve muraffakıyeili | neticeler alınmıştır. Son dört sene zarfın- da tütün enstitüsü vastasile tütünleri- mizin cinslerinin daha ziyade İyileştirii- mesine teşebbüs edilmiştir. 3 — Müskiraf imali için lâzım olan ip- | tdal maddelerden bir kısmının kalitesi- nin yükseltilmesi, bir kısmının da fazla istihasline imkân verilmesi için oçalışıl- maktadır. 4 — “Tuz finti altı kuruştan üç kuruşa | indirilmiş, ziral sanaylin ve deniz mah- sullerinin muhtaç oldukları tuzun temi- ninde kolaylıklar gösterilmiştir. 'Tuz tevziatı da rasyonalize edilmiştir. Ziraat 1 — Buğday kanunu tatbikatı her sene daha ziyade genişletilerek memleketin buğday istihsal mıntakalarına (teşmil edilmektedir. Yirmi alım merkezi, dört sene içinde arttırılarak altmış bire çıka- nlmiştır. Keza beher dörder bin tonluk dört mühim merkezdeki siloya ilâveten bin ile on bin tenluk araanda Taare ve standart tiplere ayrılarak teksiri esası gözönünde tutularak fidanlıklar oyapıl- muş ve buna göre yetiştirilen fidanlar pa- ralı ve parasız olarak bo) bol dağıtılmağa başlanmıştır. Keza mınlakaların hususi- yetine göre bağ yetiştirme işi esaslı bir mevzu ele alınmış ve buna göre muhtelif devlet fidanlıklarında yetişti- rilen fidanlar meceanen dağıtılmaktadır ve denebilir ki bu hususta son senelerde büyük inkişaflar elde edilmiştir. 3 — Rize munlakasında çaycılık işi in- kişaf halindedir. Tesis edilen tohum 1s- Jah enstitüsü ve istasyonlarında memle- kette ekilen hububat tohumlarının wla- hma çalışımakta vo elde edilen tohum- lar bazi mıntakalarda mecesnen, ban yerlerde de maliyetten dün fiatle dağı- tılmaktadır. Halkın elindeki tohumların meccânen temizlenmesi için de selektör- ler slinarak muhtelif yerlere dağıtılmış ve faaliyete geçirilmiştir. 4 — Orman çifliği pulluk fabrikası tev- #l edilerek geçen yil yaptırılmış olan on bin pulluk göçmenlere ve kombinalara ve talip olan zürraa satılmış ve dağıtılmıştır. $ — Zirai sanayi Üzerinde esaslı etüd- ler ve çalışmalarla meşgul olunmakta- dır, Muzr hayvanlar ve hastalıklarla mücadele işi fenni bir surette tatbik edil- mektedir. 6 — Memleketin hayvan neslinin wlah ve hastalıklardan korunması için gittik- çe artan ve teşkilâtı genişliyen bir mesai tatbik edilmektedir. Bu hususta mevcud depolar ve istasyonlar oçoğaltılmaktadır. Bundan başka mensucat Yabrikalarımıza maddeli iptidaiye verecek hayvan cinsle- rinin ıslahı ve çoğaltılmasına da çalışı! maktadır. 7 — Ormanlarımızın fenni işletme, imar, artırma ve koruma işleri ehemmiyetle gözönünde tutularık bu işlerin inkişaf ettirilmesine ald tedbirler alınmış, Üzer- lerinde çalışılmakta bulunulmuştur. Ticaret işleri: 1 — Pari programının &alep ettiği «memlekette kredi faizinin ucuzlatılması işi. çıkarılan bir kanunla ve kurulan kredi müesseseleri ile kismen temin edil- miş, tefecilikle kanunu mahsusuna tevfi- kan mücadele edilmektedir. 2 — Bankalarımızın tekniğini ve halkı- muzın bankalarımıza emniye$ ve itlmadı- nı takviye etmek üzere çıkarılmış olan kanundan bu yolda müsbet neticeler ve inkişaflar elde edilmektedir. 