23 Ekim 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

Mİ e > sahife 2 AKŞAM 23 Teşrinievvel 1938 Dün Geceki ve Bu Sahbahki Efaberler Kantonun sukutu İngiliz | menafiine bir darbedir Japonlar, Amerikalılara verilen imtiyazata dokunmazlarsa hiç bir teşebbüste bulunulmıyacak Vaşington 22 (A.A.) — Küntonun Japonlar tarafından zaptı bu mınta- kadaki Amerikan menfaatleri için tehlikeli addedilmekle baraber bu tehlikenin İngiliz menfaatlerini teh- did eden tehlikeden daha az olduğu kaydedilmektedir. Şimdiden Amerikan diplomatik | mahfilerinde Hong - Kongun ikinci bir Şanghay olacağı söylenmekte ve | bu şehrin daha ziyade dahile bağlı olan ticaretinin söneceği tahmin edil- mektedir. Japnolar Şanghayda gös- terdikleri faaeliyetin çerçevesini aş- madıklârı ve açıkkapı siyaseti netice- sinde Amerikahlara verilen imtiyaz- Jara riayet ettikleri takdirde Ameri- kanın diplomatik bir müdahalede bulunacağı zannedilmemektedir. Fransız gazeteleri ne diyorlar? Paris 22 (A.A) — Matbuat, Ja ponlann Kantona girişleri hakkında tefsirlerde bulunmaktadır. Le Journal diyor Ki: şMüdafea teşkilâlından daha çe- bük davranmak üzere seri bir hare- kette bulunmakla iş bitmiş olmaz. Arkasında son derecede zengin eya- detler ve sanayi merkezleri bulunan ve milyonlarca nüfusu olan Kanton gibi bir karmca yuvasını ellerinde tutmak isteyenlerin uzun ve sabırlı bir gayrette bulunmaları lâzımgelir, Kanton şüphesiz bu zahmete değer. Japonların Kantonu zaptetmelerin- den maksac, bir abluka tesis etmek, yani ticaret hayatını öldürmektir. Pek faal olan bu şehrin ticaret haya- İı yalnız Çinlilerin elinde değildir. Beynelmileldir. Kanton körfezinde İngiliz emperyalizminin Uzak Şark- taki emniyet anahtarı olan Hong - Kong bulunmaktadır.» Jur - Eko de Paris, şöyle yazıyor: «İngiltere, müzakere yolfle henüz bir çok şeyler elde edebilir. Amerika pasif tarzı hareketini muhafaza et- se bile İngilizler bir noktai nazar ser- dederek bunu kabul ettirecek mevki- dedirler. Fakat bunu yapabilmek için Avrupada ellerinin serbes olması şart- tr; Figaro yazıyor: «Japonlar şimdi Cinin bütün işe yarayan kapılannı, faaliyetlerinin en büyük kısmını, servetini ve terak- kiye mütemayi! halkını kontrol ede- cek vaziyettedirler. Japonların bil- hassa askeri tedbirlerde gösterdikleri beceriksilik yüzünden kâzandıkları zaferden uzun bir zaman geçmeden istifade edemiyecekleri muhakkaktır. Almanyanın Uzak Şarkın yeniden taksimi İçin yakında meydana çıka- cağına şüphe yoktur. Müzakere saa- ti çalmıştır.» Rutenyadaki isyan hareketi Romanya hudud topraklarına da sirayet etti Budapeşte 22 (A.A) —- Macar ajan- sı bildiriyor: Rutenyadaki isyan ha- rTeketi Romanya hududundaki top- raklara da sirayet elmişlir. Asilerin bilhassa Bely - Tiyszabörkut demir- yolu üzerinde sabotaj hareketleri yap- tıkları bildiriliyor. Revhely ile Soslak arasindaki demiryolu muhtelif yer- lerinden tahrib edilmiştir. Ung nehri üzerindeki köprü havaya atılmıştır. Çekler Macar mevkuflara işkence yapıyorlarmış Budapeşte 22 (A.A.) — Macar ajan- sı bildiriyor: Huduttan gelen en son haberlere göre, Munkacs hapishanesindeki mev- kuflar Çekler taralından emsali gö- rTülmedik işkencelere tabi tutuluyor. Jar. Bunların iniltileri tâ uzaklardan bile işidilmektedir.. Çekler mevkuf- lardan işlerine gelen itirafları ko- parmak için ber türlü işkence vası- talarına baş vuruyorlar, Bilhassa, harici izler bırakmıyan ve fakat ta- hammül edilmez iztırablar tevlit eden şırıngalar yapılmaktadır. Çek telsiz istasyonları Rutenyada isyanın