16 Nisan 1935 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

Sah $ 16 Nisan 193 Osmanlıcadan türkçeye karşılıklar kılavuzu N. 21 AKŞAM MEŞRUTİYETTEN ÖNCE Manastırda patlıyan tabanca —— Yazan: Mustafa Ragıb İz türkçe köklerden gelen sözlerin karşısına (T. Kö.) beldeği(alâmeti) konmuştur, Bunlatın her Sıra No. 51 # bni ni sırası ile uzmanlarımızın (mütehassıs) O yazılarını gazetelere vereceğiz. 2 dercede ki, izim Me it elele köylerde enli Sn em O) ye — Yeni konan karşılıkların iyi ayırd edilmesi için, gereğine göre, fransızcaları yazılmış, ayrıca örnek- me ET ipnin inkılâb fikir. iv ida .. giy — ulabi! uu li in yaptığ â ü- | yeti» teşkilâtının b leri 3 — Kökü türi kçe olan kelimelerin bugünkü işlenmiş ve kullanılar şekilleri alınmıştır: Aslı ak olan ER ERİ iki ME ç 32 toşkülümin bütün Kiş w ii olan hakim, türke odu Kökünü 1 kil gibi, tenasib olarak hükü; ha: mamlanması lâzımdı. Bu hak, : ügüm olan ? e MEL EN iyelerini, inzibat memurlarını dirde inkılâbcı unsurların bü İbra etmek (Bak: berat) — Beri- | tam bir itilâf var — Kiralıyanla kiracı Örnek: Bir mücrimi idam etmek, ne | çoğaltmış, heriki ala met tazyiki karşısında ilticâ arasında tam bir anlaşma var, d h İsin içtimai bir'lâ Örmek Ee lee kiçi bir eslik iii İn “e g pi me md içn ii mukabele etmel inden ge- ecekleri emin teşekküller Kel ii e bir beis Örnek: Bir yoğatmak ne kadar acı olursa olsun | Jen her çareye baş ml . Bun- | meydana gelmiş olacaktı. görmedim > e hiç bir ei dim, başıma geli sosyal bir gerekliği yerine getirmektir. lar, cemiyete mensub bulunanla- erkezi umumi»nin bu kö' nnfkalplişmdan; berletmmkia türlü bulamadım id Dam ettirmek ün idin > de e Baca ik e eN yi 10 yan görmedim. istedim, başıma, gelmiyen kalmadı, bir İdame — De K keli yazı bey derli j İran etineke (ilhah etmek) — Üstü- |” türlü bulamı meler Zöra GN için eskiden ya- an takib ediyorlar, verdik- | ri şubesi delâletile cemiyetin ne varmak : İcaz — Te pm c aleme yerini ci al Zi leri koklar bir çok kimseleri | nastır vilâyet heyetine mürai İZAK isaf etme in bu z İzm ankası işgal ediyor — çilere borç , . ha ir loğru ak verme için eskiden kslalami if ve t yik ettiriyorlardı. | etti. Resneden bir yardıma ği Arzunuzu yerine | getirmem Ululama e z ık vaziyet öyle bir hale yaç görülüp görülmediğini üstüme varmanız doğru e e ne Göst ar mek m va ül kanıtmı re — öl Üy ibresi daima 'şima- e anın iğnesi her za- bir ibret le — a Ne yal size bir enek le olsun. gk iti ki len bei al Mili ai seyden bir örnek almalıdır. İbn Dünün LL imi) ibtilâların en üç zenilelerimden biri ie — İçki düş nlükleri güç yeni- — Düşkün , kumara, envar mesa- ir adam dini bizi di. — lamaz Geleli güçlüklerin si e kendini göst “pol bol vermek (Bak:. bezletmek) İcab — ne ise onu yap- — İcabına göre e ediniz — Bilime göre hareket e İcabetmek — Gelsin Örnek: Söylediklerinize nazaran me- selenin