10 Eylül 1940 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 3

B dü. Mahkeme devam etmeğ bas- bi 15 bu gekle girergirmez Stan- dard Öyl Ruslardan mübayaatı 922 senelerinde Ruslar da| dahili vaziyeti tanzim ederek| Az - Neft ismi altında milli bir| kumpanya ile ortaya - atıldılar.; u yeni akibin Kai Çinkül Ai üre Sahkemenin ne-| Royal -Doç ve Şekarer vt Sandari — O1 Şi malim deği Kekabee girişi & Besretle ge bir. Tetrei at beğeratyka ae eekeiz. öeye . satamazi Grüler Ki Rur Tryete düten Neft Sindikat, Royal Doça mü- racaat etti. Royal Doçun ağır| olan teklifini kabul etmek mee-| buriyetinde kaldı. Bu anlaşma| Mücibince Doça/ dünya piyasa- sından dajma yüzde beş eksik) olarak mal satmağa ve toplanan| bu yüzde beşleride caki sermaye- darlara tevzi etmeğe riza gös- terdi. 1885 senesine kadar Royal Doçun kasasında yarım mi İngiliz hirası birikti. Her ne ka- dar bu paranın mühim mıktarı| aslan payı olarak gene şirkette | kakdıysa da mal sahiblerine ge-| 'ne epey bir meblâğ tevzi olun | d, Ş süretle / Royal Doç ile Neft Sendikat arasındaki mu-| harebe Neft Sendikatın mağlü- | Biyetiyle sona erdi. Davanın açıldığı tarihde A- merika hükümeti henüiz Rus. yayı tanımadığınadan / Nevyork Mmahkemesi Standard Oyl hak - Kında hiç beklenmiyen bir kar rar verdi. — Bu karar. beş yüz milyon dolarlık. petrol “ma- h mesrak, addedildiğinden pa- anın eski sahiblerine verilmesi. 'ne dairdi. Royal Doç. bu kara- Ti istihsal edince el altından Novyork — müddeiumumiliğine müracaat ederek “mah mesruk. ticaretiyle meşgul olan bir şir. ketin cemiyet içinde yaşaması. 'mın doğru olup — olmuyacağını sordu. Bu noktayı Amerikalılar dü- #ünmemişlerdi. Standard — Oyl, Amerika iktisadiyatının belke- miği demekti. Şirketi kapatmak delâfisi imkânsız müdhiş bir buhran tevlid ederdi. Akla gel- miyen bir — skandal çıkmıştı. Standard Oyl da vaziyetin vaha| metini anladı. Front üni men -| auplarına haber göndererek ken| disinin de Royal Doç gibi dün yadaki bütün satışları 'den yüzde beş vermeğe âmade| olduğunu bildirdi. Eskiden hepsi çok mesud ve zengin birer insan iken sonda | ağır bir sefalete duçar olan bu| biçareler hiç beklemedikleri bir. zamanda talih — kuşunun ikinci| defa başlarına konduğunu — gö-| Tünce sevindiler. Teklife derhal| razı oldular. — Fakat bu defal karşılarına Royal Doç - dikildi. Yo, dedi, benim / maksa- düm sizi Özengin etmek / değil| Standardı. kepaze etmektir. Si- ze lüzim olan iyiliği / yaptım. Para verdim, akıl verdim, avu: Jar hattâ transport parasını da-) Bi alamamağa başladı. Halbuki GAi müharebeler / cenasında kasmen harab olan petrol kuyu- darı tesisat, tasfiyehaneler, elde) avuçta ne varsa sarfedilmek su- retiyle tamir ettirilmiş ve Rus- yanın yaşayışı yalnız. petrolün | getireceği hasılâta vakfolunmuş- tu. Şimdi petrol de satılmayınca bu. devletteki iktısadi buhran biraz sıkıcı safhaya girdi. Yal maz başına bu iki şirketle mü- cadelenin imkânsızlığını anla - 'yan Az - Neft aralarındaki ih-| Tüftan istifade etmeği düsün -| dü. Roktellerin sahibi bulunduğu