11 Şubat 1939 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 5
General Kâzım'KarabekirinHatıratı ABgYÜK HARBE NASIL GiRDiK ?f Büyük Harbe Giriş Encümeni Vükelâda “Harbe Derhal Girmek Lüzumu,, Nasıl Görüşüldü? Müzakere Neticesinde Fikirler İkiye Ayrıldı. Bir /.1smı Harbe Derhal Girelim, Diğer Kısmı Kışı Bu Şekilde Bitaraf Olarak Geçırelım Dıyordu #ktahleyin deireye gelir gelmer 'Gerhal gü mütaleamı, şubece daha rvelden hazırlattığım hesaplara ie- tinaden yazdım ve Hafız Hakkı Be- 'ye zonra da Enver paşaya birindi Mmaddedeki mütalcam — söyledim ve 2 inci maddeyi da tahriren takdimm âttim. (1) Osmanlı Orduyu kumayun Baş- kumandanlık Vekâleti Erkâmıharbi. ye İstihbarat şubesi, Dersaadet 8- 1. Teşrim 1350 380 senesi harbi umumisinde & Müsellese iltihak ettikleri tak- ürde Bulgar ve Yunan ordularının devlet aliyeye karşı harekâtı müş. 'erekelerinin en mücesiri. 1 — Bulgar ordusunun Çataler üzerine yürümesi, Yunan ordusunun da kısını küllisile Bahri sefit boğazı 'a ve ikinci derece bir kuvvetle de İzmire debarkman yapmasıdır. Bu turetle de Çatalca ordusunu Bul- garlar, Bulgar ordusunu da Yunan- hlar hisselerine alırlar. 2 — Romanya hesaba katılmak- — mızın hareket halinde dahi Sofyade BERe Z DD A retle ortaya ildi teklif çıkıyor 1 — Almanların arzusu veçhile artık harbe derhal girelim. 2 — Altı ay daha bitaraflığımı- z muhafaza ederek kışı geçirelim. Cemal paşanın - ifadesine göre Cavit beyle Sadrazamdan başka na-| zırlar; derhal harbe girmek taraf- tarı olmuşlar. Neticede meclisime- busan reisi Halil beyin Erkânıhar- biye reisisanisi Hafız Hakkı beyle Alman / karargâhtumumisine gide- rek ikinci fikrin kabul ettirilmesine karar verilmiş. işin ciddi ve sami- mi olduğunu göstermek için de erkâ- Tuharbiye reisi Bronzart da birlikte gönderiliyor! Bu mesele çok naziktir. Çünkü Hafız Hakkı bey — bu kışın harbe girmenin tamamile — aleyhinde idi. Bir münasebetsizlik çıkarır kaygu- #ile memleketten çıkarıldığı anlaşılı 'yor. Çünkü bu heyetin hareket etti. Yazan: General Kâzım Karabekir Te Pek mülessir olabileceğinden Tnüdafaası için belki / iki kolorduya| ihtiyaç gösterir. İzmire bundan aza- ani bir fırka kâfi görülebilir. Şu hak- de mütebaki dört kolordunun bida- yette tedafii bir kuvvet olması do- Jayısiyle mecburi olarak Ergene hat- tına veya daha — ileriye sürülmesi| tehlikeli olur. Sonra bukabil faciaların tekerrürü- 'ne mani olacak tedbirlerin alınma- #ına yardım edecektir. işte bunun için tarihin bekledi. #i cevabla doldurulmak üzere birkaç| #atırlık yeri açık birakıyorum. 25 (12) birinci teşrin Pazar gü- Yunan kolordusu bidayette ihtiyat| olarak birakılması — ağlebi ihtimal- dır. Bu suretle mukabil emniyet te-, sisi ve hinihacette de Sırbiye ordu-| suna müavenet mümkün olur. Lüzum görülen yerlere de kolay- | hıkla bu kuvvetlerin celbi zor olmaz. Yunanlların mukaddes Epir ları arnavutluğa kâfi görülebilir. 