10 Ağustos 1949 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 5

AĞUSTOS 1945 Bayar'ın Dünkü Mühim Nutku (Baş tarafı 1 incide) metinden sonra bu kongreye bağla- di Ümitlerin boşu — gitt Ten iktidar, evvelâ neşretti; kümet beyannamosile partimizi ihti- İMl motodları takip etmekle itham yo luna sapımış ve böylelikle mamleket 've dünya efkârını hayali ve mevhum olduğu gün gibi aşikâr bir takım se- beplerle aleyhimize çevirmek istemi tir, Bundan sonra da memleket ( sinde sözde tetkik seyahatine me: ettiği Bakanlar yer yer partimiz mensuplarına atfettiği siya af mezaketle telifi mümkün olmuyan at ve iftiralara dayanarak kendi partisi lehine propagandalar yaptır- mıştır.. Bununla da iktifa etmiyen iktidar Devlet Reisi ile Başbakanı da herekete geçirmiş, kanunları hiçe &: yarak memleketin yüksek makamla- Tını işgal eden bu iki zatı da propa- gandalara teşvik etmiştir. Bu anor- mal faaliyet memleketin siyasi hava sını fena halde bulandırmış ve umu- mi efkâürda derin bir teessür ve he- yecan uyandırmnıştır. Devlet otorit. sini kötüye kullanmak suretile yapı lan bu hareketin mukabele görmesi elbetto ki muhalefetin en tabii hak- larından biridir. İşte biz, İzmir D. P. teşkilâti, Türk milletinin kahir “çoğunluğunu sinesinde toplıyan ve bunu ber an is pata hazır bulunan demokrat ve ta Fafsız vatandaşların istek ve arzula- rına da uyarak protesto mahiyetin- de olan bu mitingi hazırlamış bulunu yoruz. Şimdi sayın D. P. başkam, iktida- Tn bütün terhip ve tesşiflerini bu kürsüden Türk umami efkürına açık- hyacaktır. Sözü kendilerine terkeder ken hepinizi saygı ve sevgi ile se lâmlarım.» Celâl Bayarın nutku Ekrem Hayrinin hitabesinden son- a tezal at arasında kürsüye ç Celâl Bayar aşağıdaki nutkunu irat ptmiştir «Çok sevgili bemşerilerim: Siyasi hâdiselerin akışı sizleri bir defa ödıa böyle medeni ve azametli | bir kitle halinde toplanmış ve beni yüksek huzurunuzda bir kere daba | konuşabilmek bahtiyarlığına kavuş- | kini gö- bir hü ar Partimize, ikan turmüş bulunuyor. Bugüne kadar yapmış olduğumuz böyle büyük toplantıların ber biri memleket hayrına mühim — neticeler | alınmasını sağladı ve her bir toplan tınız yeni inkılâplarımızın cereyanın- da bir ehemmiyetli merhale teşkil et | ti. Bugünkü toplantımızda millet o- | larak kaderimizin tâyininde mutleu bir bâdise teşkil edeceğine şüphe et miyorum. Sizleri böyle muazzam bir kitle halinde burada tophyan ve kalblerinizi doldurap taşıran şu asil beyecan siyaset hayatının türlü hâ- diselerini vatan muhabbetinden gelen büyük bir dikkat ve derin bir anla- şışla takip etmekte olduğunuzu göz- termüktedir. D. P. nin muhteşem Üstünlüğü vAziz vatandaşlar; şu ihtişamlı man maklı ifadelerile bu sınırlarda gedik ler açılmasına hiç bir imkânın bırak mamaktan ibarettir. * Demokrasilerde vatandaş hak ve |hürriyetler İamğu ise horke Janayasamnız da demokratik dayandığı için vatandaş hak ve hürri İyetlerinin budutlarını çizmiz bulunu- yor. Ancak, gerek kaçamaklı yollar- dan anayasaya aykırı kanunlar ç karılmak, gerekse tatbikatta tek par ti sibniyeti ile hareket edilmek sure tile anayasanın demokratik hükümte ri tödile uğramıştır. Bu sebeple bü- Sün mücadelelerimiz tek parti bâki- miyetini yıkmak ve bunun yerina milli bâkimiyet esaslarına dayanan bir idare kurmak gayesinde toplanmış Tmaştır. Mülk hâkimiyetin tahakkuk e- debilmesi ise vatandaşın — kendisini her suretle emniyette — hissetmesine bağlıdır. Çünkü hükümet ve idare- nin indi ve keyfi takdir ve hareket- lerine karşı kendilerini tam olarak lemniyette hissedemiyen insanlardan İteşekkül etmiş bir cemiyot 've ileri bir cemiyet vasfın Böyle bir cemiyette milli hâkimiy İten bahsetmeğe imkân yoktur. Asıl ana İnkilâp Arkadaşlar! Demokrat Parti siyasi mânada medeni ve ileri bir insan ce- miyeti olabilmenin ancak demokra- tik inkilâbı tabakkuk - ettirmekle mümkün olacağına inanan bir parti olarak Türk milletinin - hizmetinde bulünuyor. Bin bütün demakratlar | çok iyi biliyoruz ki bu büyük ve a: inkılâp bir kere tahakkuk — ederse| 'her sahada hasreti çekilon bütün iyi- liklere ve yeni yeni inkılâplara zemin 've imkân bazırlamış ol Bu inanışladır ki partimiz bugüne ka- 'dar bütün dikkat ve hürriyet ve demokrasi — inkılâbının öncülüğünü yapmak vazifesinde töp- lanmıştır. Bu yolda muvaffakiyetle ilerlemekte olduğumuza inandığınızı tükranla görmekteyiz. Bu vazifemizi İyaparken kanun yollarından ayrıl mağı aklımızdan bilo geçirmedik. Ak sino olarak bütün gayretlerimizi kar- gımızdakileri * ollarına getir mek yolunda harcadık ktidarda fazlalaşan asabiyet Mühterem famirliler! Şimdi ikti Jar partisinin son zamanlarda hücum Jarım büsbütün ari 'asıl sebeplerine geliyorum. yük kongremizin başlamasile karşı- mızdakilerde asabiyet ve heyecanın 'da arttığım gördük kendileri