Standard Oyl ile bir mükavele| imzalayarak 928 senesinde yüz beş milyon dolarlık neft sattı ua milli petrol şirketi ile Stan- dardın anlaşmasını / menfaatine uygun bulmiyan ve fena / halde atlatıldığını anlayan Royal Doc) Bu iki firmaya karşı bir petrol müharebesi ilân etti. İngiliz ve| Hollanda — sermayedarlarından müteşekkil olan bu girket beşi 'yüz milyon sterlin sermayesini bu mücadele uğrunda tehlikeye sokmaktan çekinmedi. Günde | vazati bir milyon dolar- zarar| etmesine rağmen fiyatlarını in- dirmekte devam etti. Vaziyet öyle bir hal aldı ki — Standard ile Neft Sendikat mallarını sa-| tabilmek için. maliyetten aşağı | vermeğe mecbur oldular. Rokfeller b ziyana uzün müddet tahammül edecek iktı-i darda idi. — Fakat o tarihlerde| Rusların zaten varı yokü , bul petrolden ibaretti. Lord Fişerin tasvirine — görel #eeenrette bir. Napolyon, isa- bette bir Kromvel olan Royal| Doç müdürü Sir Hanri/ Diter- Malüm olduğu / üzere Azer haycanda Rus ibtillinden evveli bir kasmi yerli halkın ve bir kusmı da ecnebi şirketlerin malı olmak üzere bir çok petrol imti-| yazları mevcuttu. Rusyada zü- hur eden Sosyalist rejim mülki- yet hakkı tanımadığı cihetle bu araziyi sahiblerinin — rizasına bakmadan istirdad etmişti. Ser-| mayedarlar bu emarivakie muta-| yant etmiyerek itiraza başladı. e S AYU sazsael evvel yaktı, bir çoğu da Rus- yadan firar etti. Bunların ara- Sında 1868 - 1872 senesinde- bir aa eraRlrü ae a e| Kat tattıma, Şizedi tam rakibim. | ll bin vable e Bakliya” gelen | den intikam alacağım sırada si.| vellk endüstriyet petrolü çıka- | İN bir kaç kuruş için beni terk- Tam meşhur Nobelin oğuları da | ÇiMenize vazi olmam. Eğer bu| ha , hususta mrar ederseniz yüzde) Royal Doç yekli bikleri. ge- ÇÜT Rusyaya isde eder, A-| çem bu eeki mülyenerleri toplağı, | T“TİMlaki avukatların parası- Parisdeki Pront ünü ismi altın A Ka a feshettiririm. Gara aa aa ai aa A İ | Bu tüi karmunda- Brost| düni, Standardın Küi redede- | Teae Tek mahkemenin — karırın Bunları teşvik ederek Stan -| başka bir gey kabul edemiy darda öyle bir protesto çektir ni bildirdi. Red cevabi üzeri di. Bu protesto ile “Ruslar ta-| ne Standard Oyl mahkemeden rafından teslim edilen yüz bes | sarfınazar ettikleri — takdirde milyon dolarlık petrolün — şahsi | defaten on milyon dolar” vere malları olduğunu ve bu husu: Ki mal. sahib- taki bütün kantni evraka sahib | erinin gözü yaşlı mutavanmtla bulunduklarını, Sosyalist ej metekrar Ditenling'in ayağına mnin kendilerinin rizasını alma -| kapanıdılar. dan b mali silü kuvvetiyie — Pakat krallığın zalim basve: arbettiğini, binaenaleyh - yüz | Ki inad etti. Her an ceki ni Beş milyon doların malın. hakiki | mayedarlarından muratık — c aahibi olan Fronl Üniye gönde- / vab - bekleyen. Stanaard Öy Flmesini, istediler | aaahkümiyetlen kurtulmak kin| Ruslar bu ihtilif noktayı ev| kamuni mühletin soa. Saatler velden düşündükleri için parayı| de davayı istinaf etti, | Şesin almıglardı. Bittabi Stane |— Yüz beş milyonluk bu dava Tard Oyl protestoya cevab ver. | hâlâ bu