3 Nisan 1939 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 5

YENİSARAN A ERZANCAN ERTURUN. KURTULULU 'Kâzım Karabekir İKTİBAS VE TERCÜME HAKKIİ MAHFUZDUR Ermenilerle Harp Ermeniler Çarpışmalarda Mertçe Hareket Etmiyorlardı Ellerine Geçen Silâhsız Halkı ve Hattâ Kadın ve Çocukları Süngülüyor , Yakıyorlardı İşler benim tahminim gibi çıktı. Bereket versin Bansa boğazı civarındaki yerli kürtlere. Bize çok şey kazandırdılar ve Erzincan kurtuluşuna mühim hedi- yeler eklediler. Şüyle ki: 15 gubat gece saat 2 de Şarki Dersim milisleri Sansa garp Mahrecinde bulunan Petriç hanları ve Surprane baskın yapmışlar. Ermeniler hanları yaka- rak kaçmışlar. 12 maktul birakmışlar. / Dersimliler p etmişler. Çaykum civarında Ermeniler muka- vemet etmişler. Fakat yerli kürt halkı oradaki köp- Tüyü yakmışlar ve arkadan Ermenilere baskın yap- aışlar, Ermenilere 200 den fazla maktul verdirmiş- terdir. Ermeniler geri yolunu açarak ve Sansa han- darında Dersimlilerin muhasara ettikleri Ermenileri de kurtararak çekilmişler. Fakat dar boğazda köp- “tüden başka yol olmadığından 4 sahra, 2 cebel topu, İki makineli tüfek, 6 yol otomobili, ve 50 adet cep. hane ve erzak arabalarını yol üstünde bırakmışlar. Şarki Dersim milisleri de dağılmış, tahminim veçhi falanlarını yaparak Dersim yolunu tutturmuşlar. (1918) 1834 şubat 14 sabahı kolordumun vazi- yeti göyle idiz İnşe vaziyeti “olayısile çok hesaplı hareket edi- yorduk Kolordunun günlük fhtiyacı 10 ton yem ve iyiyecek idi. Gerilerde bıraktığımız kıt'aların bütün hayvanlarından da nakliyatta istifade ediyorduk. Günün mühim meselesi, bu kış kıyamette kıt'a- darımı açlıktan korumaktı. -Bunun için mıntakadan mıntakaya ve besliyebileceğim kadar kıt'alarla yürümeğe mecburdum İşi talihe yani oluruna bırakamazdım. Fakat he- aplı hareket etmek şartile yapacağımız baskınlarla Belki bazı yakılmamış erzak ambarlarını ele geçirmek falüne de mazhar olabilirdim. pordu: En ileri emniyet hattımızı, Sansa boğazı garp Mahreci gösteriyordu. Halbuki Şarki Dersim milis- lerinin Sansa hanlarında - Ermenileri sardığı haberi Hzerine ben Halit bey müfrezesini boğazın şark mah- Fecine kodar sürmüştüm. 15 gübatta S a boğazına toprakları kurtulmuş Erzurüm ovalarında hâkim olduğumuz- Han bütün Erzincan vilâyeti oldu. Artık Ermenilerle hesabı görecektik. Ordu kumandanı emirlerinde (Düşman) tabiri. »i kullanıyordu. Askeri istilahta düşman, harbettiği- miz bir devletin askerine denir. Halbuk! hükümeti. miz henüz Ermenilerin istiklillerini tanımamıştı. Bundun başka Ermeniler bir devlet ordusuna yakışır tarzda mertçe hareket etmiyorlardı. Ellerine Beçen silâhsız halkı ve hattâ kadın ve çocukları me mede süt emenlerine kadar. süngülüyorlar veya ev. ere doldurup yakıyarlardı. - Bunun için (Düşman) fabiri yerine (Eşk.ya) denilmesinin muvafık ola- Ccağını ve bu tabirin ordumuzun maneviyatına da iyi tesir edeceğini ordu kumandanı Vehip paşaya teklif ettim. Bu teklifim memnuniyetle kabul olundu ve ar- fık Erzincandan sonra emirlerde ve raporlarda