14 Temmuz 1934 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
er e e Sahife 8 Yazan: SULEYMAN KÂNI SARAY ve BABIÂLİNİN İÇYÜZÜ 5 Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur e Tetrika No. 319 Petersburga bir elçi gönderilmesi harbin « önünü alabilirdi İstanbul konferansinin dağık ması üzerine Avrupa devletleri Rusyanın vahim bir karar itiha eylemesine intizar eyliyorlardi. Rusya diğer devletleri 31 kânunu- sani 1877 de Osmanlı hükümetini hareketini tadile mecbur etmek ve makul bir yola sokmak için ne Sibi tedbirleri münasip görüyor Versa bildirmeğe davet etti; Çarın tediğini yapacağını, takip ve hareketine iştir vak eden olmazsa yalnız. baş da hareket edeceğini ihtes eyledi Bu pek müteazzimane bir lisandı. Fakat Rusya hükümeti böyle bie dil kullanmakta kendisi Fransa Rusyanın emellerine mu- halefete hiç meyyal değildi i Bismark devleti aliye inkisama uğrarsa kendisine bir pay çıkaca- ğin İtalyaya ümit ettirmekte i Gene Bismark Rusya ile Avus- Turya arasında «namuskârane bir pazarlıkta» tasavassut etmişti ki bu da Çar Aleksandra cesaret ve- Tiyordu. Bu pazarlık mucibince Çar ile padişah arasında muhare- be çıkacak olursa Avusturya im. paratoru bitaraf durmağı taahhüt ediyordu; fakat aşayet bazı ihti- maller file çıkacak olursa!» Ba kan yarımadasının garp eyaletle- Tini işgal hakkını kendisine temin. ediyordu. 4 Bundan başka arada şu nokta- Tar hakkında da itilaf edilmişti. 1 — Osmanlı devletinin hıri: yan tebaası üzerinde hiç bir dev- let bir himaye inhisarı iddin ede- miyecek; Paris ve Londra munhe- delerine iştirak eden bütün dev. İetler harbin neticeleri hakkında rey vermeğe davet olunacak, (Ber- in kongresinin ilk temel taşı). 2 — Rusya Tunanın sağ sahi- linde arazi almıyacak; Romanya min mülki tamamiyetine riayet edecek; (Berlinde Dobriçe - Ba sarabya mübadelesi. bu şarla mu- halif addolunmamıştır!) İstanbu- la dokunmuyacak, 3 — Rusya bir Slan prensliği teşkil ederse bu Slav olmıyan ka» vim. ve devletlerin zararına olmi- yacak; Rusya Bulgaristan üzerin- de hususi surette hak iddia etmi» yecek;. Bulgaristana: ne Rus, ne Avusturyalı bir prens tayin edil. miyecek. 4 — Rusya Sırbistan cihetinde askeri “hareketler yapmıyacak Avusturya ile bu gizli. itilâftan sonra Rusya içim çekinilecek an- diston fırkasma karir işinde idi, Rusya harbin en büyük mürevvici olan ceneral ignatiyefi müşkülüt büyük Avrupa payıtahtlarında diplomatik bir turneye çıkardı İgnatiyef Berlin, Viyana, Ro- ma Pariste hüsnü kabul gördü. Londrada 31 mart 1877 proto- kolu tanzim edildi. Bu protokol ile slahatın Avru- pa kontrolu altında icrası isteni ten sonra «Osmanlı devletinin hatası neticesi olarak! şayet şârk- #s buhran daha çok sürecek olur- a devletler hıristiyanların selâ- YİN Lİ 1, > MY Hariciye nazırı Saffet paşa imet ve istirahatini, umumi müsar lemeti, temine en elverişli addet- tikleri vasıtalara müştereken te- vessül edecekleri». zikredilmişti Rusya Paris muahedenisi ipti da devleti aliye ihlâk eylemiş bu- lunduğu cihetle bunun artık hük- mü geçmiş olduğnu