mahkemede devam et nedi. Hisvedarlar evvlece tekar- | mektedir. Bu kış bitmesi de şüb| ür ettirildiği veçhile “Nevyork /| helidir. Eğer istinaf. mahkeme Mmahkemesine müracat — ederek / si Nevyork mahkemesinin ka-| dava açtılar. Doçun gönderdiği | rarını kabul ederse - Standard Üç yüz bin dolar ile Amerikada | Oyl sermayedarlara — yüz beşi bir Avukatlar Sendikası kurul-| milyon doları on iki senelik fai- Petrol Harbi Tn | cavüzde bulunuyorlar. İzmirde İzmir, 9 (aa.) — Şehrimizde | bulunan - İngilterenin ” Ankara) muharebeleri Çüaşmakaleden devami S ahengini nasıl muhafaza -| der? Sivil halk bu. Bayata nası tahammül eder? Öte tarafta is- terse 5 - 6 mülyonluk hazır bir| ordu yahud bütün dünya deniz- İerine hâkim bir donanma mev- cudolsun. Bu ordunun levazımı-| , iaşesini, bütün. ihtiyaçlarını! temin ile mükellef bir cebhe ar- kası, bir merkesi hükümet / bu-| kanmak iktiza eder. Tasavvur,| çimiz derecede müdhiş, geni daimi ve göz açtırmaz bir tay -| yare taarruzu - işte bu merkezi| hükümeti, bu nüzum - mekaniz- mayı — mahveder. / Binnenaleyh | bir memleket kahir bir hava a- kanı karşısında. miktarı milyon- Jarı geçen daimi askerlerine rağ- men sulha talib olmak mocbu - riyetinde kalabilir. Bu son günlerde Almanların, İngiltere üzerine yapmakta/ ol dükları hücumlar bu. farzetti.. #fimiz şiddeti ve şümulü haiz ol- maktan çok uzaktır. Almanla 'van şiddetli taarruzlarına — İngi-| dizler hem müdafan - ediyorlar, | hem ayni kuvvet ve şiddetle te-| Şimdiki| halde Almanların binnisbe çok zayint bahasına — Londraya za- Far verir gibi. görünmeleri bü-| tün şiddetlerini Londra üzerin- de toplamalarından ve Landra- da da sivil halkın ikametgühla- | ını bombardıman etmelerinden ileri / geliyor. - Affedilemiyecek bu tecavüzleri mazur göster - mek için mukabele - bilmisilde bulunduklarını söylüyorlarsa da | İngilizlerin böyle bir şey yap- mamiş oldukları meydanda bu- Tunduğu gibi bu tevile dünyanın hiç bir tarafında bir kıymet atf olunamıyacağı aşikârdır. İngi- | dizler, Almanların kadın ve ço-| cuklara karşı bu insafaız teca> vüzlerine şimdilik mukabele bil. misile kalkmadılar. - Fakat Al- manlar tuttukları yolda devam edeceğe benziyorlar. Çünkü İn- giltere Adalarına yapacaklarını| söyledikleri hücum. tehdidleri-| nin bir. blöften ibaret olduğu| kanaati taammüm etmeğe baş- Jayınca prestijlerinin çok sarsı- dığını kendileri de / hissettiler. Bir kuvvet nümayişi göstermek | fikrine düştüler. İngiliz çocuk - | Jarı, kadınları ve sivil balkı ise | de nümayişe kurban gidiyorlar. | izler ne kadar metin ve soğukkanlı olurlarsa olsunlar te- | kerrür eden ve daha da edecek | olan baksız Alman taarruzları- 'na nihayete kadar tahammül e- deceklerini zannetmeyiz. O za-) man çok vahşi manzaralar kar- gısında insanların tüyleri ürpe- | recektir. Her halde kış mevsimi- ne kadar bu giddetli. tayyare| harbinden bile bir netice alın masına imkün yoktur. Gelecek | baharda çok müdhiş. hava mu- harebelerine şahid olmağa ha- zırlanalım. Hüseyin Cahidi YALÇI İngiliz büyük elçisi büyük elçisi Sir