25 Şubat 1935 Tarihli Zaman Gazetesi Sayfa 7

Şubat 25 Devlet bir imtiyaz mukavelesini re'sen feshedebilir mi? Yazan : Maslaheddin Âdil Nafin Ve idari “dava deyi orta : Devlet bir. imtiyaz Mmükavelesini mahkemeye ni Çante mecbur. olmaksının re'sen Feshedebilir miz Bu hucusta / Türkiye Deyiet Şürastaın “izhar edeceği İçtihad hüsusiyle idari hukuk bakımından bir esax vücüde getire. çöke iyi Eöktir. imtiyaz mabiyetini “araştırmak Bir Nafia, bir imtiyaz mukar ile bir şirket arasında yapılmış bir aydınlat. yorem, Hakikatie, lan mükaveleleri iki idari bir mükavele olduğu meye gğedadır. u yoldeki imtiyaz mu: kavelelerinin Bu lasma dahil oldu. Hunda hakakşinadarce Casln fetin. zan yoktur. İdarf“ mükaveleler Kakkında —mühim esarlı lan ve idare hukulkun baz Asıl ideri mukaveleler de 'bumuf hukuk sabasında ya. pılan mükavelelere benzer. Fakat bu benzeyiş tamamile rahiridir. Çünkü “idari mukavelelerde mü: meyyyiz bir unsur varderki, bu fer ler arasında yapılan muükavelelerde mevend değildir. Hosusile bir e Tiyaz mükavelesinde bir amme hiz. ve devamlı Bu cihetle b muka Ha Elakenir — Akdine olarak husul bukuk kaidelerinin yamı başında hime ile Sekteye ğrz Kikaza deeasili ve Tei se elt ceryantan. termin Kh kinme hakaku Tülüelerinle gör Sadedi aa. den ferd veya şirket çe mzanı hususunda idarece bazı kor Taşlıklara mazhar olabilmesi 3 — Mükavelenin devletin bir n iradesi ile tesbit ettiği hiz. Metin İntizamla, deramla ve sada: ketlacifa edebilm: Şimdi bu kaidelerin hbukuki neticeleri nedir? Bunları da kaidelere muvazi olarak işaret ediyorum: 1 — Nafıa imtiyazı muka- velelerinden doğan ihtilâfların €n yüksek idare mahkemesi olan Devlet Şürasında tetkik edilmesi kanunumuzun — sarih hükümlerindendir. 2 — İmtiyazlı şirketin dev- letçe bazı müsaadelere mazhar olması noktasına gelince Bu. da yine amme hizmetinin za> ruri neticelerindendir. Nitekim umumi savaştan sonra Fransız şurası içtihadları ile tecasüs eden tahmin harici hadiseleri nazariyesi devlet mukavelele- Tinde imtiyaz sahipleri “Tehine azı - değişiklikler yapılmı Si ai <e Y0 Fransız şuratı bu nazariyeyi ilk defa olarak Bordo hava gazi şirketi hakkında tatbik Etmiş ve medeni hukuk saha- sında o tarihe kadar yer bu. lamıyan. bir esası idare huku, kuna temel yapmıştır. Bir amme hizmeti derahte 'eden imtiyazlı bir şirket borç. larını vaktinde sadakatla sa: demesiz. ve ihtarsız ila ederse bu hizmetine — mukabil bazı hallerde devletçe gösterilecek müsaadelerden istifade etmesi adalet icaplarındandır. Fakat bu müsaadeler — şirkete bir kolaylık göstermek fikrinden ziyade, amme bizmetinin de- lmamak ve am- Ba suretledir ki devlet, yelden keşf ve tahmin edile- miyen hadiseler — zuhurunda yeni şartlara göre mevcud mu: kavele hükümlerini şirket le- hine tadile muvafakat ede. bilmektedir. 