yani Avrupa devletlerinin devleti aliyenin mülki tamamiyetini zâman ve ke- falet altında bulundurmak kay. dından vareste kaldıklarını iddia ediyordu. ; İstanbulda ise Sırplarla yapılan muharebelerdeki, galebeler üzeri” ne Rus ordularile.de harbetmek Gözlere kolay görünmeğe başla muştı. Rusyadan. ne tehdit, Avru- padan.ne tebliğ vukubulursa bul. sun (devleti aliyenin hukukunu muhafaza için kan dökmeliyiz! Biz bu vatana 400 kara çadırla | geldik! Gene öylece gidinciye ka- avazelerile doldurulmakta. Bir de bütün maddi muhalif olarak resmi mahfillerde bile (Rusya bizimle harbedemez. Buna kalkışsa İngiltere ve Fran- sayı, hiç olmazsa yalnız İngiltere Yi karşısında: bulur. Macarlar ih- çıkarır; Avusturyayı Rusya itifakındarı ayrılmağa, mecbur ederler!) gibi evham ve hayalât kabilinden şeylerle ümitler bes- leniyordu! Karadağ ile müsalâha yapılma» maak Rusya ile harbi. göze almak: tı, Amma devlet erkânunın müte- neffizlerince asıl maksat Rusya ile harbe duruşmak olduğu için. Karadağ müsalâhasını. kırmağa, sebep olacak, ne kavil ve fiil varsa onlar ihtiyar olunuyordu. (1) Ceneral İgnatiyef Berlinde bu- lunduğu sırada bir tesadüfte dev. Jeti aliye maslahatgüzarına: — Devletiniz pek sade bir ha- reketle muharebenin vulkuunu me- medebilir; Karadağ ile müsalâha; taahhüt edilen ıslahatı icra; Rus- ya devletile izahata girişerek ka- dim münasebatı iade için Petere- burga ehliyetli bir elçi izam. Yoksa muharebenin vukuu ben- ce lâbüt görünüyor; bu muhare. bede ise devleti aliyenin bakası muhatarada kalacaktı Ü Mirati Tail | kıf değillerdir. Ben sizi delillere | Demişti. Rusyanin Londra elçisi kont Şovalof ta devleti aliye elçisi Mü- sürüs paşaya Petersburga bir elçi gönderilmesi iyi netice vereceğini Mütercim Rüştü paşa bu mesö- le hakkında sadaret mektupçusu Memduh beye - paşa - şu izahati vermiştir: (Rusyanın Londra sefiri kont Şovalof bir gün Osmanlı sefare- tne geldi. Mi paşa ile gö- rüşürle, — Biliyorsunuz ki politikalari- müzda muhalifiz. Lâkin impara- torum cenk taraftari değildir. Devleti aliyeden Petersburga ha- tırlı bir zat & hat telif edildiği surette impara- tor mütahaşsit orduları. terhi eyliyecektir. İmparatorun bu niye- tine Petersburgta vükelâ bile va- temine devletinize rilerek masla- memurum. Keyfiyeti mahıremane yazınız.) Dedi, Müsürüs paşa bu müra- caatı İstanbula bildirdi. Zatı şa- hane tarafından Petersburga fev- kalâde bir memur izamile impara- torun hoşnidisini celbe bakılsaydı devletin muharebe | belâsindan kurtulması ihtimali hasıl olmuştu. Fakat Müsürüş paşa işi teşvişe dü gürecek işarlarda bulunmuştu. Babrâli muhabereye dökülerek muharebe ihtimalini refedebiler cek böyle bir fırsattan. istifade edemedi. (Arkası var) İAKŞAM Abone Ücretleri Türkiye SENELİK 1400 krurup 2700 kuruş G AYLIK 750 » 1450 » Bene Posta iülhadına dahil gimrayan Genebi mumlekallar; Seneliği 3600, allı ayla 1900, 0; ayl 1000 kuruştur. ies Teli içim yirmi beşi E 046 900 439 GA AZ se Va 206 4 0 168 AN 2S İlarehara: Babil varı İN Am İN sm Radyo 4 Temmuz Cemartesi