20 Mayıs 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 5

TRUMAN'ın “DürdüncüNokta,, programı Bülent Büktaş Yüksek Mühendis Birleşik Amerika Devletleri Başkdnı Truman “Dördüncü Nokta” programını ocak 1540 ayında verdiği bir söylevde ortaya Ko hemen hemen bir buçük yıl geçti. Amerikan sermayesinin yeter de- recede gelişmemiş bölgelere doğru akmasını istihdaf eden bu program Amerikada gerek filantroplar, gerek İş adamları Ve gerek siyasi me- hafilce umumiyetle Iyi karşılanmıştır; filantroplar bunu fakir millet- derin hayat standartlarının yükselmesini sağlıyacak bir proje olarak mütalâa etmiş, İş adamları bu sayede Amerikan ihracatının — aha fazla gelişeceğini düşünerek memnun olmuş, siyasi mehafil ise “Dör- düncü Nokta” programını Marshali Plânı ve Kurey Atlantik Paktı zibi komünizmin yayılmasına karşı kuvvetli bir / müdafan vası telâkki etmişlerdir. Truman'ın “Dördüncü Nokta” programı hal da dünya basınında bir çok yazılar Yayınlanmış * olmakla beraber memleketintizde bu mühim mevzu İle yakinen İlgilenilmemiş ve ek- seriyet İtibariyle bu programın mâna ve şümulünün henliz Iyi kav- ranmamış olduğu. görülmektedir. ramın ve tatbikatının bugünkü durumuna geç Yazan : olacağını zannetmekteyim. programı Birlesik Amerika Devleti una İki mühim / konuda salâhiyet yerilmiştir: Birincisi, yabancı memleketlere resmi Amerikan temsilci- Ti kanaliyle veya imkân olürsa/ Birleşmiş Milletlerin temsilcileri yahut hususi müesseseler veya eşhas vasifasiyle teknik yardımda bulunmak ve ikincisi İhracat ve İthalât Bankasına (Export - İmport Bank) yabancı memleketlere yatırılacak Amerikan sermayesini bu memleketlerde “İnconvertibilit&” riskleriyle müsadere veya el kon- madan tevellüt etmesi muhtemel zararlara kargı garanti etmek yet- kösini vermek. Bu mevzu ile ilgili olarak Truman bundan bir müddet 'evvel kongreye gönderdiği bir mesajda yabancı memleketlerde lerayı faaliyette bulunan Amerikan şirketleriyle hariçte çalışan Amer Jara bazı vergi kolaylıkları sağlanmasını da talep etmiş bulunmak- tadır. Mevzuun hukuki cephesinden — sarfınazar, — “Dördüncü Nokta” programının ruhu, Birleşik Amerika ile diğer memleketler arasındı bu memleketlere yatırılacak Amerikan sermayesinin Akıbetini temi 'Bat altına alan envestisman anlaşmalarının akdine imkân sağlamak keyfiyetidir. Bu anlaşmaların gayesi, Amerikan sermayesinin — ya- bancı memleketlere yatırılması için müsalt bir zemin hazırlamaık ve delayısiyle yeter derecede gelişmemiş bölgelerde özel teşebbülerin #itgide artan bir şekilde fanliyette bulunmasını sağlamaktır. Tru- Tan'ın “Dördüncü Nokta” programı, yirminci yüz yılın başından beri ba ın ehemmiyetle ele alınarak herkesi edecek bir hal ta lanması icap eder kannatindeyiz. (9 memleketlere akan Amerikan sermayesinin şimdi belirli bölgelere 'daha geniş ölçüde ve plânlı bir şekilde yerleşmesini sağlamaktan Iba- zettir. “Dördüncü Nokta” programı, “İhracat ve İthalât Bankası” ile “Dluslararası Banka”nın yabancı memleketlere kredi açmak bakı- mamdan aynamakta oldukları ve gelecekte oynayacakları rolün ne olması icap etliği mevzuunu da ortaya koymaktadır. Halihazırda, müameleleri nispeten mütevazi bir gerçeve içinde kalmıştır. 