Kaatehbuli Hu gessen ve bayanı şerefine. bele. diye reksi Behçet Uz. ve baya- | a tarafından Fuar gazinosunda br akşam siyafeti verilmiştir Z, bir müyonu geğen mahie ve ücreti vekâletle - birlikte ö-| demek meeburiyetinde kalacak-| ur, Bu sermayedarların hemen) dörtte biri de memleketimizin aziz misafirlerini teşkil eden A zerbanyanelı Türkler arasında. dir. da “me milyonerlerin n farkında bile değitiz 'On beş senedir. devam bu petrol muharebesi canasındı Royal Doç ve Standard. Oyl bazı hususlardaki anlaşmaları n ihlâl etmemeğe de dikkat et | mişlerdir. Bu iki girket dünya- | Türkiye Standard. Oylün hisse- | e düşmüştür. Şeli, ise Royat Doçun satış şubesidir. Türkiye de Neft Sendikat ile birlikte bu Avrupada harb l Çap tarafı 1 inci saytadağ bura üzerine yapılan hücüm hakkın-| n hava merareli istihtarat zervin| Azabıdaki tattilatı vermektei İngilir bombardıman. üyyareleri| dinde rıhlamlar ve gemi ingaati tere| Bühlarının üzerine gelmişlerdir. Yük. Ve Vosa tezgühları arasına düşmüş-| Tinda ve bir çak yerlerde. yangınlar| Gkmiş. Bir tyarenin mürettese.| mtan yandığını müşahede cenişar. Ba| ür. l gelen tayyarelerden - birisi| tüneli civarında sidal kıyıda biri -| e İKi yancının çıktığını görmüştür. | çıkmış ve genişlemiştir. Ünlerine döz Londraya yeni hücum “Hlücumlar şiddetii olmuş ve butün Yaral ve alü mükdası - hakleında henliz tahminlerde Bulunutamaz. Ma- | u mikdarın cümarteni günkü m fan gececeği beklenmektedir. Cu Geceki hücumlar emasında 306 ki- Gi ölmüş, 2297 kaşi ckddi ürette ya. HünEğİ | dar, yeniden, yüktek küvvette intilik mükerrer giddetii. bombardımanları | Gdi tutulmuştur. Bazı yangınlar çık- | Mmiştir. Bu yangınların bir coğu sön. Sürümüştür. Tendra, yeniden düşmanin aa hedelini teşkil etmiştir. Londraklar, 'bu san gece hücumlarının kör vahı Şlğine kargı pek yüktek bir ceraret Ve azim ile karıı koymuştur. Rumanyada eski nazır servetlerinin menşei UBap tarafı * inct sahifesel | Aynca başvektlet nerdinde teşkil Ka tarafından — verilmiş olan döviz Müsandelerini kantrol cdecektir. 'edüület partisi ve memleket mu fiır teşekkülerinin Tenyeda ve Vatikanda seürleri var » atandardın. Iütfü mahsus üzere ve bilmukabele cereyan der Petrol ticaret — öleminde gö rülen diğer isimler hep bu #irketin ya bir kolu veya şubesi- dir. Meselâ: Standard Oylün: OF Nivyork satış subesidir İle meşgul olu gübesidir. Oklander, 'Trasnpori büyük krallıkların Iütfüyle ya ÜĞi görülürse derhal “ mal der gözereeran İPEK sineması Güzel İzmirin kur- tuluş günü KBaş tarafı V inci sahileer sonra olmak üzere iki meranim yapıl. Taştar. Ölleden önce sant 8 de vesmi dab-| relerle Parti ve hanasi kurumlardan| zinde aplanmıslar ve oradan Halk | bınardaki şehitiğe gidilerek aziz e| Sitlerimizin âbideleri başında tzmir. | uma şehitlikte yer alan atlı mütreze| Kamulanı. vecir bir söylerler cevabi Nutuklardan. seara askeri bando| dan sehire girmişler ve hükümet ö-| ee komuları tarafından evveli kış-| Taya ve sonra da bükümet konağır ancak marşı çalinirken bayrak çe -| CON R. reii Af iran