10 Mart 1939 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 5

ERTiNCA KUR ıı TİBAS VE TERCÜME i:AKKI MAHFUZDUR Diyarbekir'e Varış 'VEER u Ru nı TULUZU Kâzım Karabekir Enver Paşa Hançeri Asri Kılıç Yerine Kabul Etmişti “Bunu Enver Paşaya Anlatsak Fena Olmaz. Seri | Hareketlerde lcı Fırlar, Tehlikeli Birşey Olabılın, Çıkan kısmın hülâsası reket edeceği sırada Sarıkamış felâketi do- Jayısile evveli üçüncü ordu sonra da “kur mandayı almak üzere,, Bağdada hareket em- liyor. Az zaman sonra İstanbula çağrıh- 'yor. Karargâhı Kartalda bulunan on dördün- cü fırka kumandanlığına tayin ediliyor, fırka- sile Gerevizderede iken birinci ordu. erkünı harbiyesi reisliğine ve biribirini - mütenkiben Galiçyaya girecek orduya, Irakta altıncı ordu. kumandanlığı erkânıharbiye reizliklerine ta- yininden sonra yine İrakta bulunan on seki: zinci kolordu - kumandanlığında — bulunuyor. Bllvan, surlar içinde tarihi bir kasabadır. Fa- kat suyu temiz değil; tatlı da değildi. Bu suyun u- zaklardan gelmesi dikkatimi çekmişti. Kale oldu- Hu için muhakkak içinde gözel bir kaynağı olaca- ifını düşünerek araştırmalar yaptırmıştım. Kasaba. 'nın hemen şarkın düşen ve topraklar altında ka- lan bir kaynağı buldurarak buraya gayet güzel bir geşme kurdurmağa başlamıştım. Silvandaki mües- acselerimize veda ederken buraya da uğrıyarak bir # içtim. Bulunduğum mıntakalarda köprü, yol ve çeş- melere çok ehemmiyet verdiriyor, askeri vasıta. Jarla bunları tamir ettiriyor veyâ yeniden yaptırı. yordüm. Bu çeşmelere inşaatta hizmeti - görülen kataların veya zabitlerin famini de verdirerek ora- ya hâkkettiriyor ve her tarafa bildiriyordum. Bu Silvan kaynağını ben bulmuş ve çeşmenin yapılı şına hergün alâka göstermiş olduğum için ben ay- rıldıktan sonra kıymet bilen arkadaşlarım, o çeş. meye benim adımı vermişler ve üstüne “Kâzım Karabekir Çeşmesi,, yazılı güzel bir taş da koydur. mauşlardır * 1918 yıh jik ayının altısında karargâh heye- timin göz yaşları arasında iki yaverim — (yüzbaşı Bilâl ve Hald beyler), doktor yüzbaşı ” Fahri ve karargüh zabiti mülâzim Kasım beylerle birlikte Bilvan, ve kolorduma veda ile Diyarbekir yolunu tuttum. Yağmurdan yollar berbat bir halde idi. O- tomobilden istifade edemedik. Çünkü — yollarda Köprü namına bir şey olmadığından suların tesiri. le yer yer oyuklar hasıl olmuştu. Buralarda dışarısına çıkmak mecburiyeti vardı; 'yoldan çı kınca da hayvanlarımızın ayakları bile ba ra saplanıyor. Yürüyüş zorlaşıyor ve zaman kay boluyordu. 'Tam beş aaatlik zahmetli bir yolculuk. İn Bamike gelebildik ve geceledik. Brtesi gün de ancak üç buçuk asatlik bir yürü. yüş yapabildik ve Kefnecarda geceledik. Uğradı: itmiz bütün köylerin adlarını kenarlardaki evler. /den münasip olanların duvarlarına büyücek harf- lerle yazdırdım. Doktorumuz. Fahri Üçüneüi günü de yedi saatlik bir - yörüyi Diyarbekiri tuttuk. Bugün hava güneşli, fakat don- lar çözülmekte ve çamurlar hayvanları sıkmakta idi. Telaloda öğle yemeği yedikten sonra kestirme yoldan Dicleyi kayıklarla geçtik. Eğer — köprüden dolaşsaydık yol birkaç saat daha uzayacaktı Diyarbekirde üç gün kaldım. Burada yeniden bizim ve hayvanlarımızın uzun yürüyüş için lâ- zimgelen hazırlık - ve istirahat vasıtaları - hakkında 'ordu kumandanlığına tayin olunan Nihad Paşa ile ve benim yerime ikinci kolordu kuman fanlığına ' Miralay Galatalı Şevket