25 Mayıs 1946 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8
Edebiyata bakışlar: Şiir ve Fizik Peyami Safa görü sanatkâr se k önu asırlâr en takip eder, Meselâ fizik, emrinde olduğunu yarım asır evvel bilmiy nızda yalnız başına oturduğunuz ve kulak is likle kuşatıldığınız anda, etrafımızda ve görünür çevrenizde hiçbir şey kımıldam diğ 1 halde, afişi ie Avrupa şehrinin © operasında şarkı söyliyen tenorun havada v ses Ürpermelerini dalı Ağaya epi ütün lama ve odanıza kadar dolduran emisyon merke: ami sizi ıdünüzden bile geçirdiğini anlamanız için maonun al vE Yoksa odanız zıplayan bu se klein haberiniz olmıyacaktır. eni fizik bize etrafımızı baştan başa bir ürperme âleminin çe- virdiğini haber veriyor. Bunlardan bazılarını biliyoruz: Hararet, ni elektrik, Hertz dalgaları, kozmik ısınlar... Fakat zmami ur. Gözümüzün önünde iz bildiklerimizden çok daha fazledı ur- dibindi ak ğ iy ler yuvârlanıyor. * matkâr bunları keşfetmez, fakat Sezer. Yeni psikolojinin kac ia alarak sadece bir şuur âleti ami an ibaret sandığı ve €s- kilerir: “ilham, si Di hali, sa, ei ruhunda görünmez: açılan mesameler: dolan gizli dünya hareket ve işaretleri- Sebepsiz elinle kür delice fanteziler, görü rün kalıplarına uy şekil serileri ve bütün bunların bizim idrak nizamı 0) Aa için sanatkârın çe . teknik iş- görünürle görünmez arasında bir intikal cihazı ezin Ka Fakat bu ifade görünürün kanun” bir tekniğe sahiptir; kaideleşmemiş olduğu skileri tatmin Rü celeri uykuda gördüğümüz şuur âleti kımılda- nışlarım deği gizli almizöbetlai eye sanatkârın içine bo- şalan hareket ve ve etlerin şekilli ve şekilsiz bütün sisli perspek- Ve kastedi üilâsa, fiziğin âletler vasıtasiyle görünmeze doğru yönelttiği PN ve ürkek DENE sanat, daha az belirli, fakat bazan kâinat bü- tünlerini bir hamlede kucaklamağa kadar varan bir hızla çok daha &vvel yapar. Dergiler Kitaplar LKÜ lkü) dergisi başlı görünen ha hoş yebilece evvelce fazla ağ kıyafetini © idecek b ni ginin her sayısında ka lar oldu. ısrarla adı yayınla diki D n at Köprülü idi, rulu tercih etmiş olm ktiltür raşmakla teselli disini olsa bir dir: yüzerek. Anl 2 ir, Evvelki şeklindeki (Ülkü)ye Köp eraneyi tat giden yazılarla karşı karşı me endik, ie Ün inci sayısını ele ala - mn? t Kudsi Tecer, (Kurul ROMAND ISVİÇRESİ ORKEST. |” RASININ SON KONSERİ İsviçreden: i koni çalınan İm e sevil midir, e Taleei di La ma- omand. İsviçresi ime SON | Sör ise piyanlstik * bakımdan daha konserini 3.4. büyük e idaf ve daha derin bir güzellikte orkestra iğ Carl ai İY arap vi kolayca muvaffak ol- vel daha sinde . Şimdiye kadar azip bulan sanatkârlar- Ance: e a üzere vE ca vi imei o hakikatte Galiera ve Cop, Sa gibi musiki dün| motif zengi, mposition) yasında ün ee birçok şefleri di İ bakımlarından iner daha lemek fırsatını elde ettim. Bunların | üstündür. Daha ziyade (Rapsodi) hepsi baslı çile bir âlem, hepsi! şeklinde olan bu konserto iki esas dinleyicilerin a Şeyi vi oi rurul- ei hkim O amman zi kei st zere FEYİ FEYHA