15 Kasım 1942 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Fransız Şeflerı (Başlarafı 1 ncide) Növyork, 14 (A A.) — Amiral Dar ianın müttefiklerin ve görünüşe göre, mareşal Petenin muvafakatlle şimat Arrikanın idsres; sülühiyetini der . ühte etmesi Nevyorkşa hayret do . Şurmuş ve tu haberin tahakkuku tax diriade Almanların Potan — aleyhinde şatbik edecekleri tedbirlerin ne ola vağı eiddetle bir merak — ve tecesalı ayandırınışçır. Butdan evvel mütte tik umum! karargübından alınan ma. lümat, Fransızlar urasında bir “bslk cepheri,, kurulmasma ait projelerder bahastmeat bakımından, yukardakj haberi teyit eder mahiyeşte görül , mektedir. PETEN AMİRAL DARLANI AZLETTİ Paris, 14 (Ep) — Fransız rad yosu cumartesi günü öğleden son- raki yayınında devlet reisti Mare- şal Petain'in halen Fasta bul- nan ıımırıl Darlan'a çektiği aaeğı- daki telgrafı nesretmiştir “Hiükümet nadsine tiği telgraf muhteviya'ma muttali o! dum, Emrim hilâfına — vakj hare- ketiniz, Üzerinize eldığınız. vazife ile te'if edilemea, Vatanın felâke- tini daha fazla hüyütmemek için, her me vaziyette olursa olzun, Mih- ver ordusuna kargı hiçbir. hare- ket yapılmamesını Şimal —Afrika- daki Fransır ordusuna emrediyn- rum İmza: Philippe Petain”, Mareşal Petâin ayni 2amarnda bir emirnâme nesrederek amiral Darlan'ın büğün — selâhiyetlerini geri almıştır. Devlet reisinin anti- ral Darlan'a çoktiği bu telgraf İn- Bgilizler tarafımdan ümartesi gü- nü öğleden evvel bildirilen ve e- meuml vali Chatel'in genert) No- gücs ve amiral Darlan'a gönder- diği mesaja ait olun haberj teyit etmektedir. . FRANSIZ $EFLERİ Vaşington, 14 (ALA,) — Afi &- jansı bildiriyor: Şimali —Afrikanın — işgalinden #onra Amerikan basını yavâs ya- vaş bu işgalin doğurduğu siyasi mevzuları tetkik etmeğe başla- maştir. Giraud, Darlan, Weigand ve Petajin'nin dlişman — kuvvetlere muhtemel veya emri vaki haline Bekniş iltihakları bakkında Belen birbirine zat baberler dolayaile efkâri umuümiyede bir tereddüt vardır..Bu tereddüt gazetelerde de kendini göstermeğe başlamış ve bunlardan bazıları, —ihtiyatla ol- makla beraber Değaülle taraftar- farınmım atılarık eski Fransada *“Cagatlard" denilen müfrit sağ- oılarm onların yerine kaim olnbil- mesij ihtimalinden hayretle bah- setmektedirler, *“Vaşington Post” gazetcel yöy- le yazmaktadır: “Pransanın — kurtanmlması için çalışan serbest. Fransa taraftarla- rınm idareei merelesi baş ağrısı Vermekte devam etmektedir. Da- ha simdiden muharip Fraasaya a. it aakeri kuvvetlerin genera! Cira- nd kuzmandası ultinda toplanabile- ceğini söylemek için vakit henüz pek erkendir. Nevyork Times gazetetinizn 2e- Kkert muhabiri de su mütalcada bu- hmmaktadır: Bir kasmı yek diğerine rakip ve Biyaseten birbirine — muhalif par tilere mensup olan ve hepaj mü- him mevziler işgal eden muhtelif teflerin röstermekte oldukları ce- reyanlar neticesi olarak — serbest Franm bareketini bir elde topla- mantn bir çak sivasi