bas- tırıldığını onuncu defadır ki ilân et- mektedir. Halbuki Polonya kaynak- | larından alınan haberler dahi Ma- caristana bu haberleri teyit etmekte ve Rutenyada isyanın gitgide büyü- mekte olduğunu göstermektedir , Kral Karolun Londraya seyahati Londra 22 (A.A.) — Eral Karolun 15 ten 18 son teşrine kadar Londra- yı ziyaret etmesi hakkında İngiliz hükümdarları tarafından vukubulan daveti kabul ettiği resmen bildiril. mektedir. Veliahd, seyahati esnasın- da Karola refakat edecektir. İspanyada harb Valans 22 (AA) — Saat 1130 da Majork'dan gelen beş tayyare Mala- varrosa mahallesine 50 bomba atmış- tır. Mermilerin büyük bir kısmı deni- ze düşmüştür. Birkaç tanesi erlere isabet etmiş- tir.3 ev harab olmuş, fakat kimse varalanmamıstır. Mısır ordusu arttırılacak Kadrosu 100 bine çıkarılacak 1000 tayyaresi de bulunacak Kahire 22 (A — Reuter ajansi- nın muhabiri bildiriyor; Gelecek seneler zarfında ordu kuv- vetleri mühim miktarda arttırılacak- tır. Ordu mevcudü 100,000 kişiye çi- karılacak ve 1,000 modern tayyare ile techiz edilecektir. Öğrenildiğine göre Mısır hükümeti yakında Habeşistanın İtalya tarafın. dân zaptını tanıyacak ve Adis - Abâ- bâya bir konsolos gönderecektir. Söy- lendiğine göre İtalya da kıbti klisesi hakkındaki ihtilâfı Misirın arzusuna muvafık bir şekilde halledecektir. Eski Çek reisicümhuru Benes Londrada Londra 22 (A.A) — Eski Çekoslo- vak Reisicümhuru Beneş bugün öğle üzeri Lonaraya gelmiştir. Yakında, konferâns vermek üzere Chicago üniversitesi tarafından ya- pılan davet üzerine, Amerikaya gide- cektir. Lonârayı ziyareti katiyen hü- susi mahiyettedir. Çekoslovak omahafilinden beyan olunduğuna göre, Benes, Londraâdaki ikameti sırasında resmi hiç bir te- | masta bulunmuyacaktır. Hattâ, suk tefehhümlere meydan vermemek için İngiliz siyaset adamlarile görüşmi- yecektir. Şimali te Almanyaya serbes liman Berlin 22 (A.A.) Umumiyetle iyi haber alan Alman mahafilinden öğrenildiğine göre İtalyan müstemle- kelerinden Almanyâya Triyeste ve Cenova yolu ile mal getirilmesinin inkişafı meselesi Almanya ve İtalya arasında teğkik olunacaktır. Şimali İtalyan limanlarından birinde Al manya için serbes mıntaka Ihdası der- piş olunmaktadır, Hava soğudu Dün Kısa fasılalarla bütün gün yağmur yağmıştır. Dün gece şiddetli bir karayci fırtınası çıkmıştır. Firti- na sabaha karşı hafiflemiştir, Hava soğumuş, ortahk tamam kış manzarası almıştır. “Termometre bu sabah 7 derece idi. o isi Atatürkle Afgan ve Ro- manya kralları arasında İki dost memleket Kralının doğum yıldönümleri münase- betile telgraflar teati edildi Ankara 22 (A.A.) — Afganistan kralmın 15 hirinciteşrin doğum günü münasebetile 14/10/1938 de Relisi- cümhurumuz Atatürk tarafından çe- kilen tebrik telgrafiyle bu telgrafa 18/10/1938 de alınan cevabi telgraf suretleri aşağıdadır: Majeste Mohammed Zahir Han Afganistan Kralı KÂBİL Majestelerinin doğumlarının yıldö- | nümü münasebetile en derin tebrik- lerimle birlikte şahsi saadetleri ve kardeş Afgan milletinin refahı hak- kındaki temennilerimin kabülünü ri- ca ederim, K. ATATÜRK Ekselâns Kemal Atatürk Türkiye Cümhur Başkanı ANKARA Doğum yıldönümüm dolayısile olan nazikâne tebriklerinden dolayı ekse- lânsınıza teşekkür ederek şahsi sandet- leri ve kardeş ve dost milletin refahı hakkındaki en sâmimi temennileri- mi arzeylerim, Afganistan Kralı MOHAMMED ZAHİR Ankara 22 (A.A) — Romanya kra- lının 16 birinciteşrin doğum günü münasebetile 15/10/1938 tarihinde Reisicümhurumuz Atatürk tarafın- dan çekilen tebrik telgrafiyle 