TALAY. AYI 23 mi ie eder ei rurici ie ya ni ücliiiln büyücüler sı-| mânalı ve melânkoli iki ise mıfına dahil, Üslüp ve” telâkki ba-| kuvvetli bir ritme, peki bir k kımlarından birbiri e tamamen zad| raktere maliktir. .Bu kameralar olan: Mendelshon, Elkt ve Wagner rol de bir Fra: bugün hayatta olsalardı rakiak Li sız piyremieki öğ Idı, piyan sanat hayatlarının en güzel gün-| ekolünün mimtaz simalarından bi lerini yaşamış olurlardı. Hattâ e-| ri olan (Diemer) birinci mükâfatını ğer richt gibi bir şef Wagner” | almış olmasına rağmen Trouard din i anına yı onun eserlerini Di hayal tuna uğrattı. idare etseydi Wagner'in kıymeti ö-| Bütün meziyeti iyi bir tekniğe sa- ndan çok evvel takdir olu-| hip olmasından iv Son parça urdu. Iseult'un ölümü gramda Mendelshon'un İ- edil il er bu talyan Synfhonie'si, Liszt'in la ma- ile son parçasını kerre mir için arranje rin ri esas tem i vi Gb lude de ateş- li hisler ve imi ölümü gayet mistik bir şekilde ifade edilmiştir. Sehuricht bilhassa bu eserde sana- tırın şahikasına varmış olduğunu bat etti. Konserden sonra kendisi ile görüştüğüm zaman gayet mü" tevazi bir eda ile “Wagner bu eseri ir Mendelshon'un bestelediği beş 8 fonisinden sg olan ( Yak yan senfonisi) eserlerinden birinde, Melodik bu ri orkestralamma tarzındaki za- ve şekildeki nı s 5. muvazen& bu sen| yazmasa idi bu gece beni halkın rn karakteristik er takdirine mazhar olamazdım. Görü teşkil öder. Birinci ve sonu kıs yorsunuz ki mu iyetin sırrı bestecinin İtalyada 8 B lerine mahsus olan melânkolik wvel branşım dahilinde olmaması- hülyalı bir tarzda yazılmıştır. Ü-İnar ağar iyi bir şef olabilmenin güncü kısmı olan (menuet) ise nevi | bilha; esaslara hadanksyaz be na münhasız bir gzl iie br i al Pr Liszt iki konsertosunu g: ri mânası ile ee ve gri enterik | sirk vaya w rsi ve umum! kültüre ul ; bir devirde yazmıştır. Sı ile I- ii — © Mzkahte kuvvetinin tam rik, Alicevap ve vakur bir karak-| olması; tere malik olan mi bemol majör (Devamı*6 nc sayfada) Kemal nı yorumlayan güz mektedir. TD sayfada ilim ve şı adile bir makale set ii Elle Necat! Akder dördün- makalesinde Gaiyyet ve Gatyyetçi aktadır. Felseft ve zel bir yazısı takip El »risi yayın z g 3 mest yerinde olur san, Meselâ : “Teknolo; bi nektar. “md ger insan faaliyetleri gibi inin fonksiyonu ve vasıtalı fazla bir karakter kabul et rek, ilm? hı d. i, toplu yaşa yış düzen seni ktan (Hik A- e cümleler, okuyun- fade çıkıntısı içinde üzerinde durulacak bir destandan alan a ş e Kemali | ai saymazlar. Dİ * yelim kö, onlar telâkkilerinde olduğu kadar Behçet Kemali şair mai haklı veya a oni isi bu bir sanat ai der geçeriz. a sanatın. bir miyet hadisesi olduğunu ileri hamakta da şairin toplulukla iğiaşiilimi tapanlar de ehçet Kemali şafr olarak kabul et mezler, Bu İkinci grupun Behçet Ke- mal am rn imlerinde avık bir tezad vardır. göre, mademki sanat sosyal bi Kül edir ve madem KI toplulukla Mein Tzımdır; veya bu derecede Türk inkilâbile uğ- raşan Behçet Kemalin d» şair olma- sı