3 — İdari mukavelenin bü. yük bir. kımki” buna istılahında (tanzimi kısım) der mektedir bir. taraflıdır. Bu cihetle devlet bu kısı 'de ümme> ihtiyaçlarının v kabiliyetine ve balin göre şirkele her var apları değişikliller — yaplırmak kakkını haizdir. Bundan başka, idare âmme hizmetlerinin inkıtaa uğrama- ması ve munlazam bir surette ifa edilebilmesi için yüksek ve müessir mürakabe hakkını ha- izdir. Bu mürakabe, icabına göre şirkete ihtarlar yapılması hizmete devletçe vaz'ıyed olu- marak bizzat devlet tarafından letilmesi ve nihayet mukave- lenin ve'sen - feshedilebilmesi salâhiyetlerini bahşeder. Fertler arasında yapılan hu- susi mukavelelerde — taraflar ancak kendi menfantlerini dü- günmekten başka / bir. borç tanımazlar. Fakat bir imtiyazlı şirket,idare nemına bir ümme hizmeti der- zhte etmiş olduğu için o husuf menfaatini ancak âmme menfaati zunmada arıyabilir. Hizmetin idari ve sınal ” bir yasfı halz olması, onun âmme hizmeti seciyesini ihlâl edemez. Hatta Fransız şürası bir milli tiyatro müdürü ile devlet ara- sında akdedilmiş bir mukar deninde âmme hizmeti imtiyazı mabiyetini gösterdiğini alarak böyle bir. mukaveleyi asıl idari mukavelelerden say- muştır. (Fransız Şurasının 25 temmuz 923 kararı) Amme hizmet mühim 've pek ir vazifeyi muvaffakiyetle — başarı için, devlet / istibl ve nihayet kendi kakı hak gibi mühim kudret ve salâhiyetleri haizdir. Devam 've intizam ise amme bizmet- kdirine — göre- icabederse bir amme hizmeti imtiyazı mukavelesini de re'sen feshedebilmek — mevkündedir. Bunun aksini ” kabul etmeğe mantıkan imkân göremiyorum. İdare nehcini kabul — edi bir memleket devlete kendili. ginden hakkını ihkak salâhi. yetini tanımazsa — idare maki. nesi durur ve amme menfaati ihlâl edilmiş olur. Devlet amme - hizmetini tizamla görmiyen, mukavele hükadle ü aaak ue ti grar ile riayet etmeyen taraf için hakimin müdahalesine mecbur olursa,hükümkatiyet kesbedinciye kadar âmme hizmetinin cerya- a durdürmük icabeder. Bu ise hizmetin seciyesine uygun Olamaz amme hizmeti bir da- kika bile - durdurulması olmıyan bir hizmettir. Hülâsa, birinci kısım idari mukavelelerde kanunun sara- hatla hakimin — müdahalesine lüzüm — gösterdiği — haller müstesna olmak şartiyle, dev- let. kendi takdir. ve kana- atine göre re'sen mukaveleyi Fesh ve mme hizmetinin inti- zamla ceryanını temin etmek hakkını haizdir. Devlet bu su- retle - kendiliğinden — hakkını ihkak ettiği gibi ittihaz ettiği kararları da yine kendiliğinden tasdik ve icra eder. Muhtemel bir itiraza da ce- vab verebilirim. İdare bu hak- kıni suküstimal ettiği — vakit ferd ne yapabilecektir? Ferd Avusturya - Fransa | Tinci sahifeden devam içla eei tominat olduğunu döze İümiş ve devlet idare ve teşkilâr devlet hayatının ” basit bir telifine Gen ibaret olduğunu kaydetmiştir. '& Şuşnig - beyanatina şu'saz retle #öVlm etmişlir “İşleri oluruna bırakmak ite- miyen devlet, kendlelnin üzerinde mademek Tulunduğu prensipler kâr mal'yelinde olacak a Herkangi bir siyaıt faniiyete sanda edemez. Memleketin