8 Eylül 1940 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 3
| | | | münasebetil / “stiklal uğrunda,, tefrikası Bir (Cevab)a cevab. | TTefrika muharriri yazılarıma | (Bir Cevab) başlığı ile 4/9/940 vab vermek ie hti (Tan) gazetesinde Okudüm, | Şazının sonunu bulluğum halde başlıktaki (Cevab) deelimesin- den başka cevab “mahiyetinde bir şey Ben yazımda bulamadını hataların bir kıymeti olmadığını| Silü diye sadece kaydettiğim şiridli imiş, filân öln bunlar - üzerinde Gurulmuş ve - tabir hoç görül- evelenip gevelemmiş. — | irika muharriri, bana var halde kaklardaki ihtarlarım. üzerinde| cevab vermeli, 'Bunlar oimatlığı | için ve yazı birscevab mahiye- bulunmadığı için benim erilecek bir cevabım olmaması | düzim geliyordu. Yalnız ara yerde bir iki cüm-| le var ki, ona kazşılik bir kac | töz söylemek lazım gelüi tinde Ben (6 ök ve merhum . Bulgar | . kaymakamız ını köz| Sadığın ruhuna sığınazak Yah-| 'ya Kaptana da vurmak istemi- Şim've bu âkinci bir sulkast te essüfiyle karyılanacak bir hal Gebze kaymakamını kötüle- meğe'ne öhtiyacım ve me del mecburiyetim -var. Onun mahi-| yeti,/vak'alar, hâdiselerle ta.| rih ündedir. Sadık Bal ibanın| Tuhuma sığınmış değil, onunmu- kaddes hatırasını hikâyelerle, renci Kkoramağa calıştim. — Yahya yalan yanlış| le edilmekten Kaptana vurmak değil,, onu rab- imetle andım ve müharrir mecede avda gezerken ben onun | cesedi önünde ağtadım. Bunu bilenler yaşıyor. Sulkast | Hüfına gelince, tabü eski v Çek. ma mahud evikast masalına bir Hazire daha yapılmış oluyor. Ber h ket versin ki tefrika mu iri lütüfkür davranarak san! cümlesiyle bana biraz gülmek Sarsatı verdi. -Bu / münasebetle | gunu da ilâve edeyim: - Cevab dediği satırlara hekimlik dilin-| de (kehime salamurasıı Ben bunu demek istemci derler. diğim | için gu kadarcık bir cevab ver- mete katlandım. Arzu ederlerse “Yalnız düzgün konuşmak şar- Dokter Fahri Can söylenecek şeyler © kadar çak| ESPOoR| Beşiktaş - Maske | Berikterın bi ak spor maçı n Beğiktaş ile A Tamleraktadır. Geçen| e vaşmen vu| 'k için çalışmakta — almasına| Bir İngiliz tahtelbahi-, rinin muvaffakı Rumanya t6 — Fablasi üaşmakaleden vecen | atmıştı. Kral Darof'un asıl tası ve en Büyük kabahati Tici siyamete bir değişiklik ya gak. üliver devletlerine saç Gül etmekle sonların Ru-| amya hakkındaki tasavvur vel değistirebilcecğini | Mlühver dev. Gükat annetmesinded detleriningefleri dünyaya yenl bir iman neşretmeyi gaye bilmiş birer yeni peygamber değildir- Onların sosyal ve-iyasi e-i jimleri sancak dahilde kondileri 'ne basamak hizmeti-görecek bi- Ter alet *ve vasıtadan übarettir. Onlar'bu âlet sayesinde mutlak) bir müfuz ve kuvvet iktisab ct tikten sonra bu kuvveti gemleketlere tecavüz etmek ve| Hükimiyetlerini genişletmek için| Yal kullanmak azmindedirler. z din neşreden peygamberler| mesleklerinin sarr. ülkelerde her tarafta kabul edildiğimi gör- mekten tbaşka bir ler TPakat bu dinleri bir tühak- kum âleti olarak- diktatörlerin gayesi din nesret- mek değil, ülkeler fothetmek - Kral Carol faşizm rejimini kabul etmek ve mihver devlet- | derinin nütuzü altma girmeğe Yazı olmakla diktatörleri yu | Mmuşatamıyacağını azilayanm - Suğından dolayı miütazları altına | gördiği diktatörler sumanyayı bi tür. 