gerekirdi, Zira inkilâp sosyal hadi senin en koyusudur. ilüyor onu Behçet Ni temali şa'> olarak kab: meyen “İkinci önlü telâk li lerinden değii hislerinden geleri izımdı g ir bap vermekte ve bu Yil le tezada ei leşe lar, Bite sosyal hadise bakımında: “benim vesikalı ki yi mi (Devamı 6 ncı dile ARASINDA| ( KüL mokrat parti kurucularından Bay Fu ektörü şair | müthi inden ve en örn dedir me) haya ii seçer: bohemi, Montparnasse'in ressamlar muhit rın ve yüce mai vo İ yatı ve en bohemi., ; Romancı bütün bu in ya- şadığı için ri ha- yat mi 1safsız. m yi tenkid ettiği bütün Di insanlık ko- medisi veya arşısındâ M. eya dramı» Georges - Michel'in ln eti derin, dir, gizi merkameti hizcediimekle. Şöhreti, birinci dünya savaşından rla Gonecurt A- kademisinin o nki başkanı mt- nekkid Gustave Geoffroy bu romanı 1 Şahi t eee e ül d ii enmiriE ni> övmüş Michel 1 Seg > Miche dığı (Bohme de laa ve «vie ii şöhretini — büsbütün arttırdı ve ona bugünün Fransız ro- Tariki m a TUR ve iLiM HABERLER! << — li Amerikaya dâir ş bir Ki ar içinde seçme bir. yer ka 5 Boheme a j Yo e edilse İ yor onusu ile 1 k modasına uyarak s nerikan Kızı İdiz a- patiği akide 6 roman, Bir Devletler Amerikasının sanki Mela ride Amerika ve Amerikalılar, Avrupa kültürü ile beslenmiş bu Fransız ro- a Bre yala kabnp ye tuhaf değil, fakat gok ant, hep bir örnek ve can sıkıcı olara Hi ie 50 adak mi a za kitap bi bütün Amerikayı bir ihtiyat kaydı man başı meziyet disi en büylik saadet bilmiş dee çi dünyanı tam lan ha rşısındaki nen ve hayal m 2 güzel belirt vE olması yzgrling e aynı tezle, koskoca (America Set re: adlı a kita bınr. yazmıştı Keyzer ling gibi mi ei ü imleri vermek- > ve «bu daha iyi, öteki berbaddır» mekten ai ği c16 iie Lerocher Amerikada, şaşmadığı 24 kızmadığı zamanlar Yer yer polis roman: r konusu manlar kızığor, bancı Külti lü aki yalnızlığı ve dramıdı nerikaya dair, cidden eşi az bulun kit derecede çok or ye bir kita; irenviç gan 4 yer de; ani ş Grenviç yasathanesini daha okullar danberi tanırız. Hocalarımız, ei zünü bilen, iz tal ve recelerini —bir portakal imleri tirerek— anlatırken, sıfır vii atli ve Grenviç 1 diğer- nasıl hesaplanacağını öğret habere değiş” teleskopla -stmenceu3 ini artık ve duman: araştırmaların! a larının ay- dınlığı ile işe yaramaz hale gelmiş unla beraber bilginler, mısfünne har dairesinin — değiştirilmiyeceğini söylemişlerdir. Yeni yer, eskisinin doğusu sinde bulunduğundan astronomik saat na göre hesaplanıp gene Grenviç & ati üzerinden verilecektir. iki Yarar ile birlikt le edebiliriz. e E ör) iri a Frans Alata gis hesaplar yenilenecek olsa, nes. imizin epey karışıklık içinde kalı e muhakkaktı? 