11 Eylül 1929 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6
Sahife 6 Sahife 6 Cihan iktisadiyatı Akşam 11 Eylâl 1929 : Türk parasının düşmesi neden imiş? | Yeni borsa kanunu Avrupada nasıl telâkki olundu Yeni gümrük tarifemiz ile mü- kerrer sigorta kanununun Avru- pada nasıl telakkı edildiğini yaz- mıştık. Geçende neşrolunan borsa kanunu ve borsalar nizamname- lerinin de Avrupada ziyadesiyle nazarı dikkati celbetiğini öğrendik. Türkiyenin — iktisadiyatiyle en ziyade Almanlar yakından alâka- dar olduklarından borsa kanunu ve Türk parasını yükseltmek için tatbik olunan tedbirler evvela bunların nazarı dikkatini celbet- miştir. En mühim Alman matbuatı bu borsa kanunundan bahsediyor ve bumun takip edilen maksat için faydasız oldüğunu iddia ederek tenkidatta bulunuyor. — Berliner tageblat bundan bahsederek di- yor ki: * Türk parası oldukça munta- zam bir nisbeti müterakkiye üze- rine, kıymetini kaybediyor. Türk parasının düşmesinin nis- beti takriben her sene yüzde 8 ilâ 9 dur. Buna karşı Türkiye lari tedabirle paranın düşmesini tevkif etmek yoluna müracaat etmiştir. |Alman gazetesi yeni ” borsa kanunu ile borsalar nizamname- sinin en mübim — maddelerini maklettikten sonra diyorl *Yeni kanundaki tedabirin baş? hcası, bundan evel bütün mem- leketlerde tatbik olunmuş ekseriya menfi netice veren - tedabirden vasaya mahiy de olmaklı: ber bankalar için ha endişe teşkil “tmiştir. Hakiki ihtiyacı kambiyo veren banka mı, yoksa tesis olunacak bir makamı mahsus mu takdir edeceği belli değil. Yoksa banka vesaiki müsbiteyi borsa komiser- iğine mi gelirecek? Kabiliyeti ameliyesi olmamakla beraber bankalar şimdiden böyle bir talep karşısında bulunuyor. Kabahat ihtikârda değilmiş! ” /— Şimdiden — meriyet — mevküne ielan kanunun ahkâmı tatbi e ve icraiyesi adeta kâmi- Rnefkuttur. Bütün meselede — Tattlerde olduğu gibi da sukutu ihtikâra e hava oyun- larına atfolunmuştur. İstanbulda mevcut sermayeler cüzi olup para pi dir. Bundan başka İstanbul borsasında her hangi bir suretle tasmim edilmiş bir yol ve planda faaliyette bulu- nabilmek vesaiti kalmamıştır. Meselâ evele üç yüze baliğ borsa komisyoncusundan bu gün otuz kadarı kalmıştır!. Türk parasının masının sebebi esasisi daha ziya- de forganik) mahiyette olup umu- Mi vaziyeti / iktisadiyesile alâka- dardır. Memleketin hariçle olan müte- kabil tediyat bilançosu mühim derecede açıktır. Kuponlar ve Bağdad demiryolu gibi muhtelif düyunu hariciye itilâfnameler 've tatbik edildikten sonra bu açık istikbalde daha ziyade arta- caktır. Geçen üç sene devam eden- kuraklık vasati yahut pek iyi mahsüller ile şimdi telâfi edil- B S mekte olmakla beraber Türkiye | mahsulâtı. cihan piyasasında mü- | temadiyen daha şiddetlenen ra- kabete maruz kalıyor. inhisarların tesiri Türk parasının düşmesine bais ahvalde inhisar - usulünün tesiri az değildir. İnhisarlar gayri mus- “ahsil, gayet pahalı olup bayatı iktisadiyenin serbestçe inkişafına her cihetten engel oluyor. Ahvali cariyeye nazaran türk