sanız, büyük kdngremizde kabul e- dilmiş olan malüm karar buna se- Glilli Hasumot Andı) 9 partiler arasında normal münasebet devam edecekmiş. Evvelâ söyliyelim ki mrf kötü niyet (Milli Husumet Andı) diye ad taktıkları kararının onların istedi leri mânada — anlaşılmasına — imkân var mdır. İşte bu kararı huzurunuz 'da okuyorum. Milli Husumet Andı 1 — Seçim kanununun vo lerle alâkalı denince nelerin kastolun Bizim casslara e malümdur. rmış olmasının İkinci bü kongremiz seçim- hükümlerin — vaz'ından taranız, Egenin kalbi D. P. ile be- raberdir. Hakikati bir kere daha tesbit etniş oluyor. Bunun ehemmi- | Yoti olmasa idi her çareye baş vüra- rak bu hakikati başka türlü göster- | meğe uğraşmazlardı, filhakika her | yerde olduğu gibi bilhassa yurdun bu bölgesindeki kahir üstünlüğümüzü | de şüpheli göstermek maksadile ne büyük gayretler sarfedilmekte aldu- | kunu yakından görüyorsunuz. Esa- '#en bu görüş, anlayış neticesi ki mu- |m azzam bir kitlenin karşılarına dikile rek hakikatlerin gizlenemiyeceğini kendilerine ve bütün yurda haykır- mak ihtiyacile harekete geçmiş bulu- Ezede kuvvetli için para ve emek hi idarda bulanmanın baklı veya hak | BZ bütün imkânlarını kullanı | zorla dükkânları kap lar, bay - yaklar astırıyorlar, sun'i ve toplulaklar tertip edip bunları bir| kaç misli ile mübalâgalandırarak yur | n ve dünyaya ilân etmek hususun- | a takatlarının yettiği kadar çalışı- Porlar. Hakikati olduğundan başka Börtermek yolunda: harcanan. büttün u gayrelleri sizler şu anda bir dar be ile biçe indirmiş oluyorsunuz. Ör tülmek istenen bakikat şimdi bura- a ihtişamile yurdun ve Bözleri önüne serilmiş — bulunuyor. Görülüyor ki bir takım münasız terişler ve propagandalarla her yer- de olduğu gibi burada da bizim kahir Üstünlüğümüzün örtünüp inkrâ oluna | bilmesine imkân yoktur ve İzmirin | kalbi kimlerle beraberdir | bele yardün ba kısmında fın kimseden öğretmeğe yKendilerini göztermek Için köy köy dolaşıyorlara zoraki dünyanın | hakikati yaşıyanla- ihtiyajları Bu münasebetle şuna da fşaret et- |/ Aksi yolda harekete teşebbls mek isterim ki, bir zamanlar, hattâ| edenlarin ise, milli vicdanın ifa gimdi bile partimizin toplantılarını, | desi olan millet husumetine ma- mitinglerini sözde nlay mevznu yapıp| rüz kalmak gibi Aağır ve tarihi kötüler istiyenler — meydanlara, | mesuliyete mahküm — olacaklar kahvelere dökülmüşler, — kendilerini | muhakkaktır | lermek için köy köy dolaşmak| — Görüyorsunuz ki, bir karar - g0 düşmüşlerdir. Halk toplu- n kara kalabalık, vatanday ketliler, baldırı çıplaklar di- 'yen ve dedirtenler, bir vakitler yino Oülü bakıp yüksekten konuşanlar şim di güler yüzl rup konuği mi olarak söylüyorum ki bunda geç kalmış dahi olaalar memleket he | mbına memnunlukla karşılamakta- | yız, | Gururlar. yıkılmıştır. Bevgili vatandaşlarım! İktidardı leri b 'en sizler H katen partimiz büyük — top ai varılan neticolerin hakikatle hiç bir ai olmadığını isbat et k mamiş, gürürları yıkmı; k k Tn ve asık çelire ile halkın içine g nin ilk gartı vatan yahsi ve siyasi hak ve hürriyetlerini, | Hinırlarını anayasa ile kesin olarak gizmekten ve başka kanunların kaça olduklarını isbat |bu camaktadırlar; |keyfiyetten babardar mütevollit millet iradesinin ecellisini teminden ibarettir. kanunlara ve müesses nizan hareket bir nevi kuvvet darbe: let ve vatandaş haklarıı serbestçe Mevzu ticesine varacağından buna meydan verilmesi —meml, için — büyük tehlikeleri — mucip olacaktır. — Bu mle müsaade edilmemesi? tçin hakla | Tına tecavüüz oli ların meşra müdafaa halinde k 8 ve Tür ceza kanununun müeyyidelerine da- yanarak korumaları — kaçınılmaz bir zarüret olacaktır. Bu hususta - rey | ahibi. bütün lere ve Türk u- | hükümet ve - vazifelilerin edilmelerinin | 2 — Ancak tek parti zihniye- tinin ve Halk Partisi iktidoruma kanunları iflâsı pahasına di olsa, devamı kararlaştırmiş - o-| lanlar kongremizin bu kararı al mış olmasını ihtilâle teşv hiyetinde tefsir etmeğe kalkışa- bilirler, | İhtilâlin tarifi Halbuki ihtilâl, mevcut ve müesses içtimal ve siyasi n mın cebren değiştirilmesine ma- tuf bir hareket olup, yukarıda tavsif edilen hareketlerin ihtilâl tarifinin tamamile gümulü dışın- da meşru hakların ve meşruiye- tin müdafaası demektir. Bu itibarla, vatandaş siyasi hak ve hürriyetlerinin kullanıl - masına, milli hâkimiyet esasla - rına herhangi bir engel olacak kanuni dış hareketlerden tevakki umunu memleketin en yüksek menfaat -| leri hesabına belirtmek istiyor olunması — ü dan onların çıkarmağa uğraştık | ları mânayı çıkarmak aslâ müm kün değildir. O halde sizli umumi efkâra bir kerr söylemek İsterim Husumet andı ismi nereden çıktı? Yapılan bütün bu yeygar daha | İtanı ten başka nedir? Çok iyi hatırlayacaksınız - ki onlar, birinci kongrece kabul e- dilen hürriyot misakımıza da, hürriyeti baltalama misakı adi ni takmışlardı ve bunum hakikat ile zerre kadar alâkası yoktu.. Binaenaleyh, hürriyeti baltalama misakı da milli husumet andı da iktidardakileri bir — politika kurnazlığı olarak muayyen - bir maksatla uydurdukları isimler - den ibarettir. 