3 — Bulgar ordusunun seferber- liğinin 18 günü hudutlarımızı teca- vüz edeceği mücrebdir. — Huduttan Ergene hattına kadar azami mesafe (150) Çiniş, yukuşlar da dahil) ki-) lometredir. Kurak havalarda azami 11 gün, yağmur olursa iki misli gün #arfolunur. — Şu halde seferberliğin| »nü yani Alman sefirinin yemeğe ve| B gün Osmanlı donanması da En- 25:30. günü Ergene karşısında Bul-| harte davet ettiğinin ertesi günü| ver Paşadan lâzım olan emirleri a-| gz eiR BNBÜ a Jarak Karadenize çıkıyor! ve Rus D encümen vükelâ toplanıyor. (Harbe Bu Becab Bülğür YECİTNmUR Biçbir| derhale girmek lüzumu) müzekke- | “ülerini topa tutuyor. Tukavemete uğramadın ilelemesi | e açlyor, Burada Sağrazam ve | ,, ŞDeT"dA Hall beye tariki bir su ne göredir. Binsenaleyh — kaç gün| Te aa ar Baradn Slârazam ve| «i daha teveccüh ediyor ki o da şur kazanmak lüzimgelirse n eati Küi ona göre küvvetde setr kuvvetleri tertibi ve ileri sürülmesi lüzımg 4 — Yunan ordusu kuvayi kül liyesile (8 kolordu) Bahrisefit bo. Şazına hakiki taarraz yapması ve bir kol ordusu ile daha evvel Izmire asker çıkarması en müeserdir. Bi. rinci Atina kolordusu en evvel irkâb edilebileceğinden — seferberliğin 10. günü izmir civarına — debarkmana hazır bulunur ve bu suretle asıl ör dunun harekâtını setre çalışır. Bah- Tisefit boğazına debarkman seferber Jiğin 12. günü — başlıyabilir. Tabü, donanmaların / bombardımanı daha 'evvel başlar. Defaten: debarkmana müsalt vapura Yunanistan — malik olduğu gibi istediği kadarına da ma fik olabilir. Bundan başka debarl man mahallerine — yakın Tenedos, Bakız gibi adalardan istifade eder. 5 — Seferberliğin 10. günü l reddüt gösteriyor maliye nazırı C- Türk erkânıharbiyesini — temsil vid bey aleyhtar. bulunuyor. Bu Kai eden reisisani Hafız — Hakkı beyi, harp aleyhtarıdır diye © aralık mem artaya çıkardı? Ve bu vazifeyi H Til bey ne diye üzerine aldı? Bu tarihi cevaba da birkaç sa- tar boş birakıyorum. - Burada gunü da kaydedeyim - ki Halil beyin ar- kadaşları üzerinde fikri nüfuzu ol duğunu işittiğim gibi kendim de bir defa Enver paşanın — konağındak encümeni vükeldda bu nüfuzun de- recesini gözümle görmüştüm. Mesele harbe — girip girmemek veya zamanını intihabta değildir. Ben bunlar hakkında — bildiklerimi 've mütalealarımı burada ve birinci kitapta sayıp döktüm, O zaman ol- Guğu gibi bugün de gu veya bu fikir O geee rahaş 'de bulunanlara bir gey denilmez.A- Tanlin (eti — üğrelığan caba ortada meşrutf bir hükümetin 18 günlü de Tidirse vilüyeti budut, Aaçıkça hareketi yerine yabapcı bir| ndan taarruza — marus kalırız. Gevletin aekert ve siyasi ricalile giz Boğaza taarruz en kasa zamanlarda J kapaklı oyunlar oynandığı facia- D e #i vardır işin doğru ciheti gu idi: aa generallerlle Hafız Hakiı be. Mesuliyeti deruhte edemiyecek- yin dahi haberi olmadan harbe ku> der çekilir, bu davayı benimseyenk şına gelir ve me Tüyık bir tarze Tar vermişler. Kararı imzalamış ve