itikdâlini mahar dazaga maktedir olan, yalnız ye Tratturyadır Federal hükümet intizamı tesis etmekle, maddi müvaffakiyetler den başka manevi parlak bir zaz fer elde etmiştir.» B. Şuşnigden " sonra B. Ber. ge: Vadenea ” Avasturya Poli. açnın İi düşüncesi olduğunu ylrmiştir. Bunlardan biri, Av dort olanların sayısını mümkün olduğu kadar çoğaltmak, diğeride — barışın — muhafazasına im etmektir. Avusturya nazırlarıHabsburel ların avdetini konuşacaklar Parit 24 (ALA) — B Şuşniş ve Berger * Valdenez dünkü konuş. Lval'e At mazırları bugün L SÜi Şaziyeti hakkında Tentininden daha bstün miyeti hait olacaktır.. uslurya nanırlarının Londrada İagiliz devlet adamlarına, mali ve n Habesburg hanedanıma mühtemel rdeti hakkında İngiliz devlet adamlarıam — müt Habeburg ta avdetini 'muarız. değildi Çünkü buavdet keyfiyeti, her- bangi bir muahede İle menedilme- miştir. Maamafih, İngiliz hüküme- tinin, Romada Fransa- İtalyan teb. biği ile ileri sürülmüş olan v sak aktini tamamen mü delâbki etliği ve tahta avdet mes selesinin derhal m: vi tercih edeceği söylenmek. dedi Habsburg hanedanı geri dö- '1necek mi ? Paris gazetele- inin mütalaaları depl Yurya davasına teveccühünü izbar etmektedir. Petit Parisien gzetesi yazıyor: “Fransa ve Avusturya “manevi ve siyasi müşterek düşüncelerde Avusturya, Londra Avrupada emniyet . tesizi bakkındaki kumi- Hababurz avdeti hakı luğunun yeniden teşekkü-i baş gösterdiği. gün, Te Politika içi 'ola: bir Ceh kümeti, genç Şarya cumhuriyetinin Yövlet adam. itimad - ettiğini her vakit İkanunun himayesi altındadır. Böyle bir haksızlık iddiasını dinliyecek ve hakkı izhar e cek adli veya idari — büt mahkeme kapıları ferde açık- fır. Fakat hatta bu yolda bir müracaat bile - istianalar ha. Fiç - idarenin — ierantımı tevkif 've tehir edemez. Musliheddin Âdil Ka işi gibi görünmektedir. Ba mesüle ancak, viyana ve Peştede, oei Avustürye konuşmaları bitti î t | Bu upa | Ka Ba ktır. alcaları 1 göre İngiliz- Bi 1 | apert bi yi v müzakereler müşküllerin tamamen geh aldığı görünmekle izliğindan da tahakkuk et tiğini yazmaktadır. Paris 24 “AAN Başvekili Bay Şuşnig ile hari 'mazırı Bay Berger Valeneg make iümta beyanatta” bulunmuşlardı dinden Avrapatın iktimd ve Kati ” Bieiğini “demiz yas Te are Eine Tatlarından dolayı pek ” memnun olduğunu söyledikten sonra Avus furyanın dalma ve hörkese karşı n müstakil kalması lârım Avusturya tebliğinden anlaşıldı! a abliğinden alavl yekdiğerinden Slarak telâleki etmektedir. Bu süretle Avusturga hükümeti samnı teşkil KELER MA Mmektedir. Lor < irusturya *am müsavat sisakının mevad bir ge: kilde akdini kolaylaştıracağı İşaret edilmektedir. Hababürg bi tahta ardeti meseli kölemelerinde / katiyen — mevzuu bahsedilmemiştir. padaki” istikrar işine geniş in etmiştir. Görülüyor. Olsun, men vi Şanker' Te “İki esrarengiz cinayet ? inci sahifeden devam Morgda çevedi teşhis elmiş ve bu. n kardeşi, tüccürden