1940 yılı zarfında “İhracat ve İthalât Ban- farafından kahul edilen kredilerin tutarı 241 milyon dolar olup bilhassa İsrall, Afganistan, Yugoslavya ile bazı Lâtin Ameri- ka memleketlerine tahsis edilmiştir. Aynı yıl zarfında “Uluslararası K kredi kabul etmiş olduğuna göre umuml tutarı 500 milyon doları bile bulmamaktadır. Halbuki aynı yil zar harlce giden özel Amerikan sermayesi bir milyar doları yanl sözü geçen miktarın iki mislini tecavüz etmektedir. Duram böyle olmakla Beraber şu muhakkaktır ki, beraberce bir milyar dolara kadar kredi vermek imkânına malik bulunan “İhracat ve İthalât ile “Uluslararası Banka” özel sermayenin kendiliğinden kolaylıkla' git- miyeceği menafli umumiye ile alâkalı sulama, sağlık, — ulaştırma, enerji işleri gibi konularla ilgilenmek suretiyle“ “Dördüncü Nokta' programının tatbikında önemli bir rol oynamaya namzettirler. Buna mukabil özel Amerikan sermayesinin daha ziyade hususi teşebbüsün kendisi için daha elverişli ve verimli addettiği mevzulara teveceüih etmekte olduğuna ve etmeye devam edeceğine Işaret etmek — İsterir. Burada şunu da hatırlatmak lâzımdır ki, sözü geçen bankaların yı bancı memleketlere yardımı yalnız ve yalnız kredi esasına dayan. makta olup bu memleketlerin ekonomik kalkınmalar bazı İşlerin başarılması mevzuunda bir kolaylık teminin memekte, buna mukabi bir envestisman şeklini almakla ilgili memleketlerdeki seı tersizliğini gidermeye yardım etmektedir. Bu sonuncu şekil bir yerlerde tercih edilmekle beraber, hazı An böyle bir kredi mekanizmasının frenlediği mütalâasında bulı zamdır. Her İki sistemin yanyana en iyi şekilde yürüyebilmesi için len ileri git özel Amerikan sermayesi çok defa devamlı naye ye- çok " Bir Amerikan kumpanyası direktörü, tütün almak için tetkikler yapıyor izmiz, 40 (Hususl muhabirimizden) | etmemiştir. Esasen Tekel İdaresi ye- — “Tne American Tabacco” Müdürü| ni hükümet iş başına geçmeden ön. Vx Bahçelis'in Yunanistandan İstan-| ce, böyle bir satışa da taraftar de Bul yelü ile İzmire avdeti ve iki gün-| / gildir. Amerikalıların bu masul dev. 'den beri bazı tüccarlarla 1049 mah-| resinde — Amerikadan Merkez Ban: #ulü işlenmiş tütünler için temasla- | kasına getirdikleri dolar miktarı 16 va geçmesi mamül piyasalarında ha | milyon ğştir. Bu meyanda "The geket tevlit etmiştir. Direktör İstan-| American Tabacco” nun dün 3 mil- bulda Tekel İdaresine bir nezaket zi- yareti yapmış ise de Tekelden tütün almamış ve böyle bir arzu da izhar yon dolar getirmiş olması piyasadan -3 milyon kilo tütün” satın alacağı- 'na delil addolunmaktadır. ı 18/V/1950 Perşembe PARİS, 19 Milletlerarası Parje Funrında Türk pavyonu bugün paflak merasimlere #ahne oldu. — Fransiz Cumhurbaşka- fi yanında refikalafi Madam Aurtol olduğu halde Türk pavyonuna geldi- Bü sırada pavyonda başta Tür- Büyük Elçisi Numan Menemen- oloğlu olduğu halde Elçilik ileri ge- lenleri / hazır. bulünüyorlardı. / Frar siz. Cumhurbaşkanı pavyonun — her köşesiyle ayrı ayrı alâkadar olmuş ve gördüğü intizam ve güzelliği her yesile İle izhar etmiştir. - Sergideki Türkiye Diş Ticaret Dairesi mümei Silleri, ayrılacakları vakit, Fransız Cumhurbaşkanının refikalarına bir hâtıra olmak Üzere Türk motifleri ile yapılmış nâdide ve zarif — işlemeler fakdim ve kabulünü rica etmişlerdir. Bu nazik hatırlayışa Madam Aurtol teşekkürle mukabele etmiştir. Pransız Cumhürbaşkanı: “— Bu kadar güzel şeyi bir arada gördüğümden dolayı cidden bahtiyı rim,,, demiş ve ezcümle: Dost ve “müttefik - bir memle- ketin gözle görünen bu — inkişafını tesbit etmiş olmanın huzuru içinde olduğunu belirtmiş ve Bay — Mene- mencioğluna Türk . Fransız dostlü. unun gelişmesine yeni bir vesile o- Jan bu iştirakten dolayı teşekkürleri ni bildirmiştir. Mösyö Aurlol Türki- yenin gelecekte daha büyük adım. Jarla ilerlemesi temennisinde buluna. rak Türk pavyonundan ayrılmıştı ae Dünyanın en büyük ticaret ve ik- tisat topluluklarından biri olan Pi viR Fuarı 13 mayis 1950 cüma günü at 1030 da Fransız Ticaret ve Sanayi Nazırı M. Louvel tarafından merasimle açılmıştır. - Fuar 29 ma- S günü akşamına kadar devam decektir. Bu sene Fuara tahsis olu- Asrall Hükümeti, Bari İlmanında serbest bölge istiyor. * Londra, 19 - AA (AFP) — Daliy Graphie — gazetesinin bu - sabah bildirdiğine göre, İsrall — Hükü- meti Bari llmanında serbest bir Bölge elde etmek için İtalya ile görüşmeler yapmaktadır. — İsratl bu liman vasıtasiyle Avrüpa dev- letleri ile ticaret yapmak niyetin. tedir. Washington, 19 - Birleşik Amerika Ticaret Ba- kanlığı paraşüt imalinde kullanı- A, (Reuter) lan nylon kumaş Ve diğer askeri ehemmiyeti haiz eşyaların ihi catı Üzerinde bu malzemenin Rus. ya ve peyklerine gönderilmesini önlemek üzere dün bir kontrol te» sis edilmesini emretmiştir. * Ottawa, 19.. ALA, (AFP) — Dün Kanada Başbakanı St. Laurent'in açıkladığına göre Kanada hü kümeti İktisadI İşbirliği teşkilâ. finın çalışmalarına yarı — resmi mahiyette iştirake hazırdır bakanın ildri — sürdüğüne PARİS FUARINDA Fransız Cumhurbaşkanı Türkiye paviyonunu gezdi Madame Auriol'a zarif Türk işlemeleri hediye edildi (HUSUSİ BÜROMUZDAN) Kısa Haberler YENİ İSTAN BU Han saha, Versallles kapısının parkı içiğde 265,000 metre kareyi aşmak- tadır. Bunun 140,000 metresi kaps y içinde, geri kalan 125 bini pavyonlar, — dükkân: cıklar veya düpedüz meydana konu- Jan teşhir sahalarına ayrılmıştır. Bu yıl İştirak miktarı geçen seneden '1500,, fazla olma küzere *10.500,, e baliğ olmaktadır. Bu yıl Paris Fuarına 22 devlet İş- tirak etmiştir. Bunların gönderdikleri eşyalar, ait oldukları emtia grupuna Ait stand'larda teşhir olunuyor. Yal. miz bu. memleketlerden on tanesi kendisi için hususl birer pavyon yap- tırmış ve toplu teşhir yoluna gitmiş- |* tf, Ayrı birer pavyonla Paris Füa- rına iştirak eden memleketler sun- Jardır: Belçika, İtalya, Pakistan, Ho- dânda, Hindistan, İsveç, İsviçre, Çe- kozlovakya, Viet.Nam, — Yugoslavya ve Türkiye, Paris Fuarı bu sene