teratından| Törene iştirak eden aakeri kıtalar| A Buçukta C. H Partisinin / temir| | “lüyet ve kaza idare heyetlerile halk iştlrekile Atotürkün anasının Karşı-| Velide Karadayı tarafından bugünün| katıranını tebcii eden bir nutuk söye | Bütün izmir halkı içlen bir sevin İzen tezahliratla Mili Şefe ve orduya| Amerika İngiltereye tayyare de mi verecek | Ka taratı $ leef tt İi t Ce Amerikanın balıri projesi iki ateş Aarasıwnda' Alice Faye — | Warner Bakster İZMİR ENTERNASYONALİ| FUARL TÜRKÇE SÖZLÜ Afrikada harb Tn tarafı v inet sahitedeğ düşman tayyareleri tarafından| bombardıman edilmiştir. Hasar| ve zayiat azdır. Kenyada bir devriye müfreze- mmiz Habeşistana girmiş ve Go-| raya kadar ilerliyerek — mühim yerli bir kıtaya hücum etmiş -| fir. Düşmana zayiat - verdiril - miştir. Bura — düşman — tayyareleri| tarafından - bambardıman edil miştir. — Hasar ve zayint yöle| Sudan ve Filistinde iş'ara de- ğer yeni bir. hareket yoktur. İstanbuldaki Vekiller| Ankaraya döndüler | Tn tarafı 1 inck sahifedey yerde olduğu gibi normal olurak çalışmasına devam etmektedir. | Baursanın ve İstanbulun ekmek mesdlesi Bir kaç gün kaldığım Bursa- da da Vekületi alükadar eden meseleler - hakkında / tedkikler | yaptım. — Matbuatta mevzuu bahsedilen ekmek sıkıntısı me- selesiyle de alâkadarlardan iza- hat alarak meşgul oldum.. Bur. sada teşekkül etmiş bulunan| uncular ve ekmekçiler şirketi - ni veresiye satışlarını kaldır - mast ve bu yüzden bazı bayile- rin ekmek alıp / satamamaları mevruu bahsedilen vaziyeti do- gurmuştur. Maamafik teşekkü- Tü tamamen kanuni olan bu şir ket benim orada bulunduğum | zaman. faaliyetini tatil etmiş- ür İstanbulda sön günlerde hâ- Gis olan ekmek meselesine ge| lince bunun sebebi son zaman larda İstanbulda ekmek sarfi - yatının artmış olmasıdır. Maamafih Başvekilin emriyle Toprak Mahsulleri Ofisinin İs- tanbula günde 400 ton buğday, vermeğe başlaması meseleyi ta-/ mamiyle ve kökünden halletmiş- tir. Belediye ve alükadar diğer makamlar hâdiseden suiniyetle istifade etmek istiyenler hak kanda siki ve - giddetli takibat | | apacaktır. | Asker ailelerine yapılacak | yardımı Asker - ailelerine — yapılacak yardımı daha mükemmel - bir hale getirmek için hazırladığı - amiz yeni - talimatname — mühim bir yenilik ihtiva etmektedir. O da şudür: / Talimatname — her gebri bir kül olarak nazarı iti- bara almaktadır. Her / şehrin içinden askere gidenlerin muh- taç ailelerine ayni şebrin diğer yatandaşları - bakacaktır. Her gehir belediyesi bu hususda li Zumlu olan tahsisatı hesab e- decek ve bu parayı şehir vatan- daşlarından tahsil edecektir. Ticaret Vekilinin şehirde tedkikleri | “Ticaret Vekili Nazmi Topçu- dün İthalât ve İhracat Bir. diklerinde meşgul olmuştur. Ve kil İngiliz mübayaat şirketinin memleketimizde bulunan mü - messili Lord Ghnkoneri kabul derek kendisiyle/ timanımızdaki *transit depolarında ve Portaaid- de bulunan çuval ve kanaviçele- rin memleketimize ithali hakkın. Bu çuvallar itbal edilince mü-| him bir kısmı İahisarlara veri-i decektir. Dünicü