23 Mart 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

ve ; b f Cihan iktisadiyatı Cihan kibrit ve fotoğraf makinesi krallarının intiharı - Reichsbank'ın vaziyeti - Buğday piyasası alt üst oldu Cihanın her tarafındaki kibrit inhisarı ve fabrikalarında müra- kabe ve sermayesi bulunan isveçli Ivar Kreugerin Amerikadan bir istikraz aktine muvaffak olmıya- rak avdet ederken Pariste intihar etmiş olması ve akabinde bütün dünyanın fotoğraf makineleri kralı Estman'ın intihari cihan iktisa- diyatında derin heyecan uyandır- anıştır. Kibrit kralının intihar. haberini müteakip (Kreugerin ' alâkadar olduğu omüesseselerle (birlikte umum mali ve ticari ve sınal şirketlerin oesham ve tahvilâtı birdenbire sukut etmiştir. Bundan bazı devletlerin parası da müteessir olmuştur. Dünyada maliyesi ve parası en sağlam devletlerden sayılan Isveçin bile parası düşmüştür. Devletler derhal ihtiyati tedbir- ler almışlardır. Bir çok borsalarda Kreuger omüessesatının o eshamı üzerine oOmuamele muvakkaten menedilmiştir. İsveç hükümeti Kreuger müessesatı için ayın s0- nuna kadar moratoryom Vermiştir. Istokholm borsası bir müddet tatil edilmiştir. Bu tedbirler panik - zuhuruna ve gayet sarsılmış olan itimadın büsbütün mahvolmasına meydan verilmemiştir. Bir kaç gün geçtikten sonra Kreuger müessesatının ovaziyeti (Oümitsiz - olmadığı ve kendisini toplıyabile- - ceği ve mevcut müşkülâtın cihan- şümul buhrandan anlaşılmıştır. Harbi umumiden sonra Kreuger bütün cihanın mali halâskârı ol- muştu. İki sene evvel Almanya gayet sıkıntıda olup hariçten para alamadığı bir sırada Kreuger yarı hissesine ve kalanı Alman kibrit fabrikalarına ait olmak üzere bir kibrit inhisarının tesisi- ne mukabil yarım milyar marklık istikraz vermişti. Mumailey, bu- nun gibi bütün dünyaya ya bilâvasıta yahut bilvasıta istikraz- lar ve sermayeler verdiğinden sermayesini bütün dünyaya da- ğıtmıştır. Fakat umumi buhran dolayısile her tarafta kambiyoların vaziyeti değişmiş ve bir çok devletlerin altın mikyasını terketmiş olması harice yatırılan sermayelere ait tediyatın intizamını bozmuştur. Kreuger buhrana rağmen mües- seselerine temettü vererek şeref ve itibarini muhafaza için Amerika- dan bir istikraz almak istemiş ve buna muvaffak olmaması zaten iyi olmayan sihhi ahvalini büsbütün bozmuştur. Kreuger müessesatın esas itibarile sağlam olması cihan borsalarında Oitimadın tedricen avdetine müsaade etmiştir. Ihtikâr kanunu İngiltere, altın mıkyasının ter- ketmesi üzerine fiatlerin muhte- kirler tarafından sun'i olarak yükseltilmemesi (için muvakkat bir kanun kabul etmişti. Bu kanun İngiliz parlamento- sunda müzakere edildiği sırada Ingiltere ticaret nazırı şimdiye kadar bu kanuna müracaata lüzum bissolunmadığını ve ancak bir kaç ehemmiyetsiz (şikâyet varit olup bunların da derhal düzeltildiğini bildirmiştir. ileri geldiği Intihar eden fatoğraf kralı Estman Ingiliz lirası düştükten sonra bilâkis perakende fiatler harbi umumiden evvelki seviyyenin fev- kinde olan (36) dereceden (31) dereceye düşmüştür. Toptan fiat- ler ise (111.B)den (114.2) dereceye çıkmıştır. Bu suretle İngilterede toptan ve perakende fiatler ara- sındaki fark gayet azalmıştır. Reichsbank Almanyanın mali ve iktisadi vaziyetinin nazımı olan Reichs- bankın umumi içtima aktolmuş- tur. Buradan verilen malümata nazaran bankanın 1931 gayri safi varidatı 209,000,000 mark yani 1930 senesine nisbetle 82 milyon mark fazla olduğu halde umumi muamelesi (803,000,000 mark yani 1932 senesine nisbet 58,000,000 mark noksandır. Reichsbankın Alman mevduat bankalarının ihyasına iştirakinden dolayı safi varidatı 13,300,000 inmiştir Bunun yüzde onu nizamnamesi mucibince ibtiyat akçasına ay- rılmıştır. Kalan yüzde 8 bissesi temettü vermeğe kâfi ise de umumi müdürü M. Lutherin ısrarı üzerine bususi ihtiyat parasından 6,000,000 