müsküller do. Kurmatı iktima! dahilitdedir. Bu gefler gimdiki hakde de Ga- vlı Giraud, Darlan ve Catrours Dıür taraftan “Vaşington Star” Büzetesi her tarafta dolaşan ve hetüz teyit edilmemit bulunan bazı saylalara istinat ederek ya- kmda Petsin ve Weigand'ın Ak- denizi gecerek yeniden bir Fransa Hükümeti kurmak üzere gimali Af- Yikaya gelmesi ihtimalini kaydet- * Yücudumuzun. höcreoikleri ha- yalladır. ve ağrıyı, — siziyi, — soudu, srcağı — Muyarlar; — fakat bü — firik hayalımızla dünya ve ahiret bilgi. sini — çemeden — müfekkirelerimlzin Arasında son — derece - büyük fark yi * Matrat meşliidalırı PS kalır? Ecdadımızın şöbretini bize iİntikal ettiren tattır?, * Hor yaşta öğrenmek İyidir, ae ma kırkını allamış kimseler öğrete *memede oküdür alışıklır Kİ, g ynma na kadar evlenmemiş kimselere ev fenmek nacıl zör gelirse onlara da fahsilde belunmak öyle — yabancı Bolir ve bt sebeple fikirleri ilk- ine ıwı.l:ırınliııbbl mahdüol kalrr:. dünunda Şşan ye halı-, ki )(eçhur Frontiz müuharrirlerin- den Partinax, Ballimor gazete Sinde şunları yazmaktadır: “General de Gaulle ile Girand leri büyük bir ebemmiyet Arzet- mektedir. Bunların mazideki ar- hep ivyi değildir. Ji- asında çok canlı bir 1 kumandan idi, Hareket etmiğ ite Te ceki Pransız erkânı harbiyesi nin tanklar hakkındaki yanlış na- sariyesinde kedisinin de mesuli- Yoti vardır. Diğer târafte de Ga- vile'in nazariyelerite mudalif mu- lunan baş kumandan Gamelin, Jirand'yı daima müdafaa ecerek kendisinin Daladie — tarafından Parlemento sistemini alenen tak- bih etmiş olduğudan — dolayı azie- dilmesine meydan bırakmamıştır. Almanyaya muhalif olan âyni zamanda Vişi rejimini kurtarmak Ve eumnhüriyetin iadesihe meydan ktrakmamak istiyen bütün Pran- sızlar şüphesiz Giraud'ın etrafım- da toplanacarklardır. Buna muka- bi) bültün eski cumhuriyerciler de de Gaülle'ü takip ederceklerdir. De Ganlle harpten evvel bar- kumandanlık ile yaptığı münaka- şalardan dolayı umumiyet Üzere soleulara istinat eder addedilir- di. Giraud ise müfrit sağcılardan- dır, Kendisinin kumanda ettiği 9 uncu ordunun genel kurmayında cahsa Guy de Voodl'in gu sözleri söylediği meşhurdur, “Hitler e Btalin arssmda mukayese yapmak icabederse ben bir dakika tered- düt etmem Hitlerciyim'" bu sebep- ledir ki Franste vatanseverleri a- rhsmda tehlikeli Lir ikilik doğarak İnkişaf etmesinden bihakkmım kor- kulur, Giraud Lendradaki Franşız ko- Mitesinin kadrosu dahilinde ç- lşmayı kabul edecek midir? İşte günün en mrühim Mmestelesi budur. Diğer taraftan süphe vok ki Londra komiteci de Girand Üzerin- de otöoritesini tesis etmek — istiye- cek ve kendisinin proğramtır a- fent bir surette ilin etmesini isti- General ile Gentilhomme'in Ma- dağaskar valiliğine tayin edilme- * de gösterir ki, İngiltere hükü- meti general de Güaülle'ön otorite- sine tamamen hürmet eçmektedir. ... Londra, 14 (ALA,) — Fas rad- yosu, Fastaki Fransız umum! va- lisi general Notves'in