30 Eylül 1934 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
Sahife 8 30 Eylâl 1934 Yazan: SULEYMAN KÂNI w. SARAY. ve BABIÂLİNİN İÇYÜZÜ — Terehme, iktibas haklı mahfuzdur «* Tetrika No. 363 “Tebit lâzım gelseydi buna evvelâ sizden başlamak iktiza ederdi!,, Süleyman paşa kendisine ike yamda bulunan visamirale vaziye- tini bildirmek mecburiyetini duy- du. Veda ederken: — Ben kumandanlık sıfatından sakıtım. Çanakkaleye nçfyim irade sadır oldu. Zırblınızdan çi- karken kumandanlık sıfatına mi rettep ihtiram merasiminin. olunmaması, selâm topları maması için emir verilmesini rica ederim, Ben buraya devletimin bir kumandanı sıfatile gelmedim. Mücerret size şahsan verdiğim va- atık mur sıfatile selâmlamam. Mücer- yet şahsınızı tazimen selâmlarım. Her türlü hizmet ve muavenet için de hazırım. Mukabelesinde bulundu. Süley- man paşa bu son tekliften i 'de etmek mülâhazasına düştü. Kendisini tevkife gelenler evra- kını da zaptedebilirlerdi: — Bir sandığım var, Tarafım- dan bir işar vukubuluncıya kadar hılzını ve istediğim vakit bana gönderilmesini deruhte buyurur. sanız teşekkür ederim. - Amiral derhal tercümanına Sü Bi emretti. Süleyman paşa İngiliz zırklısı- na geldiği sırada yapılan merasim. ile teşyi e Serasker yaverleri ve Osmanlı zırhlısı Geliboluya çıkar, çıkmaz. Süleyman paşanm mevkufen zırh- İlya bindirilmesi için doğruca Ge- libolu merkez kumandanı liva Ri. fat paşaya müracaat etmişlerdi. Fakat Rifat paşa bu teklifi edep ve vazife haricinde görerek kabul etmemişti; mutasarrıf Reşat paşa da korku ve yeis ile cevi mişti. İki yaver Rauf paşa ile tel- grafhanede muhabereden Süleyman paşanın yalısına git mişlerdi Süleyman pasa Rauf paşadan gölen tahrirata lü İnanamı- yordu, Padişahın yemin ile ettiği n sonra böyle bir muamele- ye kail olacağına ihtimal yermi: zırhlısından o avdetinde mabeyine bir telgraf yazdı ki me- ali şudur: (Bendeniz zaten istifa etmişim. Muhakememden evvel hakkımda böyle bir irade suduruna ihtimal m Bal gzmlmizlen ümit ettiğim hakkaniyete | müste- miden ve Rauf paşa ile Sait paşa- mın (mabeyin feriki) hakkımda gösterdikleri fenalıkları bilirler itikadile emniyet edemiyerek hâ- kipayi şahanelerinden iştizaha mecbur oldum. İstanbuldan başka bir yerde ikâmetime rıza ve fer. manı hümayun taallük etmiş ise adalardan birine gönderilmemi ve ilemin de nezdime gönderilme- sini temenni eylerim.) Rauf paşaya da şu yolda cevap verdi: (Muhakemeden evvel, sualsiz. hakkımda müteşebbis olduğunuz muamelei tahkiriyeye padişahı gin rızası olmıyacağını bildiğim- ca Rauf paşay: üzerine | © — Şimdi Süleyman paşa hapsoh muhakeme, töğrip, ve adetâ kale- | du! öyle mi? bent gibi iki kişi ile tebit muame- | | Diyerek | yerinden kalktığını, Rauf paşayı alnından ö da yazmaktadır! Süleyman paşa Çanakkaleden leleri lâzım gelseydi buna evvelâ sizden başlamak ederdi. Hakkımda ihtiyar edilen tarz ile adalet kanunları ve efendimizin | eski vadini ihtar ile istitaf zemi- ihsan buyurdukları me ninde padi telgraf daha arasında son derece zıddiyet ol. | çekti. Fakat telgraf idaresi; Biz duğunu beyan ederim.) Serasker yaverleri Süleyman paşayı zırhliya götürmekte ısrar ettiler; Süleyman paşa İstanbul. dan cevap gelinciye kadar beki yeceğini söyledi. Yaverler ve sü- yari beklemeğe razı olmadıkların- Süleyman paşanın telgrafnamele- rini kabul etmemek için lstanbul- dan emir aldık, yazamayız.) diz yerek bu telgrafnameyi ret ve iade etti! Bir iki gün sonra Süleyman pa- şanın odasına süngülü nöbetçiler konuldu. İni kale muha- fızı Hüseyin paşayı ziyarete ge lince Süleyman paşayı odasının kapısından şahsan görerek avdet eyledi. dan Süleyman paşa ü de ken- di yaverleri marifetile cebren ya- lıdan dışarı çıkarttı. Bunlar