15 Ekim 1942 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1

BAŞMUHARRİRİ: Ahmet Emin YALMAN —- Vatan Evi Cağaloğlu Molla Fenarit sokağı 30 » 32 Telefon 21136. Telg. VATAN Ist. Perşembe 15 1nciteşrin 1942 | vı: 3 — Sayı: 727 'ATAN «DOĞRUYA DOĞRU - EĞRİYE EĞRİ> Fiyatı Vurguncular, nasıl yok edilir? YAZAN: CEMAL BARDAKÇI (Bugün 2 nci sayfamızda) 5 Kuruş Âmerikadan Telsizle Binlerce uçak yapan Fordfabrikalarını gezdik Tank imal eden Kraysler fabrikasını gördük,, Başmuharririmiz, bu fabrikaları gezerken kendisini hayretler içinde bırakan çalışma tarzını anlatıyor merikadan telsizle — Ame- rikanın meşhur sanayi mer- kezlerinden 'biri olan — Detroit'de geçirdiğimiz ilk gün insan dehası. hin kendi memleketine ve dünya, ya neler kazandırabileceğini bize öğretti. 1903 senesinde 30 kadem murabbalık bir küçük:" dükkânda İlk otomobilini tek başina yapâan Henry Ford'un bugün yüzbinlerce İşçi işleten ve günde binlerce uçak yapan muazzam fabrikaları — var. dir. Bugün bunları memleketinin hizmetine Verdikten başka — yeni üuçak ve motör fabrikaları kurma- &a ve hükümetin malı olan bu fab. rikaları kerdisi işletmeğe — başla. Mıştır. Ford dehasını ve dimağını senede bir dolar ücret mukabilin. de memleketine kiralamıştır. Do. hanmâya işçi ve usta yetiştirmek için kendi kesesirden bir mektep kurmuştur. Burada senede binler. ce usta işçi yetişmektedir. Ford'un fabrikalarından ikisini içlerinde otomobille dolaşarak gez. dik, Bunlardan yalnız birinin için. de elli kilometrelik şose yol ve iki yüz kilometrelik demiryolu var, yedi yüz akr arazi işgal. ediyor. Koccaman bomba tayyareleri seri usulü dle'tmal ediliyor, bir taraftan fâbrikaya giren ham madde diğer taraftan tayyare olarak — çıkıyor, hem de bir saat içinde Ford'un baş, ka fabrikası da top hariç - diğer harp malzemesi've motörlü vasıta yapıyor. Bu bir fabrika değil on, binlerce işçinin karinca gibi çüliş- tığı ve insan kolu ve kuvveti ye- rine makinenin kâim olduğu — bir şehirdir. Yeni fabrikalar — yıldırım hizile birkaç ay içizde mısır tarla- ları yerine yoktzn var- edilmiştir. Ford kendisi seksen yaşında oldu, ğüu halde çalışabildiği için amelesi &rasında 70 , 80 yaşında ihtiyarlar, Bgenç ve yaşlı kadınlar, birçok sa- kat hattâ 687 âma yani kör çalış- tırmaktadır. İşçilerine ayda — 300 dolara yakın para verdiği için ka- din erkek öğretmenler amele ya, zılmışlardır. Ford mektebinde kurs gördükten sorra makine — başına geçmektedirler. Detroit'de ikinci gün — Kraysler fabrikasının on beş ay evvel yeni kuruüp işlettiği tank — fabrikasını Bezdik. Burada otuz tonluk tank, lap yine serf usulü ile yapılıyor. Fabrikadaki imalât; yakından ta, Kip ettik. Taze taze çıkan tankla- rim tecrübelerini seyrettik.-Tahmin edilen miktarlara varıilmiş — hattâ Zeçilmiştir. Hudson fabrikası donanma 'için harp levazımı yapmaktadır. Det. Foit şehrine yeni gelen amele ile bir senede nüfusu beş yüz bin kişi artmışlır. Detroit'de çoğu otüz yıl evvel gelmiş ve muhtelif fabrika Ve işlerde çalişan yüzlerce vatan. daşımız var. Onlarla da bir akşam | Çocuk Esirgeme Kurumu ' şübesir, de toplanıp görüştük, pek sevindi, ler, Biz de gürbetteki' kardeşleri. Mizi görerek pek memnun olduk Bu samimi hasbıhalden tatlr bırı heyecan duyduk. Bu akşam Şika. ! So'ya gidiyoruz. Ahmet Emin YALMAN * | A merika İçimde — seyahatimiz | süratle devam ediyor. İn-| tibalarımızı. — kısaca ve miışlcrckî Süretle yazmağı