4 KADIOĞLU d Eski sürce hüner ve marifeti > Kelime ve lâfız oyunları; mubalâga, teşbih kaşı (rı), boyu (elif) enzeterek; bu ay râm ld iz da halkı ki birinci müsra e, m) harflerile ikinci mısra” daki aa) kelimesi Meli olur. Bu, Yağ istifade ediler. lan hünerdir. Yani sn had elit dehan ise mim ey mah emrine râm. # EE ; 3 y gibi gi ii gili kaşile, ba e ağziyle b Mi a n- dine râm etmi Ginas a iğ hüner Bir çemen atıp hazret-i Mev lâni Halka bildirmek için bri - Mev iki şekilleri ve talâffuzları bir olan evla ökse m ei bera - kul röir iki İs ia bir nâme bu yaz yaziiakii! > veçhile yaz dere mısrandaki ime manasına olan s oyuncuklara ele öl halk erimizd. Kalb ve maklâb denilen bir sa ki ayni harflerin bir araya gelmesile fakat bir: pi si. isti - kadin am a ai Hatta tamamiyle tersinden okunduğu 7a - manda ii ga okunan yasalar veya beyitler bile vardı. Sürüri'ni (Nür) gibi rine kılmış ii Ik (Rüm (Râm) oluptar nitekim Musaya Z m Edebiyatımızda m übalâgalariyle ana şair NeP'idir. Bu sa öl e tanınmış ve takli meşhur X azan; ital Kutluk i (mâr) Bu beyitte ei ) ii il ve (râm) ile (mâr) kelimeleri Si okunur rsa ayni olurlar, Odur o ruha hür ida ekinin Bele ayni olur ki buna da maklüb- i müstevi derlerdi, dayan ; Yerler yüzünde n'alçe-vü kebkebin. Göklerde mah-ı nevle e ya ırmezem İ beytinde sevgilisinin yan nalça ile çivileri ki ER gök lerdeki AI ie süreyyaya değişmiye- i ceğini söylüyor ami hi alde bir yenilik göstermek ka; merakından başka birşey olamsa ge- ek ahit: Surçenun mest deyu ayâgın almak isten Görmedim ben bu ayak mâibi gibi şerrir hevtiyle diyor ki: Ayak naibi gayet şerir bir adam, Sokakta biri Kayıp düşecek olursa serhoş olduğu iç yuvarlandı N ayağını ağa yani falakaya yatırıp döğmek ister, da ayağını al yak, ay, ii naibi, abirleri arasında tev- ye ve vikür bilnerleri Mep ade Vehbinin Ky ko esİiden bazı parcalaı sak bu cektir. Cüdâ eyler ek olur bize daha iyi bir fikir ser-inden o bim-i figi ye t yürekli bir ME ramanın kal ni am Hüş, Hüşeng, nermi, mz hm mermi ve saht nda oyunları, Zehi kerrar-ı savlettir ki tâb-ı pen- sel Mükerrer ustuhamı o Erdişire erdi rün: Ali ei acayip bir kahraman- ngesinin kuvvet, yahut in kemiğine kadar ve rar tekrar erişmiştir. Erdişir fl erdi şirâne kelimeleri arasını mis * bir cinas ve kerrar ile mükerrer arasında oyunla, 'Temten töhmetin ee eder lâf -ı ikteları Görürse resm-i Rüstem üzre pür - haş-ı dilirâne hin Rüstem usülile yiğitçe izbe Zaloğlu görseydi yedi Ta caat davasında kabahatını ikra; lerdi. Tehmten Rüstemin ikabıdı. et arasında cinas li en ile töhm hatti, Resim İle Rüstem arasında d& cinas-ı nakıs. Rüstem, Tehmten, pürhaş, sini kelimeleri arasında” tenasüp Az pi a ferruh ruh-u yektasuvar-ı devletsin Piyâde leşkerin mât eylemiş sad şahı ferzine Burada da bir sürü satranç tabirle rd o “Sen öyle mübarek ytl: evlet atının yegâne bir süvari huş-ı Hüşengi Acep netmi verir darbı ei sahtaı | rerimâne Birinci Abdülhamidin çe daha kınında dururken onun kusu Hu- mu başi ie oparır, 0 kei ei Sri ise Neriman e (alnlâne mert) mat et. bekte ssp, pi- ne, şah ve mat Kyle ' tılahlarındandır. Bu süretle, firm tehaslip yap'yor. 1 titne-vi » bedzindeganiyiş Hip itf Atarsın güşe-i kahrinde zendi zinde zindâne Zend-i Kerimin fitne çakmaklarını v tü yaşayışını söndürür de onu diri olarak kahrile bir köşede zindana (Devamı 6 wer sayfada)