pek oçk yeni- liklere yer vermektedir. Elektrik, te- devizyon, ağır çelik ve demir sanayii ve bilhassa plâstik maddelere ayrılar büyük binalarda dikkate değer ör- Bugün Cumhurbaşkanının — Puarı ziyaret günü olduğu gibi Puarın de- yamı müddetince de pek çok toplan- fılar tertiplenmiş bulunuyor. Yarın Fransız Ticaret ve İktisat mektep- deri mezunları günüdür. Fuarda bun- lar bir arada öğle yemeğini yiyecek. ler ve pavyonları hüsüst bir. mera- simle gezeceklerdir. Pazar günü de) Fuarda bir daktilograflar şampiyı 'nası yapılacaktır. Önümüzdeki hafta içinde İngiliz, Belçikalı, Breziiyalı ve Danlmarkalı tacir grupları Fuarda beklenmekte- dir. Ayrıca bütün Fransız ticaret o- daları relsler? FPuar bir arada ziya- ret edeceklerdir. göre İktisadi İşbirliği teşkilâtı. zin Kanada ve Amerika ile e. dan — münasebetleri, — müşterek menfaati — İlgilendrlen — iktismdi' meselelerin tetkik ve müzakere- sinl sağlıyabilir. Böylece — İktisadi İşbirliği teş- KilAtı, Batı Avrupa ile Küzey A- merika arasında işbirliğini —t min edecek bir mekanizma dla- caktır, Amerikan sanaylinde yenilikter * 1950 yılında Birleşik Amerikada 1.000 yeni mal meydana — getiri. decektir. Bunların arasında —e derde İstimal edilecek aletlerden en hassas makinelere kadar bir çok yenilikler vardır. Listede görülen imalât arasında veba hastalıklarını kontrol altına Alacak en yeni sunl kimyevi mad- deler mevcuttur, Bu arada gerek müstehlik ve gerekse — endüstri tatbikatında kullanılabilecek - bir çok plâstik imalât vardır. — Lise tede yer alan yenilikler arasında kaynak, radyo, televizyon, maki- ne Aleti, hava değiştirme tertiba- ti ve emniyet teçhizatiyle İlgili olarak bir çok parçalar göze çarp-. Mmaktadır. ÜNÜN EKONOMiK HAREKETLERiİi Bir İngiliz seyyar sergisi geliyor Evvelce bir yat olan gemi, seyyar bir sergi şekline sokulmuştur. 25 mayısa kadar İstanbul limanında kalacak olan sergide İngiliz imalâtçı firmaların temsilcileri vardır 18 martta- İngilterenin hareket etmiş çorthwinı den fazla firması tarafından teşhir edilen mamullerdir. Zira ketlerine yapılan bir de seteri mühtelif tlük ziyareti v nudür. Her lmanda Tagiliz emtlası teşhir edilmektedir. Nispeten küçük fakat çeşidi. bakımından şümütlü olan bu sergi, geminin şimdiye kadar uğradı cari çevrelerin ve halkın ilgisini uyan oyyar sergide teşhir edilen emtia a kadın giyim Nylon İpliği dokumalar ve örgüler, tweed kumaşlar Çeler, son model ev ve yazıhane eşyası, diğer bir çok çeşit emtlaya dekor teşkil etmektedir. Southampton ftır. Bu küçük şirin gemle Tlimanından plâj giyim eşyası, ü yasının her çeşidi sergidir. #Northwind” Akdeniz memle- | — Cüllen memleketter aa Gi | iagiliz imalâtçı fir rasında erkek ve yyası, el dokuması duvar halıları ve şallar, Seyyar sergi İstanbula gelmektedir. ker nünden 25 mayıs Ayrıca şemsiye, tutmaktadır. Birçok hallerde yağmurluk, ayakkabı ve tuhafiye eş- de görülecektir. Kısaca “Nortliwind' Çok çeşitli müstehlik emtiasının bir arada görüldüğü bir teşebblsü doğrudan doğruya — ziyaret irdeki ficaret ve iş çevrelerini