Er meni ordusu hakkında düşman yerine eşkıya tabiri bullanıldı. BİR BASKIN YAPMAK İHTİYACI Brzincanda esir ettiğimiz Rus zabitini birlikte bir çay içmeğe davet ettim. İstediği yere gitmekte #erbest bırakacağımı da söyledim. Hiç ümit etmedi. Âi bu insani hareketten çok mütehassis olan bu Rus zabiti şükran boreunu göyle ödedi: Rus erzak depo- Jarının yerlerini haber verdi. Haritamı açtım. Bire likte bu yerleri işaretledik. Buraları Kargın, Zakeri, Bican'dı. Buralarda muhafiz sıfatile bir kaç Rus za- biti de bulunuyormuş. Belki fazla ileri fırlayışa müsaade etmezler, kor- kusile ordudan müsaade almağa lüzum görmeden Sansa müfrezesi kumandanı Halit beye 15 gubatta bir baskın hareketi yapması emrini verdim ki hülâ. sası şudur; "Kargın - Zakeri - Bican'da külliyetli erzak ile Golu ambarlar bulunduğunu ve bunların bir kaç Rus muhafızı bulunduğunu haber aklım. Mahalli aşiret. lere sebükbar cessur nizamiye efradı terfik ile - ora. darı baskın ile elde ediniz. Esir dilecek - Rusları mi ir edersiniz. Oralarda ve civarlardaki erzakın da zayi olmasına meydan vermeyiniz ve neticeyi seri bildiriniz.,, Halit beyle seri muhabere için şosa boyunca gi- den telgraf hatlarını da hemen tamir ettirdim. Bre Zincan depolarında okadar çok telgraf “—malzemesi rize geçti ki değil ordumuzun, bütün memleketin ihtiyacına bile yetişir. Halit bey, verdiğim vazifenin ifası için bir avcı bölüğü ile bir miktar milis ve bir kaç süvariden mü. rekkep bir müfreze göndermiş, müdafaasız bulursa Kütür köprüsüne kadar işgal edecekler. Bu vazifenin kolay yapılması için (30) uncu fıre ka süvari bölüğünü de Halit beyin emrine gönder- dim. Ötede berideki bir çok halk şehitlerinin gömül- esini, kasabanın temizlenmesini ve külliyetli mü- himmat ve erzak depolarının muhafazası için 36 meı fırkadan iki taburu vilâyet emrine verdim. Her iki fırka istihkâm bölükleriyle de Erzincanın cenubunda Ermenilerin tahri ettiği Fırat köprüsünü tamir et- tördim. 16 şubatta karargâhimin #eyyar hastahaneleri de Refahiyeden Erzincana yı çıkardım. Bugün solumuzdaki — ikinci Kafkas kolore Sipkür şimalindeki Bandulada irtibat hasıl oldu. Sansa boğazının 30 kilometre kadar şimalindeki Plük mintakasında 200 kişilik bir Ermeni kıt'asile bir. İki de makin: ikinci kademesini ve feiderinin bulunduğunu haber aldı- #ımdan 9 uncu fırkadan Kuşmaşata bir taburla sü- yari bölüğünü gönderttim. Bu gün ordu kumandanı Vehip paşa da Erzin. cana geldi. Dondurucu bir soğuk vardı. Askerf idadf mektebi şimalinde kendilerini istikbal ettik ve bir. likte karargühimın bulunduğu asekeri dalreye geldik. Daire önünde halk ta toplanmıştı. Vehip paşa halka hitabesinin sonunda göyle dedi. 