16 Haziran 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 3

16 Haziran 1950 BAŞVEREN BİR İNKILÂPÇI Yazan FALİH RIFKI ATAY —e işahlar, vezirler ve başlıca tari veya hicviyeleri vardır. övdüğü yahut yerdiği ve söz oyunlarını tadarız ama, ne ka- dar deği ık Kemal - Şi- nasi devri, R: rvet-i Fünun - da altında değil midir? Bazan şahsi bir kav- ir şair veya edebiyatçıya değil bir şair ün mektebini sonuna kadar inkâr , Ali Suavi için her biri ayrı bir çıkma birbirine tabantabana zıd hüküm- fasında toplamıştır. Şarlatandır veya ahlâksızdır. veya tam bir feragat ve laki feragat ve sam 'Tanzimat ve Bir li bilen ve böyle bildiği için ecel şa- zırlayabilen yegâne şahsiyet ondan “ükıbeti fikir yolu metli höcceti”dir ve rinde fikrini canından kendi eliyle » t Cebesoy bana demişti ileri fikirlisi Ali Suavi imiş. Büyük Elçimiz Cevat A sında e Şimdiki Londra — Babam, Ali mu anlatırdı. tertip leri kürsüye çıka- urarak onlar bam da bu gençlerden bi Gerek Ali Fuat Cebesoy'ın, gerek Cevat Açıkalın'ın ba- baları garpçi ve uyanık görüşlü | avi'yi beğenebil- mek ve sevebilmek için, o kapkara taassup devrinde, bu va- Sıflar lâzımdı. Gazetesine resim basmak bile bir adamı zındık diye tanıtmağa kâfi idi. Başka bir misal üstünde duralım izzat Mustafa Kemal'i Kemal'siz izah edebilir mi itim Bakanlığının çıkardığı Tanzimat adlı gık Kemal, Mustafa Reşit Paşa hücum ettiği sırada kendisini “Kur'an dururken frenklerden kanun almakla” suçlamıştır. Bir yerde de Tanzimat esaslarını büyük devletlerin teminatı altına koymak i: miş, “Yoksa bunları e cellâdına mı teslim iydiler?” demiştir. Tarih Kurumu belleteninde Profesör Hakkı Uzunçarşı Sultan Abdülhamid'e yollardığı ve şimdiye kadar bilmedi; İnsan bu mektupların “bendegâne' üslübunu, hele imzası üzerindeki satırları derin bir yürek sı zası duymadan okuyamaz. Fakat sadece bu vesikaları eld tutarak Namık Kemal'i inkılâp tarihimizin büyük bir şahsi- yeti olmaktan uzaklaştırabil İlk Tarih Kongresinde tü yiz? Bir de Milli Eği üyük cildi karıştırınız. N: MAT Te Namık Kemal'in Saraya çektiği bir telgrafı teşhir ederek ir- tica ile suçlanması haklı bir şey miydi? Dürüst bir tenkid, Namık Kemal'i zaafları ve kuvvetleri ile olduğu gibi göste- rir. Ama onun inkılâp tarihimizdeki esaslı rolünü inkâr ede- mez, Ali Suavi aleyhine böyle vesikalar da — gösterilemez. Acaba aynı inkılâp tarihinde şimdi; z tü bir yer almamasının sebepleri Bir defa eserleri toplanıp basılmamıştır. Onun hakkın- daki fikirlerimizi kendi yazılarından dej sevmiyenlerin ve kötülemek istiyenlerin yazılarından edinmi- sizdir. Bugünkü anlayışımıza göre üslübu canlı ve güzeldir. Fakat o vakitler bu üslüp edebi bile sayılmazdı. Hi biyat kitaplarının misalleri arasında anılmamıştıı seçme yazı kitaplarının sayfalarında yer bulmamıştır. Bir haf ve iclâs vakasına karıştığı için, Saray ve Hangi hasılı vesikayı açsanız aleyhindedir. Buna bir uk Kemal gibi gençliklerin her sözünü âyet saydıkları söhretlerin hicivlerini ekleyini famanına göre her ileri fikir, bilhassa bizim gibi gerçek tenkid geleneği olmayan memleketlerde, ilk vurulan damga- dan bir daha pek güç kurtulabilir. Ali Suavi, medreseden ye- tişmiş olmakla beraber, zaman zaman, bugün bile değme fi kir kahramanlarının dokunamıyacağı ileri fikirler ortaya at- mıştır. 