'gey istemez- cullanan sıyasi) acı bir cerrahi ameliyeye Rümen milleti lerine'razı olmuş kralın metme ehemmiyet vermemişler | ve Rumanyayı dir. Halbuki'mihver devletlerine çok daha yakmdan merbüt un- | surlar mihver devletleri siyaseti. parçalamışlar: dehinde bu isyanı yaptılar. Bükreşten alınan haberler De- mar muhatısların bükümete sa- | hib olur olmaz intikam hareket- | derine başladıklarını bildiriyor. | Bugün henüz kan dökülmemiş- | Yalnız memleketin mühte- Hit siyaset adamları, mühtelif ge- | meraller, asketler ve- siviller tevkif — olunmunlardır. tarihde dapların 'nerede kestirmek kabil öğretmiştir. Onun için dost Ru-| men nülletinin hayır ve sandeti aammna temenni dakikada hasıl olan bu endişe | ve korku bulutları yeni diktatör general Antomeeco'nun akılan ve vuzük görüşlü bir siyaseti ne ticesinde çabuk- zayi olsun ve | kan dökülmesin. İömilleti uğradığı felâket kazgı - #ında bakiki bir kalkınma ha-) reketinde muvaffak olmak için bütün evlâdlarının halis ve sa- | animi bir ittihadına ve mesaisine | muhttaçtır. min ei “kat dahili delelerde kuvvetin: & iaraf edecek #Rümen müllet; cok, diciz bir vüziyete “düper ve ecn bi nüfuz ve tahakkümüne: bütün | v Fakat gördüğümüz — misaller| bize böyle başlıyan siyasi inkı- duracaklarını olamıyacağın eddüm Ki ilk Çünkü Rumen) Rumanya ağır insafsız darbeler yemiştir £ mühakkaktır. bütün maruz kalır. devletlerin bir kaç bir gece içinde ortadan kalktığı|| Koca koca hafta, hattâ | bir zamanda bu gibi yazlı reketler tamiri imkânsız. hare- (| ketlere meydan. açabilir Hüneyi Fenerbahçe umum? Cahid YALÇIN heyeti toplanıyor. Maraton müsabaka: başka gekli *abil olarak şiddetl bir istirab duydu ve memlekette bir #ksül. | vücuda göldi. Mantıkan bu aksülümel mihver devletle- ine kargı vüku. bulmak icab © | Çönkü onların her dedik- 'neda: B milletinin meziyetleri ve kabiliyetleri aa bu felâketi il türilmek “imkânını ter| Pel scakve|) ha- İ LA Ömrüm) / unvanli küçük sür vita. mdaki mükaddemenin sonunda: TSamimi dostlarımdan ve/ talebemden bazı |İzimcelerin aletumum estetik ve bilhassa edebi- İyat meseldlerine dair benden Sormuş oldukları türlü türlü suallere mufassal ve müdellel cevab- dar hazırladım... “bir risale şeklinde basılması mukarrerdir #demiştim. Sade dostlarımdan de- #il, aha'birçek kişilerden - dine, felsefeye, saa- detwesmükudderat meselelerine, bedbinliğe, nik- İinliğe kendiitikadıma meslekime.. elhastı, dün- ya we het usllerine dair - yığın yığın mök- tablar #imaşım:ve bugüne kadar saklamışım, Bir kaçını ancak bugünlerde, yani otuz sene sanra!, okumaya fırsat bulabildim. Şimdi bu suallerin en mühimlerine, bu gazete sütunlarında - açık bir. dizan ile sözlü, toplu cevablar. vereceğim; ve Bu bahiste kendi hayatımdan misal alaca- #am; ondan iyi bildiğim-misal yaktar. Ben, iki asra mensub olan bir çok adamların biriyim. Ömrümün ilk kısmı, geçen asrın son 0- tuz iki senelerini dolduran inkılâb safhaları ara- sında yuvarlanarak geçti. O devrin kültürüne yabancı kalmadlım; Güşüncelerimden, duygula- Tımdan büyük bir pay, ve Tevkalâde bir zevk