21 Temmuz tekrarlamırsa Meselenin aslına gelince, Kon gremizin hücum mevzuu edilmak te olan kararı, gördüğünüz gib', gayet açık ve sarihtir. Bunu tef sir ve izaha hiç bir ihtiyaç yok tur. Bu, böyle olmakla beraber, umumi " efkâra ve kendilerine göyle bir sual sormaktan kendi.- mizi alamıyoruz Önümüzdeki seçimlerde de 21 'Temmuz metotları tekrarlanacak 40 bin köyün 39 bininde muhtar intihaplarını kazandıklarını ilân etmek gibi misli görülmemiş si- yasi iskandallar irtikâbına tek- rar kalkışacak olurlarsa, bu mil let kendilerine muhabbet mi bes- leyecektir? Müteşekkir ve min - ter mı olacaktır? Sualimizin cevabını umumi ef- kâra tercüman olduğumuzdan emin olarak yine biz verelim: Böyle hareket eden vatandaş ve-millet haklarına karşı bir zor ba pervasızlığı ile tecavüzden çekinmeyen siyaset derebeyleri - ne karşı bu millet elbet de derin ve haklı bir fusumet duyacakt'r Sırası gelmişken, kongreye sü nulan raporumuza karşı yapılan hücumlara da cevap vermek i4- teriz. O raporun sonunda (An- tidemokratik kanunlar ve Se - çim Kanunu değiştirilmezse 21 temmuz seçimlerindeki kanun - suzlukların 950 seçimlerinde de tekrarına kalkışılacak olursa va ziyet ne olacaktır.) şeklinde bir sual vardı. Bu sualle büyük kongrenin şid detli kararlar almağa tahrik e- dildiği ileri sürülüyor. Onlara sorarız: Böyle bir şerait ortaya atılma sı hangi telâkki ve ölçülere gö re suç sayılabilir? Sual sormak kabahat mıdir? Geçen umumi seçimlerin ve 2i 'Temmuzda bütün acılarını çek- miş bir Parti, hakları çiğnenmiş bir millet, acaba tekrar başımıza bu haller getirilir mi? diye dü- şünürse kabahat mı olur? Bu suali sordurmağa sebep, onlardır. Daha dün denecek ku- dar yakın bir mazide o kadar a- ğir hatalar irtikap etmemiş ol- salardı, bu sualler ve bu düşün- celer kimin aklına gelirdi? Esasen bu bir sual olmaktan ziyade bütün kalblerde yaşayan | ıstırap ve endişenin ifadesidir. Buna karşı gürültü koparacak yerde, umumi efkâra fiili temi- Na tverip meseleyi kapatsalar daha iyi ve daha Gdoğru ölmaz mıydı? İşte açıkça görülüyor ki bü- tün bu olup bitenlerin vebal ve mesuliyetinden bizim hissemize bir zerre dahi düşmemektedir. «Biz, onların husumetine z kaldık! Aziz Demokratlar! Partimizi vatandaşlar arasın- da husumet ilân etmekle suçlan- dırmak istiyorlar. Hakikat böyle midir? Biz, programımızın 1 ci mad- desile partiler arasında karşılık- h saygı esasını kabul etmiş bu: lunuyoruz.. Halbuki Partimiz daha kuruluşundan itibaren on- ların husumetine maruz kalmış- tır. Demokrat Partiye ve onun saflarında yer alan milyonlarca vatandaşa, Balkan komitekileri, ihtilâlciler dediler. E.A.M cı de- diler Komünist dediler. T mek ki siyasi /bünyeye husumet zehirini ilk akıtanlar kendileri olmuştur. Ancak partimizin bütün hare ket ve faaliyetleri gayet açık, samimi ve dürüst olduğu içindir. ki aleyhirgizdeki bütün husumet ve tahrikleri tamamile tesirsiz kalmıştır. Biz, bunlara karşı hiç bir zaman aynı kötü usulleri llanmadık. Çünkü vatandaşla- ra, partiler arasında husumet değil, aynı yurdun evlâtları ol- manin telkin ettiği karşılıklı 8 i ve itimadın hüküm sürme Si, partimizin bağıı bulunduğu demokratik İdeailerin - başında gelenidir. Fikir ve düşünüş — ayrılıkları neticesi olarak vatandaşlar, m ayrı partilerde yer - alah veya müstakil kalırlar. Bu aşlar, partiler arasında ümet. hislerinin uyanması için bir sebep teşkil etmez. Bu güzel | düşüncelerin tahakkuku Ik| gart, herkesin ve her inin| hakkına razı olması ve millet i- adesine boyun eğmesidir Halbuki tek parti bağlı kalanlar ke mayanlara ve kendiler ka düşünenlere kar sumet hissederler. dareyo kendil, senin hakkı ol irler al va hu iyetine n baş dajima hu: Memleketi | a başka kiwn ğinı iddla e- | denler, esefle im ki tek Urın, koparılan gürültülerin — hiç bir samimi tarafı yoktur. Bir| defa milli husumet andı ismini| nerden çıkardılar? Kongremiz - and olarak bir şey kabul e-| dilmiş değildir. Biraz evvel 0- kuduğum — vesik Tauhtevası itibarile and ismini vermek | mümkün değildir. Kötülemek is-| tenen herhangi bir. karara, bir vesikaya h münasebet ” al-| mayan bir isim uyduruvermek | ve bu işi zihinlerde yer edesi -| ye kadar bol bol tekrarladıktan | sonra sanki bu işin hakiki bir| iş gibi asıl vesikayı bir tarafa | bırakarak bütün hücum ve te-| cavüz hareketleri bu uydurma isme istinat ettirmek girretlik - parti İdaresinden arta kalan bu gibi telâkkilerin Halk Partisi i- çinde yaşamakta olduğu bir ha: kikattir Dört yıldanberi şahit © muz bütün hırçınlıkların, t| lerin ve tehevvürlerin e bebini burada aramak Hücumların hakiki Sevgili hemşerilerim ! 