1870 sularında Hilâfetin dinde yeri olmadığını söyle- ğer Lâtin alfabesi dilimize uygun düşerse yazıyı değiştirmenin şeriatle hiç Mek, kitabına resim koyduğu için kendisine zındık diyenlere '$ı Peygamberin dahi resmi yapılabileceğini ortaya atmak, üstelik bütün bunları pek iyi bildiği din esaslarına göre izah ederek bütün şeriatçileri kapkara yobazlar olmakla suçlamak 'Bundan başka Ali Suavi, bu toprağın ve halkın bağrın- dan kopmuştur. Halbuki bizim teceddüt hareketimiz aris- tokratik bir şeydi. ları arasında idi. İnkılâpçılar sürülseler, hattâ boğulsalar da paşadırlar, vezir- dirler, çoğu ya mutasarrıf, ya vali, ya büyük elçi ' olarak “menküp”dur. Halk adamının bu teşrifatta yeri yoktur. Hal- buki garp ihtilâlleri tarihlerinde gördüğümüz örneklere bizde belki de tek uyan fikir adamı Ali Suavi idi. Rütbesiz, sırmasız ve aç ölmüştür. Sokağa fırlamıştır, halkı ayaklandırmıştır, lâl kanları içinde boğulmuştur. Ulüm gazetesi ve onun binlerce sayfa tutan eserleri el yazısından kopya baskısıdır. Yalnız bu ciltleri görmek, onun dev gayreti ile çalıştığını gösterir, Fransa yı ir. Alman orduları Paris şehrini sarmıştır. O ile yazıp kendi e kinasından çıkar- tam eski Bi bir şey görmez anında, yardır. Ne padişah, ne vezir, -Bağrından kopi ikin aşkı ir. Yukarıya karşı her türlü haset ve nde, bir küçümseme, bir aşağılama hissi dığı gazetesin; aktan başl ğe düşmez. Yıkıcı tenkidleri ve sarsılmaz bir savaşkan rul ne paşa, ne de bey dil iliklerine kadar işler gıpta duygüları üst vardır. Ali Suavi, Türkiye'den kaçtığı kadar Namık Kemal ve Ziya Paşa ile det beraber vakit, İtaly: Paris'e irlikte gitti. Bir müd- ve Namık Kemal malarıı sının sebebi üzde yü Mısırlı Mustafa Fazıl Paşa tekr: dönüp büyük bir memuriyete manlılar'ı kesmek ister, D nkılâp tarihimizi, hat- |. kip etmeliydi. Meriyette olan bütün kanunlara rağmen, tahkikat sürünce eni bir dâva uğrunda maceraya ka- pılmak niyetinde değil. Kostov dü- vasının muvaffakiyetsizlikle - netice lenmesi birçok ihtiyatların lüzumlü duğu hakikatini ortaya çıkardığın- dan Techervenko yeni bir muvaffakı yetsizliğe meydan vermiyecektir. Kostov dâvasında, maznunun bek lenilmedik ve âni mukavemeti, Bul. garistanın gerek Komünist — Partisi gerekse çeşitli halk tabakalarında hali hazırda hüküm süren müzmin hastalığın canlanmasına sebep oldu. Titonun fikir değiştirmesini — takip 'eden Kostov dâvası peyk devletlerin- de Sövyet nüfuzunu sarsmıştır. Ha- pishane duvarları arasında Rus po- lisinin tertip ettiği ananevi komediyi oynamak İstemiyen cesur Kostov'un harekâtı Sövyetlerin fikirlerini kabu. n idenl değiş. de hazır olan üzin Pasifikte esrarlı bulutlar Honolulu etrafındaki bulutlar Yet İki tarafın Avrupadaki kuvvetleri 3 milyon komünist askerine mukabil, 1 milyondan az demokrat kuvveti var Bunu söylemiştir Peru'da yeni bir ihtilâl hakkında zıt haberler veriliyor atom infilâkına atte dilmektedir. Honolulu, 15 (AP) — İlim adam ları Haval adaları civarında semayı kaplayan muazzam bulutün, bir ya nardağ İndifaından ileri geldiği k möatini açıklamışlardır. Washington, 15 (Ap) Beyaz Sa- dünya yüzünde herhangi bir a: tom infilâkından malümatı olmadı e Pasifik üzerinde 1,200,000 mil murabbalık bir saha kaplayan bulu- tun da ne yüzden hâsıl olduğunu bil- mediğini beyan etmiştir. Amerikan diplomatik teşkilâtındaki