İatanbul £ 18530219 lik nevriyat, 1919/30 rana dem, İ9.3020 Türk musiki nemiyatı, (Fahine ve Sa iye hanımlar Refik ve Fikret beyler), 21-21,30 Eşref Sehik bey tarafından konferan, 21.30-22.30 arkestri. kan- eri karın prciranı. Varşova (1414 m) — 18,25 e gannili solist komser, 19415 popüler sen konik orkesir konseri, 20,15 plük, 21 Chopininin . ererlerinden © mürekkep. könser, ZLAü org senfonisi, müsaha be, 22.12 Franz eserlerinden İkamter, 23 Aktünike, 23/10“plâk, 24408. dana musikisi, Geli lim), Budapeşte (530.5 mı). 20.30 tapan. ni, Ceperalardan), 21. tiyatre, 2240 haberler, 23 dana musiki, 24 opera orkcstıms, Roma (4202 m) — 245 La Conauista di Nev York, isli musikili Viyana (506.8 m.) — Çi piyano konseri; 20 «Üç zavallı şeyteme isimli operet temsili, 23,15 “kaherler, 23.30 dane musikisi, | gece konseri (DİA) “Akşam, in Bürhan Bu, bir ecnebi deylet işine gi Tip kör boğazımı domuz sucuğu ve viski ile tıka basa; dolduran bayasızlardan bir Sunt Rahmi o gün bu saygisiz kapı uşağıni çekirge yakalar gi omuz başlarından tutup yere çö- kerimiş, ve ağzımın in kuvve- tile suratına tükürmüştü. Gürültü, karışıklık içinde onu. tanıyan bir dostu o sırada gelen trene atmasaydı muhakkak bir felâket olacaktı. » Bu mütareke faciası unutulmi- yani ve unutulmaması icap icap irer acı hatıraydı. Yazla kışı ayıran gök gürültü- leri iki yıl süren istiklâl mü- cadelesi de Türkün hayatında yeni bir mevsim başladığını is bat etmişti, ve ona kanından ol mıyanların kendisi için daima bayağı kalacaklarım anlatmıştı. Milli mücadelenin hareket da- marı bu imanla şahlandı ve yeni Türkün vatanı bu /kanaatle kır ruldu, Suat Rahminin kafasında bü- tün bu âlem bir anda tekrar yı sadı ve duruldu. O zaman direk- törün fersiz, mavi gözlerile kar- şılaştı. Grevs onu tetkik ediyordu. Suat Rahmi: — İsminize ve şirketin manevi lığına süpbe getirmekten çe- kininiz. Fena âlet (kullananlar olacak kazalara O katlanmalıdır bar. Greve tasdilk etti: — Hakkınız var dostum. Şark- ta iş görmek kolay olmuyor. Di- siplin ve metot işe yaramıyor. Hadiseler, vakalar muhiti ve te- lâkkileri daima değiştiriyor. Ha- va bile burada kararsız. Sulhten evvel, yani mütarekede işlerimi- zi yürütmek için büsbütün baş- ka yollardan, başka vasıtalarla yürümeğe mecbur' olduk. Şimdi görüyorsunuz ki bu vasıtalar teh- e şeklini alıyorlar. Ve başmı sallıyarak ilâve etti: — Yeni hükümet öyle gö yor ki sistemle ve tam milli bir endişe ile çahşıyor. Umit ede- rim ki bu yeni Türkiye çalışma programında lam Avrupa tekni- ğini kabul eder. Şark milletleri | itaatlidirler. Baştan gelecek her iyi şeyi ka- bul ederler. Eğer yukarının prog- ramı, hesapla, ölçü ile tatbik edi- lirse halk tabakaları bütün eski görüşlerini dü: zeltir ve sizden evvel Avrupa kül türünü benimsiyen, unsurların iş çalar. Ben Türkiyenin bir l misafiri gibi bunu görmek İste- | Suat Rahmi patronun sözlerini | dikkatle dinliyordu. Samimi gö- | rünen arzusuna teşekkür etti. | İş üzerinde Bir müddet daha görüştükten sonra yerine dön mek üzere çıkarken mister Greve