2 li husumet andı, ne hür riyeti baltalama misakı, partimi yapılagelmekte olan hücumla rın hakikf sebebi değildir. de onların husumeti bizim Üzeri mizde değil miydi? 21 temmus seçimlerinde hürriyeti baltala - ma misakı mı vardı? Yoksa mil- li husümet andı mi? Görülüyor. ki, siyaı mizde husumetin yer almaması milli birliğin bozulmaması içia, bu memlekette tek parti zihniye tini artık tanamile tasfiye et- mek İcap ediyor. Bu sözlerle bize karşı gösteri len husumetin hakiki sebebine temas etmiş - oluyorum. Bir de, incl kongremizle başlayan h'l- cum ve tecavüzlerin diğer sebep lerini araştıralım: Biliyorsunuz ki, kongremizden evvel iktidar oldukça rahat ve sakin görünüyordu. Çünkü Içi - mizde çıkarılan fesadın, partlm zi sarsacağı ve parçalayacağı Ü- mit olunuyordu. Bu hakikat! biz, aylardan beri tekrar edip dur - maktaydık. Büyük kongremizin tam bir guurla hareket ederek beklenmekte olan bütün kötü ni- yetleri kökünden yıkması, o zâ- Mmana kadar rahat ve sakin gö- rünen iktidarı hayretlere, tehev vürlere sevketti. İşte maruz kal- dığımız son hücumların başlıca Amili budur. Kongrenin muvaffakiyeti Kongre denilen bu büyük hâ- disenin iktidara çok şeyler öğret tiği ve karşımızdakilerle bizim partimiz aleyhine çalışanları husrana ve ümitsizliğe düşürdü ğü muhakkaktır İktidarın hücum ve feryatla- rında bir ümit kırıklığının - ve yürek yanıklığının tesirlerini ap açık görmemek mümkün değil - dir. Onlar şimd” hem vürekleri- nin acısını döküyorlar, hem de partimiz heyatında büyük — bir Muvaffak.yet teşkil eden kongre mizin netice ve tesirlerini ha - fifletmeğe çalışıyorlar. Aziz Demokratlar! Kongremizde başlayan hücum ların ve tertiplerin tafsilâtına girişecek değiliz. Hükümet be yannamesini biliyorsunuz. Ga- zetelerle yapılan tecavüzleri, ha karetleri de okumuş ve duymuz- sur.nzdur. Resmi makam sahip'e rinin yurdda yaptıkları propa ganda tahrik ve seyahatlerinin hikâveleri malümunuz olsa ge- rekt'e. Ordu ve politika Bu toplantılarda valilerin v hattâ bazı yerlerde kumanda! ların da hazır bulundukları bi zat kendileri tarafından da te - vil yolile itiraf edildi. Bu münasebetle evvelâ şunu belirtelim ki, Orduyu politikaya karıştırmak bahsi, son zaman - larda iktidarca sık sık ele alı- nan bir mevzu — olmuştur. Bu hususta iktidarın niyetlerine de- lil sayılacak işittiklerimiz vardır. Bununla beraber, biz, bu mev- zuda kalb rahatlığı İçindeyiz. Çünkü Türk milletinin en aziz varlığı olan “Türk ordusu, hiç bir zaman şahsi tahakküme âlet olmamış, yalnız ve yalnız silâlıı dış düşmana ve içde İstibdada karşı kullanmıştır. Şahametli Türk ordusumun is tenilen yere çekilebileceğini zan denlef, onun yüksek gerefine şır asilâne bir guurla vazi Sine nasıl bağlı bulunduğunu lâ- yıkile takdir edemiyenler ve bu günün milli ordusunu orta çağın ücretli asker mefhumu ile karı tıranlardır. Bazı kaba söz ve hareketler Yine bu münasebetle işaret etmek istiyeceğimiz bir cihet vardır ki, o da bazı resmi mi kam sahiplerinin hükümette bu- lunmanın - zaruri kıldığı vekar ve ciddiyetten de tamamileuzak laşarak şahıslara kargı kaba ve yesiz mesuliyetlerini - henüz kavrayamadıkları aşikâr olarak görülüyor. Bunlar, devlet ve memleket hizmetlerinde geçiril- Miş uzun yıllar İçinde harcan - mış emeklerin manevi — bedelini korumak hissinden mahrum — 0- labilirler Fakat asıl acınacak taraf bize hücum edeyim derken bugün ken di partilerinde bulunan bir çok zevatı bir arada yakıh mesâl ar kadaşlarını ve hatta kaderlerini bağladıkları şahsiyetleri de aynı hareketlere maruz bıraktıkları - mın farkında olmamalarıdır. haf bücumlara kargı - çok giddetli cevaplar vermekten hiç bir endişemiz yoktur. Ancak bi- ze şimdiye kadar olduğu gibi bu gün de partimizin clddiyet vekarının müsaade edeceği hu - dutların dışına çıkacak değiliz. ve Sevgili arkadaşlar! Duha evvel arzettiğimiz gibi bütün bu hücum ve - tehditlerin başlıca sebebi, — umduklarının tam aksine olarak ikinci kongre mizin büyük bir muvaffakiyetle sona ermesidir. Fakat bunun baş ka sebeplerine de ayrıca İşaret tmek isteriz. Bu hücumların arkasında ne var? Halk Partisi, ne zaman gu va ya bu meseleyi bahane ederek hlddetlenmiş görünür ve hücum tehditlere kalkışırsa, arkasıa n bir takım haksız hareket - gerilemeler, baskılar gelir. Bu gürültülü hücum ve teh - ( âdeta bir nevi setir ateşi olarak kullanılır, Partimizi — he- nuz ilk kuruluş aylarında ve ta: mamile hazırlıksız bir halde ya- mek için umumi seçimlerin - bir ıl öne alınması hâdisesinde di böyle olmamış mıydı çimlerin başla, cağı sıra » larda Demokrat Partinin komü nist âmaline hizmet etmekte ol- duğunu ve onlardan maddi yar dımlar gördüğünü ileri sürerek, Daha bunlar ortada yokken