16/10/ 1938 de alınan cevabi telgraf suretleri aşağıdadır: Majeste Karol Ir Romanya Kralı . BÜKREŞ Majestelerinin doğum--yıldönümü münasebetile, en samimi tebriklerim- Te birlikte şahsi sahdetleri ve mütte- tik ve dost Romünyanm refahı için olan hararetli temennilerimin kabu- lünü rica'ederim. E. ATATÜRK Kemal Atatürk ANKARA Gerek şahsım ve gerek memleketim için olan temennilerinden dolayı ek- selânslarma çok samimi bir surette teşekkür ederim. KAROL 1 Son daklka minel 4 4 ei Kudüste şiddetli çarpışmalar | 68 kişi öldü,li: çok yaralı var Londra 23 — Kudüsten bildirildi ğine göre İngiliz askerleri eski Ku- düste ve Yafada harekâta devam et- mişlerdir. Bütün gece ve sabah çar- pışmalar olmuştur. 36 kişi ölmüştür. İçlerinde bir İngiliz askeri vardır. Yaralıların mikdarı çoktur. 'Nablis civarında Arab çetesi bir iaşe koli ile çarpışmıştır. İhtilâlciler 32 cesed bırakmışlardır. Uzak Şarkta muharebeler Londra 23 — Tokyodan bildirildi- ğine göre Japonlar Hankeunun 40 kilometre şarkındâ Oçent'i işgal et- tiler. 27 Japon tayyaresi Liyoyamino garını bombardıman etmiştir. Bir Fransız vapurunun dur- durulduğu doğru değil Paris 23 — Meknez adındaki Fran- sız vapurunun Portekiz suları açık- larında bir Alman denizaltı gemisi tarfından durdurulduğu ve arandığı haberi doğru değildir. Vapur, Alman denizaltı gemisi le mutad surette selâmlaşmışlar. Almanya ile Polonya anlaşamadı Berlin 23 — İyi malümat alan ma- hatile göre Karpatlarallı Rusyası hakkında Almanya ile Polonya anla- şamamiştır Bükreş 24 — Bütün Rumen güze- teleri Macaristanın vaziyetini protes- to ediyor. Rüfeneir, Rumen güzete- lerine telgraflây çekerek kendilerinin | Blacaristana iadesine “meydan veril. | memesini istemişlerdir. Bir milyon Çinli dağınık halde Hankeuya çekiliyor Hankeünün sukutund: sukutundan sonra Japonyanin ileri süreceği söylenen sulh şartları Tokyo 22 (A.A) — diriyor: Merkezi Çin cephesinden alman son haberlere -göre, Çin müdalaa hattı, Hankeunun takriben 100 ki- lometre şimalinde ve Yangtse uzun- luğunda yapılmıştır. Bir milyon Çinli dağınık bir halde Hankeu istikametinde ricat etmek- tedir, Japonyanın şartları Tokyo 22(A.A.) — Tokyodaki mü- şahitlerin zannettiğine göre, Çin - Japon ihtilâfının başlangıcmdanberi Çin seferinin vüsatini tahdid etmek isteyen elemanlar, ilk defa olarak müessir olmak fırsatını elde ödecek- lerdir. Hankeunun zaptı bu takdir. de yeniden mütareke ümidlerini do- ğZurabilecektir. Müzakereler esnasın- da Japonyanın şu taleblerde bulun- ması muhetemeldir; — Şimali; vasati ve cenubi Çinin politika sahasından mareşal Çan - Kay - Şekin kati surette uzaklaşlırıl- ması, 2 — Moskova ile alâkayı keserek — Domei ajansı bik Tokyo ile teşriki mesaide bulunacak oları yeni bir Çin hükümetinin ve ye- ni bir Kuomingtangın temellerinin Kurulması, 3 — Yeni hükümetle harb tazmi- natı istemeyen ve İstikbalde Japon kıtalarının geri almacağını vadeden mütedil muahedeler imzası. Söylendiğins göre askeri harekât, zaptedilen mıntakaların temizlenme- sine belki de Çinin uzak mıntakala- rında Çan - Kay - Şek tarâfından yapılacak mukavemete karşı tödib cektir. Çinliler fena vaziyette Hankov 22 (A.A.) — Çin ajansının bildirdiğine göre bu sabah 27 Japon bombardıman tayyaresi Llukiamlo İs- tasyonunu bombardımân etmiştir. 