ve etraâfli ve şah, | Sİ intibaları seyahatin sonuna ve Memlekete avdete bırakmağı ara- Mızda kararlaştırdık, Amerikada General Elcetric fab- tikalarır) gezdiklen sonra Kanada “ükıınıel nin daveti üzerine tayya, | Te Tle yola etklik Montreal haya | Meydanında Milletlerarası MP:K*I Bürosu'nda meml:keti temsil cden* Mukdin Comay bizi karşıledı ve Mizafir ett'.Oradan iki askeri tay- | Vareye binerek Ottawa'ya vardık. | ftabiatle temiz ve cür_W e bize genç ve | er'ka İuıcre—,[ tesirini | (Devamı; Sa, 3, Sü., 2; de) X 'ınlfdk €tmiştir. Bununla yakından Jolmasıra rağmen min'mini yavru. Müttefik deniz harp gemileri açıkdenizlerde se Japon harp gemisi Vaşington, 14 (A.A.) — Resmen | miler bir kruvazörle dört torpido | bildiriliyor: muhribidir.. Hasara uğrayanlar bir Salomon takımadaları civarında 6 hafif kruvazörle bir muhriptir. Buün- Japon harp gemisi batırılmış, ikisi | ların da batmış olmaları muhtemel- de hasara uğratılmıştır. Batan ge- yir halinde Amerikanın, Japonlara ağır bir darbesi Salomon adaları civarında altı batırıldı Bir Amerikan muhribi batmış ve birçok Amerikan harp gemisi hasara uğramıştır. Lönâra, 4 (A.A.) — Amerikan ha- va ve deniz kuvvetleri Selomon ada- Ruzvelt diyor ki: Yakında Almanya ve Japonyaya ağır darbeler indirilecek Çörçilde: “Hitler, yıldızının so!- mağa başladıgını duyuyor,, diyor Vaşington, 14 — ları cereyan eden bir çar- pişmada bir ağır Japon kruvazörünü ve 4 muhribini batırmışlardır. Bir 5 inci Japon muhribinin batmış ol- duğu da tahmin edilmektedir. Bu haber Vaşingtonda neşredilen bir tebliğden alınmaktadır. Ayni tebliğe göre, geçen hafta içinde Japonlar Guadalcanal adasına asker çıkarmağa muvaffak olmuş- lardır. Pazar gecesi top ve torpil taşıyan Amerikan savaş uçakları karaya as- ker çıkarmağa yeltenen bir Japon de niz birliğine taarruz etmişlerdir. Ja- pon deniz birliğine taarruz etmişler- dir. Japonlar çıkarma hareketine gi- tişemeden geri çekilmişlerdir. Erte- si sabah Amerikan harp gemileri ile uçakları çekilmekte olan. Japon ge- mileri ile irtibat tesis etmişlerdir. 2 Japon kruvazörüne tam isabet kaydedilmiştir. (Devamı: Sa. 3; Slüi. 4 de) «> ! Mareşal 'Fon Bock Ruslara göre tevkif edîlmiş Verilen bu haber, Yhenüz leeyyüt etmed. 1 ; Mareşal Von Bock Londra, 14 (Radyo 1945ö) — Res- mi Tass ajansının verdiği, fakat te- yit edilmiyen bir habere göre vazife- sinden el çektirilen Mareşal Von Bock tevkif edilmiştir. Galatasaray Ankarada mağ'lüp oldu Ankara, 14 (Hususi) — İki maç yapmak üzere şehrimize gelen - Ga- latasaray birinci futbol takımı birin- ©i karşılaşmasında Demirsporla 83-3 berabere kaldıktan sonra ikinci ma- çınt Gençlerbirliğine karşı yaptı. 'Bilhassa ikinci devresi çok sert ge- (Devamı Sa, 3, Sü. 6 da) ** B. Ruzvelt dün dk:“m Tad)nda ikinci ocak başı kanuşmasını yap, mıştır.. Reisicumhur demiştir. ki; 1 e— Birleşik milletlerin yüksek | strateji meclisi, düşmanı başka cep helere çekmek için derhal bir şa. (GökOkulundakitören şırtma hareketi yapmak hususunda | sıkıştırılmış olan Rusların ve Çin- lilerin yükleri hafifletilecektir. Pearl Harbour taarruzundanbe- ri Amerika erdüstrisi muazzam te, (Deovamı: sa. 8, su. 3; de) — Bayram neş'e içinde geçti Bütüş dünya ateşler içinde ya |* narken., emhiyet ve huzur içilde idrak ettiğimiz bayramı da pek! tabij olarak mes'ut karşıladık. Bu Dün Yeşilköy, Nuri Demirağ Gök okul üc gün de bmuk bir neş'e içinde 0- |kur'a cekilmek