aldım. Pelsefede - o zamanlar materlalism, $iir- e de -0 fikir cereyanına tamamen z1d olarak - İİromantizm hüküm sürüyordu. Her iki cereya- Ja gevik ile atıldım ve öğrenmek, 'anlamak i İtiyenler kafilesine katıldım; düşünce ve duygu heyecanlarile yaşadım; her iki sahada da ciddi tetebbüntta bulundum; / fakat en ziyade kendi yıcdanımı istikşaf etmek merakına kapıldımdı. Ara sıra sesimi çıkarabilecek kadar da kuvvet, İ cesaret «ve hak ikazandım. O sıralarda - herke: İsin felâket dediği - bazı uygunsuzluklar, ehem- miyetsiz hayatımın normal - yani düzgün - gi dişini sekteye uğrattı; gayretimi, azmimi kıra- İmadıyan da meşemi-kırdı. Çoktan ökmüzdüm. Kat bu aet tecrübelerden sonra kimsesiz olduğu- 'mu gereği gibi anladım ve bedbin oldum; in- sanlartlan da'biraz sdkım - sıyrılır gibi oldu. E- erlerini tanıdığım büyük muasır filozoflar ara sanda - gesimiamin “piri ve Allahi inkür eden müteteklirlerin en küstahi olan - meşhur (Shopenlaver) de vardı: ben bu fevkalâde adi 'mun başlıca eserini biraz karıştırmış birakmış. 'tam Taftalâtım mizacımı bozduktan sonra o koca Katala tokrar elime aldım ve kemali dikkatle baş- İtanbage oludum. Bana çok tesir etti. Eminim! O tesir ile iki uzun şiir yazmışım ki her ikisi de bodbinlik zebrile dolu ve fena halde dinsizcesine bir şey'. Haki Kâğtllarımın arasında müsvedde- devini bulabildiğim o Şiirler, tabil, hiç basilma- muştar. O zamanlar cibette - basılamazdı; lâkin dostlarım indinde malümdu, çünkü, ilk defa o- darak (dünsizlik ve sosizlistlik) töhmetile curnal edilmiş ve hapse atılmıştım (*) Hapisten bünbü- tün müdkiş ve cesur bir üsi olarak çıktım. Ve o zaman, meşhur Rus nihilisti Pres Kropotkinin bir mühim eserini okudum. Tasvir ettiği açlık İ ve kara yoksulluk aahnelerinden son derece mü- olup, ruhumda elim bir şefkat feryadı duyduğum halde, iddialarını Ve prensiplerini kabul edemedim. Onun eserini okumazdan takı ben Üç sene evvel, ben zavallı sefiller icin büyük ve gök derin bir merhamet duymus ve gu söz- leri söylemiştim; “ve tamamile fikren darvinist olduğum halde onu hayvann! ülemine “hasredi yardam insaniyet âlemine bir düstürü amel Mmak üzere tavaiye edilecek bir ideal gibi kabul demiyordum; nitekim bugün de katiyen dar alduğfum halde, onunahkâmını insan mai- atbık etmek itiyenleri müdhiş bir dalâ- kurbanı addetmekte israr ediyorum. — ve demyetm'bugünkü felâketi bana tama- mayor, Fakat, takriben yirmi bes yaş: n Ayaşamakta bulunduğum mühitte, rahatsiz.eden, ümidimi boğan birçok zunsuzluklar şebekesi içinde irur ea bakanız'ne gibi düygülar ve oşUp taşıyormuşum, ve mükadderatımın cilv |ifterine xöre mnasıl bir sahsiyyet temsit ediyor letin cihanı: mnile hakk | arpını üamek || — Evvelâ zulma maruz olduğum ve tesirini şid- bulİdetle hissettiğimden dolayı, münkir, dinsiz ve bedbin olmuşum; bu sebeble de, insaniyetir İi ve mazlüm ekseriyetine büyük ve derin bir yerkat düygüsuü ile maneviyyetim. akat bu düygül Şusuzun ve fırtınalı hayatımda görmüş, geçirmiş olduğum tecrübelere göre Kader ve saadet ne olabilir? Yazan : Filozof Rıza Tevfik yalnız kitablardan öğrenmiş olduğum malümat-) Ja iktifa etmiyeceğim; kendi kazancım olan esas- h fikirlerle