böyle olması icab eder — Söy- lediklerinize göre sorumun böyle olma- sı gerektir. İcabı maslahat, icabı hal — reği İcab v İşin ge- kabul — Kanışma rnek: Her bir akd icab ve kabul ile inikad eder — Her bir bağıt, bir ka- nışma ile bağıtlanır. Mı ei — Ömek: Bu emirn: ei ile mizin Me > Bu la yu. Baka; Yen a /ekile arz buy ici Örn .vetinize icabeti bir vazife adli > Gael kabala Sor ii Vit etmek — Kabul etmek rnek: Siz Le e Za ettikten nra onun da et e aşikâr. gi > Siz Bu kadar tan sonra onun İl li Ee air 7 İca > İcad etmek (T. sı— mi (Bak: ri d) İcad ve ihtira etmek — Bulmak Örnek: Bike Edison icad ve ihtira etti — ami u Edison buldu. İcad ve iht çi nek: in ci asra bir icad ve ün asrı denilse sezadır > On beşinci a bir bulular asrı denilse yerinde- "ici whteri — Bulman, bulan üyük m ve mubhterilerin lela anılır — Bü- tarihde say; simler il üürmi yük Bali adları ile anılır. İcar — Kira (T. Kö.) İcar etmek — Kiralamak, kiraya ver- e I — Evini, aylığı elli liraya icar etmiş — Evini, aylığı elli liraya ki- ig — İcar etmek istediğim odaya he- vin bi lip sikme e — Kiralamak is- te aya henüz bir istekli oçık- ME e - b evin icaresi senede altı yöz imi, > Bu evin kirası yılda altı yüz liradır. M m Muci bir türlü anlaşama: dı Kimlıyanı ie. ir türlü salan Müst tecir Gal Misüiiis 3 müsteiz arasında © yet etmek adil , İcmal Somi meki er imali şu'ki... — Sami soması v İçmal etmek — Örnek: MaiMöş si o iğlâk ettiniz ki" şimdi onu iemal etmek bile müşkül > Sorumu o m br 7 ki şim- Miz onln da e nek hulâsası ir olur- MER çe Bi aranacak ol Hülâsa etmek — Di mdi müsaadenizle mesele- edelim — Şimdi izninizle ör rnek: 1 ken bir şeyi kekeme icra etmi hükmedilen lâzım- Bir kere hükmedilen bir şeyi ne el olsun yürütmek gerektir. — rinizi icra etmek bana hem setli e ii Kiri z giri yap- amak bi ödev hem onurdur. feda ek mek: Yalnız inreimek kifayet et- mez, emirlerin icra rmek de lâ- zupdır — Yalms « si yetmez, gelenin vi yapmak da zezektir. Önek Hüküm icra ve infaz e him. ica -abatından biridir > tümü, tüzenin en Ci ge- yl biridir. İcrayı san'at etmek, icrayı memuriyet "Örne: | — Türkiyede icrayı san'at etmek işin. Seber akkale Basi e âl ve merasimin ifası lâzımdır — Tür- n ve törenleri! emr el icrayı memuri- Bir işyar için işi- mek bir Boretur Yürüt « Örnek: Elimdeki e en ii taleb ni ekze İcra geye ei büyük 2 Herkesin bir düşünüşü zelgörü ıssı olmak bü- — Özelgöri ibi di erlere. Da k: İçi Ken li ae yapıcak e tür- lü bir hüküm koy aklima al Vİ ka- rar verirler zelgörük sorumlarda hükmenler, kendileri kanın yapa. olsalar ne türlü bir hüküm O koyacak- A ona göre karar verirler, Çöimgem toj m mek: Bu arlamen içti- mamı aklen çe Sapma GR 1 bulmuşlar — Bu | pa amiri toplanmasını NV lin önce faydalı KE ve Örn ei ü ya Ni I mart 1934 Li deki etti — Kamutay | mart 1934 de toplandı. İçtimai — yal (Bak: cemiyet) timai