'Erzincan kasabası gibi bütün örzincan havalı- 'de pek seri bir darbe ile İşgalini temin eden Kâzım Karabekiri yalnız siz değil, evlât ve ahfadınız da unutmasın!, Bu büyüklük karşısında kumandanımı ve halkı kürmetle selâmladım. "Bu kahramanlığı yapan dunuzun fodakâr evttlarıdı diye verdiğim cevap, halkın candan haykırışlarına, alkışlarına ve hiçkı nıklarına karıştı. Gerçi matemsiz ev yoktu. Fakat vatanın bu par- Çai artık kurtulmuştu. Bu iki zt kın kederile sevin bizi heyecana getiriyordu. işte 16 gubat 1834 (1918) de sirin altında hal, askeri dairenin önlnde halk göz yaşlarını bu sı de yakın gün e dökerken biz ğa and içtik (Devamı var) Je Erzurumun kurtarm; Deniz ve Denizcilik ispanyol Donanması 32 Ay Devam Eden Dahili Harpten SPANYADA dahili harp — —— başlamadan evvel İspar yahriyesi Avrupada hatırı sayı Lâkin iki sene- deuberi bu talisiz ülkeyi kana Bo yayan kardeş - boğuşması nanı bütün memleketi bir - barabezare gevirmişse bu keşmekeşlerden a - Telümam İspanyol — der hassaten İspanya dahilt İsmadan evvel İspanyol. bahriye harbiyesi kısmen kudret ve kıymeti darbesini kaybetmiş (2) dane di- ritnod sınıfı saffı harp gemisi ile #n sistem (10.000) tonluk (2) konvazör, denizaltı gemisinden, (0b) gambottan ve bir hayli yar. diraci sefainden mürekkepti. Dahili harp başladıktan sonra b gemilerden bir kımı / general “Pranko” tarafına geçti, diğer bir kuvmı da Madrid hükümetine sadık * kaldı. Bir taraftan kara İspanyı orduları biribirleriyle boğuşurlar ken denizlerde de ayni millete| mensup harp gemileri biribirlerini| imhaya uğraşıyorlardı. Vakıa milliyetçi ve hükümetçi) İapanyol gemileri — arasında vast mikyasta bir deniz muharebesi vu.-| ku bulmadı. Her iki taraf yekdi- erini daha ziyade hava hücumla-| riyle — ve denizaltı / baskınlariyle| zedelemeğe — uğraştılar. — Meselâi milliyetçilerin en kudretli ” vahidi| harbi olan (10.000) tonluk “Ba-| lear” kruvazörü torpitolanarak ve| havadan - bombalanarak batırıl -| mışti. (8) tane (20) santimetrı hücumuna — uğradı. — Hükümetçi Muhribe İspanyol sularına varmak | mukadder değilmiş ki bütün kuv-| vetiyle çarpışmasına ve hâmil ol- duğu bütün torpitoları endaht et miş olmasına rağmen düşmanların- /dan yakasının kurtaramadı. Diğer,| taraftan son süratle seyrederken millici gemilerden “Vulkano” ya) sancak baş omuzluğundan bindir- di ve “Vulkano” nun sancak bore| dasını süpürdükten sonra Avrupa burununda baştan kara ederek sığ- hığa oturdu ve bu süretle düşman| eline geçmekten kurtulmuş oldu. Hükümetçilerle milliciler ara- sında cidal devam ederken hangi| Hükümetçi «Jose Luls» tente altında gızli tamir edilirken lik, (8) tane (18) santimetrelik | yüksek zaviyeli topla — mücehhez! olup sürati saatte (33) mile varan| bu geminin zıyat o zaman milliy çiler için ne kadar mahsus olmuş. Sa bu gemiden mahrumiyet artık sulha ve süküna kavuşmuş olan İspanya bahriyesi için de o dere gemilerin hangi taraf bayrağı al-| tında harbettiği kat'iyet ve sara-| Çünkü her| iki taraf da, pek haklı olarak, ha-, kiki kuvvetini gizliyordu. - Lâkin bundan bir ay kadar evvel hükü - metçi deniz kuvvetleri limanında Fransızlara hatla malüm değildi. “Bizerte"| teslim ol- dukları zaman Madrid hükümetine sadık kalan gemilerin “Libertad” isimli iki eş kru- ce ağır olacaktır. İki rakip deniz kuvvetleri ara-' sında vukubulan tek tük muhare-| beye gelince bunlardan