görüşmede- İn-, hisarlar Umum Müdür muavin rinden Muharrem de hazır bu. Vekil, birliklerin faaliyeti et- rafında da alükadarlardan iza- hat almıştır. Ankaradan gelmiş olan Standardizasyon - müdürü Faruk Sünter de Vekil tarafın- dan kabul edilmiştir. Farakı bir komlayon bu seneki / tiftik, t ede Nazmi Topç ha BAYFA :3 SON HABERLER | vsala dmnekişi #ikâyetini ve fikrini açıkça söy. ler. Buna mâni olmağa kalkış. mak, Türkün sesini - kumağa, onu sindirmeğe ve korkutmağa çalışmak ve bu yolda. türlü mu- galâtalara sapmak ancak gülünç ve budalaca bir harekettir. Her ne ise, bunları tekrarla- mağa lüzum görmüyoruz. Da- vamızda haklı/ idik. Mühterem Dahiliye Vekilimiz Faik Öztra kın bu şirketin lüğvedilmiş ol duğunü — söylemesi, bu hakkın. tezahür etmiş olduğunu güster. miş ve mühterem Bursalları kendi derdlerini anlayan Dahi diye Vekillerine minnettar bi rakmıştır. Bugün son günler zarfında gene bu derd etrafında — aldığı- miz bazı mektuplardan bazı parçaları kısaca - nakletmek is- tiyoruz. Bunlar, şirketin - Bur. aalılara ne kadar muzir olduğu- u beliğ bir sürette göstermek - tedir: Yenikapı, Çeşme sokük 9'mı- Mmarada oturan mütekaid £. Akşit diyor ki: “Geçen hafta Bursaya gitmiş- 'tim. Ekmek satan sayısız dük- künlar kapalı idi. Akçam karan. hığında bir yerde ekmek bulmak mümkün değildi. Hele şehre ge- len fakir yolcular, lokantaya gi- remediklerinden yarım kilo ek- mek bulmak için şehri başdan gezmek — mecburiyetinde kalıyorlardı. Bunları gözlerimle gördüm. Ve bu hususdaki neş- riyatınızı tasdik ettim. .. Kirklarelinde Namazgüh cad- desi SK numarada / Bursalı 5. Acmen diyar ki: “Bursada kurulan şirket g- seaa n etmiştir. Bütün un ticaretimi de bu mahdud adamlar ellerine aldıklarından narhı istedikleri gibi koymaktadırlar. - Belediye bunlarla başa çıkamaz. Bilhas- sa girketin. Bursadaki ikinci ne- vi ekmeği ortadan kaldırması halkın çok zararına olmuştur. , Bu karlimiz, ayrıca arsı edil diği takdirde hattâ isim vema hal zikretmek şartiyle Bursada ekmek inhisarcılığını kuran a- damların aralarında neler ko- nuştuklarımı ve neler kararlaş. tırdıklarını / yazabileceğini de ilâve etmektedir. Gene Bürsalı okuyuculurumuz dan L Tekin diyor. ki: “Bursada ekmek / sendikası halkın çok zararınadır. Reka - bete “kötü,, demek kadar da gülünç şey olamaz. Bir kanım adamı, bir avukat olan Bursa belediye reisinin halkı izrar et- mekte olan bu şekle müsamah: etmesi asla doğru değildir. .. Herne ise hakikatin - biraz geç olga da. tezahürü herkesi sevindirir. Şimdi bu girket lüğ- vedildikten sonra Buran beledi.. yesine yeni bir vazife düşmekte- dir. O da her ne suretle olurua olsun mefsul şirket - üzalarının bu sefer gizlice aralarında anla- p sirketi elaltından idame ct- Ürmelerine mâni olmaktadır. Bu hususda göstereceği itina ve ti tizlik, simdiye kadar girketi hi mmaye etmek- Süretiyle yaptığı hatayı tamir edecektir. - Genç enerjik ve hüznü niyet sahii olduğunu — işittiğimiz - belediye reisinden ve - Bursa - valisinden bunü beklemek hakkımındır. Japon elçileri araşında a daniın.