hemen hatırına gelmiş gibi: — Suat bey, dedi. Az kalsin unutacaktim. Bugünkü işler beni iyiiyordu. Pazar günü (Lidya) Nin İsim günüdür. Sizi de aramız- da görmek istiyoruz. Daha vakit var. Fakat şimdiden hatırınızda kalsın, ve Suat Rahmi © gün sinirlerini yatıştırmak için bir çok şeylerle meşgul oldu. Fakat tabii, neşeli halini bulamadı. Hata bir aralık pi A a A şa RON Cahit arkadaşile gene fransizca konur şan matmazel Raşele çıkıştı, Şir. kete doğrudan doğruya müracaat edip mal sipariş eden Konyalı bir tüccarı atlatmağa çalışan komi yoncu Mikael Torosyam koydu, kapı dışarı etti. Matmazel Raşel korkusundan masasının arkasına saklandı. Memlekete ait bahislerde çok asabileşiyordu. Türkiyede yonlarca lira kazanan ecnebi bir şirkete hoş görünmek için devlet Yergisini hile ve yalanla kaçırma» ğa kalkan Hamayak Torkum- yana fena halde hırslanmıştı. Suat Rahmi şirkette çalışan Türkten gayri yerlilerin bütün si- illerini öğrenmişti. Şirketin mar hasebesinde çalışan o Agop Ma- mulyan da büyük harpte levazım ilşerine karışmış, harp zenginle- rinden birine sokulmuş, yüz bin- lerce Türk genci cephelerde ölümle pençeleşirken 0, emsali gibi para kazanmış, sonra da mülareke olunca yanında çalış tığı harp zengininin bir çok malı- mı zaptetmişti. Sonra işgal sunun istihbarat işlerine giren Adanalı bir ahbabının tavsiyesile bu İngiliz şirketine yerleş Hele komsiyonculuk bakan Mikael Torosyanın daha ağır sabıkası vardı. O mütareke yıllarında doğrudan doğruya iş gal ordusunun zabıta hizmetinde çalışmıştı. Bu iş hayatına girdiğindenbe- ri pek çok şeyler renen Suat Rahmi bu ölemden uzakta yaşıyan Türk gençlerinin ne kadar karanlıkta yürüdükle- rini anlıyordu. Askerlikte, hükümet işlerinde ve kendi aralarında yaşarken ha- yatı, dünyayı, hattâ eğlenceyi, zevki tamamile başka cepheden lere daldıkça ha- ikametler alı yor; yalnız. şahsını değil, memle- ketini alâkadar eden yeni yeni hareketlerle karşılaşıyordu. Mister (Grevs) in dostane gö- rünen sözleri arasında bir nokta bilhassa ona iğne. gibi işlemi, «Sizden daha evvl Avrupa külü- rünü kabul eden yabancı unsur- ların. bu faik. variyetlerinden kurtulmanız. lâzımdır» demi Onların bize faik noktalarmi bir hamlede görmek mümkün de ildi. Biz kendimizi o kadar kuv- vetli ve hâkim buluyorduk ki bu farkı hissedemiyorduk. Fakat ie hakikati dan bitaraf gören Vw İyilik “vaziysti" Bir cümle He Ve Suat Rah- aydınlatıvermi mi de içlerine karıştığı, çalışma, kazanma ve yaşama şekillerini yakından gördüğü bu insanlarla aramızda ayrılış yollarını yavaş yavaş farkediyordu. Bu ecnebi şirkette çalışanların çoğu Türk değildi ve onlar bu Firmanın altında âdeta patron- dan daha koyu Manchesterli ol- mağa özeniyorlardı. Bu özenişin bik Türk için kıymeti olamazdı. Değil uyanık, kafası aydınlık bir Türk, hattâ göreneğe daha çabuk kayacak, orta seviyede Türkler bile ecnebiliğe özenmeyi bir ha- karet sayarlardı. Burası muhakkak. Fakat ecnebinin yaşama ve ça- lişma sistemlerini sevmemek ve onu taklit etmemek te hamlıktı, Ham ervahlıktı. (Arkasi var)