3 — Sigorta işlerimiz millileşmekte ve Türk gençleri bu sahada da ihtisas pey- da ederek bu boşluğu doldurmaktadır. Ayni zamanda alınan ve alınmakta olan tedbirler sayesinde sigortacılık işleri ve sigorta gefhumu Mae inkişaf etmektedir :“* 4 — ihraç maddelerimizin standardi- zasyonu, ihraç edilen malların kontrolü, ihracatçıların ruhsatname işinin tanzimi ve faaliyetlerinin mürakabe altına alın- masi parti programının bu husustaki di- leklerini tahakkuk ettirmeğe imkân ve- 3 — Muzir hastalıklardan korunmak | ici bir yol atrmaştır. için faydalı afişler yaptınlıp köylere ka- dar dağıtılmakla ve bu husumta gene fay- dalı filimler gösterilmektedir. * — Mevcud ; hastanelerimizin . fenni 5 — Salış kooperatifleri ve kredi koö- peratifleri omütekabilen yekdiğerletinin faaliyetini tamamlayıcı dir mahiyet ve kıymet taşımaktadır. Kredi kooperatille- AKŞAM 21 Mayıs 1939 26/5/939 Esham ve Tahvilât 1938 * 5 falali ikramiyeli 19.08 PARA ve ÇEKLER (Kapanış flatleri) Londra 1 Sterlin 5.93 NewYork 100 Dolar 12666 Paris 100 Frank 23550 Mü&no 100 Liret 866 Cenevre 100 İsviçre Pr. o 285275 Amsterdam (o 100 Florin 63.0525 Berlin 100 Rayhışmark < 507925 Brüksel 100 Belga 215625 Atina 100 Drahmi 10625 Bofya 100 Leva 158 Madrid 100 Pezeta 14035 Varşova 100 Zioli 245 Budapeşte 100 Pengo 240425 Bükreş 100 Ley 0.9050 Belgrad 100 Dinar 2.8025 Yokohama 109 Yen 14.02 Btokholm 100 İsveç Kr. oo 3055 Moskova 100 Ruble 259025 Deniz gezintisi C. H. P. Küçükpazar nahiyesi tarafından 28 mayıs 883 pazar günü saat 8 de Köp- rüden Ti numarah vapurla deniz gezin- | tist yapılacaktır. | Eminönü Halkevinden il Cümhuriyet Halk Partisi 5 inci Büyük Kurutayı :29 Mayıs 939 pazartesi günü İ saat (10) da Ankarada Türkiye. Büyük Milet Meclisi binasında toplanacaktır. Kongrenin âçılışını ve o günkü müzake- releri radyo ile takip elmek istiyen yurd- salonumuzun açık bulundurula- daşlara | cağını bildiririz. Eminönü Halkevinden: Partimizin 5 inci Büyük Kurultayın Ankarada Türkiye Büyük Millet Meclisi binasında toplanışı şerefine 20 Mayis 919 pazartesi akşamı Evimizin Cağaloğlundaki salonunda (aşağıdaki program veçhile bir müsamere tertip edilmiştir. Bu toplan- tıya gelmek arzu .cden' yurddaşların yer darlığı sebeble bazıriınan davetiyeleri Ev bürosundan almalar rica olunur. Program: 1 — İstiklâl marşı, 3 — Kon- ferans: Evimiz dil, tairh ve edebiyat şu- besi Başkanı Halit Bayrı tarafından, 3 — Gösterit (Dekbazlık) : besi tarafından. Evimiz. Gösterit şu- İnanılmayacak şey, fakat hakikst. LÂLE Bu haftâ iki Super Produksiyon Filim birden gösteriyot. 939 - ALTIN ARAYAN KIZLAR Dick Povel) - Jeanne Blondel SON DÖGÜŞ BETTİE DAVİES . EDVARD - G. ROBİNSON Fransızca sözlü Bugün LÂLE Sinemasında Bugün 1 ve 230 da tenzilâtlı halk matineleri | rinin *tekâsif ettiği mintakalarda satış kooperatifleri kurulduğu gibi ber satış kooperatifi de bölgesindeki kredi mücsse- sesi ile takviye olunmaktadır. Bu yoldaki faaliyet gittikçe arttırılmaktadır. 6 — Memleketin ekonomik faaliyetine aid resmi «konjonktür. tedkiklerini “ ya- pacak bir merkez olatak kurulan eko- Jonktür» servisi faaliyetine devam et- mektedir. 7 - Bir çok bakımdan bir turist mem- leketi olmak istidadında bulunan yurdu- muzda * bu işi plinlamak ve bu yoldaki faaliyetimizi arttırmak için bir turizm şu- besi teşkil etdilmiş ve etitdlere, bunun fiçn alınacak tedbirlerin tesbitine başlan- muştur. 