Cezayirde Darlanla yaptığı görüşmelerdeh sonra Rabat'a dönerek arkeri ku- mandayt tekrür elg alıdığın; bildir- miştir, Açık politika (Baş tarafı 1 İncide) Memleketj bilen, memleketi yakın dön çanıyan ve onu — herşeyden gök | seven adamın asla hayale — kapılma. | yan sözleri dinleyenler — Üzerinde - ve mijller haklarında yüh birliğini — da. Çurdu. Alman tedbirler hayali değii. dir, Bu memleketin imkânları ile mukayyetçir. Bu mazariye, kâğıt Oz. tünde kalmaya mahküm, fakat par. lak vaadlerle dolü bir hükümet — be. yannatmaki gönle İi Y ı'î 'lll' Harp ve para Yazan ——— | badele mıktarı ayni nispette ço Paranm iktisadi rolü ve içtimal vazifesi harp ve sulh zamanlarım- da ayni değildir. Geçen — harpte olduğu gibi bu harpte de ve hattâ * harbe tekaddüm eden senelerde otoriter memleketlerde nazari ba- kımdan, Devlet tarafından metj tayin ve idare edilen ye, bir para sistemine — tesadüf edil mektedir. Bu yeni para telâki sinde para ktymeti Devletin fiy ları tesbitile taayyün etmektedir. Hahuki sulh zamanlarında tat- bik edilen ve altun esasına daya- | Nan para sisteminde para fiyat- 'ar ürerine tesir etmekte ve ken disi gamamile hökim bir ra! mu- hafaza etmektedir. Harp zamanlarında iktisadi ve mali zaruretler yüzündeün — ekzeri- yetle para ile altın arasında bu- lunan Goğrudan doğruya müna- sebet kat edilmiş bulunmakıa ve para temsil ettiği altından — müç- itakil bir mevcudiyete sahip olmak- udu Bu gekildeki para her ne kadat bir mübadele vasıtası rolü oyr makta ise de iyi bir kıymet ölçü- sü vazifesi görememekte, kıyıne- tinin de fiyat tahavvüllerile bera- ber ayni zamanda alçalma ve yüz- s#elmesinden dolayı da kötü bir tasarruf vasıt: lmaktadır. Bu para iktisadi bülnyesi harp zarı- retlerine göre tansim — edilmiş mem'eketlerin dahjli mübaedelele- rinde pek alâ varifesini görebil mektedir. Eenebi teketlerir yapılan iktistadli ve tinâri münasze- betlerde paranm diğer dövizler ve altmma nNazaran kıymeti ise Dev- let terafındâan tek taraftt olarak tayin edildiğinden, itbalât ihra- tatla ödendiğinden hiç tir zor'wk kendisini hiseettirmemektedir. Bu şekilde altınla münasebeti kesilen paranm muhakkak suret: te kıymetinden kaybetmesi ve ç- Tük bir para olması icabermnez, Netekim hârpten çok — evve) al- tınla sadece nazeri bir alâkı lan Alman Markt senelerce rejim altında yaşamıs tinden hiç bir gey kayhetmem tir. Fakat böyle bir paranın İnti- mal bir vasife göretijlmesi ve mem- leket .dahilinde —iktisadi karıyık- lik ve zorluklara meydan — vermz- >mesi icin fivatların Devlet tat fmdan tayin ve çok sıkı bir kant- rolla teshiti İâzımdir. Cünkü al- tindan ayrılmış bir vara tedavül. de bulunduğu zamanlarda fivatlar pPara ile arasındaki mübadelenin tabil bir neticesji olarak teçekki'l etmez, para fiyatların tavininde tamamiyle ikinej derecede bir ml oynar, Diyebiliriz ki para — Lare- ketleri fiyatlara tesir edecek yere de fiyatları takip etmekte va: de fiyatları takip etmekte ve haki- katte para ile ifade olunan fiyat- dirler, Bütün iktisatcılar bu veni para sistemi Üzerinde mensup — olduk- İart Sİyasi cereyana &öre muhte- Hf fikirler yürütmüş ve muht kanaatler izhar etmislerdir. aç ziyede bu vi nasıl işlediğini anlatmak is #imden Hui iÜmül ve sivasi umı"lı s- ıilıh lkıhıi hda birakerük ve n Ha tenkik m sahasında büs | İ'İ ah | duğünü ve para | ü tak- .:&M bankalâtinda mevtit dmıııııttı:!