da va- ziyeti Rauf paşaya bildirdiler, Rauf paşa Gelibolu merkez ku- mandanı Sabit paşaya: (Süleyman © paşa hakkındaki işarım iradeye müstenittir. Onun emrine itaat gösterirseniz hakkı nızda mesuliyeti mucip olur. Ken- disinin hemen karakol altına alın- | ması yani hapsi iktiza eder.) Emrini verdi. Bu telgrafnameyi telgraf çavuşu yanlışlıkla Süley- | man paşaya gel O'da suretini aldıktan sonra Sabit paşaya gön | Süleyman" paşa Çanakkalede derdi. | 28 gün mevkuf kaldıktan sonra Sadriözam Ahmet Vefik paşa | Jişan e : t 9 istanbula getirildi. Taşkışlaya sev- Süleyman paşayı hiç sevmezdi. | kolundu. Süleyman paşanın (Umdetülha- | kayik) te yazdığına göre o da | mutasarrıf Reşat paşaya: (Zapt- | yelerini topla! Süleyman paşayı cehcrm zırhlıya götür ve hapset!) | diye emretmi | Gece yarısına doğru Sabit ve Reşat paşalar Süleyman paşa nez- dine geldiler. Süleyman paşa er- tesi sabah harekete razı olduğu. nu bildirdi. | Sabit paşa — Ben size katiyen bir teklif ve ilhahta bulunamam. Bun- dan mesul ve muatep olursam si- | P zinle birlikte gitmeğe hazırım! | Istanbul kumandanı ferik Fuat Dediği gibi Reşat paça da ağlı. | Para Süleyman paşaya nezarete, yordu. (Süleyman paşa Reşat pa. | Ahmet Eyüp paşa, bacanağı kay şanı samimiyetine kani değildir.) | *akam Nuri bey de Süleyman pa- Merkez kumandanı ve muta, | jenm hususi muhafızlığına me. sarf gittikten sonra Süleyman | “vur edildi; nakledildiği kuman- paşa kâtibi miralay Malmmef Bö. | Genlik odanın etrafın yedi, se- yin diğer bir odada istif etmekle | kiz sürdülü mübetçi konuldu. Ha- uğraştığı mükim evrakını sandı. | Ti€/; münasebette ve muhabere. Bile İngiliz tercümana tevdi et. | de bulunmaması için sıkı takyit #i. O da alıp İngiliz zorklısına gö- | *edbirleri alındı. #ürdü Ertesi sabah Süleyman pe- şa mabeyinden cevap vürudum dan ümit keserek serasker yaver. leri ve zırhlı süvarici gelince (Mu- Gazetelerde yazılan resmi ilâm- da (Süleyman paşanı gu kumandanlıklarda taları ve suihareketleri, hükümet aleyhinde fasit neşriyat ile devle- tin dahili emniyetini ihlöle bais bulunduğu © için muhakemesine sonra bakılmak üzere Çenakka- lede tevkif edildiği) yazılmıştı. Nihayet Süleyman paşayı mu- hakeme edecek divanı harp bir çok tebeddüllerden sonra müşir Samih paşanın riyaseti altında harbiye | mezaretindeki (müşavere heyeti | me) dahil olan ferik mösyö Necip paşa tayin olundu, Süleyman paşa İngiliz amiral na tevdi ettiği evrak sandığını ak- Tabasından birisi marifetile yanı- na getirtti. (Arkasi var) Anadoluda Akşam Bursa ovasındaki sulama ve kurutma ameliyatı Ovada yeni kanallar açılıyor, bataklıklar kurutuluyor Bursa (Umumi muhabirimiz. den) — Bursa, vilâyetlerimiz için- de yazın en çok kalabalık olan şehirlerimizden biridir. Bursanın gün geçtikçe güzelleşmesi ve her tarafa vesaiti nakliyesi bulunması ve hasusile kaplealarile meyvala- zinin emsalsiz olması buraya has- ta ve sağlam bir çok kimseleri çekmektedir. Belediyenin aldığı ciddi tedbir- ler sayesinde oteller ıslah ve mi- safirlerin istirahatle: recelerde temin edilmiştir. Bu s6- bepten kaplıcalara geçen seneye nisbetle rağbet artmıştır. Belediye sinden birisi de Altıparmak ca desinin Gazi paşa bulvarı" gil genişletilmesine teşebbüs edilme- sidir. Mudanya istiksmetlerinden Bursaya ilk girenlerde hasıl olan girkin intibaat herkesin malimu- dur. Bundan sonra Yeşil Bursa- nın şerefile mütenasip bir giriş yeri vücuda geleceğinden ilk in- tibalar pek mükemmel olacaktır. Bursaya gidip gelenlerin dik- kat gözünü çekmiyen mühim bir azami de- en meşkür mesai- ameliyat vardır. Bu ameliyat şeh- hayati bir meseledir. Nilüfer vadisi her sene suların altında kalarak hayli za- rarlar olmaktadır. Bu zararların