meseleler m ni 2 Sosy özen ei bik wi Mü ine Mine bulunan a bu mesele hakkında hemen bir ki receğini ümid girin — Toplanık bu- simi el bu sorum hakkında he- r karar vereceğini umarım. ig kine 22 Kaçınma (Bak: ni İetinab etmek — Kaçınmak Hazer) İdam — Yo; Örn Son isyan” hareketine pisva snr irin salben idamına ka- n azı hareketine önayak in asılarak yoğatımına — Yoğatmak karar verildi. İdam alir z m (Fr) e. Örnek: | — Devlet idaresi — Devlet yönetimi — ii İministration “de VEta! 2 — Her müessesenin idaresinde bir takım müşküller olabilir — Her kuru- mun çevii de bir iâkım (güçlükler olabilir, İdare - Yönetge — (Fr.) Administra- : Posta ve telgraf idaresine git- yönetgesine git- â Uadministration des Örn tim > ei ve MAS tim - a postes. İdare r.) Suffir etmek — Yetmek — Örnek: Bu e para irin idare eder — Bu kadar para bana argent me suffi ai dare z ci Diriğer rnek: Evi Evi e kadındır > C'e gui dirige la mi < ei Diriger, a dministr. Örn ek: Hükümeş işlerini idare etmek — et işlerini yönetmek — Diri- er Gine) les affaires du goü- Gn İdari — lan — (Fr) Administra- vi e — Cet (Fr.) idare eden ep 5 dı: t la femme (Fr.) ek: İdari meselelerde hal ve za- rn: mana göre hareket olunur > Yön sorumlarda hal ö» nur. olu İd z (Fr.) olitigüe O d'atermolement (d'au jour le jour) ek: Cümhuriyet, Os imp: ratorluğunun idarei maslahat ( siyaseti yerini rmak davasını güder — Cumuriyet, Osmanlı imparatorluğun luruna bağlama si sa vasını güdi de la po darei — Sivil yöne Örnek: İleri pülkiye ve e ve zamana göre harek estsel et lys un i, “cemiyete pimi olsun U hu sarayla münasebeti dilen her ar her zabit, her ferd padi- h ve hükümet nazarında lekeli telâkki edilmeğe başlandı. bdülhamid isibdada meş- rutiyet inkılâbının arifesinde bu kadar şiddetli bir vaziyet alması, halkta umumi bir nefret doğur- du. Maamafih, mutlakıyet idare- sinin bu keyfi ve zalimane poli- tikası, cemiyet tarafından telkin edilen inkılâb fikirlerinin halk tarafından daha esaslı kavranıp benimsenmesine mühim bir âmil oldu. amus emiyet bir taraftee (Revalde verilen karar ile memleketin par- çalanacağını, diğer taraftan istib- ad hükü mül edi! verilebileceğini düşünm aylard. Mei ae YAMAK içi hiş hareketi: mi bi yet vermek bicili Bu da an- cak Makedonyanın her tarafında çeteler teşkil etmek ile ve bu çete- lerle hem Mae kati dar iza indirmek, hem ınkılâbı filen kalemi ani el caktı, Ce- miyetin teşkilâtı arttığı ve efradı çoğaldığı için bu çetelerin tertibi kolaylıkla temin edilirdi «Merkezi umumi» esas itibari- le bu çetelerin teşkil een karar ve: bu çı ri teler, anca! hissedildiği | takdirde, dağa çıkıp; hükümete karşı isyan bayrağını açacaklard Çetelerin dağa çıkarılmaları ve ime verdiği ce islâm ve Türk mı için en i ioibim ii bağım olduğu bildiri 1 Geli ra eti ri mevsimsiz yi yn e m “e memleket vermeği münasip gördü. yanname, o zamana