ır Mi vıınum görebil. Kf bir münasebetin tesisi — Tenbe- altm mıktarından daha sivade tarına nazaramn tatmin edici — bir leceğim, l=ı klüsik para telik: olarak püta kiyine. e Oıyln Sadetç vnı İ#tıhsal İ:lıuuı ve mill &i hakiknten ve için milli istihsâl ile tedavül. lıll Para hacmi arasında — heki: dıııu paranm istikrar ve unğ- lamlığı kendiminin temsil — etiği maliyet fiyatları elemanlarmın istikrarile ted ki para meke- istihsti mıktarıma tâbidir, Bu sistemin altın esasma İnti- nı ıınıııııııı-ıı.ww w L q.od'vilhkı P hu.'ıl a kabarte. ıü;.ı whun için de diğer olduğu gibi bir fair Mne!îyeıhm omuzlarma — gök- | mMemesidir. H nazarda bir çok iktleaterlira ve para mekanizmasile yakından alâkadar olmayıp sadece porunm altınla arasmdaki münasctetin- güran. | rargan ÇARİKLI den dolayı bir kıyraet ifade etti- üni zannedenlerimite pâra olurak gösterdiğin mill Del ile tutulmaz birer İrak görülecek ve enflasyon tehlikesi mevcüt | midir?., Diye bir gua) varit | caktır. Her ne kadar ilk nazarda bu sistem bir enflasyon hissi vermok. İ te ve enflasyone para mıktartam çoğakmasından dolayı çok benze- | mekte ise de enflasyonu hcimen her zaman takip eden iktisadi ve xai aallökleliü Va vlstemdr. e. cut olmayışı kendisini etflasyon- dan ayırmaktadır. Eğer tedavlildeki pura miktari- nın goğa'masına mukabil memle- ket dabilinde uyni nisbette istih- sâl ve mühadele de çoğalacak ©- müta yeni tedavüle çıkan paralar de bana değil ölüe bir İktisadi zürürete cevap — vere- rek bir iş göreceklerdir. Halbu- ki enflasyonda istihsâl mastarı istikrarını muhafara veya alçal- makta devam ederken sadece fi- yatlar para —miıktarile mütenasi- ben artmaktadırlar, Şu halde, enflâsyonda karşılık Mevcut değildir. Halbuki benim burada izaba çaltetiğmm #lstemde iste kabaran para hacmı karşılığını kendisile mütenasiben — çoğzlan jli? istihsâlde bulmakta ve mü- Gerhard 80 yaşında Almanyanın şairınin hayat ve eserleri Şehir Tiyatrosu büyük —Alman ri Gerhard Hoptman'ın bir ese- | >ini temsil edecektir. Bu münüse- betle şairin hayatını kısaca yazı- yoruz: Almanyanın Rietengebirg: de- milen yüset değlarıyfa süslüi bir yerinin küçük bir şehrimde, sıra ile ç Alman neslinin rzözleri önünde Alma giir sanntmnı canlandırmış o- |lan bir adam yaşamaktadır: Ger hari Hauptmann. | Gerbard Hauptmann Almanya- | da Obersalsbrunn gehrinde, 15 lkıneı teğrin 1882 tarihinde doğ- du, Yena ve Berlin şehirlerinde tahsilini bitirdikten sonra, evvelâ gifeçilik, sonra da Heykeltraşlık | yaptı. 