ve Ermeni illetinden Hazarosa ait olduğunu iddin etmiştir. Şimdi tahkikata bu cepheden deram olunmalıı Filhakilia 'Konatanın Tâğla “ et Yiği be'adam bir müdettenberi ortada yakıkır. İkinci bödiseye gelince, bi da Tüünra Şilmek üzere iarak? gehrimize gelen ö inin bir. seyyah mfatile gererken paramne edilerek — öldürüldüğü — veya bir kadın yüzünden rekabet kurbum olduğu rannedilmektedir. Birinci hâdiseye müddeiumumi n Bay Nureddin, ikin Mmesi mübtemeldir. — Venizelosun ağır ithamları 7 inci sahifeden devam Heyeti hakime, müddel mütalens veçkile, bu talebi reddet- hidlerle - dinlenmesine ntiklikte verdiği ifa. de okunmuştur. Müsyü Venizelos hu Wfadesinde kendi. aleyhime yapılmış olan sul. atfetmekte Teşvik mas yasi sebepi 've cinayete hakikt 'olan matbuat B. Venizelos, eski / emniyetl umümiye — müdürü - olub - baplıca Müttehtm bulunan Polyehranvpnu İos'un, sikastten aonra, dahiliye Bakanı Rallis'in iltimanli “harekee tinden istifade ettiğini yazmakta: dar, İttihamasmede, suikasd hazır- hıklarile tatbikinin en aşağı 2,0000,00| drahmiye malolduğu yazılıdır. Hiç Şüphe yektur ki, müttehimler bu kadar paranın sabibi. deçillerdi. Mahkeme, — 200 şahidi dinliye ektir. İnkılâb"dersleri Üçüncü sahifenden devam Tİngiltere daimi işlerini iç ve dış yardımcılar sayesinde yap- miştir. Hindistan, Misir böyle zaptedilmiştir. Yardımcı üyeler kimler ola- Bunu ikiye ayırabiliriz. İç yardımcılar ve dış yardım- cılar. İş yardimclder' ailadilin içinde oturanlar, Araplar, Er- meniler vesaire.. Dışarı yar. dımcılarda — Fransız, - İtalyan vardı.. Bunlar zaten ” Anadoe İuda yer almışlardı. Framsizlar Burdur, Adana havalisini Yunanlılar'da diğer tarafları tutacak olursa vazi- #elerini alacaklardı. yapmı Bunlara “Amerikalılar da ka- rıştı. İç yardımcılardan bahsede- Lord Gürzonun Türklük bal kındaki/ fikirleri şudur. - Gür zon Türklerden nefret eder Ve “Allahtan sonra İngilizler- dir,, der. Bununla beraber adilâne bir sulh yaparak işi halletmek is- tiyenler de vardı. Bunların ya- amda Hindistan işleri bakanı Montegü gelir, Bunlarda ara sırakendi ba- kımlarından muvaffakiyet kar raşlardır. Meselâ. Vahded din ile İngilizler arasında bir muabede yapılmıştır. Fakat bu bulunamamıştır.. 1922 mushe desine göre boğazlara İngiliz- ler hakim olacaklar, kürdistan l!_lgıkkllledîu'::.:ı ’;ı::,ı.hıyhım : tanbulda kalac Bu gizli muahede tatbik edilememiştir. Bundan sonra Bay Hikmet Yu- ıan= Türkler ılııylı'ıeh na- 0 ve Vuxl:oıım not deâlekl'ındeıı bahs etmiş ve ir ki: SARe n ezilmesi lâzı ci yardımcı uzuv olarak Yunan geli Yunanın acaib bir talüi ol- muştur. Büyük harb esnasında Kral Knıı:& v galebesini Wlldluh Geç olarak har- be girmiştir. 1918 mütarekesi olduğu zaman en — yıpranma miş ordu Yunan . ordusu / idi, Haat neticede perişan olman: Nn âçin İngiliz Bakanı Tayıl Cerei patıklarını ol yacağım. Bunlar Çorçilin haz Tiratında. yazılıdır. Çanakkale — harbini yaj Çorçil malâmdur ki muharı de mağlüb olmuştur. K: ni kurtarmak için Çorçil dai- a bulunmuştur. 