lirasının şayanı zikir allm ve kambiyo karşılığı olmadığı balde bugünkü mevkünde — bulunması bile şayanı hayrettir. Bunda Avrupadaki-büyük bor- saların hiç birinde bu kambiyo için şayanı zikir piyasa olmama- sının mühim bir rolü olduğu şüp- heden azadedir. Türk parasının şimdiki vaziyeti Türkiye iktisadiyatının arazı oldu- ğundan araz ile mücadele edile- mez. Eğer Türk parasının hakiki sürette sağlamlaştırılması matlup ise fenalık kökünden izale edil- melidir. Sovyet Rusyası nümune tutula- rak vücude getirilmiş zencirler kırılmadıkça türk parasının istik- rar bulması yahut bir suretle iyi- leşmesi akla bile getirilmemelidir. Ancak o zaman Türkiye mahsu- lâb arziyesi gayri müfit ve gayri müstahsil — masariften kurtarılp al) ve idareli bir surette e) edilerek bundan lâye Avrupada hüküm ferma olan fikir- lerin bir nümunesini naklettik. Mesele mühim olduğundan maka- mati âidesi — tarafından hakil vaziyetin tenvir edilmesi şayani tememnidir. Deri bahalanıyor Cihan piyasasında haftanın en mühim hadisesi deri fiatlerinin yükselmekte olmasıdır. Son bahar münasebetiyle ayak kabı talebi her yerde artmış olduğundan ve ayakkapları yapan müesseselerin deri ihtiyacıda o nisbette arttı- ğından bu hal Avrapanın ayak- kabı sanayii merkezlerinde deri fiatlarınn yükselmesini bais ol muştur. Şimdilik fiatlerin farki çok mühim değildir. Lâkin çok geç- meden derinin piyasası tamamile besap ve tahmin hayvanatı vahşiye rinde pek — büyük müamelât olmuştur.. - Avrupada ise en ziyade hayvanatı ehliye derileri tabak- olunuyor. Deri fiatlarındaki — tereffunun hayli müddet devam edeceği tah- min olunuyor. Paris borsasında < durğunluk Öteden beri Berri Avrupa bor- salarının merkezi olan Paris bor- sasında bu gün bir mevkü süküt hükümfermadır. Borsada ne alan nede satan var. Peace de la Bürse kahvehanelerini dolduran oyunculardan eser yok. Bu garip halin başlıca sebebi ecnebi sermayesine karşı son amanlarda gösterilen bazı tas- ibattır. Diger bir sebep dahi cihanın büyük sermayelerini Nev Bulgaristan - Yunan Yunanistan, Bulgaristana 2 milyon ingiliz lirası veriyor Taymisin Sofya mübabiri bildi- riyor. Bulgaristan hariciye nazırı ile yunan sefiri arasında ahiren cereyan eden müzakere neticesin- de Bulgaristan ile yunan arasında dostane bir anlaşmaya — dogrü terakki hasıl olmuştur. Bu müzakerat bir kaç ay evel başlamış ve sonradan tevakkufe oğramıştı. Ahiren yunan — sefiri bulgar hariciye nazırım ziyaret ederek şu kati' tekliflerde bulun- muştur: Yunan hükümeti müzakeratta daha çabuk haz edil- | mesi İüzumu ledir. Zaruret | hasıl olduğu takdirde mecburi ha- keme dahi müracaat olunmalıdır. Müzakerat yeniden — teahhure uğradığı takdirde Atina hükümeti bulgar - yunan ticaret Tmuahede- sini feshederek ve- bulgar mük tecilerinin Yunanistanda braktıği emlâktan dolayı Bulgaristana kar- şı 2,000,000 İngiliz lirasını ver- meği taahhut ederek medyun vaziyetinde bulunan Yunanistan bu taahhudundan sarfınnzar ede- cektir, Bu teklifler üzerine bulgar ha- riciye