17 Şubat 1936 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 11

ği pe “AKŞAM Petrol muharebesi Petrol kumpanyalarının kazançları, petrol nasıl nakledilir? Petrol gemileri yarı harb gemisi sayılır. n çok Amerikanın petrol gerisi vardır Cenevrede petrol e durmadan rg Bu m #ai iki istikamette yapılıyor. 1 — Petrol ei nakledilir? 2 — Petrol kumpanyaları ne kadar kazanır? Bu suallerin cevapları elde edil dikten sonra vaziyet iyice belire- <ek ve petrol a maâsından ne gibi tesirler ve ne- ğa elde edileceği salaklacaği Ar, Petrol hususi gemilerle naklolu- e bir kaç memleketin elinde- Dünyada en çok tankı olan mem- ! leket Amerika hükümetidir. Ame- müsavi gibidir. Fakat gemilerinin i büyük sinsleri itibarile arada fark ve Amerik; motör gemileri 59 olduğu b halde İngilerenin 112 ir, Amerikanın 326 tank vapuru olduğu halde İngilterenin vi dir. Tankı çok olan üçüncü memle- Norveçtir, Motör gemisi itiba- tile Norveç dünyanın en ra devleti sig Çünkü Norveç ba; âyraği altında 143 motör gemisi İşliyor. Petrol A ile birlik- te Norvecin petrol taşıyan filosu 213 parçayı buluyor. Petrol filosu itibarile dördüncü alyadır. 65 gemisi var- Fransız bayrağı altında altısı mo- tör gemisi olarak 41 gemi işler, lotör gemilerini en ziyade kul- lanan memleketler şimalt Avrupa Mmemleketleridir. Yağı altında 16 motör tangı işler. Bunların umumi hacmi 130000 dur. Tanklar sikeyela harp gem Petrol Se gemi li ve bik hassa motörlü olanlar yarı harp slam konuk Amerikadakı petrol ku gemisidir, Çünkü harp ve manev- ra zamanlarında donanmaların © beraberinde giderler ve donan- rukatını temin ederler. k aahaza (petrol Şi yan gemilerin sahipleri ten ziyade hususi eşhas yahut manevi eşhas olan kumpanyalar- dır. Meselâ Amerikanın meşhur Standardoil kumpanyasının 350 tank gemisi vardır. Royal Dutch Shell kumpanya- sının da 150 petrol gemisi vardır. İngiliz - İran me da yüz kadar tankı v Süveişten geçen tanklar Milletler cemiyeti mütehassısları petrol gemileri kadar bunların hangi yollardan eğ de ehem- me verm . Alınan malü- ie e dünya kanallarından Süveiş kale artmıştır. U J bir sene evvel yani 1913 de bu kanal- dan şimalden cenuba doğru geçen gemilerin hacmi 510000 ve cenup- — şimale green 291000 mu: iğ si senesinde şimi emilerin e tır, şi- male geçen petrol gemilerinin hac- mi e m ve şimalden cenu- petro geilerininki — sike tonu bulmuş Dünya petrol istihsa en müesseseler Standaroil petrol şirketi 1870 Petrol taşıyan ve tank gemilerden biri denilan Melarıncanı bir kismi okfeller tarafından bir milyon dolar sermaye ile tesis edil mişti, 1910 senesinde der ser- mayesi 200,000,000 rı bulmı tur. Yani iki yüz misli. “erim 0 tarihte Standardoil Amerika müt- tehit hükümetlerindeki petrolun yüzde ale istihsal ediyordu. o. tarihten s i kumpanya- lar eyni sile ve şiddetli re- kabete eşimi. Şimdi Stan- izni senede 126 milyon varil e AE pere dünya senelik iri is- ip bir milyar dört ilyon verili bulmaktadır. Standardoilin istihsal ettiği miktar az olmaklı beraber bu kumpanyanın kontrolu z of Niyocers, Enternasyonal petro' kumpanyası, Emperyal oyl limted Seken sali Mienikşdlir eye be hasıl olmuştur. Royal Shell kumpanyası Holandalılar ta- rafından tesis edildiği halde şim- rmaye ve kirini Fransızların yüzde 40 si bu- lunduğu meydana eiliz Bu kumpanya senede 25 milyon ton petrol bilğa eder. Şim. kadar ehemmiyetsiz gö- rülen öm petrol kumpanyası- nın İraktaki Mailler en mü- di Bunun se 475 milyon frank sermaye tahsis etmiştir. Petrol kumpanyalarının İngiltere hükümeti de İngiliz - İran petrol kumpayasında hisse- dardır. 