sı | gecti kul talebelerinin sene sonu imtihanları dolayısile bü- İndetür: Bayramın ilk günü —yağmurlu | Yük bir hava bayramı yapılmıştır. Çok mu- | KT ler bayrâm ve eğlence yerlerini | doldurmuşlar ve bugunlerııı F (Devamı Sa. 3, Sü. 2 de) XX | sini bitirmişlerdir. vaffakıyetli uçuşlar ve akrobasi hareketleri ile tale- belerin hepsi vazifelerini yaparak 1912? Bundan sonra seyircilerden istekliler uçuş devre- | Tağın sarfettiği Türk göklerinin korunması yolunda Nuri wretile yüzden fazla hevesli uçurul- Demi- büyük emeği takdirle Şark cephesinde Rus askeri Almanlardan aldıkları bir top başında Alman - Rus harbi Ruslar mevzilerini tahkim ediyorlar Tuaps>'y> giden yol üstündeki müstahkem movziler zapt-dila Moskova, 14 (AA.) — — Öğle vakti rneşredilen Sovyet ek tebliği: Stalingrad çevresinde — kıtaları. miz mevzilerini tahkim etmişlerdir. Burada karşılıklı topçu ve havan topu atışları olmustur. Bir düşman piyade taburu bozguna uğratılmış ve mevcudunun büyük kısmı yok edilmiştir, Bir Savyet geri almıştır. Mozdok çevresinde savaş devam etmektedir., Burada bir. düşman komutanı 2 birayı piyade bölüğü imha olunmuş, 6 tark, 4 top ve malzeme ve asker taşıyan birçok kamyonlar tahrip ü edilmiştir. _q; Berlin; 14 (A.A,) — Alman or, Pilişk € w MAD duları başkumandanlığı tebliği: Kafkasyada Maikop'tan Tuapse- (Devamı: Sa, 8, Sü, 5; de) («) Mareşal Timoçenko Bir Amerikalı profesör Boğazlarla, İstanbu'u Ruslara peşkeş Çekiyor Bu küstahça hareketle Amerikan hüküme- tinin alâkası o'mazığı bildiriliyer Amerikanın Kolombia üniversitesi Coğrafya Profesörü Dr. George T. Finlânda ile Isveç ve Norveç müş- terek bir federasyon halinde birleş- Benner, Colliers adındaki Amerikan | tirilmekte, Lehistanla Çekoslovakya mecmuasında dünyayı Kendi görüşü- ive Türkiyeden maada diğer bütün ne göre taksime - kalkışmış ve bu / Balkan devletleri yine bir federasyon makalesine bir, de harita eklemiş, hıdhne getirilmektedir. Bu haritanın Bu haritada başlıca göze çarpan şekline bakılırsa Italya, Şarki Ak- hususiyetler şunlardır: (Devamı St . 3, Sü. 2 de) — ertlerimiz Tek tip çocuk ayak- kabısı yapılamaz mı Hiç şüphe yok ki, ayakkabı meselesi bilhassa orta halli bir memur, vasat kazançlı bir aile için en büyü : derdi teşkil etmektedir. Bir kadın ayakkabısının 40 - 50 ve bir erkek kundurasının da ay- ni para ile yapılabildiği şu zamanda bu derdin ne büyük bir dert oldu- ğünuü söylemeğe lüzum bile yoktur. Ya iki üç çocuklu bir alle ne yapsın? On beş, yirmi liraya yaprlan bir kundura ancak yirmi, yirmi beş gün dayanıyor. Bir memur bu işin altından nasıl kalksın ? Bir tek tip K slesi günün mevzuu oldu. Ay- larca tetkikler yapıldı, heyetler gitti geldi, ha oldu, ha oluyor diye a. vunduk durduüuk. Tek tip ayakkahı da yapmak kabil olmadı. Biz her şeyden vazgeçtik, her ailenin belini büken çocuklarının kun- dura derdidir. Asıl buna bir çare aramak ve bulmak lâzımdır. Mektep talehbeleri, bu çağdaki yavrular için ucuza temin edilecek ve bir parça dayanıklı bir tek tip çocuk ayakkabısı yapmak her halde çok yerinde bir hareket olur. Siümer Bankla yapılacak bir temasla da bu iş olur kanaatindeyiz, Bu yolda bir hareket yapılır ve müsbet bir netice elde edilirse (ki bi gençlere yeni uçuş devresi için de muyvaffakıyetler di- JSarasında — leriz. elde imkân yoktur) memurlarla vasat kazançlı ailelere et büyük yardım yapılmış olur. Biz bu yolda bir hareket bekliyoruz.