mark alarak yüzde 4 prim verilmesi kararlaştırılmıştır. Primin kazançtan alınmıyarak hususi ihtiyat akçesinden alınması hükümete hisse ayrılmasını men- etmek içindir. Yeni tesis olunan Altın dikouto bankasının derdesti tensik bulunan mevduat banka- larının hisselerini alabilmesi için mezkür bankanın yeni çıkardığı 200,000,000 marklık eshamı Reich- bank almıştır. Ingiliz lirası Ingiliz lirasının dahili kıymeti kat'i surette istikrar bulmuştur, Mevcut temevvücat harici kambi- yodadır. Maahaza bu temevvüç Ingiliz lirasının hariçteki kıymetini istikrar bulmasına mani olmakta- dır. Bundan en ziyade İngiltere sanayii ve ihracatı müteessir ol- maktadır. İngilizlerin en ziyade korktuğu cihet İngiliz lirasının yükselmesidir. İngiliz lirasının yükselmesi Ingiliz sanayiinin hariçteki rekabet kabi- liyetini omahvedecektir. | İngiliz lirasının yükselmek istidadında başlıca amil ecnebi ihtikârıdır. lagiltere bankası iskonto fiatini yüzde beşten dörde indirmeğe çoktan karar verdiği halde ecnebi ihtikârına mani olmak için haylı zaman beklemeğe ve ancak şimdi bunu icra etmeğe mecbur olmuştur. Akşam Arpa ıhracatı artıyor Arpa ihracatı gittikçe ehemmi- yet peyda etmektedir. Bu yüzden arpa fiati 3 kuruş 10 paraya kadar çıkmıştır. Şimdiye kadar arpanın buğdaydan pahalı olduğu görülmemiş Arpa ihracatının art- masında muhtelif sebepler vardır. Bunlardan bir cezayirde kuraklık yüzünden az arpa yetişmiştir. Bundan başka Amerikanın Av- rupaya olan arpa ihracatı dörtte bir i nispetinde azalmıştır Cezayir, ve Amerika memleketlerinin arpa ihracatındaki (omevkiini Türkiye, Sovyet Rusya Romanya elde etmiştir. Arpa ihracatının artması, arpa zeriyatına olan temayülleri de ar- tırmıştır. Anadoludan gelen haberlere göre arazi sahiplerinin arpa ihra- catına çok ehemmiyet verdikleri anlaşılmaktadır. Acaba gelecek sene bu kadar arpa satabilecek miyiz? Bunu tahmin mümkün değildir. Ameri- ka ve Cezayirdeki istihsal vazıye- tinin geçen seneki gibi olacağı ümit edilemez. Maamafi Türk arpaları Avrupa piyasalarında iyi rağbet görmüştür. Bu münasebetle arpa ihracatı- mızın azalmıyacağı ümit edil mektedir. Kooperatif hastanesi Bulgaristanda Burgazda liman memurları, doktorların iştirakile ilk defa olarak bir kooperatif hastanesi teşkil etmişlerdir. Bu kooperatife dahil olan kimseler hastanede ucuzca tedavi ve mua- yene edileceklerdir. Vanda bir istihlâk kooperatifi Van, 21 — Vanda memurlar arasında bir istihlâk kooperatif teşkil (| edilmiştir. £ Kooperatifin sermayesi 3000 liradır. Yuğoslavyadaki buğday inhisarı Yuğoslavyada geçen sene hu- bubat fiatininin fevkalâde sukutu üzerine çifçileri himaye maksa- dile yapılan buğday inhisarının idaresi pek müşkil olmakla bera- ber memlekete pek az faidesi olduğu anlaşıldığından lâğvı için bir kanun lâyihası yapılmıştır. Transval altın madenlerinin istihsalâtı Yohanensburg 22 (A.A.) —M. Artbur French, Transval maadin odasında irat ettiği senelik riyaset nutku esnasında, Transval altin madenlerinin geçen sene zarfın- daki istihsalâtının 46 milyon ingiliz lirasından fazla kıymet rakoruna baliğ olduğunu ve bu suretle rekor senesi olan evvelki sene istihsalâtından yirmi milyon Ingiliz liralık bir fazlalık gösterdiğini beyan eylemiştir. Buğday meselesi Cihan buğday piyasası yeniden altüst olmuştur. Buna Müttehidei Amerika ziraat nezareti sebebiyet vermiştir. Bu nezaret Amerikan çiftçisinin menfaatini muhafaza için yüksek fiatle külliyetli mik- tarda buğday ve pamuk almış ve idhar etmişti. Nezaret yeni mah- sule kadar depolarını boşaltarak her ibtimale karşı yer hazırlamak istiyor. Bunun için elindeki buğdayları cihan piyasasına çıkarmak arzu- sunu izbar etmiştir. Her ne kadar nazır bunlar için yeni pazarlar bulacağını ve mevcut piyasaları boğmıyacağını tasirh etmiş ise de cihan piyasasına itminan gelmiştir. Buğday fiatleri cihan piyasalarında mütemadiyen düşmektedir. 