Beyle — görüştüm. Terkettiğim kolordumun iaşe vaziyetinin pek fena olduğunu ve cephoden baz. taburları salâhiyetimle daha. gerilerdeki iaşe — merkezlerine — yaklaştırmış isem de daha yapılması icap eden başka tedbirler bulunduğunu — söyledim ve bunları - kendilerine &: lattım. Bu kumandanlar, Diyarbekire ayın erdi. Haydar Bey de - Siirdden lmuş bir gün evvel m ön bi- mişti. Akşam, bu. eskid l sekastla birlikte yemek yedik. Kolordu . ve işgal — ettiği mıntaka hakkındaki malümat ve mütalealarını havi mufassal raporumun birer suretini Nihad Paşa ile et Beye verdim. Bir aralık Nihad Paşanın be- lindeki garip bir hançer dikkatimi çekmişti. Yeni Kabul olunduğu anlaşılan lu hançer hakkında e- peyce zevkli Meğerse Enver — Paşa, Sultan Selimin taktığı hançeri zabit ünifor. Masındaki asri kılınç yerire kabul etmiş Bize he nak: konuştuk Yavuz 'nüz tamim gelmediğinden ben Paşanın belindeki hançeri antika bir şey sanmıştım. Psşa, sordu. — Yeni hançeri nasıl buldun bakayım? ' Düzeltme ! Dünkü tefrikamı kolonunda «Doktor Fahri Beyi anmakla » kelimesi yanlışıkla « atmakla » çıkmıştır. Düzeltir ve özür dile AM Serbest Fikirler: Türk Milletinden Milli İŞefe Sonsuz Şikran Birkaç gündür. — aramızda gör. mekle en / büyük kıvancı duydu. #umuz milli kahraman İnönü, Türk, gençliğine ve büyük Türk milletino Kitapta bulunarak birliğimizin sar- gılmaz bir selâbette, görgünüsün gaşmıyan bir hedefe doğru koşmak. fa, ve Türk mülletinin tatikbeli ümüt | lerin fevkinde olduğunu en özlü bir| #alâhiyetle dünyaya ulatırdı. Ben de gençliğin ve Türk milleti. nin bir ferdi olmak dolayisile hay. kıriyorum ke: Ey milli kahraman sen Atatürk| devrinin en büyük hâmisi ve Türk | mülletinin — inandığı en büyük bir| küvvetsin, Yeni açılan yolları büyük hamle. leri sana medyunuz. Büyük şef emin!| ol ki sana inanan bir varlik senden Alham alarak senin — istediğin ve dilediğin - büyük feyizlerin kay. nağı olacaktır. Şüphe etme. Sen o aklaşan başınla 'Türk milletinin baş tacı oldun. Atatürk ebedi yuvasın. letine hâmi olarak bıraktı Yolların yollarımız, sözlerin bizi) ileriye götüren bir oktur. Bütün iç: lerimize girdin bugün ebedi varlıği. le zevk duyduğumuz büyük yaratı Atatürk gibi — sen de gönüllerimizi fethettin o halde sence en büyük bir. iltifat Türk milletinin sana göster ceği en küçük bir sevgidir. Buna i nandık çünkü #en bizimsin, biz de| inlerdir. senin o mütevazi bu- zuruna çıkan, sözlerinde ve dilekle. rinde çok samimi — olan fertlerdir. Sen bunları — müşfik bir baba gibı bağrına bastın ve dinledin. Bu yüksekliğine verilen en beliğ, karşılık gözlerinden yaşlardır. Sen bize kadar indin. Se. ni nasıl sevmiyelim? Var ol sağ ol milli kahraman. Bu millet çok büyük acılar içe risinde kıvrandı, günler oldu ki acı. ı tatlı diye içerisine mecburen göm- dü. Fakat Türk milletinin sinesinde bir mucize kabilinden doğan şirler| bize hayatı, rahat nefes almayı öğ. rettiniz. Borçluyuz. Bu büyük boreu an-| cak ve ancak manevi bağ ve sevgi- mizle ödiyeceğimize söz verdik. And içtik. Ne büyük bir feyiz ki başımızda, canımızda, kanımızda, göreceğimiz her şeyde varsınız. Türk varlığının — gözleri hülyalı ufuklarda değil, inandığı hakikatia. ra dalmıştır. Gördüğümüz derin. likler, işıkla bezenmiş ve mefküre, miz de maddileşmiştir. Artık aldan Miyor, her şeyde ümitliyiz. Ve her geye lüyik bir millet — olduğumuzu, gösterdiğimizden daha fazla göste-| zeceğiz. Çalışıyoruz hızlandık, — yoll aldık gidiyoruz. Gösterdiğin en kud- #i izden. Manja, karşımıza çıkacak zorluk var mıdır diye - düşünmiyoruz bile, Çünkü o bizce acizdir. ve çünkü ya. yından fırlıyan okun geri dönmesine Artık imkân var mıdır? By İnönü aslanı ey Lozan kah. ramanı, ey — hakikatler Türkün büyük adamı, ey reisi sen bizde, ve biz sende oldukça birbirimize inana. rak hep ileri gideceğiz. İşte sana sonsuz şükran. MÜMİM Beyoğlu 1 — 11 mart 930 cumartesi gü. 0.30 da ” Evimizin Beyoğ. Tunda Karlman karşısında Nurziya sokağındaki temsil salonunda — An, kara Tarih, dil ve tesi sinoloji profesörü KONFERANS İkevin (W. Ebar hard) tarafından (Eski Çin menba, larından eski Türk kavimleri hak bir konferans verilecektir. 2 — Konferansı dinlemek arzu edenlerin davetnamelerini Ev idare aldırmalarını vi 9 a #il verilecektir Nizan Çocuk Bayramı) — Bayramın bu yıl daha üstün ve şen olması için şimdiden hazır. danınız. Çünkü sayram çocük- || Dzriar a Milli Şefin İstanbulda Yaptığı Tetkiklerden Ne Neticeler Çıkabilir? da müsterih olsun ki seni 'Türk mil. | akan sevinçli | öratya takü | kında malümat) mevzuunda mühim | İsmet İni Çatalcada bir köylüyü ayırınca elde ettiğimiz mahsulün ya. Tısı bile bize kalmıyor. Zaten ziraat Kletlerimizin noksanlığı ve tırmığı. yakından görmek, mizın olmaması, ekilen tohumdan inönü'nün sordukları bütün su. hakkile mahsul alamamamızı intac aller, yukarıdaki maddelerde zikret — ediyor. Bu yüzden emeğimizin bü. tiğim esaslar dahilinde musirren do — yük bir kısmı boşa gidiyor. Jaşıyordu. Nüfusumuzu teşkil eder —— Cümhur Reisi işi yine pratik şa. kitlenin, kahir ekseriyetinin çiftei — kilde muhakeme ediyor: olduğu gözönüne alınacak olure ) — — Pekâlâ harman makinesinin Cümhur Reisimizin bilhassa onları' | yüzde ne kadar alması idare eder? dertleri üzerinde durmasının ve he | — — Yüzde 10 alsa başımızın üs. geyden evvel köylü ve ziraat kalkır | tünde yeri var. masile meşgul olmasının ne kadar | — — Pekâilâ size her yaz bir har. man makinesi gönderirsek onun masrafını öder misiniz? — Ne demek hay hay paşami Bizi ihya etmiş olursunuz! İzmet İnönü bu mühim nektayı tekrar dikkatle not ediyor. işte pra. tik bir çare.. Türkiyede 40,000 köy olduğuna ve bir kaç köye bir tek lerken (Baştarafı 1 inci sayfamızda) 5 — Mevcut kanumların tatbik gekillerini - ve elde edilen neticeleri doğrru ve yerinde bir hareket olduğru kolaylıkla anlaşılır. Vatandaşların büyük ekseriyetini ve esasını teşkil| eden bu kitlenin kalkınışıdır ki mem deketin hakiki Kalkınış - ve umumi refahını temin eder. İnönü, katiyen Tantezi ve hayale Kapılmıyor. Köylüye radyosu olup | olmadığını, hattâ okuyup yazma bi. - harman makninesi yettiğine göre lip bilmediğini SSFMATAM TPvE kar. | asgari bir hesapla 5000 makiniste nınt doyurup doyuramadığını, kışın | ısınacak odun tedarik edip edeme. diğiri, toprağı olup olmadığını soru. 'yor ve sonra bilhassa her gittiği yer de oranın hakiki yerlisini yani hem Babası, hem de dedesi oralı olan bi. rini bulduruyor ve kendisine şu pra. tik suali soruyor — Köyünüz — yahut — kasabanız| bundan 25 sene evvel mi daha ma. Mmurdu? Yoksa şimdi mi? Köylü veya kasabalı, babası gi. bi sevdiği ve kendisine kendi dilile hitap eden şefine en büyük samimi. yetle cevap veriyor, Kimi — Şimdi daha mamur.. Kimi de: Eskiden daha mamurdu. di. bir iş sahası açıhiyor demektir. Bu Mmakineler hem köylüye azami isti. fade temin edecek, hem kendi maa. rafını kolaylıkla çıkaracak, hem de bize, çok muhtaç olduğumuz teknik adamları yetiştirecektir. Bu teknik adamların yetişmesi bilhassa mem. leket müdafansı hesabına çok mü. him bir kazançtır. Dünya orduları. 