muhatap b e iştirak eden orthwind"in uğradığı veya ların, “ ukrayacağı memleketlerde mahalli ajanlar( veya repre- zantanları bulunmaktadır. Bu temsilciler tablatiyle ge- ninin Uğradığı Timanlarda ziyaretçi sıfatiyle değil ev hâlen Hayfadan hareket etmiş olup, “Northwind” 28 mayıs salı gü- perşembe gününe kadar 3 gün müd- detle İstanbul Himanında kalacaktır. BB S İ V YA MEKTWEUI Brezilya Sigara sanayii gittikçe inkişaf ediyor Brezliya a tihlâki karşılayabilmek için, makine ile yapılan siçara İstihsalinde tam randımanla çalışmaktadır. Memleke- tin sayılı büyük endüstrilerinden bi- Fi olan bu müessese, az bir devleti yardımiyle, daha çok kendi kendine kalkınmış ve bugünkü haline gelmiş- tir. Değişen sosyal şartlar ve hızla artan nüfus (ki bugün 46 milyon ci- varında tahmin edilmektedir) neti- cerinde —1940'tan beri istihsal ve is- tihlâk iki misli olmuştur — senede 90 10 bir artış hi görülmektedir. Hayat şartlarının pahahlaşmış ol- masına rağmen, Brezilyalıların elin- de buğün 10 #ene evvelkinden daha fazla para bülünmaktadır. Bekiden Brezilyalı — tryakiler, — sigaralar kendi yetiştirdikleri (Cord) tütünün- den sarmaya alışmışlardı; — halbuki gimdi. bilhassa yeni nesll içinde bu usül gittikçe kaybolmaktadır. Yapı- Jan tahminlere göre, Brezilyalılar aş da 2500 milyon makine ile yapı miş sigara içmektedirire, Yanl 'nede 30000 milyon sigara, Son oön sene zarfında sigara içen- derin adedi fazlalaşmış ve aynı za- manda fiyatlar da artmıştır. İstihlâk edilen tütün $& 100 yerli tütündür. ve Brezilya Cenubi Ame- Yikada kendi sigara kâğıdımı — imal eden tek memlekettir. Buna rağmen ra Üstündeki vergiler ağırdır. A- Hman vamtalı vergiler bugünkü pe- rakende fiyatınin 9& 50 sini — teşkil etmektedir. Brezilya müstahsillerinin eldüt bir rekabetten korkuları — yoktür, zira Amerikan sigaralarının 20 sigaralık paketler, üzerindeki pul vergisi 6 ka- dar ağırdır ki bunu ancak zenginler Alabilir. Bu suretle Amerikan sigara- Jarı orta halli bir Brezilyalıya yasak sayılmaktadır. Hakikatte ecnebilerin içtikleri az miktardaki Amerikan si- garaları ise kaçak maldır. Müstahsilden doğruca perakendeci- dere satma üsülü, bütün — Brezilya dahilinde her tarafa teslim bdilen si- garaların tazeliğini — sağlamaktadır. Meselâ, Companhla Cigarros - Souze Crüz adlı firmanın yol geçen — her| bölgeye sigara nakletmek için 300| kamyonu/ vardır. Portekizli muhacirler — tarafından ine başlanılan Brezilya tütünü, 300 seneden beri en mühim İstihsali teşkil etmektedir. Bugün — Brezilya, dünya müstahsilleri arasında beşinci gelmektedir. Bütün istihsalin - yarım Yeni mahsul peynirin de ihracı isteniyor İzmir, 19 (Hususi —muhabirimiz- den) — İzmir bölgesinde hazırlanan 1950 mahsulü peynir mevcudu geçen senelere nispetle fazla olduğundan İzmir Belediyesi buz depoları — dol- Muştür. Bir kısım mandra sahipleri bu durum karşısında Manisa ve hat- tâ İstanbul Belediyesi - buz. depola- rından / faydalanmaya teşebbüs et mişlerdir. Peynirlerin kalitesi de mü- kemmel olduğundan 1950 mahsulü peynir ihracı için