rin önündeki ova önüne geşmek için hükümetimiz | üyük bir fedakârlik yaparak milyon Hira gibi ehemmiyetli bir para tahsis etmiştir. Bu iş, eski nafia vekili merhum Süleyman Sırı bey zamanında uyandırılmıştır. Recep beyin ve- 'kâleti zamanında büyük su siya- setine başlanmıştı. Recep bey o zaman buradaki istikşafatı na zarı dikkate alarak 929 senesinde kati kararını vermiştir. Bu muazzam ve çetin kanalla olan Serme bataklığile etrafın daki bataklıklar da kurutulmuş tar, ) Yenişehir yolundaki Aksudan hasıl olan gölün önüne büyük bir toprak bendi yapılmıştır. Orada toplanan (15) milyon mstre mikâ- bı su, arazinin sulanması için kul. anılacaktır. Şimdiye kadar açılan kanalla- fin uzunluğu 70 kilometredir. Bu ameliyatta beş ısklavatör, bir çok silindir motörleri ve fonkasörler galışmaletadırln Maarif işleri Bursanın talihinden öle gerek: tir ki buraya; gelen valilerle bi yük memurlar hep kıymetli ve i ten anlıyan şahsiyetlerdir. Maa- w£ müdürleri içinde çok değerli olan Celâl Mahir beyden sonra gen> ayni msziyet ve kıymette bir gönderilmiştir. Hususi idarenin mali müsaadesi nisbetin- de maarife ehemmiyet verilmiş ve okuma çağındaki çocukların mek: tepsiz kalmamalarına gayret olum- muştur. Bütün vilâyette mevcut (40) bin çocuktan (30) bini mektebe alınmış ve ancak on bin çocuğa çare bulunamamıştır. Halkım kay- metli yardımlarile yapılmış olan (288) mektepte (567) muallim büyük bir ihtimam ile vazifel yapmaktadırlar. Her muallime (42) talebe düşmektedir ki bu hesap maarif kanımuna da uygun gelmektedir. Bu mekteplerder başlar ayrıca 13 pansiyon açılmış- tır. Bunların miktarı bu sene ek İiye iblâğ edilecektir. Millet mekteplerinde (5114) Kişi okutulmuş ve 59 okuma odası köy bütçelerinin masraflarile ida- me olunmuştur. Köy muallimleri müdür enin kaddemei hayır) zırhlısıma azimet etti. Karşı sahile geçildi Süleyman paşa mevkufen Ça- makkale muhafızı Hüseyin paşa- ya teslim edildi. Hüseyin paşa kendisine bir oda göstererek ihti- Jâttan memnu olduğunu tebliğ et- Abone Ücretleri reina SENELİK 1400 kuruş 2700 İsra GAYLIK 750 > 140 > JAYLIK 400 > 800 LAYLIK 150 > “Yasta iiihalına dahil olmayanı ecuehi memleketler: Seneliği Zin açılması, Bakkalbaşı zede Nu- Tİ beye o senenin şubatmda ihale edilmiş ve mukavelenamesi ya” pılmaştar. Bu kanalların açılması için üç sebep vardır. Bunlardan birisi sel ve tedrisat müfettişlerile bir sene- de (529) konferans verdirilmiş ve bu konferanslar köylülerin anlıya- cakları dillerle tertip edilmi Geçen sene ziraat mektebinde açılmış olan kurslara mektep ve ti. Serasker yaverleri Çanakkale- den avdetle Süleyman paşa mai- yetindeki kalemin evrakını, ya- | verlerini ve hademesini alsrak birlikte İstanbula götürdüler. Bu tevkif ve tebit emrini Rauf paşanın daha irade almadan ver- diğine kuvvetle ihtimal gösteren (Süleyman paşa o muhakemesi) Abdülhamidin neticeyi haber alım 8600, altı aylığı 1900, aç aylığı 1000 kuruştur. ii için yirmi ik pul göndermek Bn $ ak Gün Ol imdi Alpa Ya k0a2 Mai G0 Baş 12 ada 118 7 Tlaretanez Babil varı Acisi 130, ve su baskınlarınm yaptıkları tah- ribatın önüne geçmek, ikincisi ba- taklıkları kurutmak ve üçüncüsü de kurutulacak bataklıkları ve civar arazinin sulanmasıdır. Bun- lardan hasaratın önüne geçilmek üzere (Deliçay) ve kollarımın taş- kınlıklarına nihayet verilmiş ve şimdi de (Nilüfer) in zararlarının menine çalışılmaktadır. 20:30 bin dönüm miktarında köy mektebi muallimleri devam ettirilerek ikisap eyledikleri bilgi- ler köylülere ve halka anlatılmış” tir. Bursanın 875 köyünden 255 in- de mektep vardır. Bu sene 50 köyde yeniden mektepler yapıl. muş ve (29) mektebin de inanma başlanmıştır. On altı mektep te tamir olunmuştur. Rarım Kemal