8 — Ziraat bankası, son Ziraat banka- si kanunu ile sahipleştirilmiş ve prog- ramın Ziraat bankasına kredi hususun- da tevdi ettiği vazifeler, çıkarılan oka- nünlar dairesinde tatbikat yolunu almış bulumaktadır. Muhabere ve Münakale işleri: 1 — Kam, deniz, hava nakliyatına nani eden İşletme faaliyetlerinin tan- #öml, memleketin iktisadi ve içtimai ihti- yaçlarına uygun mahiyet ve ahengi ai- masi için bu işlerin bir elden yürütülme- si zaruri olduğu görülen ve bu hizmetler Binaenaleyh yurdun en mühim işleri sirasinda olan bu hizmetler, bu yeni teşkilât alanda en Jeketimizin en uzak noktalarına teşmiline ve merkez adetleri her sene muntazaman çoğaltılmaktadır. Keza tren ve vapurlarımızda da müraselât kabulü usulü tesis edilmiştir. Telefon ş$ebekemizin otevsline munta- şam bir programla devam edilmektedir. Bu dört sene zarfında bir çok vilâyet merkezleri birbirine bağlanmış bulun. maktadır. Telsiz telgraf tesisafımız da asrın icaplarına uyun bir tarıda takviye ve ıslah edilmektedir. 3 — Kültürel ve sosyal hayatın müessir bir neşir vasısası olan radyo Anka» ra'da en son teknik terakkıyâtını cami büyük ve kuvvetli bir radyo istasyonu ku- rulmak Süretile tahakkuk ettirilmiştir. Halkımızın. ucuz. radyo demin etmesi için icap eden tedkikler yapılmış ve bu 'iş ne- ticelenmek üzeredir. i toprağı, çamuru ile getirenleri biraz | diği bellidir; artık onun tabiatte ye- ; kikate imandırmak için onu, bütün et. — —— —— SOH (Baş tarafı 3 üncü i sahilede) | | Gene bunun içindir ki Mişkin'in Sözlerini veya insaniyetçi büyük bir muharririn yazılarını okurken: «Ne kadar güzel! ne kadar doğru!» desek bile onlar ancak fikrimizi kavrıyor, gönlümüzü değil, Halbuki Ham'ın ve Ham gibilerin sözleri gözlerimizi ya- şartıyor, onlara ruh ve vücud bütün benliğimizle iştirak ettiğimizi duyu. yoruz. İlimde, irfanda tabiatin fevkin- de bir hâl vardır; fakat tabiatin fev- kinde olmak, insanın da fevkinde ol. mak demektir. Bunun için insanların çoğu, münevver adamı kendilerinden ayrı, uzak bir mahlük sayıp onun sa- mimiyetine inanamıyorlar. Servet, mevki insanları bu kadar biribirlerin- den ayıramıyor: bir milyarderin, bir hüküşmdarın başına gelen felâketleri, çektiği endişeleri anlatarak insanla- n müteessir eder, ağlatabilirsiniz. Fa- kat bir büyük mümevverin istirapla- rma halkı acımdırmak gayet zordur. O kadar ki, bir zenginin, bir prensin aşk macerülarını ağlıyarak okuyanlar, meselâ Roentgen şuağı ile uğraşarak ellerini, gözlerini kaybetmiş âlimin hayatını okurken bir hürmet, bir ne- vi minnettarlık duysalar bile içlerin- de acı bir burkulma, gözlerinde yaş hissetmezler. Yunan efsanelerinde ilâhların, ilâhelerin başından geçen felâketlerde de gene bir sükün, bir üs- tünlük, insan oğlunu. pek yakından alâkadar etmiyen bir hâl bulunduğu gibi. Şahıslarını Oo münevverlerden, Âlimlerden intihap eden romancıların, büyük kütleyi müteessir edecek eser- ler vermemeleri de belki bunun için- dir, 1. HAKİKAT — Robert Frost, bir Ame- rikan şairi: «İki türlü realist vardır; biri, patatesi çamuru ile beraber önü- nüze getirir; öteki tozunu toprağını temizleyip yalnız patatesi getirir» der