yapılan menfur ve gürültülü hu cumlar 21 Temmuzda yapılacak haksızlıkları ve kanunsuzlukları örtmek maksadından bi ile izah olunabilir. Bundan sonra millt hükimiyet esaslarına ve millet iradesine karşı bütün memlekette o meş - hur 21 temmuz tarihinde ve bir gün içinde işlenen suçları, irti - kâp olunan kanunsuz hareketleri kapatıp unutturmağa sıra gel - mişti. Sanki 21 temmuz bizim eseri mizmiş gibi kesif bir hücum dal gasmnın arkasından moşhur. Re- cep Peker kabinesi iş bağına ge- tirilmedi mi? Matbuat Kanunu şiddetlendirilmedi mi? Sıkı yö - netim harekete geçirilmedi mi? Matbuatta Beçimlere dalr yazı yazılmaması bu vasıta İle temit olunmadı mı? Menfur iftiralar Menfur iftiralar - zümresinden olmak Üzere bir de milis teşkl - lâtı kurmak efsanesi çıkarıldı.. İktidarın vehimlerinin hududu olmadığını bilmekle beraber, mi- lis teşkilâtı vücuda getirmekte olduğumuza dair olan haberlere de şaşmamak imkânı yoktur. Vehim ve hayale kapılmak 1s- tidadı ne kadar ileri olursa ol- sun bu haberlere inanıp neşre - denleri masum telâkki etmek'e imkân göremiyoruz. Bunları uy- duranlar ve yayanlar ,hiç güphe yok ki Demokrat Partiye kasdet miş olanlardır. Çeşmede ve İzmirde milis teş- kilâtı kurmakla meşgul oluyor- muşum... Sizin muhitinzde, siz- lerin aranızda buna delâlet ede bilecek en küçük bir hareketim gösterilebilir mi? Aranızdan bir tek kişi bunu iddia edebilir mi? Siyaset hayatında iftira ve tez- virin bu derecesi görülmüş şey- lerden değildir. Pekerin tehditleri ve at yarışları Demokrat Parti adına Meclis- te bütçe tenkit edilecektir. Tam bu sırada, o zaman Başvekil o- lan Pgcep Peker, kürsüye çıka- rak alelâde bir bahane ile va- 'tan ve milletin selâmeti namına tehditler yağdırmadı mı? Bütün bunları hatırlarken gayrı ihtiya ri akla son at koşuşu hâdisesi geliyor. O zaman olduğu gibi, şimdi de galiba tehditlerini bir kat daha şiddetlendirmek — için bu hâdise işlerine yaramış gibi görünüyor. Bunlar gibi daha bir çok mi- saller verebiliriz. Vaktinizi alma mak için bu kadarını kâfi gör - mekteyiz.. Şu anlattığım hâdis>- ler bize Halk Partisince her za man tatbik olunan bir taktiği hatırlatıyor. Acaba şu son hü- cumlarda böyle bir taktiğin ne derecelere kadar yeri vardı? Bu ciheti dikkatle takip ediyoruz. Sevgili vatandaşlar! Bütün bu yeni hücum ve teh- ditlerin arkasından ne çıkacak- tır. Bunu hep beraber göreceğiz. 'Yalnız bu kaba tehdit erbabının bilmelerini istediğimiz cihet şu- dur ki, bu memlekette yaşayan kahir bir ekseriyetin hem iti - madına hem sevgisine mazhar olmuş bir teşekkül olarak hü- cum ve tehditlerin arkasından gelecek tertip ve hareketler na olursa olsun, hepsini büyük bir metanet ve kalb rahatlığı ile arşılayabilecek manevf kuvvete sahip bulunuyoruz. Demokrasinin yerleşemediği memleketlerde tek parti ve züm re tahakkümüne karşı çok par- tili bir. sistemin hareketine geç mek elbet de çok güç ve hattâ tehlikeli bir iştir. Demokrat par tinin girişmiş bulunduğu tarihi mücadelenin ehemmiyet ve tehli- kelerini memlekette kayıtsız şartsız hü- kümran olmağa uzun yıllardan beri alışmış bir iktidarın demok ratik gelişmelerin ne derecelere kadar taraftar olduğunu ölçmek te elbette hataya düşeme - yiz. Bir taraftan yapılan hücum ve tehditlerin belirttiği kötü niyet lere, diğer taraftan hürriyet dâ vasına — bağlılığımızı gu coşkuü heyecanımıza işaret ederek diye ceğiz ki, Demokrat Parti bir ta- kım tehlikelerden masun — kalı- yor ve demokratik gelişmeye kat'i bir sed çekilemiyorsa İk- tidarın demokratik bir. nizamın korunmasına karşı arzu veya ta hammül — göstermesinden değil hürriyet inkılâbının milli vicda nında kat'i bir irade geklinde yerleşmiş bulunmasındandır İktidarın bugünkü gafleti devam edecek olursa, Bize tevcih olunmak tü maksatlara karşı yegâne t ninatı ancak milli viedanda par timize kargı * itimatta bulmak mümkündür. Bununla beraber, iktidar par bilmiyor. değiliz. Bir| stenen | to tehditlere bakarak diyeceğiz ki, İtisi mahiyotinde ka b utehditlerin açığa vurduğu kö|mı olur? | ve müek ve iktidardan — uzaklaşmak artık bu memlekette içtimat ve siyasi hayatın iradesine - bağlı tabii tecelliler haline gelmelidir. Muhalif olmayı vatan hiyane- tile bir tutan, barbar zihniyete kargı parti olarak nefretimiz ne| kadar derin ise, seçim neticesin de çekilem bir partinin iktidarda bulunduğu bir (devri sabık) yap mak vaziyetldem de o kadar uza uZ. Hukukf ve medeni ve ileri te- Tâkkilerin icabı kısa devri, ken di gartları içinde mütalda ve muhakeme etmoktir. Demokrat Parti devlet hayatında bir istilr rarın ne kadar zaruri olduğunu ve bunun — İcaplarını — idrâkten mahrum bir parti olamaz. Yalnız sırası gelmişken şurası- ni bilhassa belirtmek isteriz k', memlekette nizam ve iatikrarıa yalnız kendileri tarafından tesis edilebileceğini İddla