26 Temmuz 1934 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

AKŞAM 26 Teraimuz 1934 Madam. Curie gençliğinde, Rasyanın Lehistan eyaletinin bir köşe- sinde köyün birinde gizli bir mektep açmış, Çarların istibdadı altında bunalan Leh çocuklarına yazmak okumak öğretmek istemişti.” 'Bu gizli meklep meydana çıksaydı, şüphesiz genç muallim Sibirya sındanlarına atılırdı. Geçen hafta gazetelerde mü haberini tel graf havadis olarak okuduğu- muz © madam Curie fen âlemi- nin en yüksek simalarından idi, ilme, insaniyete pek bü yük olan bu ka: dın bütün haya- 'tonı yeni keşifle- Fe vermiş. bike madan seneler. ce şişeler, ecza- lar arasında bin | ünlü tehlike | içinde / çalışmış ve elde ettiği | Beticeler den maddi bir menfaat bekle. memiş, «hakiki idealist! en parlak > şöhretini kazan, mist, Madam Curie aslen Polonyalı hizme Radium kâşifi lâboratavarında çalışıyor Marienin daha dört kardeşi var- dı. Sklodowaki ailesi çocuklarının tahsil ve terbiyelerine çok ederlerdi. Marienin annesi öldüğü vakit kız dokuz yaşlarında. idi. O zaman devam ettiği Rus mekte- bindeki muallimler Leh çocuklari" na çok fena muamele ederler ve onlera düşman nazarile bakarlar- dı. Meriede diğer Lek çocuklari gibi milli hisler çok kuvvetli ola- rak kökleşmişti. Bu cihetle mek- #epteki hayatı büyük bir sikinti ve 'daimi bir mücadele içinde geç mişti, Yalnız akşamları diğer kar. deşlerile beraber evde babalari nin gtrafında toplandıklari vakit bir nefes alırlar ve sandetle- rini hissederlerdi. M. Sklodowaki edebiyat meraklısi idi, Çocukla, na bu zevki vermek isterdi. Marie idi. 1867 de Varşovada doğmuş Varşovada da tu, Babası Sklodow bir kollejde profesördü, Anaş bir kız lisesinin başmuallimi İki defa Nobel mükâfatını kaza. “ön dlim kadın : Madam Curie Kadınlar içinde yetişen en büyük âlim | Paris fen fakültesi profesörü, tıp akademisi âzası, radium enstitüsü müdürü olan madam Pierre Curie iki defa Nobel mükâfatı kazanmıştı | Ayrupalisanlarından bir çoğunun. edebiyatını öğrenmiş olmakla be- | raber o daha ziyade riyaziyeye ve | fiziğe merak ederdi. En büyük ar- | zusu bir lâboratuyarda çalışmak ve şimdi nazariyatını öğrendiği hakikatler üzerine tecrübeler yap- maktı. Marie on beş yaşında iken mem- leketin bir köşesinde kırda yi gocukları- Ba mürebbiyelik hizmetine gi Orada köy çocukları mek- tepsizdi. Çarlık hükümeti Polon- yada maarifin terakkisini istemez- di. Marie gizli bir mektep kurdu, çocukları etrafına topladı, onlara okumak yazmak öğretti. Bu gizli mektep meydana çıksaydı şüphe- genç muallim Sibi yan zengin bir aileni; kuya çekildiği vakit, o mütemadi yen okur, fasılasız çalışırdı, fakat merakını tatmin edecek kitaplar bulamıyor, bilgisine geniş bir ufuk açamıyordu. Dört sene sonra Varşovaya dön- dü, orada bir iş buldu. Yalnız ser- ratuvarında geçiriyordu. O sırada Polonyalı üniversite talebeleri ara- larında gizli bir cemiyet yapmış ler ve Çarların tazyikine rağmen aralarında ilmi mesainin yüksel- tilmesi için bazı gizli tertibat rdı. Marie de bu teşkilâtim en hararetli bir uzvu idi. Bunlar eder. lerdi. Her biri kendi şubesinde ih- tsas sahibi olmıya çalışırdı. Ni i paralarla tahsilini tamamı- lamak için Parise gitti, Bir yan- dan hususi dersler vererek hay tını kazanıyor, bir taraftan i a hazırlan. bir odada yaşı. yordu. Kışın test tar ve geceleri bütün elbiseleri, ısınmıya çalışırdı. Odada bir de- mir soba vardı, fakat altı kat mer. 