miş. Söz hoşuma gitti. Fakat tama- mile haklı değil; çünkü patatesi tozu Patatesin çamurunü tamamile te. mizlediniz mi, ona insan elinin değ- tiştiği gibi olduğuna pek inandıra- mazsınz. Çamuru temizlerken patate- si de biraz düzeltmediğiniz ne malüm? Patatese tabiilik hâlini veren biraz da © üzerindeki toprak değil midir? Onu temizleyince, o tabiiliğe inandıran ha- vayı da kaldırmış olmaz mısınız? Bi. ze hakikati hissettirmek, bilhassa ha. i rafı ile değilse bile, etrafından hiç ol. mazsa bir kısmını muhafaza ederek göstermek lâzım değil midir? Robert Forst'un teşbihini alarak na- turalist muharriri şöyle tarif edebili- ME EE “Tenzilâtı fiatlarla yaz Balkon ve Birinci mevsimin en ik Bususi 30 - Programda BET “riz: «Yerden ! : «Yerden söktüğü patatesi, üze- rine biraz daha toprak, çamur kata. rak önünüze getiren muharrir,» Zaten naturalisma dedikleri cereyan bunun için, tabinti olduğu gibi değil, daha çirkinleştirerek gösterdiği için haki- katten uzak değil midir? Naturalisme nın en meşhür mümessili, Emile Zola: «Sanat, tabiatin bir mizaç adesesin. den görülmesidir. dermiş. Bilhassa kendi sanati için: «Tabiatin, şifa bul. maz bir bedbinlik arkasından görül mesiv diyebiliriz. Hakiki sanat, zannederim ki topra- ği ile, fakat ancak kendi üzerindeki toz toprakla, ona hiç birşey katmadan ve hiç bir şeyini eksiltmeden önümü- ze getirebilmektir. Sanat bunun için zordur, Temizlemenin veya ilâve et- menin kolay olduğü gibi. Kurullah ATAÇ Divanyolunu rengi Divanyolu üzerindeki binaların bej renge boyanması muvafık görülmek- tedir. Maamafih henüz kati bir ka- rar verilmemiştir. Bu geceki Nöbetçi eczaneler Beyoğlu ciheti: Posta sokağında Garih, İstiklâl caddesinde Limonei- yan, Pangaltıda Halâskârgazi cadde- sinde Nargileviyan, Okçumusu cad- desinde Doğruyol, Necatibey cadde- sinde Bparidis, Sarıyer: Nuri, İstanbul tarafı: Fatih: Şehzadeba- şında (Asaf, rük: OFuad, Eminönü: Hahçekapıda Mehmed Kâ- ım, Bakırköy: Merkez, Aksaray: Ye- nikapıda Sarım, Fener: Hayim Berk, Teofilas, Alemdar: Ankara caddesin- de Arif Neşet, Şehremini: Ahmed Hamdi. Kadıköy: Muvakkithane caddesin- de Halid, Üsküdar: *Çarşıboyunda İtimad, Heybeliada: Atanaş, Büyüka- da: Halk. Ortaköy, Arnavutköy, Bebek, Bey- Şehiadebaşı (TURAN) Tiyatrosunda Bu gece Okuyucu (BURHAN) ve arkadaşları. Ayrıca: (DÜN BUGÜN YARIN) Yeni eser 3 perde, Okuyucu Aysel sineması mevsimine başladı. 25 - ikinei 20 kuruştur. büyük muvaffakıyeti AN İlâveten: Büyük bir Gangster filmi (Frasızca Sözlü) TAKSİ HAYDUTLARI Daima iki büyük film birden Buji SARAY SiNEMASI Lüks Balkon 30, Parter 25, İkinci balkon 20 ve localar 200 kuruştur. I-KONTES VALEWSKA GRETA GARBO ve CHARLES BOYER tarafından Fransızca sözlü büyük ve muhteşem filim 2- OTOMOBILLi AŞIKLAR Senenin en şen ve en fazla muzikili opereti Bugün İPEK Sinemasında Ucuz BORNEO VAHŞI ORMA 1- uz yaz fiatlarile LARINDA Harikulâde heyecanlı ve görülmemiş bir film - ŞİKAGO YANI YOR, 'TAYRON POWER — ALICE FAY ind GENÇLK BAYRAM Türkçe sözlü, ka 20 - 25 -30 kuruş Bugün ASRİ sinemada İNGİLTERE TACININ İNCİLERİ Ğacha Gullry - Raimu tarafmdan oynanırmş şahane bir film, Ateş saçan süvarı BUCK JONES tarafından oynanmış Macera fllmi|