bugtin de Alman karargâhı umu: misine bildirümiz. Buna harbe giz Gikten sonra göreceğiz. Kanalı geçerken şehit olan Yüzbaşı Ali Haydar (Devamı var) | * bir konferans vermiştir. Türk - Bizans Sanat Eserleri Bir Türk Mimarı,Bizanslılar Zama- nında Ayasofyayı Nasıl Tamir Etti Dün akşam — Kadıköy Halkevi #nlonunda müzeler mimarı Bay Ke- mmal Altan, Türk, Bizans eserlerinin Nat eserleri üzerinde mukayeseti Bvvelâ (Bizans) adının nereden geldiği hakkında tarihi — rivayetleri anlattıktan sonra Bizantae diye gok eski bir trak — isminden dolayı Miletli Yunaniler (Milâttan 658 se- ne evvel) Trakyayı isğallerinde Bi- zantion dedikleri nihayet Şarki Ro- ma imparatorluğunu tesin eden Bü- yük Kostantin İstanbulu payitaht ittihaz ettiği zaman bu kelimeyi Bi- zansa çevirdiğini anlatmıştAr. Bizans devrinde bir takım mın- takalara ayrılmış / olan İstanbulun Haliçten Yedi kuleye kadar sur di yarlarile çevrilen sahası içinde mev- ki alan ilk Bizans mabetlerini sayar. ken bunların moloz — taşı ve tuğla karışık divar — örgüsünü gösteren gekilleri çok basıt olduğunu plânla- Tında esaslı bir tarzı tertip bulun- madığını- projeksyon ile bazı plân, makta ve tafsilât resimleri göstere Tek- tarif ve izah etmiş ve şu sözler ri söylemiştir. — Dünyaca bilinen bir hakikatı gurada sizlere tekrar etmek isterim. Eğer Türk ırkının seciyesinde sanat sevgisinden doğan yüksek himayo hisleri olmasaydı. bugün — elimizde cami olarak kalan bu eserler uzun asırlardanberi acaba böyle dip diri dura bilir mıydı, şüphesiz yerlerin. de yeller eserdi! Mimar Kemal Altan, bugüne ka- dar koruyarak / yaşattığımız camie| gevrilmiş olan Bizans — eserlerinden| Mmevzuuna esas olmak Üzere (Fet- hiye, Kaariye, Koca Mustafa paşa) camilerini ele almış, bu mabet plân- Jarının tarzı tertibi ile muhtelif de- virlerde yapılan tadil şekilleri üze-) z * a KM “Alp arslan devrine ait Van gölü ile Va: '#ek Türk medeniyetinden kalma harabe binasının karşısı) bir pay bendin i- çine ikiyüz kademe minare yolu in- a etmiş kral dahi bu merdiven ne- dir diye sual edince: sek devrinden sonra aslâ özlülüğü- nü kaybetmiyerek - en temiz ve en) seçilmiş unsurları ile Osmanlı Türk- lerine eriştirerek güzel sanatlarımı- Tinde Kömnenlerden — başlıyarak| za bir muhtariyet bahşetmiş bulun-| — (Vaktı hacette- kurgunluğa ç 1200 tarihinde vukua — gelen Lâtin| duğunu ilek Bursada, iznikte, Edir- | kılmak üzere icra eyledim.) cevabı. istilâsının tahribatından — sonra en| nede vücude gelmiş kıymetli eser-| u vermiş badettaam — mimar Ali lerimizden sonra - Edirnede yapılan (Üç şerefeli camii) ile klâsik üslübu-| Mmuz tamamlanarak en yüksek bir ör | neğimizin — meydana konulduğunu anlatan mimar Kemal Altan, bu i- zahattan sonra sözlerini Istanbulda- ki en yüksek Bizans eseri olan Aya- #ofyaya intikal ettirerek bunun üze- Necar kraldan atiyyei fıravan ahp dirneye geldiği — zaman Fatih Sul 'tan Mehmede gu cevabt