1889 senesinde Gerhard Haupt- mann'ın -“Vor — Sonnenaufgaz” isim'i eseri eyanmış ve genç gairi kirdehire meşhur yapmıştı. Bu bak- tiyar sair, hayatm ilk baharını, yazını ve son baharını yaşamakla kalmadı; tali onun hayatma bü- tüin güzelliği ilç parlak hir kış mevsimi de ilâve etti. Gerhard Hauptmann'ın — haya- Ynr etetletinin avngamnda büğin: Hün Sönünü öt takip etmek Briagtint bulabilmiş ölün kimssler, | Yülerinde koca bi parça alman tarihi görürler, vte Hasptmanıs'ın sadöte vağ'i gütületini tantyanlar, uıı Glmağ töfihine hati bağlı, Başlıkâşma bir alman tari- bl DrgAst öldüğunu tasavvr — bi- emezler, #önenin 15 İkinciteşrininde sekseninci yılmı daldura ola Şajr Alman terihinin bir gok ehemmiyetli dönüm noktaları- ul yaşamış, görmüştür. — Kendisi bu gibi anlarda hiç bir zaman Seyircl kalmamış, bilâkis — kendi Bistesite düseni yapmış ve o ve- klt içinde yaşadığı tarih ve hayat Hüj pürçaamt düşünce ve fikirleriyle, (his ve buluşlar zaptederek e- serlerinde ebedi" ir. Şai- Tin Nesir veyi Olarıik yarat- kerin kalblerini bütün derinlikle- Fiyle doldurmuş ve bu kalpleri ayı :l.IuNıkrk titreterek bir tek kalp Gerhari Hauptmann'ın . haşlten esterleri ganlardır: “Dic Weber", “Der Niberpelz”, “Hanneles Him- gı(ı_llım'. “Die versunkete Gilne- ! “Florian Geyet", “Emanuel Çuint” “Der Ketzer von Saana", “Friedensfest”, “Michael Kramer” “Dörothea — Angermanu", Ratten”, “Binsame Menathen” ve daha bir çokları — İstanbul şehir Tiyotrosu da Gerhand Hauptmann- |ııı' “Vor Sonnenuntergang” isim- Ho dramını “Gün Batarken” irmi altında muvaffakiyetle tszsil et misti, Pu defada bu büyüle gahin seksteninci y dönümü münasobe- | Balmaktadır. Bu sistemin md.ı. faa olabilmesi ve kendisinden lenilen vazifeyi hakkile ımuı mesi için iktisadi ve mall bünye- nin bu para sistemine göne tanzim edilmeaj icabeder, Çünkü bu sistem libera! sistem- de olduğu gibi kendiliğinden hiç bir müdahaleye lüzum göstermek- sizin bir iktisadi ahenk yarata- cak bir müvazene kurabilecek bir karakter arretmemektedir. Eğer iktisadi bünye bu tisteme göre tanzim edilmemiş ve hazır- Tanmamış olursa sistemden bekle- nilen neticeler elde edileniyece- Bi gibi aksi neticeler iktisadi ve malf karışık'ıklar da doğabilir. Çok elâstikiyet isteyen el ile tütulamıyan ve cıva gibi sağa 2o- Ja kayan bu sistemin rok zor ida- reti vazifesi ve Mmuvaffakiyot im- kânlarının bazırlanması tamami- le Devlete düşmektedir. Devletin çok gıkı bir kontrolll ve billasan herseye bötün yükse'me sebeple- rine reğmen fiyatların istikrarımı temini Hızmadır. Fiyatların İstik- rüarınt temin ve millf istikenle hez veri'diği taktirdedir ki bu sistem kendisinden beklenilen — müsbet neticeleri ve Devlete — fevikalâde masrafların! görmek imklininı ve- Yetektir. Devlet bu eistemi tatbik ederken — fevkalâde » masraflarını görmek için yeni para yaratıyor demek değ'idir. Ortada Bahis mev- zun olan sey fevkalâde — 2aruret- leri fevkalâde bi ristihsal ve ça- Hema ile