edenler çok hatalı bir. propaganda yoluna apmışlardır. Çünkü böyle bir iddla ancak tek parti zihniyetinin bir tecel lisidir. Hürriyet nizamı içinde istikrarı temin edebilmenin tek gartı, iktidarın serbest seçimler neticesinde taayyün etmiş olma sıdır. Kanun dairesinde mücadele tavsiyesi Aziz vatandaşlar! Bize mütemadiyen kanun daire sinde mücadeleyi tavsiye ediyor lar. Böyle bir. tavsiyeye bizim aslâ ihtiyacımız yoktur. Çünkü parti ve seçim mücadelelerinin kanun dairesinde cereyanını şüp hesiz ki Demokrasinin hiç le- Ziçmez şartı olduğunu biliyoruz.. Fakat Anayasanın ruh ve meti- ninden sapıp ayrılarak öyle ka- nunlar çıkartılmıştır bunlar mevcut oldukça partiler arasın- da çeşit haklardan ve hattâ nor mal tarzda parti ve fikir müca- delelerinden bahsetmeğe imkân yoktur. İktidarın kanun anlayışı Şu noktayı ehemmiyetle kaydet- mek mocburiyetindeyiz ki, iktidarın Şu son günlerde mütemadi tekrarla- dığı kanun anlayışı da demokrasi mefhumuna tamamile aykırı bir ma hiyet arzetmektedir. Bu memlekette kanunlar şayet — eşitli; ortadan kaldırırıyorsa milli hâkimiyet esas- a göre devlet ve hükümet kur- imkân bırakmıyorsa bu balde kanun dairesinde mücadeleden bah- setmek eli kolu bağlı bir adama şu duvara tırmanmakta serbestsin de- mekle bir olur. Böyle bir idareni adına da elbetta hukuki devlet ni- zamı denilemez. Meselâ, (matbuat kanun dairesinde serbesttir) dedik- ten sonra, eskiden olduğu gibi hükü mete istediği zaman hiç bir mucip sebep göstermeden gazete kapamak salâhiyeti verilirse bu takdirde mem lekette matbuat hürriyetini 'cut olduğunu iddin etmek mi vatandaş haklarile ve akıl v istihza etmek demek olur. 21 temmuz seçimleri Diğer bir misal olarak, 21 Tem- muz seçimlerini ele alalım. 21 Tem- muzda meriyette olan seçim kanu- nunun tâdili sırasında böyle kanun- 1& soçimlere istenildiği kadar hile ve mev- fesat — karıştırabileceğini — daha 6 zaman — asrarla — iddia — et- İmiştik. — Seçim — Kanunlarımıza riayet —edilmesi —aslâ — münakaşa götürmez iki esası tamamile ihmal eden bir seçim kanunu ile yapılacak rih âkabeti elbette 21 Temmuz daki gibi olacaktır. O zamanki ka- nunda gizli ray ve aleni tasnif esas- ları tam tersine koyulmuş ve aleni ve gizli tasnif usulü kabul olunmuş- ndıklar gizli açılacak, gizli tas nifler yapılacak, sandık muhteviya- ti nedir, bundan — ancak ikt malümatı olacak, köyden bucağı caktan ilçeye, ilçeden ile giderken hiç bir ceza tehdidi altında kalma- dan istenildiği şekilde tahrif oluna- bilecek... Demokrasilerde böyle se- çim ve böyle kanun mu olur? Dahası var: (Mahkemelere müra caat ederek hakkın ihkakı yolunu a- rayınız) diyerek bizo mahkemeyi gös terenlere soracağız: 21 Temmuz- se- çimlerinde bütün memloket ölçüsün- 'de işlenen suçların bin tanesinden bi risi için dahi mahkemeye gidebilmek hakkına malik mi idik? Hayır, çün- kü seçim suçları için mahkemelerin kapısı sımsıkı kapatılmıştı. Bu yüz- den değil midir ki işlenen bu kadar suçlardan birisinin bile faili cezalan- dırılmadı. Konuşurken ölçüyü iyi tâyin et- mek icab eder. Demokratik ölçülerle konuşulursa bu. vasiyet — hükümetin ihkakı haktan imtina hali — demek doğil midir? Böyle bir kanun ve muzdaki seçimler bir kuvvet par yal olunsa hatâ Bize kanundan bahseden- arı ayrı ayrı çok iyi bilirler Zorbalık ve derebeylik Ve bunlara karşı zorbalıktan bah- nız devirde en hükümetlere karşı bile zor- Yaşadığı tisinin devrin arzetmekte Oldu|balık kolay değildir. Fakat şunu v- Zu ciddi ve nazik vaziyet karğı |nutmamak icap eder; şahsi ikballe- sında bugünkü gaflet ve dalâ - |rini milletin namına idame etmek to- letten kurtulacağı bir an gelip | şebbüsüne geçenlere siyasat derebey vatanperverane bir şuur hamle|likleri dense yeri yok mudur? Hit- Bile bir memlekette hüküm — Sü-|lerler, Mussoliniler, demokratik - öl- ni- | ren siyasi huzursuzluğa bir ülere göre birer siyasot zorbaları hayet vereceği hususundaki Ü- ve dörebeyleri değiller mi idi? Hal midimizi henüz kaybetmiş deği-İböyle iken zorbalık yapanları şöyle liz. Çünkü iktidarın bu günkü gaflet ve dalâleti de am edecek |lemek 1z, böyle asarın gibi sözler yersiz övünmeden başka bir olursa, bu işler bir kardeş kav-İşey midir? Yoksa marifet hep ku gasının hududü - ölçülemiyecek | veto dayanarak değil, demokratik u- facialarına kadar gidebilir. üller dairesinde iktidara gelebilmek Biz bundan katiyetle saıkınıl-|vo millot muhabbetine dayanarak ması lüzumunu iktidara bir ke-|iktidarda kalabilmektir. Ne şekilde re daha hatırlatmayı bir vatan lolursa olsun bir defa hükümet kuv- borcu sayıyoruz. İvetini ele geçirdiktan sonra bu gibi Bir memlekette kargılıklı güp övünmeleri çocuklar bile yapabilir, he ve husumetin değil, bilâkis Cumhurbaşkanının yaptığı yemin İzmirliler, yine emniyet ve sevginin birleşip kuv | —Azin