'zin mütemadiyen — makineleşmesi, tank kıt'alarının nüitemadiyen ço Zalması, Her geyden evvel geniş nishette mükineden anlıyan, teknik adamlara Ahtiyaç göstermektedir. Bu ihtiyaç, bu gekilde çok kolaylık. 1a kargılanabilir. İmönü, araziki olmıyan köylüyo yor, toprak bülmak bahsinde de çok 1a. Birinci cevabı işittiği zaman yü. | rarla durmaktadır. Bihassa “ufusu Künde tatlı bir sevinçin dalgaları u. —artan köylerde beliren bu ihtiyacı ç kalmı. | tatmin için her im'âmı araştırmak. 'yor. O, köyün daha ziyade müreffeh / tadır. Bu vaziyet karşısında ilk su. Ve mes'ut olmasını istiyor. Ali şu oluyor: Daha ziyade refaha ermek i. — — Köyünüze komşu çiftlikler gin ne istiyorsunuz? diye soruyor. | var mız İkinci cevabıaldığı zaman, k Köylünün ümütsiz gesi birdenbi. yün veya kasabanın hayatında bu | re canlaniye Beriliği doğuran âmilleri en büyük Va bir titizlikle araştırıyor. Her nokta |— — Millt ge€ bundan sonra bu çift. üzerine rarla duruyor. En sonra | İiklerin ne kadar ar olduğunu d soru, cevapları tekrar dikkat. 'not ediyor. köylüye soruyor ve köye yetip yetmiyeci — Pekâlâ! köyünüzün ilerleme. | yor. Aldı Bi için hükümetin ne yapmasını is. | le tersin? |— Yine en mühim dertlerden birt olan araba, kamyon - rekabetinde İnönü, motürlü vasıtaların - takyld ve tahdidine katiyen yaklaşmıyor. Onu inkişafında bütün dünyanın medeni memlekötlerinde olduğu gü bi serbest Birakarak nta ve dört ta. kerlekli arabaya köylerde iş bulma. #a çalışıyor. Atın da gerek memle, ket iktisadiyatında, gerekse memle, ket müdafaasında — oynadığı büyük imeğe veya ihmal etme. Be asla mütem Milli şefimizin ihracatı - teşvik etmek ve bilhasna ihracat maddel TiMizİN arasına — mamul maddeleri. Bu sualile köylüyü hükümetin '€n yüksek ve en salâhiyetli maka. mına çıkarıyor. - Köylü bazan har. | man makinesi, bazan toprak, bazan mektep Bunları| niçin yapamadığını ve tedarik ede. inönü bütün bu ra dalma yanında bulunan Dehiliye Yekiline dönüyor. noktaları dikkatle Bu işe mutlakk bir çare bul | malıyız diyor. hünün anlattıkları arasında | müphem ve karanlık bir nokta kal | di ma, bunü kâtiyen talik etmiyor. Derhal alâkasına göre bazan orman |— Mizi de katmak yolundaki measlaf Sasmurunu, basan skkat şaanmrane | d0 aelade dürelcak böreeel D çağırıyor ve kendisinden derhal iza. | Cümhur Reisimiz bir tüceara, eğer Bat'ahyor. Müpbem nokta - bütük | Terhlebet ihtiynemden fasta İti vüpelün srialbürğür Sal ettiği -mamul maddelerine - bi Köylüler Mmünü'ne, yana yakla | Tahreç bulacaR”ölüree, bunu ilreş köylerine gelen harman makineleri, | ©tmek için hükümetin - geniş mik Haai 'yasta prim verebileceğini vöyledi. Bütün bu noktalar dikkatıe göz inüne alnacak oluran, millf şetimi. zin yaptığı anketin, memleket ikti, adiyatında ve kalkınışında nekadan esashi ve Hususl eller tarafından İdare edilen bu küylüden harmanır yaptıktan gonra yüzde 17 ye kadar p Bir köylü göyle ühim roller oynıyacağı kolaylıkla anlaşılır. MURAD SERTOĞLU Yüzde 17 harmancıya, yüzde | 20 tohuma, yüzde 10 da döküntüye |