30 kişi ölmüş ve 50 kişi de ağır suretle yaralanmıştır. Japon tayyareleri, birçok mülteci- lerin bulunduğu Sukiafeng Uçang is tasyonlarını da bombardıman etmiş- tir. Ölümden kurtulabilenler de hep | ağır yaralıdır. Almanya, müstemlekelerini henüz Fransadan İstemedi Fakat Fransız siyasi mahafilinde bunların iade edilip edilmemesinde fikir ihtilâfı var Paris 22 (A.A.) — Reuter ajansının muhabiri bildiriyor: Salâhiyettar bir menbadan bildiril- diğine göre Almanya eski müstemle- kelerini istediğine dair Fransaya res- men hiç bir müracaatta bulunmamış- tır. Müstemleke meselesi, şimdiye ka- dar mevzuubahsolmamıştır. Bunun- la beraber Fransız devlet adamları arasında bu hususta ihtilâf olduğu malümdur. Nazır ve mebusların küçük bir kis- mı Almanyanın yapması muhtemel olan müstemleke taleblerini terviç et- mek taraftarı ise de ekseriyet bu fi- kirde değildir. Kamerun'un Almanya- ya terki Fransanın şerefi noktasından bir hata, sevkülceyş noktasından da daha büyük bir hata telâkki edilmek. tedir. İyi haber alan mahfiller, Pransa- nin herhangi bir mandayı terkelme- den evvel Milletler Cemiyetinin reyi. ni alması lâzımgeleceğini beyan et- mektedirler, Fransız sosyalist partisinde hâkim olan kanaate göre müstemleke mese. lesini münferiden münakaşa etmek doğru değildir. Bu meselenin Avrupa ve müslemleke meselelerinin umumi surette ve tamamile halli için tanzim edilecek plânı bir kısmını teşkil et. mesi lâzımdır. ingiliz teslihatı Harbiye Nazırının Kardifte “ bir nutku nutku Londra 22 (48) EE 1.4) — Dün âkşam Kardif'te bir nutuk söyliyen Hohare Belişa. silâhlanma programının tes- bit edilen zaman zarfında süratle ve fazla randımanla tatbiki için harb esnasındaki usule müracaat edilme. si lâzım geldiğini kaydetmiştir. Bu uşul, memleketin silâh ve cephane ihtiyaçlarını diğer -Mhtiyaç- larından üstün tutmaktan ibarettir. Hatib, bir cephane nezaretinin mü- essir olabilmesi için siparişleri tev- zi, iptidal maddelerin tevzlini müra- kabe ve mütehassıs işçileri icab eden yerlere dağıtmak hususunda geniş salâhiyet sahibi olması lâzım geldi- ğini tebarüz ettirmiştir. Karada hava müdafaa tertibatının İngiltere için bir majino hattı ma- hiyetinde olduğunu ve müdafaa iş- lerinin ihtiyat ordusu tarafından yapılacağırı söyledikten sonra nazır, buhran esnasında bu sivil ordu ef- radının 24 saat içinde, hattâ bir çok- larmın 12 saat içinde vazifeleri ba- şında bulunabilecekleri isbat edilmiş olduğunu ilâve eylemiştir. B. Bekin kalemi mahsus müdürü Budapeşte 22 (A.A.) — Bek'in ka- lemi mahsus müdürü Kont Lubienski, bu sabah Budâpeşleden oVarşovaya , İktisadi elbirliği Beynelmilel Ticaret odası meclisinin verdiği kararlar Paris 22. (A:-A) — Cuma günü Pa- ris'te toplanan beynelmilel ticaret odası meclisi bütün hükümetleri «ik- tisadi sahada bir an evvel dostane İ bir teşriki mesai siyaseti ilân ve ta- kib etmeğe davet etmiştir, 23 milleti temsil eden 87 murah- | has, muhtelif meselelerin birbirile alâkadar olduğunu O hatırlattıktan sonra ittifakla kabul ettikleri karar suretinde altının nihayet beynelmi- ile bir kıymet ölçüsü olarak kabul edileceğinden emin bulunduklarını teyid etmişlerdir. Karar suretinde bundan başka, üç taraflı para itilâfını imza eden dev- letlerin teşriki mesalyi takviye ede- cek tedbirleri tedkik etmeleri teklif ve ucuz paranın iktisadi faaliyet için elzem olduğu hakkındaki yanlış kanaat reddedilmektedir. Karar suretinde para faizinin ser- mayenin arz ve talebi - hususunda hakiki vaziyeti göstermesi lâzım gel diği kaydedilmektedir. İlkmekteplerde tedkikat Maarif Vekâleti lk tedrisat şube müdürlerinden B. Hufzırrahman Ra- şid şehrimizdeki ilkmekteplerde ted- kikatta bulunmak üzere şehrimize kuvvetleri gönderilmesine inhisaş ede- gelmiştir. B. Hulzırrahman Raşiddün Ğ