karsılamaktır. Hoptman en büyük |riyle “Collete Crampton” — isimli ı eserini oynayacaktır, Gerhard Hauptmann'ın “Pipp” dan “İphigenie” sine ve “Der ar me Heinricb” inden “Veland” ına kadar olan büyük edebi — eserleri, Bimdiye kâadar alman dram edebi- yatında varılmamış bir zenginlik mertebesindedir. ni hudutsuzluğunu, belki de dram- darından daha güzel daha geniş Hade etmektedir. |. Gerhand Hauptmasn'ın yüzü, boyu, şekli, büyük alman “gairi Göthe'ye çok benzer, Bu dış ben- zeyisinden başka — Hauptmann, kendisinin insanlığm en büyük çok defalar kendi kulaklariyle 1 titmek zevkine ve şerefine de na- il olmuştur. Halbuki bu büyük ge- ir çok mülevazı ve sadeliği her geyden fazla seven bir intandır. Tabiatla başbaşa olmak, doğduğu toprakların dağları, insanları İle gn yakım ve en candan bağlarla balit kalmak ve yakütter çalışma- larma durmüdaü deram — edebil- z:: öhun en büyük zevki ve iste- Ki Kantonun şimalinde Çinlilerle Japönlar arasinda çarpışmalar ölüyor şimalinde Sunka'lla taarrura geçmiş lerdir. Şiddetli Cin mukavemeli yü, sünden hülen çarpışmalara devam olunmaktadır, Küvantüni — eyületi — cenubunda kayıklara bindirilmiş Cin kurvetle vi Şanaşuan adasındak! Janon kuv. vetlerine karşı bir baskın yapmış - lardır. Çinliler düşmana ağır kayın lar verdirmişlerdir. ——— Küin Elizabet batırılmadı ,Barn, 1416 (ALA ) — Lonâra, Kuin llhhı zırklısının batırıldığı hak kında, Almanlar çarafından veriles Baberleri asılaız olarak kabul etmok, tedir . — lcra Vekilleri toplandı Ankaürü, 16 ÇALA) — Tcrm — Vekil. deri Heyeti buğün Başveküâlette sasş 10 da relstelmhur İsmet — İnönünün riyaseti altında taplazmıştır, Fransa 1$£ Tramvay | | vulünan Fransa Ih Çunking, 14 (AA) — Cüma ölş şyamı neşredilen Çin başktimandan ati ğ lığı tehllği: tine çikarmaları eet ' Çarşamba günü Japonlar Kantoy | mektubunuzu W D ııın-';"' rik ucratlof"’ yapılacak v0|" İstanbul ınmvıy idsresü zırlamakta olduğu yeni ik yarından itibaren başlanacaktır. Bu da hi bir eeit vaylar başka yerler0? | glll lardır, İntizamı — terüli a 17 Jef olan memurlara ' bildirilmiştir, 4 Diger taraftarı z göre, Ankarada ıınli—_ ve elekirik idaresi WT gW Hakkı Erem tramvty y ücretlerine yapılacak * e zerinde alâkadarlarlı bulunmaktadır. Tramiv' ' ne 1 — 2 kuruş, "'*,,"';M rına da 3 kuruş zam temeldir, Bi ÜSKÜDAR TRAMVAY' Üsküdar trarovay tahdit edilmesi husasandi, darlar tetkiklerde buli Bu vaziyet karş! cak Vapur santlerinde me zamanlarında 4' caktır, Bu bususta hazırlanmaktadır. g " hakkındi , Alman sözcüsü nt * J Berlin, 14 (TP.) — işgül arasında merfPf :u:n;: edilip .M/ IWMW vlaki cevabı Yizbon, 14 ÇALA) < mııgo olan tlk el ; aair Franzanın -ımıı -"’ müş olan sahneleri re sebebiyet, vıın'nlı mektedirler, Yallar, RX ııııııuıo nan tedbirlerin, İSP Va deniz açırı ©i yol Fası bimüye MÜTE CWi cih olmudığı hakkıf ç Batı memnunluk — VE karşıladığımı bildirir V? Vç gedeki Faa -“ ııııloohı—w uumm“ ::ııul * crmar arseylemek