o rmalümatı tashih ve tenkih edebile cek kadar ömür sürmüş - ve uzunca süren fırtı- ahi hayatımda çok mühim ve kaymetli tecrübe- der görmüş olduğum için, vereceğim cevabtarı, (hayatımdan en münalı vakaları misal getire-| rek) teyid edeceğim. Evvelü, geçirdiğim ve hâlâ| da geçirmekte bulunduğum gu tarzı hayata na- Saran, (talihe, mukadderata, sandete..) ne mü na verebileceğime dair - çok kereler - maruz 6l- duğum mühim sunle cevab vereceğim; ve sönle- rimi teyid için (henüz hiçbir yerde neşredilme -| miş olan) şiirlerimden bazı parçaları - birer ve-) ika olarak, - makalelerime dercedeceğim. RIZA TEVFİK Tülbnan (Cünye) T Haziran 1040 Şu uzun ve fırtınalı hayatımda görmüş, geçirmiş olduğum tecrübelere göre kader ve saadet ne olabilir?. Vicdandır eyleyen beni âzerdei elem Gördükçe hâli zarini giryan sefaletin, Çehremde aksi hüznü durur iğbirar ile Miratıdır kederti yüzüm üdemiyyetin: Bir kere bak gu keşmekeşi binlhayete Gör gehrei hazinini Takru zaruretin, Fikr et cihân içinde nedir lezzeti hayat Gavgayı biamanını seyret maişetin, Hak gülibin, bu marekci ciddü rezmde, Ahkâmı aâlü dâdı bu; zalim adaletin. Tenperverüni isü safann hukuku sevk! — Tikahirikt.. Şu bir kaç beyit size pek samimi ve atesli bir belâgatla gösterir ki, vicdanım - insaniyetin sefaletindenderin bir lem duymuş, ikinci beyit” 'adetâ pessimismin —mihrak noktası olduğuma! işaret veriyor, daha sonraki beyitler de darvi- mism alıkamının insaniyet muaşeretinde. verdiği fena meticelere isyan ediyor; ondan sonra sasi- alist davasıeden beyitler var, insanın hür olma- dığını iddia eden gu beyit de var ki determinis- min sarih bir düsturudur. Fi'inde iztirarıdır. insanı üsimin “Meydan veren vukuunu her bir fazahatin Açık bir lisan ile dinsizce yazilmış siirlerim, pek uzun ve murabbalardan mürekkeb olan di-) er bir manzumemde doludur. Şunlara bakınız: (35 inci'kat'a) Akü hikmet, ulüm, meşhudat, İnkilâhatı cümle mevcudat, Devri tekyini eyleyip ispat/ Arzederken hakikati, hâla. (18 ancı) Gene imikân verip muhalâta Düyeriz kaydi ihtimalâta; Bunca mağlüb iken hayalâta Bilinir mi hakaylki eşy (17 nci) İlm eder'her hakâkati tayim; Olamam ben haystlüi zandan emin. (18 inci) Görmeyip kâinatı meşhudu, Ararız kör gibi © mevcudu. Herkesin - bilmeyizki - mübudu, Kendi vehmi hayalidir malıza Alâ ahirih Pok genç iken istemoz, değilmi? . İşte ben otuz iki yaşında, pek ateşli, husu nen çok kuvvetli ve cesaretli bir delişmen, fakat engin malümatlı bir adam alduğum halde hu ağır düşünce ve duygu yığını ile yüklü olarak uyanık bülundüğum hakle - (insaniyeti bu-yeni asır ufuklarına tevcih eden) dönüm yerini se İümetle geçtim. Ve Avrupa mütelekkirlerile mu- asır olarak geçtim!.. On dokuzuncu asrın ma- terialemini, determiniemini, münkirliğini, söylediğim bu sözler tefsir ilme imanımı.. hakkile temsil ediyormuşum. Gördünüz! İşte gençliğimin / mukadderatı buy. Mmüş, talihsiz imişim zannediyordum. Aksini is- RIZA TEVFİK taratı 1 inci sahilede) DKST BERGKAONS SO9SSK 11156 TaKSYZ 180006 TaBAN 305196 157505 akamı (0T lemihayet buları (800) (32) e nihayatbaları (2000) sumaz Sayet bulan (a0000) mumanı 3 er Afrikada harb el a Süşürüümüşter, aman