miktarla mukayyet olmak Üzere ihraç müsaadesi istene- cektir. Aksi takdirde haziran sonuna kadar çalışmak imkânında bulunan mandralar kapılarını kapıyacaktır. Likör istihsali artıyor Likörlerimizin dış piyasalarda gör- düğü rağbet karşısında TTekel İdare. si, likör istihsalâtını arttırmak için hazırlıklara başlamıştır. Fabrikanın geçen seneye nispetle piyasada mey- va bağlantılarına girdiği anlaşılmak- tadır. Edirne İpek Böcekçiliği İstasyonu çalışmaları Edirhe, (Hususi) — Edirne İpek Böceği İstasyonu, müstahsili tenvir etmek için, halkın anlıyabileceği bir Hsanla, düt ağacı hastalıkları, ipçk böcefi yetiştirilmesi — hakkında bin- lerce broşlr bastırılmıştır. Dağıtılan — 116000 (metrik ton) — enternas- yonal istihlâke gitmektedir. MEMLEKET ve IIİİNYIHIISA ve PİYASALARI bu broşürler, müstahsilin - bilgisini | arttırmaktadır. Ecnebi Tahviller Borsalarda vaziyet KAMBİYO ESHAM VETAHVİLÂT MEMLEKET TİCARET BORSALARI YABANCI BORSALAR İstanbul Borsası Devlet Tahvilleri İstanbul Ticaret Borsası İzmir Ticaret Borsası a New-York Borsası GeE & Zi aramiyeli tanvier | Eeramal © 2 - KF Di | Sekime SePEma KS b DRDER öt at ae | : Şre ee - Ti bazmtoma meke | —< FAŞA M Te Tese | Ve | Vom | 55 aat T - el İacir A serin No, ee |Z FHi imai * —zlm- TAR M T 5 1841 Demiryolu IV ... 100.— - 5 AA No AMM| İPamuk Middling (LibresizSent) & 1841 Demiryolu V 300 || nn (Sar) “çuvan - Pamuk Akala L z . a0 | de 44 VAA 1o4ü ikramiyeli 5X | Samiya toztul A Famuk Ai l z Bkine Ha SE Diğerleri” FAMİYE. Çal veri Z | 7 Döeme Aan ö e Aralık aB | G6 ğ * Kükama ' ' k> ge M B 3— | Pamuk yazı cratine) ? Tiftik (LibresizSent) ı W | z — F eli B Z | Sümk çekindeği' | Teksar No: 1 | - - M İ z T ık ÇLbresizseni 19 Mayıs — Spor ve Gençlik — |. 56 oo lukran T aDokNN yerli e | 6 1048 iatikrayı — L Yağlı tohumlar 1 K Bayramı — münasebetiyle , dün ÇŞ Si Modafaa T Aygiçeki tohumu v Adana Ticaret Borsası eei fi Te ll Ça | borsalar kapalı idi. Bu. se H ee Ke | arlml G T RNr Famuk akala 1 z a eee aai Si T CN0 ) Pa Cumhuriyet .. 420 S Demiryolu BAmUk SAai M0 se s L R aa. beple yeni müamele — olma- Bo LA Si BK | n Pamok A (li Katen tokumu GBuşelizDolar) | Su l SER *& aa Hadee P intapolir Mönlügü riüpel N Mugataa — VT Kuru Meyvalar 1 Famak yen SKİ VZ Z | Sakr'ükmenzömi | muştır. — Alâkalılar, cetvelde 7ĞN aa İ Te aN e Z Devhü-leneke G00 düibre SiKAİ — Tn her gün olduğu gibi son Napolbon 117 H Ve Geviz kabuku) ». ÖL Londra Borsası piyasa- rayiçlerini bulacaklar- A “Şirket Tahvilleri #TYEN Trabzon Ticaret Borsası İketen tekumu TTonuzSterime) | Bü ni —| — — K | vename 1 —t Bemtay - £- n Gümüş, Plâtin Anadolu DiE. Tertip A, | Tifük (anı HND 'fatıl Hündlnlek “an | K |a yukarı| h < MMES. aN | İt ü | | b) İş'elmn kosteeli ' Bradford Piyasası Şömü ör H e — Ham derlleri | | — Zürleh Borsası (Serbest — | TEĞÜN MA" z GaSun kava Küruru külbsi |— O Eskişehir Ticaret Borsası van Aasla” L Arslan Çiment 1525 | — 16.75 NL O B Swrene Şark Dekirmencilik na nn $ BELCArK ZS ğ * İskenderiye Borsası Fti T “er ü Pamuk (Kantarı-T ba y İ