kadar diyetini bir esrar perdesi a vrupa resmen tanıtaci çi bu tarihe sr si tin Par ve Cenevredeki merk eri Avrupa hükümetlerine a nes başın nameler verm! p Deere çık a alli > ile miki yapmışlardı. Faka melideki mid hüküm. bi devletlerin omümessi —Sivil ve #üel yi ii 3 mil giymek Güdem & ei s Bu Ma sizin düşun — Bu büyük alk ie omuzunuza yükletiyoruz. Sevk ve idare etmek — Güdi Gr.) Diriger Örnek Bu ik Me zıd ei ters oylar ara; güdemek çok lir Müdiranı umur — — KEL) Las dieeini Örnek: Müdiranı rumuzun yük- sek bilgi v. « kederin güvenerek — Yönetmenleri pikek bilgi ve er- el ere ül direktör — wi Zi Diren BER > Direktör — (Fr.) Direc- çi Memur — İşyar — (Fr.) Dİ Simi ki allen huk: et meki > - Des Dm haklarını bir kanun korumaktadır. İdbar, by Bahtsızlık, günsüz- Tük, düşkünlü mek: dbarında da ve- kama halel m ipi — ahi ızlık ha- linde le sirin İY İdbar Gün- —i da insan il insan İ (Fr.) muazzam sâyin sevk ve uza tahmil ediyo- güdemini mü- i sevk — Bu rasında ie m ğildir > İleriye sürdüğünüz sav ri, ir idir, iie harcamayı b bilmelidir. > Girdirmek, sokmak, ti nında ve yeri; İdhal etm koymak Örnek; | — Bi hee pi eek muvafık olur mu? sırları "enler arasına herkesi gun olur ea 2 — Kendisini kabul nuna idhal ye — Kendisini kabul ni so- kunc gili Bu cümleyi de makalenizin içi- ne idhal edelim — Bu cümleyi de yazı- nizin içine koyalım. İhale — Giri > : (Fr. rnek: Bir memleket mi le ei arası glğieni ei yi sulü ME vi sadi alâme! se Bir min, bre çıkıları Ma lere eli iyi bir ökonomik beldektir. aid — Girel — (Fr.) Impor- ) İmportation ih- “ İdhalâta ti rnek: İdhalât e hesapların — ay verdiği oi Di hesaj rn bu ay i racat — — Fe) een Örnek: İhracat mallarımız arasında irinci sınıfı tütün al ediyor — Çıkı anallarımız arasında birinci sırayı tütün silik dei Gliğor zi İdbara in diye meyus ol- aid — Çıkal — (Er.) Ex- Düşk ğe uğradım diye m oyak lağa düşmemeli. Örnek: İhracata ait hesaplarm bu İddi. çeki ye verimini bildiriniz — Çıkal hesap- Örnek: İleriye sürdüğünüz iddia doğ- | ları irin lu esrarı bilenler arasma| * de saklamışlardı. Şimdi devletlerin Makedon)” ra Osmanlı e rarı, aleni erdikleri so mM protesto ii bu name ile lığının memleket bat etmiş olacaktı. «Merkezi umumi» beyana” yi hazırladı ve Makedonya her şehrinde, her vilâyet zil büyük miyet, beyi kümetlerine tevdii için konsol0 ların tavassutta bulunmasını yil ediyor: 1908 inkelâb tarihinde me, memleket, hususile Makel siyaseten, için “şimdiye kadar ldrrdikları tedbirlerden lisanla bahseden bu beyan de halkın ıztırabları göst neseli esinin e Makedon: kalledileceği diz liyordu. Devami günce İn vabda kitinin cemifi n başına felâketlere seyirci kalmak İ maksai enc ral yere le artık cemiyet kendi mukadder! etrafında söz sahibi olduğunu lacakt çok Mi him bir mevki tutan bu bu beyan| ermişl#! azeteli bir ec lerinde aleyi li beğ # of acı zili teri