vermiş: (—Padişahım öyle bent payeler bina eyledim ki ahır zamanda Ha- dücı Mensurun yapı önünde top çu- | ğamı misal galton edip fena bulma- ya. Tamir etmek benden, fetheyle- ziyade Poleolok'lar zamanında muza 'yik ve nakaş süslerine bürünen ör- neklerini Anadoludaki 'Türk eserle- rile mukayese etmiştir. Türklerin Bizanslılar ile ilk mü-| him teması, 1070 — tarihindeki meş- hur (Melazgirt harbı) olduğundan 'Türk medeniyetinden kalma eserler, ati BAheal S Sieeklin | Yeytee ÖĞCER ÜĞNM Üzerindeki — bilhassa Alika denilen | Yüküa gelen bir zelzele neticesinde| eyle!) Deyince cümle hüzzarı meclis köşe tezyinine mahsus çok kaymetli | AYASofya kubbesi şimale d Ka Byabmn cit başrrez ecai — Muzayık süslerin . resimlerini gö | ğilmiş, Kral münhedim olur endişe-| hi müyesser olmuştu. Ve o minana Siyle havfe düşmüş derhal Sultan| Yolu üzerinde Fatih Istanbulu aldı harmiş, bihassa Alp Arslan ve Me- | Fatihe bir mektub takdim ederek || ği zaman tarzı kadim tuğladan Şiş- likşah devirlerinde bütün Anadolu, Suriye dahil olarak fran ve Iraktan | Tameemi hç iniş g aaala n hane bir minare yolu inşa etmişti. leketten uzaklaştırmak- fikrini kim | Kemal Altan, Ayasofyanın, im- parator Jüstinyanüs tarafından son nasıl inşa edildiğini — şu yolda izah rilmesini rica etmiş, o asırda Bursa- da bulunan (Ulu camii) ile Edirne- deki (Eski camii) bina eden mimar| tâ Hindistan içlerine kadar yayılan büyük bir Türk medeniyetini anlat- nıştır. Melikşahın vefatından sonra| Ali Necar hayatta olmakla / Fatih| etmiştir. dörde taksim edilen Selçukilerden | 'bir dostluk vesilesile krala gönderip| — — Ayasofya için eski Bizana ülke- Anadolu devleti / Selçukiyesinin Sü-| krale dahi haz edip merkum mimar| sine dahil milâttan evvelki parlak Jeyman bin Kutlumuştan son Alâ-| Ali Necar, Ayasofyanın cevanibi| medeniyetinin — meveut âbidelerine eddini Keykubada kadar İki buçuk| asırlık bir devamı olduğunu, nihayet)| Türk Selçuk sanatı, geçirdiği yük- erbaasına azim paybentler inşa et- Mmiş sağ taraftaki sarkıcılar mabey- ninde (Şimdiki yanmış olan adliye kargı adetâ bir yağma seferberliği yapılmıştı, Anadoludan, Suriyeden hattâ tâ Mısırın / Hilyopolis gehrine den kırmızi ve gri — renginde porfir sütunlar celbedilmişti. (Antemiyos, iridor, ignatiyos) adındaki tüç meşe hur mimarın maiyetinde yüz mua- vin mimar ve her — bir muavin mi- ara yüz usta verilerek inşaatı üze. rinde tam on bin işçi çalışmaletar idi. Yapısı tamamlandığı zaman impa: Tator Jüstinyanlıs, vücude getirdiği Hüksek mabedin kubbesi altında a- Vazı aksettirmişti. — Ey Süleyman işte sana galebe ettim! Şu sözlere makes — olan kubbe arabça — tabirle (Alelâcele ve alele fazla) muydana geldiği için olmalı Ki daha — Jüstinyanosun sağlığında, çöküp vere inmişti: çö Türü Kemal mümi pllin van 'ns mimarisine Üzerinde Kıymetli Türk işleri ve ekleri bulunan 14 üncu asra ait en yeni Biyans eserlerinden (Fethiye camü)