'divenlerden yukarıya kömürü kim. taşıyacaktı. Bir iki lokma yiyece- ini bir ispirto lâmbası üzerinde hazırlıyordu. | Bütün bu mabrumiyetlere rağ- men genç kız mesuttu, Çünkü ça- | ışabiliyordu. Bütün aklı dersle- Tinde, tetebbülerinde idi. Ona göz- leri önünde yeni bir âlem açılıyor | gibi geliyordu. İşte böyle sürünce- z meli çalışmalar. la iki sene için © de Marie Sklo- © dowski riyaziye 5 “ve fizikten öm bi tihanlarıni ge © girdi. Artık Sor. bonun lâboratur habbeti © onlari Madam Curienin birleştirdi. Ey. zevci M. Pierre lendiler. Ikisi de Curie Sorbon galışıyorlar, üniversitesinde fakat az kazani- profesör idi o yorlardi.. Bun- Tefrika No. 7 LoydCorcun harphatıratı Umumi mumi harbin esra esrarı Ikinci kısım Almanların tahtelbahir taarruzu ve İngilizlerin sıkışık vaziyeti İloyd Corç hatıratının birinci kıs #ninda ikinci te cut amanelere bakmıyarak nasıl teşkil eylediğini ve caki kabinenin entrika ve beceriksizlik yüzünden nasl inhilâle uğradığımı izah. etikten sonra ekserisi bugün dahi iş başında buluna İngiliz deve riclini gayet acı tenkit etmiş ve Balvin gibi maruf zevatı kendi yeti rdiğini anlatmaştı İkinci kısımda ise Almanların tah telbahir tanmuzu İniltereyi teslim ol. mak taddesine getirmiş olduğunu ve İngiliz amirallarının dikkafalılklarını ve hihayet bunlara bakmıyarak hariçteki mwütdhasssların yardımı ile İngiltereyi Ve müttefiklerini hezimete ve smah- volmaktan kurtardığını yazıyor. Şurası şayamı dikkattir ki Almanlar yın sahtelbahir ile İngilereyi son de- yecede sıkştirme oldukları şimdiye kadar resmi ve geyri resmi ağızlar ile İngilterede itiraf edilinemişti. Gene yi: vas da kaydedilmelidir ki Almanların harbi umümide ile defa ikbal yıldızları tahtelbahir maharebesinin sonunda ve bu harbin iflân tahakkuk ettikten sonra sönmeğe / başlamıştır. Bu işte Loyd Corç büyük bir âmil olmuştur. | üz kabinesini mev Teşkil ettiğim yeni heyeti vü- kelânın harp kabinesinin ilk top- lantısında birinci deniz lordu (ki bahriye erkânı harbi umumi- si makamında olup yalnız deniz işlerinde değil, selâmeti denize bulunan İngiliz imparator. luğunun mukadderatı dahi dalma ağır basan söz ve nüfuz sahibidir) amiral Yellicce tahtelbahir muharebesi hakkında izahat verdi ve esir edilen bir Alman tahtelbahiri süvarisinden Alman | üzerinde alınan malümatı nakletti, Almanyada umumi bahri tez- gâhlar ve bahri inşaat ile alâka- dar diğer müesseseler, münhası- | ran tahtelbahir inşaatı ile meş guldürler. Yakın bir zamanda her ay Iâakal yirmi tahtelbahir inşa edilecektir. Hali hazırda ha- | bulunan Alman tahtelba- | yüze baliğ olmuştur. | Bu tahtelbabirler için müret | tebat tedarikinde müşkülât çe- kilmiyor ve şimdi muattal duran “Alman açık deniz donanması mü rettebatından alınıyor. Donan- maa efradı iki ay hususi bir mek- İcpte talim ve terbiye edildikten sonra üç hafta tahtelbahirle de- nizde gezerek staj yapıyor. Bu ta- imleri gören tahtelbahir müret- tebatı ölarak: yetişmiş oluy: Alman süvarisinin amiral Yel. ve tarafından naklolunan ifa- dan başka madam Curie evinin işlerini görüyor ve yemek te pişi riyordu. Bu işleri bitirince lâbora. tuvara zevcinin yanına koşuyor ve sertifikaları için çalışıyordu. Evlendikten bir sene sonra bun- lari muvaffakıyetle elde