23 Mart 1932 Müthiş bir cinayet Bütün İsveçi heyecan içinde bırakan bir hadise Genç bir baron altı kişiyi öldürdü, sonra intihar etti Avrupanın en şimalinde bulu- nan İsveç, asayişi çok mükemmel bir memlekettir. Burada zabıta vukuati nadirdir. Hele cinayet vakalarına hemen biç tesadüf edilmez. Halbuki geçen hafta Isveçin darülfünun şehri olan Upsala şehrinde müthiş bir cinayet vuku bulmuş, yedi kişi birbirini müteakip ölmüştür. Bu cinayet bütün İsveçte büyük bir heyecan © uyandırmıştır. e Vaka şudur : Baron Frederik von Sydow 24 yaşında yakışıklı bir gençtir. Babası Isveçin en büyük zenginlerinden biridir. Genç baron muhtelif mek- teplerde ve darülfünunda oku- muştur. Fakat muntazam bir tah- sil görmemiş, mektebe gittiği vaktini daha ziyade roman oku- mak, eğlence yerlerinde gezmekle geçirmiştir. Baron darülfünunu bitirdikten sonra kendini büsbütün eğlenceye vermiştir. Mütemadiyen barlarda, sefahat yerlerinde geziyor, avuç dolusu para sarfediyordu. Babası, oğlunu yola getirmek için evlendirmeği “ düşünmüş, bu sırada genç baron Unge isminde genç bir kızı severek onunla evlenmeğe razı olmuştur. Düğün geçen sene pek muhteşem bir surette yapılmış, yeni evliler, güzel bir şatoda yerleşmişlerdir. Baron Frederik karısını çok sevmekle beraber eğlence yer- lerinden uzak kalmağada bir türlü razı olamamış, karısını da buralara sürüklemeğe başlamıştır. Aylardan beri karı koca hep barlarda, eğlence âlemlerinde ge- ziyorlardı. Genç baron hesapsız para sarfetmekten çekinmiyordu. Nihayet baronun paraları tüken- miş, bu defa da babası namına istikraza başlamıştır. Bunun için babasının imzasını taklit ederek senetler vermekten çekinmemiştir. Bu suretle de bir müddet geç- miştir. Bir gün alacaklılardan biri babasına müracaat ederek para isteyince mesele meydana çıkmış ve ibtiyar baron pek ziyade hiddetlenmiştir, bemen oğlunu çağırarak (birçok (nasihatlerde bulunmuş ve acı sözler. söylemiş- tir, Baron Frederik iptida ses çıkarmıyarak bu söçleri dinlemiş, fakat sonra birden bire hiddet- lenerek cebinden tabancasını çı- karmış babasını öldürmüştür. Frederik, silâh sesleri üzerine koşan annesile ihtiyar hizmetçi- kurşunda yere lerini de birer Baronun genç zevcesi Unge sermiş ve aşağıya inmiştir. Tamam dışarıya çıkacağı sırada iki ala- caklının kapıda beklediğini gö- rünce, bunları içeriye almış ve ikisini de birer kurşunda yere sermiştir. Genç Baron bundan sonra hiç bir şey yokmuş gibi evine, karr- sının yanma dönmüştür. O gün birlikte gezmişler ve akşam ber- mutad obarlardan birine git- mişlerdir. Karı koca burada şam- panya içerek eğlenirlerken garson gelerek baronu kapıda iki kişinin beklediğini söylemiştir. Baronu karısına ve yanlarındaki iki arka- daşına itizar ederek kapıya çık- mış, karşısında iki polis görmüş- tür. Polisler kendisini tevkif etmeğe geldiklerini söyleyince baron bü- yük bir süratle oturdukları ma- sanın Obaşına koşmuş, genç zevcesini, sonra kendisini öldür- müştür. Bu suretle sefahet yüzün- den baron en yakınlarından üç, yabancı da üç ki altı kişiyi öldür- müş ve intihar etmiştir. Almanyada kalpazanlar Berlin, 21 (A.A.) — Iki ay evvel Berlinde bir hukukşinas tevkif edilmiş idi. Bu adam iki senedenberi 3 marklık milyonlarca sahte para imal etmişti. Evvelki gece Stuttgart polisi, 100 marklık sahte paralar imal eden bir fabrikayı basmış ve 7 kişiyi tavkif eylemiştir. Ekserisi işsiz mürettiplerdir. Çetenin takriben 8 buçuk milyon mark kıymetinde sahte baknot imal etmiş olduğu söy- lenmektedir. Polis bir buçuk milyon mikta- rında bir istok ele geçirmiştir. Emlâk sahipleri! Uzüntü ve zahmet çekmeden Çok irat almak isterseniz Emlâkinizin idaresini UMUM EMLÂK ACENTESİNE tevdi ediniz! Bahçekapı, Taş han No. 20-21 - 22 Telefon : 20807 — Posta kutusu : 658 İstanbul