3 Haziran 1942 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 1

Hazira 3 Ç lâarç evi: Ankaza V_ülı—;ek Ziraat Enstıttlsllüde hir“ Pretrum ARŞAMBA YIL: 25 * SAYI: 8747 velefonı Hdare (24370), Yazı (81418, Estanbul Vakrt—. n 1942 G Vakı Yür gün: M Roseum Japonlara senede 4 milyon dolar kazandıran bu çiçek memleketimizin her taralında yetiştirilebilir Memleketimize her sene Yazan: Asım Tls Üç yıl evvel Doğu — vilâyetlerinde bir tetkik seyahatinden — dönerken Karadeniz yolunda Ankara yüksek zira Gt enstitüsü nebatat yetiştirme ve ıslahı Profesörü Vamık ile tanışmıştım. Bay Vamık Ankaradan — kara — yölüü — ile Karsa gitmiş, bu civarda ziral tet kiklerde bulunduktan sonra Artvine Uğramıştı. “Pretrom Reseum” isminde ki bitginin Artvin dağlarında yabani elarak bulunduğunu — gördüğü — için halkı bundan faydalanmağa — davet etmiş, Ankaraya — dönüşünde bu bir- Biyi ehli şekilde — yetiştireceğini ve bunun fidelerinden ve tohumlarından Orzu edenlere porasız olarak gönde- receğini söylemişti. Soyın profesörün verdiği malüma- ta göre “pretrum,, denllen bu. kıy metli bitginir menşei esasen - Dol - Moçyadır. Orada bunun zircoli — ile Mmeşgul olan köyler vardır. Şark vilâ - yetlerimizin yüksek dağlı bölgelerinde denizden iki bin metre yükseklikte olan Yerlerde yabani cinsine tesadüf edilir ve bu nebata her yerde başka başka isimler verilir. Meselâ Olli toraflarında buna “Olti Otu" denildiği halde Art- vinde “Pire olu” ismi verilmektedir. Uzun zamandanberi Artvin doğların. da bulunon “Pire otu" na bu ismin Verilmesi sebebi yaz mevsiminde oda- lara serpildiği halde pirelere ve tah- Yakurularına karşı kokusunun — flit gibi Yasir etmasi ve yerli holk tarafından bu şekilde kullanılmasıdır. Bu otun ter- kibinde bulunan müessir madde Avru- Pa ve Amerika kimyahanelerinde çı- karılarak #it halinde tahta kurularına karşı mücadele işinde kullanıldığı 9i- bi meyvalara arız olan zararlı haşe- relere karşı mücadeleye de yaradığın dan ziraot sahasında büyük bir rağ- bet kazanmıştır. İptida Japonlar Dalmaçyadan bu nebatı memlekeltlerine — götürmek — ve Üretmek yolunu — düşünmüşlerdir. Bun- dan altmış sene evvel - Japonyada pratrum roseumdan bir kök bile yok - ken azx raman içinde ziract vsulü ile yetiştirmeğe ve çoğaltmağa muvaffak olmuşlardır. Bir halde ki 1933 sene- tinde Japonyadan — Amerikaya 4 mil yon dolar kıymetinde pire otu çiçeği ihraç etmişlerdir. Bizde de daha evvel Devlet Şörası Gzâsından Süreyya ile Nihad Egriboz Bire otunun İzmir ve Aydın torafların- da yetişiirilebileceğini tecrübe ile an- lamışlar. Onlardan sonra nebatat ye- Kiştirme ve ısdahi profesörü Vamık ay- ni mevzu Üzerinde tetkikler yapmış ve memleketimizin her ve bil. hassa yağmuru müsait olan sahil vilâ- yetlerde bu nebatı yetiştirmeğe İmkân bulunduğu kanaatine varmış. — Nihayel sark - vilâyetlerimizde daha — müessir olan yabani şeklini görünce oralarda tulamağa hacel kalmoksızın yetiştiri- lebileceğini düşünerek — Yüksek Ziraat Enstitüsünde bu nebatın fidelerini ço Galtmağa, ayrıca — tohumlarını almağa ve enstilüye müracaat eden vatandaş- lara bu fidelerle tohumları parasız ola- tak dağıtmağa karar vermiş. Oe:ııımgaoıdıımhumdwbo— Hi çok mütehassis eimişti. Toprak üze- rinde hayatlarını kazanan vatandaşlar için yeni bir iş mevzuynun bülhassa bir Yüksek Zircat Enstitüsü mensubu Tora- fındön meydano çıkanılması tabit her Türkü sevindirecek bir saydi. Bundan