yabancılar Bunların bir an evvel Roma, 15 (Ap) — İtalyan — Milli Müdafaa Bakanı Randolfo Pic dün, mecliste, 31 ocak 1950 tarihind Avrupada bulunan Rus ve peyk letleri askeri kuvvetlerinin 2.885,000 kişiye ve buna mukabil müttefiklerin ve Atlantik Paktına dahil olan dev letlerin, Birleşik Amerika, kuvvetler dahil yalnız 931.000 kişiye baliz oldu: i| — Washington, 15 ALA. (Afp) — A an Meclisi Dişişleri 'Tâli Komisyonu tarafından — çarşamba — günü Ayan Meclisine sunulan raporda, halihazır- 'da yabancı memleketlerdeki Ameri- kan Büyük Elşilik, — konsolosluk ve Lima, 15 AA. (United Pr siyasi temsilciliklerinde çalışan ya- Resmen. bildirildiğine göre — silâhli| bancı memurların ” mümkün olduğu küvvetler Areğuipa şehrinde cıkan | kadar süratle Amerikan tabiiyetinde komünist isyanını tenkid etmişler ve Çarşamba gecesi asayişi temin et bulunan. şahıslarla değiştirilmesi. is- tenmektedir. Tişlerdir eliştü, yt eee eee Di nn Arri c rista Partisi (Halkçı Parti) bu karı: konsoloslukları sıklıklara İştirak etmişlerdir. Hükü- | — Bonn, 15 A.A. (Afp) — Bönn H- met tarafından evvelce - yayınlanan | kümet çevrelerinden — bildirildiğine haberler bu ihtilâlin 2 temmuzda ya: Kanada, — Avustralya, Hlarak başkanlık seçimlerine obstrüksyon yapmak istiyen nistler muhalefet ve k miş Apristı edildiğini 'nun dişi edil- Partisi tarafından tertip 1 | Afrika Birliği, İtalya, Danimarka, çika, Lük: Nor nburg. ve Hol landa Hükümetleri topraklarında Al- man konsolosluklarının tesisine mü- lerdir. Türk ordusunun Türk ordusu tarafında: ta ve 1000 saatlik ekitim e Tayan kendisi olmaktadır. Piyad isct'nun öğretmenlik miş elan ürk ordusundu Gerilla brövesi dilen İlk bröve geçenlerde Ti Ti Yardım Kurulu subaylarından ür. Yukarıda, Çankırı — Piyade Okul Gerlila programının tatbi. arken gö ansada Gerillacı yetiştirmiş ü Çehdisi Yap: daki parasütlç altamalarda dalma ik at a General Nişi o y lklrmıvııd T brüyesinti tesislerinde| Lake Succe: lanan konferansta 50 hüki leşmiş konferansa iştirak etmemiş olan Sov- 'yet grupuna dahil memleketlerin ya- pacakları böylece milletlerarası işbirliği yolun- da sarfedilen bu gayrete nütlerini bildirecekleri Ümidini izhar etmiştir. ( MEMLEKET HABERLERİ nin Türkiye Devlet Der İsdir. Mir. White daha önceden Ame: Tikada demiri den kömlayonda Çalışmaktâ idi. k'&( Tüecek olan Lewia H Fiyan de bu ME. Fiyan ağnı zamanda tirmelerine sebep olmuştur. artinin içindeki, en eski — komü- memnuniyetsizliklerini komünist Birleşmiş Milletler Teknik Yardım Komisyonu nistler dahi açıkça izhar etmişlerdir; rejiminin memleketlerine ni çok arzu ediyorlardı. Halbuki ne- ticede isteklerini yerine getiremediler. bütün bu ihtiras, rekabet ve küçük 50 millete 20 milyon dolar — | *iretlerinkini andıran — mücadeleler onların sukutu hayallerinin ne kadar vermeyi tacahhüt etti acı olduğuna bâriz bir misaldir. Halk gayri memnun olduğundan daha iyi bir idare kurmanın tam za- manıdır Lake - Success, 15 AA s'de 3 günden (Atp) net. Bir Milletlerin Teknik Yardım / misyonu programı için 20.012.500 ar vereceklerini vâdetmişlerdir. Komisyon Başkanı, Milliyetçi Çin msilcisinin mevcudiyetinden dolayı Bu yüzden, General Bulgaronov'un gelecek dâvası hususl bir ehemmiyet arzetmektedir. Bu muhteşem dâvanın güttüğü iki büyük gaye — var. Her geyden önce, bir çok