hemşerilerim, vetlenmesi demokratik inkılâbın | Cumhurbaşkanının Millet Meclisinde ilk şartı saydığımızı tekrar ifade| yaptığı yeminden ve anayasanın ka- ediyoruz, İktidarda vazife gör - nunların müdafaasını Cumhurbaşka olunuyor, battâ bu bahai tavsi çin de, kanunların müdafansı denil- diği zaman öyle kaçamaklı, müphem kanun telâkkilerinin değil, düpe düx İdosdoğru, Büyük Millet Meelisinin kanun diye kabul ettiği her vesikanın Camhurbaşkanı tarafından müdafaa olunacağının — anlaşılacağının — lâzım Keldiği ifade otunuyor. Derkal söyli- 'yeyim ki, anayasanın Cumhurbaş- kanının Meolis buzuranda yapacağı yemine dair olan maddesindeki asıl maksadın, Cumhurbaşkanının milli bâkimiyet esaslarından ayrılmamı ' yemin ile teyit olunduğunu anla- mak zor bir mesele değildir. Devlet kuvvetlerini elinde bulunduranların ellerindeki kuvvete dayanarak mil- let ve vatandaşın haklarına tecavüz milli hâkimiyet esaslarımı ihmal etmeleri ihtimaline karşı demokra- tik rejimlerde bütün — anayasalar, türlü teminat ve müeyyideler koy- muşlardır. Devlet reislerinin ademi mesuliyeti dahi bu cümledendir. ve bunun böyle olmasını çok tabil gör- mek icap eder. İnsanlık tarihi, âmme iktidarını inde bulunduranların türlü sapık- lıklarla koca milletleri ıstıraptan 18- tıraba sürüklemelerini insanları ve milletli ir halir Bu hallerin milletler üzerinde yaptı- ğ elim, sakat, uyandırıcı tesirlerdir ki anayasa rejimleri tekemmül ettirilmiş ve söşlediği önüne geçilmeğe çalışmışlardır. anayasada Cumhurbaşkanının yemini 'ne dahil olan maddenin mahiyeti bu- dur. Şimdi bu yeminde milli hâkimiyet olduğunda ve ancak kanunların müdafaası hususunun bu na bağlr bulunduğundan şüp! tur. Yemin tutuldu mut Şu halde soruyorüz: Milli hâkimi yet prensil dair yapılan yeminin tutulmuş oldu- ğu iddia edilebilir mi? yim. Cumhurbaşkanı ce kendi cevabı onların ileri sürdükleri fik- mek güç dı let Meclisinin kanun diye kabul et- her vi 'nin mecburi olduğu apaçık ileri si rülmektedir. Kaldı ki, milli hâki, ken yemini bozmak tehlikesine rağ- ter bir yemini hatırlatmakla ne edemiyoruz. Diğer — taraftan, Cumhurbaşkanı yazifelerinin ne — olduğunu — yemin maddesinde değil, anyasanın Devlet Başkanı vazifelerine tahsii nutmamak Tâzımdır. İt ve temenni Aziz Egeliler! Esasen uzamış sözlerimi daha fazla uzatmak iste- mem. Türlü türlü isnat ve iftiralar diğini de açık kalble belirten sonra — iktidar eski hatalı ve tehlikeli bu partisinin — de larını gözönüne alacağını ümit ve temenni etmek hakkımızdır. Eski tek parti tarafa bırakılarak milletin best iradesine ufuklar açılacağı şüphesizdir. pılarak bunuy gölgelemeğe kalkıl mokrasinin — bugünkü devresini de atlatacağı ve her su- nizi bürmetle selâmlarım. Mareşal Zaim'in beyanalı (Baş tarafı 1 Inolde) mahalli cephenin kurulması İlk adıcmı atmyaya hazırdır. <Böyle bir pakt, diği bir demeçte, Mareşal - Zalm, İsrall De edeceğini, göstermiştir. yacak bir mükemmeliyette ola caktır. ATATÜRKÜN, cuda getirdiği inkilâp ve reform diyorum, (Baş tarafı 1 incide) Evcili köyüne gitmekte ve ara k esnasında Kâninin ma esnasında eğek üÜzerinde bulı han çocuk da eğer rası almıştır. Ahmet Üçtepe lanmış, — tahkikata başlanmışlır. nına vazife olarak verdiğinden bah- i-|yenin bir tarafıdır. Mütecavizler n |lçin eli kurülmüş - ve yakarıda. lesasın mahfaz tutulabilmesi maksadı- yök-. inin mahfuz tutalacağına Yine bu mevznda ikinci bir sual olarak şunu sorabiliriz; Büyük Mil- let Meclisinden milli hâkimiyet esas larını zedeliyen ve hattâ istibdada götüren kananların çıktığını arzede- yemin mucibin i bunları müdafaa ile mü- kellef addedecek mi? Bu sualimizin re göre müsbet olacağını tahmin et- ldir. Çünkü Büyük Mil anın müdafaa edilmesi- İyet esaslarına aykırı kanunlar çıkar men veto hakkı da kullanılmıştır. Bu hal böyle izah olunabilir. İhtiva etti- ği en esaslı hükmü tatunmamış olan kazanılacağını biz bir türlü tahmim asıl ettiği maddelerde aramak lâzım gel- karşısında partimizin iç siyasetini en izahattan yoldan vaz geçerek vatanperverlik icap zihniyeti bir ser- mimiyetle boyun eğildiği takdirde milletimizin is- tikbali namına geniş ve mesut Küçük ve şahsi hesaplara ka Mak, memlekete karşı işlenmiş büyük bir günah olur. Türk de- buhran retle lâyık olduğu sükün ve re- faha süratle kavuşacağı hakkın da- partimizin sarsılmaz kanan- tini bir kere daha arzeder, hepi için Amerikanın hâ. Soclated Press muhabirino ver letini Bu pakta dahil et. mek İstemediğini söylemiş, buna se bep olarak da, Yahudilecin komü. ne meyyal bir beşinci Kol teşkil Hazırlanmakta olan yeni Suriye| özür dileyerek düzeltiriz. ayasası bütün medeni hakları ko kuvvette dayan. mayıp, istihalelerle, Türkiyede vü- daci Süriyede tatbik etmeyi arzu e Eşek ve cinayet larında bir kadın olan altı kişi, yol eşeğe bi Bu boğuş | ağır