etti. 1897 de ilk çocukları İrene dün- yaya geldi. Dadı tutamazlardı. Çocuğa da annesi bakiyordu ve © lâboratuvarlara çalışmaya gittiği vakit Pierre Curie çocuğun beşi lyordu. İşte bu sıkıntılı ya- dadır ki karı koca lâ- mesaileri ile yeni bir madde keşfettiler. Radivmu buldular. Noble mükâfatı. onlari #ikıntıdan kurtarmıştı. Pierre Cu- rie Sorbonda fizik dersleri veri- yordu.. Madam Curie, lâboratuvar şefi olmuştu. Ikinci çocukları bu sirada doğdu. Onun için yeni bir lâboratuvar yaptırılmıştı.. Orada faharrirlerine, tecrübelerine de- am edeceklerdi. Fakat M. Curie desi İngilterenin ne kadar kor. kunç bir tehlike karşısında bu- lunduğunu anlatmağa | kâl Lâkin bu sözlerden bizim amirak ların ibret almasına imkân yok- tu, Çünkü bunların gözü fena hak. de korkmuştu, İngiltere bahriye nezareti er- kânı bulunan deniz lortları as rallar, deniz muharebesinin süper dritnavutlar arasinda Trafalgar (vaktile İngiliz ve Fransız de- nanmaları arasında vuku bulan kati deniz muharebesidir) mik- yasında yapılabileceğini düsün- düklerinden o Almanların yeni usul taarruzu karşısında afalla- mışlardı. O kadar şaşırmışlardı ki yeni tehlikeye karşı bunların gö- züne bir çare gözükmüyordu. 4 Eğer bu'amiralların beyinle- rinden çıkmasına ân olmıyan çareleri başka bir taraftan temin etmemiş olsaydık İngilterenin ve müttefiklerinin ticaret ve nakliye gemilerini tedricen batırmak ve imha etmek için Almanların yap- tıkları tahmin ve hesaplar tahak- .kuk edecekti. Almanların 1917 senesi nisan ayı için yaptıklari zayiat tahmini 600,000 ten idi. Fakat hakikatte zayiat bu tahmi- nin fevkine çıkmıştır. Bu ay için- de İngiltere ile müttefikleri ve raflar 866,600 ton za; ver dir. iz bahriye nezareti kalile usulüne akıl erdiremiyor Yeni hükümet teşekkül eder etmez her şeyden evvel tahtelba- hir meselesini eline almıştır, Al man tahtelbahirlerini şaşırtacak ve imha edecek fevkalâde mües- sir bazı tedbirler ve çareler bu- lunmadığı takdirde bahriye ne- zaretinin sersem bedbinliği hak kazanacağını pek iyi anlıyorduk. Bu hedefe vâsıl olamadığımız take dirds harbi ingiltere ile müttefik- lerinin kaybetmesi ve bu netice- gecikmiyeceği muhakkak idi. Vaziyeti kurtarmak için bazi fikir ve çareler ileri sürülmüştü. Bunları harp kabinesinde tetkik ettik. Bunlardan bazıları, yeni teşkil olunan seyrisefain kontrol üdürü tarafından iltizam et di. Bu tekliflerden en mühimmi Convoy sistemi yani nakliye ge milerinin kafile halinde ve harp gemi ayesi altında sey rüsefer etmelerine ait idi, (Arkası var) 1900 de Pariste bir kamyonun ak tında kalarak ezildi. Bu ziyadan çok müteessir olan Madam Curie hayatının sonuna kadar çalışmak» tan geri durmadı. Bütün zamanını Iâboratuvarına ve çocuklarına ve- riyordu. Cihan harbinde radiu- mun askeri hastanelerde ilk defai kullanılması i de madam Curie sıraya koydu. Hasis menfaatler peşinde koş- mıyan hakiki mösyö ve madam Curieden daha iyi bir misal bulunamaz. Bu bü; keşiflerinden maddi bir menfaat beklemediler. Radiumun istihsali usullerini bütün dünyaya serbest çe tanıttılar, bir ihtira beratı ak maya ve keşiflerinin sanayideki inkişafından istifade etmeğe te nezzül etmediler. Beşeriyetin izti- raplarına karşı bu yardımlarını parasız pulsuz bırakmış olmak şe- yefini dü lerinden üstün gördüler. A. Nezil ilim adamlarına yanın en büyük servet