inhiraflar yü- zünden rencide olmuş beynelmilel ko- münist efkârı umumiyesine tesir et- mek. Sovytlerin nüfuzu bir hayli sar- sılmıştir, gu halde mühalefete — geç meye meyli olanlar için büyük bir| darbe indirmek lazımdır. Dahilt durum memnuniyet bahşet- mekten çok uzaktır. Sabotajlar git- ardımları teknik yardım komitesine gönderecekleri ve Ti karşı tesa: | ATINA BÜROMUZ BİLDİRİYOR * Meraklı bir gecikme General Bulgı;nn;vüıîdâvasına neden başlanamıyor ? tikçe çoğalıyor. Devlet n çoğunda Moskovaya muhalif unsur- lar bulunmaktadır. Güney Bulgaris tanda, çeteler türemekte; bütün. bumukavemet — küvvetleri — birlik- 'ten mahrum olduklarıhalde gene de Rusya için bir tehlike teşkil etmek- tedir Pek yakında, bugün düşmanlarına çizdiği yolu bizzat takip etmek mec- büriyetinde — kalmaktan — çekinen Tehervenkov, Kremlindeki - geflerinin gözünden kaçmıyan sinir bozucu, da- hili mukavemeti bir an evvel orta: dan kaldırmaya uşraşıyor. Eski Ma- Bakanı Pelkounine ve reğimin yahsiyetlerinin dâvaları ile bera- ber görülecek olan General Bulga- ronov'un düvası, gizli gizli Rusların memleketi / terketmelerini — Ümit ve 'nlerin cesaretini kıracak. Bu 'nin dâvasının Kostov'unkinden daha becerikli ve şümullü bir halde görül- mesi için alâkadar makamlar şüphe- siz gereken tedbirleri — alacaklardır. Sovyetlerin ikna etme tekniği bu fer iyice tatbik edilecektir. netice oldukça şüpheli, Ko dimi dahili kargaşalıklar yüzünden Ççökme tehlikesi ile karsı karşıyadır. Bulgaristan, serbestiye kavuştu ka- vuşalı oldukça mühim bir kadro kri- ZL geçirmektedir. Romünlet — Partisi #üpheli, muhteris adamlarla doludur. Hakiki komünistler çok nadir oldu- Rundan parti kadrosunda — Mmuntazı man tasfiyeler / yapılmaktadın - Şu halde küvyetli bir temizlikten sonra geri hiç kimsenin - kalmaması ” çok muhtemeldir. Böylece Youkbi, Raiko Damlanov, Christo Dobrev, — Terpe- chev, Kinov ve bunlara mümasil bir çokları terazinin gözlünde, Darağa- cının ipl kepsinin en büyük korkusu Tehervenkov'un uzun müddet emir kulu olacağını kim garanti edebilir, içinde günün birinde — iktidara geç mek arzusu yok mu acaba? Bulgaronov'un dâvası iyi — getice- lenmezse Tehervenköv'un Mmuvaffak olma şansı yarı yahıya Srafmiş ola- cak. Mare Marceatt Demiryollarının ıslahı İcra Komitesi uzmanları, maliyetin ik ve çalışmalara başladılar. Marshall / Yardımı ucuzlatılması mevzuunda tetl Yardım fonundan 90 bin dolar temin ediliyor lerin revizyon zamanları üzerinde de Tetkikat yapacaktır. Bunlardan başka Amerikan / kum- a mensup üc uzman da de ları atölyelerinde tamir magi arttırılması mevzularını tetkik Marshali Plânı uzmanları: Ankara, 15 (AA) Türkiye İcra Komit sabasındaki demiryollarının daha iyi ve bunun da Türk iktisadiya- imdllik Üç malara / başlanmıştır. | mesi beklenmektedir. Bu çalıkmalar nelicesinde servisim yi | Sucdllk bu çalışına ve “ tetkikatan HSaaaeeİ ve ayan zamanda, İsletme | aü bi srsodl, falat Marganli Fik aa ballienm Baüalaride | : G SA İ Da gaa eli b elde edileceki umulmaktadır. kip edecek ve durum icap ettirirse bu ktır. Bu çalışma pror 'masralı Marshall Plânı ephesi Çalışma ve tetkikatın mali çepheri ph 1 White tarafındı olları tarifelerini Ayar- * tedbirlerini tetkik & ayan ye emniş Kanunların, konuşulan türkçeye çevrilmesi isteniyor Ankara, 15 (Hususi — muhabirimiz