nazıriyle yunan sefiri ara- smda ceryan eden üç saatlik ta- atii efkârdan sonra muallakta bu- lunan bilcümle mesail hakkında ve bunların nihai tesviyesinde ta- kip olunacak usul hakkında itilaf hasıl olmuştur. York borsasının kendisine celbet- mekte olmasıdır. — Paris borsa idaresi Fransa paytahtının wmum vrupayı şamil nüfuz ve itibarım kurtarmak ve ecnebi sermayesi Fransaya gelmeğe teşvik şümullü islâhat projeleri hazır | oluyor. Şark panayiri Harbi umumiden sonra Avus- yeratorluğu sanayi mera- kizinin yüzde sekseni Çekslovak- yada kalmıştır. Vaktile Avustur- yanın şarki kariple sıkı müna- sebeti iktisadiyesi - var idi. Bu münasebeti iade vemuhafaza için Pragta bir şark panayirinin tesisi tasavvur edilmektedir. Bu şehir de eylülün iptidasında | olarak son bahar ve martın ipti- dalarında dahi ilk bahar panayiri yapılıyor. Şark panayiri ayrı bir şey ola- çak ve ilk bahar panayirini takip ederek şark emtiasına tahsis edi- lecektir. Avrupa en son şark ser Londrada Wimbledonda — tertip olunmuş Son piyasa haberleri Hamburg — Kahve piasasi'te- nezzüle mail olup son defa 1/2 düşmüştür. 50 kilo hesabiyle mark olara — son piyasalar bervechi atidir: Kânunuevel 66 (661/2), Mart 65 (65 1/2), Mayıs 64 (6 1/2), Temmuz 63 (63 1/2). Nev York — Buğday nakdi piyasası tenezzüle mail olup 1,7/8 ilâ 2,3/8 sent aşağıdı. İkinci mu- mara kızıl kış buğdayı 139,3/8, İkinci anbar durum 127,7/8, İkinci numara sert kış buğdayı 136,7/8, İkinci Manitoba 161,1/4 dür. Un tenezzüle mütemayil olup 5 sent aşağı olarak spring 6,35 ve 6,55 dolardır. Minepolls degiş- memiş olup mevine göre 7 ve 5,75) dolardır. Çavdar unu 5 sent aşağı olup 6,30 ve 6,55 dolardır. d sızlıkla bekliyor ve o kurtuluş sa: î/ 5P d 5) ORAJ c Galatasaraylılar Zongoldakta nasıl karşılandı, maçlar nasıl yapıldı? Perşembe günü Karadeniz va- gi purile Zonguldaktan dönen Gala- | tasaraylılar geçen hafta içinde yaptıkları spor seyyahatı hakkın- daki — intibolarını, İkendilerini va- purda karşılayan bir muharriri- mize şöylece nakletmişlerdir: — Geçen perşembe günü İstan- buldan hareket ettik. Vapurumuz çok yüklüydü; fakat Karadenize açılınca dalgalar büyümeğe baş- İadığından, “boş ve midelerimi: zin altım üstüne getiren sallan- tıya mani olamadı. Hepimiz yataklara serildik yalnız içimizden üç kişiye bir şey olmadı Cuma günü öyle yemeğini yiyemedik Zon- guldağa varacağımız saati. sabır- dödük ayümnğn çalışyordak. aralık vapurun hizi kesilir gibi ol x b ae yama d lli denizcilerin parolasına benziyen poh! pohl,,lar işididi. Zonguldağa vardığımızı anlayarak yatakları: mızdan kalktık ve bitkin bir halde güverteye çıktık. Bize yabancı olan Seslerin geldiği tarafa baktığınız bör blleedikimini bir amaraza karşısında — mütehayyir — kaldık. Motörlü bir taka, ismi Galatasa- ray, baş tarafında kırmızı-sarı fors, dümendeki kaptanın, baş taraf. taki gemicinin başında deni: gabomama. işarelini taşiyan. beyaz Tasaltek oei danü vekildler” vn icabanı kasketli daha... Anladık ki bir Galatasaray