tayyareleri, Haytada bir hücüm iilarım alemir gürete sürmadan Tet yakdur, Diğer cepbelerde kayde değer bir| vey olmamıştır. tü bir bir #üneş siyası sitında yük- yan tayyareleri Süveyain üzerine bi 'Mema Matruh bombalandı. ahire.7 (a) —Dünkü tebli Müerne Bdt bembmrdimsn di dür, Sair cephelerde şayanı işlar bir, | Avrupada harb Ka daratı 1 inci sakitedel mansstunin Şimal sahilinde biren — Gini denkaeli üzerine “de bemdaler| u Tücümlar sanasmde. svalarımız Tecinin düşürülmüz olduğunu buldir mekledir. Avcı üyyarelermizden eç kayıptır. Akdenize açıldı. Cebötüttarikta bulune İngliz (- dam, Akdenize döğrü açılmıştır. A Giliz aei de, kmvanörler ve tay-| Almanyada projektar tabrikası, Betlin; T (a) — Stelani ağansır hati edete iebet Büz Anilir tebtiği bombardıman edildi hatyaköyennli * ea Lar ea Josunun hamen tamam , garb mıntakasındaki — cüzitamlara iltihak etti. ve fethedilmez sâ- bih kalelere benziyen sağlam bir harb gemisi hattı teşkil edildi. İtalyan tayyarelerinin bambar. dımanından maada ciddi bir şe- yye tesadlif etmedik. İtalyan fi- Josunun işaret edildiği noktaları aramak üzere iki defa Akdeniz boyunca volta vurduktan sonra, donanma rotasını Maltaya doğ. Tu çevirdi. Bir kaç saat sonra gene denize acılarak düşmanı aramağa buğ- Jadık. Salı akşamı destrogerler. deerlesi günü harbe başlanaca- | ö ilün edildi. Uyku uyumama #mkâni kalmadı. Yarına intiza - ven herkes uyanık kalmak isti. yordu. Şafakla işe baştama sazti. Zelmiş bulunuyordu. Süvari ve subayların dürbün. | deri esmer ve ivicaclı ve sahilden. gelen pembe Ziyanın aksi ile pek İtif bir manzara arzeden. Scarpanto adasının üstüne mü- teveccih bulmuyordu. Destro | yerin bataryaları, beni küpeş » 'tenin üzerine deviren bir tarra- ka ile ateş açtılar. Bir kaç yüz metre ileride Scarpanto adası, İtalyan valisinin - beyaz konağı ile mükemmelen — görünmekte iği, | Pakat ateş açıldığı zaman her halde vali ve bütün ada'da uykuda bulunmakta idi. Obüs- ler, esmer tepeciklerdeki kışla - Jarın, deniz tayyareleri hangar- Jarının ve iman tesisatının üzeri 'ne düşmeğe başladı. Destroye - | Fintoplarından yeniden ateş şu- | deleri/ fışkırdı. Adanın cenib kumında di- | tayyare meydanını ağır bir İtalyan sabil bataryaları mu: Kübele için bir tek top bile atma- dılar. Bilâhara donanma- İsken. deriyeye doğru 'hareket Gtti. I- talyanlar tarafından hiçbir bom bardımana maruz kalmadan dön Fakat iki denizalti “hücumu | Alarmı verikli. “Onlar da kuru | Siki alarmlarilanı ibaret kaldı. Kral Karol İsviçreye gitti TRag tarat * inci sanileser Bu gazetenin idare- tarzı hak- kanda bir anket açılmıştır. ÜDemir mühafslarin yeni şe- H, leğiyonerlerin bütün nüma- yişlerini yasak etmiştir. Son günlerin hâdieleri esna- sında, — Bükres, "Köttence ve ze merasimi yapılacaktır. Demir muberfirlar teşkilâtinin merkezinde Cornekius Cadranı ile İspanyada maktul / düşmüş | olan Demir muhafızların ve bü- tün bu harekete iştirak yüzün- den telef olanların hatıralarını. tebeil için di bir üyin yapılmış. büyükibir anteapeda bir yangın çik- İnelir dayyarelce 10 Eylül SALI Akşamı ALBERT PRGİHAN DİTA PARLO Monte Carlonun Meçhul Kadını Bü gaha için hazırlanınız,