blldirisor) — İstanbul avukatlarından Burhan Apaydın, Büyük Millet Mec- İi Başkanlığına bir dilekce ile müra; Cat ederek Esas Teskilât Kanunu da Gabil olmak Üzere suni di ile kaleme alininış olan kanunların tekrar halk âiiğe “Çevrilmesini ve bundan sonra Öeclisin teşril faaliyetlerinde halk dt Tinin esas tutulmasını İstemistir. Bu Müracaatin İzmir bağımsız Milletveki-. H Halide Edip Adıvar tarafından Mec ile Baskanlığına verilecek bir takrirle Bu milletvekili tarafından Meclis he Yeti umümiyesine arzedileceğini kay: deden Burhan Apaydın,. memleketi: Hizde öz türkçe namı altında uydur. Ha bir çereyan başladıktan sonra ne bi gaşrisahih kelime ve tabli genis “ölçüde yayıldığı. halkın Lokomotiflerin bakım merkezlerin- demiryolu. malzemesinin Ankaraya — gelmiştlk afta. başında iökomolifi Gti ile konuşma ve yazma hürriyetine Müdahale edildiğini, sun'i dilin halka Zotia kullandırılmak İstendikini, hattâ Mmektep kitapları ile mahkemelere ve ZesMİ dairelere bu dilin sokulduğunu Müracaat sahibi kendisinin olmayan Aaviyeden tetkikini ist Gıda Kursunu bitiren askeri veterinerlerimiz Ankara, 15 (AA.) — Bu yıl An karada Askeri Veteriner Akademi- sinde (Bromatoloji) ismi altında aç lan gıda kontrolü kursu sona ermiş, ve ilk grup olarak ders gören vete- riner hekimlerimizden, Yüzbaşı Esat Yöney, Cahit Aykol, Fikret Gülkan, Ethem Tuncay, Fuat Yardımcı, Nec det Bircan, Tarik Derinsu, Sabahat- tin Teksur, Şükrü Yıldırım, Şerafed. din Özen, Hüseyin Bilgay, Sıtkı Yal. yaç, Enver Ersoy, Vahap Karakuş, Mehmet Ali Örnekol, Enver Şansal, Rasim Damatoğlu, “Thmet — Tunali, Remzi Altay, Faruk Gönen imtihan: Jarını bitirerek Belge almışlardır. Buğday ve hububat fiyatları tesbit edildi Ankara 15 (Hususl muhabi- rimiz bildiriyor) — 1950 - 1951 kampanyası — Toprak Mahsul- leri Ofisi hububat alım fiyatla- m, 3491 sayılı kanuna göre Ba- kanlar Kurulunca tesbit edilmiş ve geçen seneki kalite Zam- mı ve devreli primli fiyatların 15/VL/1950 tarihinden itibaren aynen tatbikı kararlaştırılmış- tır. Bu fiyatlar göyledir. Kuruş Buğday Karışık buğday Siha buğday Çavdar Beyaz arpa Çakır arpa Siha beyaz arpa Yulat Siha yulaf Yukarıki fiyatlara — ilâveten, geçen sene olduğu gibi, buğda da kilo başına 2 kuruşa kadar ve diğer hubtbat nevilerinde de 15 kuruşa kadar ayrıca kalite zammı verilmesi kabul edilmiş- tir. Meclise verilen sözlü sorular Sual takrirlerinden biri İstanbulun su meselesine dairdi: Hususl muhabirimiz bil- Afyon Milletvekili Ali İ Başkanlığına bir Ankara 15 diriyor) Sözlü soru önergesi vererek — Bingöl. deki askeri birlikler hakkında — Mini Savunma Bakanlığından ve Eskişehir Seylâp Müdürlüğünün 17 bin diraya Glemebil“alıp almadığı hakkında Ba: Şındırlık Bakanlığından sual sormuş. Erzurüm Milletvekili Enver Karan, İstanbul 'su işleri hakkında — İçişleri Bakanlığından, Kastamonu Mi kili Şükrü Kerimzade kaplıca ihracı: a müsaade verilmesi hakkında Tica Tet Bakanlığından, Tokat Miletvekili Ahmet Türkan İstanbulda Taksimc açık renk bir otomobil tarafından ö dörülen Muzaffer Kayalıbay hakkın: İçişleri Bakanlığından sual sorul MÜSABAKA KUPONU 1 aralık 1050 de çekilecek büyük kuramıza İştirak için a- sağıdaki kuponlardan — 90 tano getirerek bir kura ni ” Tabileceksiniz. Tafsilâtını her pazar günkü (VENİ İSTANBUL) da — arayı- Yeni İstanbul'un KUPONU