birisi 988 yılı Ağustosunun (27) sinde Mad. Ha bükümeti deniz kuvvetlerine| Yazörle (bu kruvazürlerden üçün-| mensup “Jose Luis Diez” muhribi-| cüsü olan “Cervera” de millici harp gemileri arasında Cebelüttarık boğazında cereyan et- mişti. Hükümetçi muhrip Fransa-| da “Havre” limanında tamir edil- dikten sonra İspanyol sularına dö-| Cebelüttarık - boğazında bayrağı altında döğüşmüştür) ha- fif bir kruvazör olan “Mendez Nu-) den ve İspi 'nin en son sistem muhriplerinden| (8) tanesinden ibaret olduğu hakkuk etmiştir. ner” yol donanması-| zerken millici harp gemilerine — tesadüf etmiş ve iki taraf arasında şiddetli Ne Vaziyette Çıktı? ;ıy" ateş -ıl ”N“W ,'"“' wı'uWH te” limanına inmelerine şahid olan) derdeki Cumhuriyetçi zabitan, et Tat ve sivillerin İspanyaya avdet- te veya Tunusta kalmakta tamami- le serbest bulunduklarını söyledi. Hükümetçilere nid olup dahili har- bin flk aylarında sakatlanmış o- lan “Jafme” zirhlisi da “Oran” yakınında Fransız memurlarına tes Tim olmuştur., Demek oluyor ki dahili harp es- nasında bir saffı harp zırhlisile, (2) büyükçe (1) tane de hafif kruva- 'zör ve son sistem muhriplerin he- men hepsi hükümetçilerin elinde bulunuyordu. General Franko tarafını iltizam etmiş olan gemilere gelince bun- Jadran ikisi (10.000) tonluk, biri büyükçe, diğeri hafif olmak üze- Te dört kruvazörden ve müteaddit yeni mayin dökücü vahidi harpler. den ve denizaltı gemilerinden iba- Tettir. Ancak şurasını ilâve — ede- lim ki General Franko hükümeti elinde bulunan gemilerin -hemen hepsini elden geçirerek yenileştir. miş, kazanlarını değiştirtmiş ve bükümetçilere nisbetle daha zap yi olmakla beraber sancağını taşıt. tağı bu gemilere iyi bakmış ve bu sayede denizlerde hâkimiyetini min edebilmiştir. Bütün bunlara rağmen İspan- yol bahriysi harbiyesi dahili harp âfetinden bir büyük zırhlısını, (10) bin tonluk bir kruvazörünü, müte- addit küçük gemilerini kaybetmiş bir halde çıkmıştır ve yeniden ber dini doğrultnası bir hayli para ve zaman işidir. Bir esrar kaçakçı tutuldu. Küçükpazarda oturan “Hasan oğlu Hamdinin vaziyetinden şüp- helenen zabıta memurları üzerinde yaptıkları araştırmada 20 santig- Yam esrar bulmuşlardır. -Hamdi derhal yakalanarak hakkında tah. kikata başlanmıştır. Saati çarpan yakalanı Heybelide oturmakta olan Ra- sim Algol isminde biri “Sirkecide dolaşirken sabıkalı - Ahmet oğla Şevki tarafından saatinin çalındı. iımı iddin ederek emniyet müdür- lüğüne müracaat etmiştir. Bunun Üzerine sabıkalı yakalanmış suçu- Rasimin saati istirdat edilerek kendisine veril « Sarhoşlukla kendini yaralamış Dün gece Bostanbaşı Dalgıç #0 kağında oturan Hayri Demir ismin. de biri kendini bilmiyecek derece- de içtikten sonna evin yolunu tut- Fakat dışarıda içtiği yek miyormuş gibi eve geldikten sonra 'nu itiraf etmiştir. da içmeğe devam etmiş ve bir müd- bilmez bir ha amları yüm. Tuklamağa başlamıştır. Neticede elleri bileklerinden yaralanmış ve mahalline yetişen — zabıta rları tarafından Beyoğlu has tahanesine kaldırılmıştır.