1909 senesinde tesis edi- yüzde elli altısı İngiltere devleti- mayesinin yüzde yirmisi nisbetin- de kâr temin etmişti. Cihan buh- 7 Bundan bir hafta evvel işçi me- selelerinden bahsederken, Türki- yede amele işlerini tetkik edenle- rin bu sahada kâfi derecede mal- zeme bulamadıklarından bahset- miştik. Üniversite talebesinden bir genç, yazdığı bir mektupta, uğra- dığı müşkülâttan şu suretle bah- sediyor: — Bir sene evvel profesör Keller gi ekonomik şartlarla fabrikalara girmişlerdir. Gele; sr yalaşi > ek e evli, kaçı dul, kaçı amele deyişi b e vr kaç kişidir. Türkiye bir istatistik mevcud değildir. Bu yüzden fabrika fabrika gezip, mü- shell müstenid malümat al- a lüzum gördüm. Gezdiğim bir taka. kocalı kadınların az olduğunu gördüm. Esasen fabrika sahibi ameleye bu yolda anket yap- mamı doğru bulmadı bana baştan savma cevaplar verdi. Hasılı mal- zeme yoksuzluğundan dolayı iyi bir etüd yapamadım, Amele hakkında mi eme bul mak meselesi yalnız talebeyi değil, bu sahada tetkik yapan kimseleri de alâkadar eden bir meseledir. Bu işe en ziyade ehemmiyet ve vermesi va a sese, istatistik u- üğüdür, Şimdiye ka- lar seli; umum müdü: sanayie aid yaptığı istatistiklerde bunu kâfi derecede tatmin ede- emiştir. rlüğü İstatistiklerde amele kadın ve erkek diye ikiye ayrılır, bundan başka ikinci bir tabloda yaş farkı vardı, e bir tabloda, Türk ve ecm tefrik edilir, halbuki m. amele tablosu üze- rinde durmak lâzımdır. Bu kadın- ların kaçı evli, kaçı bekâr veya duldur?. Sanayi sahasında kocalı kadınların gititkçe artışı üzerind uzun boylu tetkikler yapılabilir. Kadınlar en ziyade hangi ketlerde iş hayatına atılıyorlar?. Müşahedelere göre diyebiliriz ki, kadınların en ziyade emire şe- hirler İstanbul, Bursa, İzmirdir. Bursada ipek mnayide ya Tarın ekserisini mezi çocuk- lar teşkil etmekte: Meselâ, memesi dokuma fab- rikası kurulduğu halde burada ka- dın amele miktarı pek azdır. He- nüz Kayseri kadınları fabrikada iş ır, MERA» amelenin kesif olarak ça- lıştığı yerlere dair daha fa: smmm dörd. ise de sonradan tekrar göreni işti a rol şirketlerinin dahi temettüleri nisbettedir. Hepsinden çok ve yük- sek olan İngiliz - İranınkidir. 934 anklinn Si Transport 3 milyon İngiliz lirası temettü yap- oyal Dottch ise e on misli temettü yapmıştır. İşçi meseleleri Amele istatistiklerimiz çok noksandır Çimento fabrikalarında çalışan ameleye maske tevzi m lâzımdır zla ma- ee se almak lâzımdır. Kadın ame r, bi sa genç ai ra terkedenleri kadın amele iii ir por. > mal Vi bunlara - dır. Fakat bug İN e 25MM ortada bir Mİ İ ve malümat olmadığı için amele az bize kapalı görü- amele arasındaki hastalar ne rm Senede Türkiye fab- çen gün bir çimento fabrikasında çalışan amele, kendi çalıştığı sa- haya dair 4 enteresan malümat verdi, bu amele diyor ki: — Çimento fabrikasında uzun müddet çalışanlar arasında ye- ni bir hastalığa tutulanlar vardır. Bir arkadaşımız birinde, güç nefes almağa başladı. Fabri- ka doktoru, fabrikadan uzak bir | yerde idi, kendisine gitti, Doktor | muayene ettikten sonra eline bir ete verdi. Amelenin ilâç almaz ğa parası yoktu. Ekser fabrikalar- günün da ameleye ilâç parasını vermez- ler. Fabrikada hasta sandığı gibi bir teşekkül de yoktur. topladık kendisine ilâç parası ver- e ele, bu ilâçla iyi olmadı. İşi terketti. Tabii hasta olduğu için il iği günler parasını da alamadı. Kendisini hastaneye yatırmak lâzımdır. Fakat hastaneler de do- r hastayı alamazlardı. nk birinde bir doktor bize iltimas etti. Arkadaşımızı o raya aldılar, günlerce yattı. Dok- torlar bu hastalığı teşhis etmekte güçlük çektiler, nihayet de bir taş buldular, ameliyat etti- ler, bu taş zamanla yutulan çimen- to tozlarından teşekkül etmişti. Bu hastalık uzun zaman çime i t midesin- | ae İİ to fabrikasında çalışan amele aras | sında çok görülür, Buna karşı ne maske takmasıdır. Fabrikalar çalı şan ameleye bu tarzda birer mas- | ke vermelidir. — H. A. Li AKŞAM Abone Ücretleri, Türkiye o Ecnebi SENELİK (o 1400 700 kuruş AYLI 750 » 1450 >» 3 AYLIK 400 » 800 L AYLIK 150 » — Posta ittihadına dahil olmay: ecnebi Sedetliri ei 3600, alt aylığı 1900, ü ğı 1000 imz S)A 652 1228 1524 1746 19,16 bla anei Babıâli civan usluk Sok. 18 No.