ocağı Bu bizi çok !evind'lıâ; burada da — ateşli tütmekte. ve hasta- lığımızı unutturdu. Demir atıl- diğı zaman saat tam 1515 di. Bir kaç dakika sonra vapurun larla bi bordasına — yanaşan motörlerin (MAND sandalların içindekiler merdive. ne tırmanmağa - başladılar. Galatasaraylılar en önde, başla: rında “ Yuşa ” kadar uzun Ali Sadi bey onları müteakip Türk n reisi Bedri bey diger aza- te gelerek, kısa fakat cünlelerle “beyani hoş amedi eylediler ve zarif bir çiçek demeti verdiler. Bu merasim biter bitmez Galatasaray motörile karayı çıkarken kesif bir balk kitl tarafından — alkışlanarak — samimi tezahüratla karşılandık. Kısa bir istirahatten sonra 17- Fakat bahse lüzum var mı?.. Bizim metice yenilmek olsaydı. bile, Zongul- daklı vatandaşlarımızın bize karşı izhar ve ibzal ettikleri samimi muhabbet ve alâkadan topladığı- miz manevi kazançlar sayesinde mevkimizi muha- irdik. Zonguldaklıların en küçüğün- den en büyüğüne kadar hepsi, aralarında rekabet edercesine, bizi ağırlamak için ne mümkünse yap- tılar. Meselâ orada bulunduğumuz müddet Türkocağı binasının san- cak direğinde formamız sallandı. Bu, şimdiye kadar memleketimi- zin diğer şehirlerine yapılan se- yahatlarda tesadüf — olunmayan gayet zarif ve ince bir dikkat eseridir. "Siyah elmas,, - Diyarı olan, bütün Zonguldaklılar birer elmas- dırlar. Onlara medyunu şükran ve minnettarız. Orada gecirdi- ğimiz tatlı günlerin hatırasını kalp- zde ebediyen yaşatacağız. LEBERG ) Empermeablize gabardin PARDESÜLER gelmiştir Vücudu rüzgârın tesirine karşı muhafaza eder ve giyinmesi Hafif kolay Yalnız Galatada Karaköyde Voyvoda caddesi karşısında EKSELSİ OrR Büyük eltise mağazasında satılır, Tagiliz biçimi çayet münlahap ve muhtelif çeşitlerdi Kostümler ve Pardesüler ve muşamba hap ve sen moda sinde banımlara mahsus gayet ipekli muşambalar ÖÜ Tpi 'TEDİYATTA TESHİLÂT Devlet demiryolları ve Limanları umumi idaresinden: irfla Gaz, pisgaz, benzin kapalı Münakasa 29/9/29 pazar gü yolları idaresinde yapılacaktır. Münakasaya iştirak edeceklerin teminatlarını aynı günde saat 15,30 mine vermeleri lâzımdır. Talipler münakasa şartnamelerini münakasaya konmuştur. saat 16 da Ankarada Devlet demir- teklif mektuplarını ve muvakkat a kadar umumi müdürlük kale- üç Hira mukabilinde Ankarada, malzeme dairesinden, İstanbulda Haydarpaşa mağazasından tedarik edebilirler. Bandırmada Menc linden alınarak - mal ve mendirek bedeli keşifli ameliyesi 1 Eyli müddetle ve kapalı zarf usı zarfları 22 Eylül 929 pazar günü dairesinde açılacağından t: Bandırma Belediyesinden gin tahkimi için lözumu olan kayaların mahab- arkasına atılmasının 10720 lira 929 tarihinden itibaren yirmi gün münakasaya vaz edilmişti Teklif saat 16 da Bandırma Belediye plerin tekliflerini muayyen vakta kadar tevdi eylemeleri ve bu hususta kâfci tafsılâtı havi şartname, mukar velename - ve fenni şartlar lâyihasının birer suretlerini İstanbul şhr- emaneti heyeti fenniye müdüriyetile Bandırma belediye daires'»den almaları ilân olunur. .