'Bu zat “Greklerin Barbar Türklerden aldıkları — yerleri ymuhafaza edecek olurlaraa bir kaç genede beş milyon nüfus- ları 20 milyon olacaktır Ken: dileri iyi denizci olduklarından çok iş yapacaklardır. Sonuna kadar Sevr muahedesini mu- hafaza etmeliyiz, diyordu. Üçüncü unsur olarakta Arab. ler Batıra gelir. Bunlar bu İm- paratorlukta büyük bir arazi tutuyorlardı. İngilterenin Arablar hakkın- daki düşünceleri olan Lâvran yazmıştır. Yazdığı bu makal de hülüsaton diyor k: “Arabları Türklerden ayıra- onlara vere- Araplar Hindistana / giden yolun mühim kısmına hakimdir. Bilâbara Arab işi için İngi- Fi araları imparatorluğundaki a İan ve. Kafkasya kesilmiş olacaktır Bundan sonra "Bay Hikmet Ermenilerin — ferdi . cewaretleri olduğu balde hiçbir zaman iyi arb edemediklerini - ve batla ble İngilir tahitinin hükümeti ne yolladığı” bir rapordaş Er acilarş, Bdi aam d lüm yerlerini olurlarsa irtibat eline geçeceklerinden Türklere hizmet edilmiş olacağını yaz. Habeş - İtalya ihtilafi T nci sahifeden davam 22 Şabat tarihinde, Habej kumandanına, İtalyan hariciye bakanlığının cevabını bekleme v n mair llli General Graziani haret etti Roma 24 (A. A.) — Havas ajansı muhabirinden ; Şarkt Alrikaya asker seve kiyatı devam ediyor. 24.000 tenluk Vülcania vapuru, 18 uncu fırkanın birçok kıtaları fe Gznerei Grmiln se e AD welebiyesini hasoiler MA dan hareket etmiştir. Napolide de peloritona fır- kasının yeni kıtalarını ve bir- çok mutahassıs bölükleri yüke — İzen ir yaptr Hazekcthlağğ lanmaktadır. Napolide bir vapur amele, — bir d veçarda Kİ vat yükleekleğin Spezziaden gelen arabin va- puru, yevi kıtalarla malzeme almaktadır. İtalyan kerleri teşyi ediliyor. Mesina 24 (A.A.)- İtalyanın şarki Afrika müstemlekelerine hareket edecek olan bir fırka- min askeri levazımı / Vulkanya öğleden sonra başlanmıştır. Bapraklarla do- Sanmıs olan şehir büyük tezi hüratlarla - askerleri - selâmla- mışlardır. Ölen mutasarrıfın cesedi — Marsilya 24 (A.A.) — Uzak — şarktan gelen” porlhos, vapu- — ra, Fransiz/ Somalı'sında —âsi Habeş kabileleri — tarafından — öldürülmüş olan vali Bernard'. in cesedini getirmiştir. İtalyan kabinesinin tasdik ettiği layihalar Roma 24 (A. A.—Bu sabah kabine, a mmkıhul_ tasdik et miştir sında — Afrikadaki menfaatlarına dair imza edil- miş olan muahede, İtalya ile Avusturya arasında hars mü- — nasebetlerinin inkişafını temin — için yapılmış olan — anlaşmı İtalya ile Macaristan arasında ayma esaslara göre yapılış olan — | z kümbineet Ü | nni el zt matlaka af 'bir. tacarrlf | yan ! | Kumbarana at veya tasarrlf kesabina yatır. Deme beş on kuruşlar ne FAZARTESİ Zilkade 21 inci (Akşana| fatsr Bugünkü hava- —— Yeğilköy ramt — merkerinden aldimır melömate göre, din kara Hiyaer a cilmebe be fenle d S 18 dereen <n ar Y derece idi Bügün hava kapalı ve vağışlı olacaklar.