biçak Yüc İn Ü yaka |girmek için gece kurslarına devam Husumet ve Tehlike — Başmakaleden devam — rayı aldı başında hiç bir. Türk, görmek İstemez. Ama bu, madal- hakkında Kanun tatbik olunma- hdır ve olunacaktır. Fakat yıllar ca halkın sabrmı sullstimal eden- ler, kötü yollardan gidenler, ka- nunları ayaklar altına alanlar hakkında cezal tedbir ve miley- yideler alınmıyacak mıdır ve a- knmamalı mıdır? Kanuna bir tar rafa tatbik edip diğer tarafa uydurmamak olur mu? Bir seçim işinde tecavtizkârlı- ğa kallkanlar, haksızlık yapıldığı hareketlere geçmeğe te. sebbüs edemlere karşı kanun kuv veti kullânılmalıdır ama memur sağlamağa mükellef bulunduğu halde sandığın ismetin! ihlâl e- den memurlar tecziye edilmemer Hi midir? Memurun kanuna teca- vüzü ve onu ihiâi - edişi, balkın yapacağı toplu bir hareket gibi gezayı müstelzim bir flil değli mi. İste 1946 seçimlerinde milleti üzen bu keyfiyet olmuştu. İnti- haba yolsuz müdabaleleri tesbit edilenlerden hiç birlaln kalına dokunulmadı. Açıktan açığa kay makamlara mektuplar gönderen, Halk Partisini behemehal kazan” -|dırmak bir vazifedir diyen vali- lere ne oldu? Sayın İnönünün halkla temas- larında, kanunu tatbike memur ve mecburum derken bu vazifeyi böyle geniş mânada ve şumullü bir tarzda kavranması lâzım gel- diği noktası üzerinde de biraz durmak külfetine katlanacaklar rını ümit ederiz. O zaman, bu hal, biz. eminiz ki memleketin hayrına olacaktır. YENİ SABAH 80 bin kişinin iştirâk ettiği miting (Baş tarafı 1 incide) du. Bilhassa İnönüntün ikamet et . mekte olduğu demir konağın önün deki caddeden her halde Demokrat kafilelerinin geçmesini önlemek 1 . çin, olacak, tanılrât bahanesile sey risefer menedilmiştir, Miting saat 19 da başlamıştır. Vakur bir heyecan içinde Bayar'ı dinliyen — demokratların, bil - hassa Husumet Andı ve seçim mevzuundaki sözlerini şiddetle alkışlamıştır. Miting sahasında 14 bando ve 80 bin kişi vardı. Valinin yaplığı_ tekzipler İçişleri Bakanı Emin Erişirgilin, gehrimizde bulunduğu sırada Ve ve Jandarma Genel Komutanının iştirâkile gizli bir toplantı yapıl - dığı, bu arada alınan bamı enühim kararlarla 950 seçimlerinden evvel 1 İşehirde adetâ bir örfi Idare havası estirildiği şeklinde dün bir gazete. nin verdiği haberleri Vali Lütfi Kırdar kesin olarak yalanlamış va demiştir ki: «—Ortada ne bir seçim meselesi yardır ne de bir örfi idare havası yaratılmak istenmektedir.> Diğer taraftan Vali, — Vellefendi hâdisesi etrafında İçişleri Bakanı r|ile aralarında münakaşa dair haberleri de tekzib etmiştir. Sadak, dün Avrupa ?| — konseyine katıldı (Baş tarafı 1 incide) biz plâna doğru İlerlemektedir. Av rupa devletleri kâğıt Üzerinde ana bir plân hazırlamalıdırlar, Alına . cak kuvvetli bir karar, söz, banın ve toplantı hürriyetleri gibi ana bürriyetleri sağlayacaktır. #İİnönü, miting saatlerini Demirkonakta geçirdi (Baş taratı 1 Inolde) sile seyrisefere kapatılmış olduğu. 'nu gönmüşlerdir. İzmir: 9 (a.a) — Cumhurbaşka. 'nına, refakat eden muhabirimiz Er doğan Ulus bildiriyor: Cumhurbaşkanı İsmet İnönü bu zabah beraberlerinde İzmir - Valiak Osrnan Sabri Adal olduğu halde ça hir içinde Güzelyalı'ya kadar bit gezinti yapmışlar ve dönüşlerince de ordücvine uğrayarak orada bit müddet hasbihalde - bulunmuşlar « dır, İnönü, orduevine geliş ve oradan ayrılışlarında — meydana - toplanan halk tarafından şiddetle alkışlana len — silânlandırmakta — bulunduğu, İrak selâmlanmışlardır. Türkiyenin arkasında ikinci bir mü DÜZELTMİ datan hattını teşkil edecektir.> Cumhurbaşkânının Bergama nut kunun sonlarına doğru «demek ki demokratik hayatın hastalık dev . rini ya atlatmışız, ya atlatmak « tayız> cümlesi <demokrltik haya - tın saltanat devrini> şeklinda ya « zılmıştır. Muhabere esnasında yan lış anlaşılmaktan doğan bu hatayı (AA.) İngilterede iki Türk talebe, rüşvet teklif etmiş Salford, İngiltere 9 (AP) — İki -İcürk talebesi, imtihan kağıtlarını #vvelden temin etmesi için, Üniver sito sekreterliğinde çalışan bir kı. za rüşvet teklif etmek suçundan, para cezasına çarpılmışlardır. “Talebelerden 35 yaşında bulunan HBüsnü Özuran 48 İngiliz lirasına Fuat Özmen de 20 İngiliz lirasına -| mahküm edilmiştir. Her ikisi de, Türk hükümeti he- Salford Teknik — kolejinde sal pin binmemesinden münakaşaya gt | tahsil etmekteydiler. Savcı, Özü - Tişmişler, ağız kavgası — büyümlüş| ranın imtihanda muvaffak olama - ve neticede Ahmet Üçtepe, bıça-| masını mütcakip Türk hükümeti - ğinı gekerek Mehmet iamindeki ar| nin tahsisatını kestiğini ve mom- Kadaşını kalbinden yaralıyarak Öl | lekete geri çağırdığını miştir. dürmüş ve kendisi de muhatabar ta | Kendisi memlekete dönmeyi kabul rafından — yaralanmıştır etmemiş, ve Mançester - yakınla - fına giderek gündüzleri işte çalış « İ ve imtihana bir kere daha ötmeye başlamığtığ