sonra ben Artvina bir kere daha seya: hat etmiştim. Fakat orado tetkikat ya- parken e otu” zircatinden bahse- dildiğini işitmeyince Yüksek Ziraol Enstitüsündeki çolışmaların — gelişmesi- Bir tekli! Zirgat Bankası mutavassıt bir alıcı vazifesi vapmak suretiyle yardım ederse bu istihsal, milyonlar kazandırabiliri fidesi tütün gibi — yetiştirilir. Dikildik- ten bir sone sonra çiçek verir. Bu iti- barla bizim — köylülerimiz — tarafından ircoki k kolay olışılabilir. Ve bir | kere dikildikten sonra yedi sene devam | eniği için tütünden daha az zahmetli | ve daha kârlidir. İ Buno röğmen şimdiye kodar — pire otunun memleketimirde yayılmamış ol- masının sebebine gelince, bu hususta- ki zorluk daha — ziyode yetiştirici — ile alıcı arasında münasebet tesisinde 9ö-| rülmektedir. Alıcı olmayınca müstahsil PİrE Otunu — yetiştirmiyor. Alıcı olmak için de bu mahsulün farla miktarda yetiştirilmiş olması icap ediyor. Meselâ birkaç sene evvel Hamburgdan bir ta- lep gelmiştir. Bir Alman firması Türki- yeden birkaç yüz ton miktarında pire otu çiçeği İstemiştir. Hatbuki bu mik- lar pire otu — çiceğini yetiştlirmek — bi iki kişinin başa çıkacağı bir iş değil- dir. - Bütün Çoruh vilâyeti içinde yal- nız bir kişi bu pire — otu işine alâka göstermiş ve — kendisinden sorulduğu zaman yabancı cİnsini 150 kuruşa gön derebileceğini bildirmiştir. - Fakot de- diğim gibi bir. adamın kendi başına birkaç yüz ton plre otu tedarik etme- sine imkön olmadığı için bu —mühim istihsal teşebbüsü Yüksek Ziraot Enşii- tüsünün gayretlerine rağmen bugüne kadar netlcesiz kalmıştır. © halde bu işi yürütmek için ne lözımdır? Fikrimce buna — benzer te- şehbüslerde Ziraat Bankasının Ürerine bir vazife düşüyor. Bu vazife Yüksek Zircat Enstitüsünun pire otu gibi fay- dahı gördüğü mahsullerin — memleketi- mizde yayılması — işine yalnız — kredi vermek değil, mutavassıt bir alıcı va-| zifesi yapmak — suüretile — yardım el- mektir. Bankanın bu gibi teşebbüsler için ihdas edeceği bir servis pire otu istihlâk eden yabancı firmalorla — mü- nasebate girer, onlar hesabına asgari bir miktar taahhüt eder ve iplida bu miktarda mahsul yetiştirmek için Türk müstahsilleri teşvik eder. Bir kere memleketin en müsait bir tarafında bu nevi zircat harice hic ol- mazsa bir parti mal ihraç edecek de- eyi bulursa ve böylelikle halk bu 4 benimsemiş olursa kısa bir zaman sonra kolayca memleketin diğer yer- lerine yayılır. MiLLi ŞEF Memleketimizden ayrılacak olan Çin elçisini kabul buyurdu Ankara, 2 (AA.) — Cümburreisi İsmet İnönü dün Çankayadaki köşk. lerinde, başka bir vazileye tayin edi. len Çin orta elçisi doktor Peng . Çun . Çang cenaplarını kabul buyur muşlardır. Elçi, Cümhurreişimize tA. zimlerini sunmuş veda etmiştir. Bu kabülde Hariciye Vekâleti U- muzt kâtibı büyük elçi Numan Me- nemencioğlu hazır tulunmuştur. Kolonya bombardı- manında | | Millit Müdafaa için 120 milyon levkalâde tahsisal Ankara, 3 (Vakıt muha. birinden) — Milli müdafaa| Vekâleti 1942 mali yılı büt. çesine yüzyirmi milyon İira fevkalâde tahsisat verilme. si hakkındaki kanun bugün neşredildi. ) Ekmek bugünden itibaren Büne K ae ü İngiliz ağır bombardımna tayyarelerinden biri, hareketinden evvel tam olarak verilecek Dün vilüyette vali muavini Ahmet Kınığın haşkamlığında yapılan bir top lantıda hulka tevzi edilmekte olan Künlük ekmek miktarı Üzerinde yeni Vilâyetten tebliğ edilmiştür: 36002 Çarşamba gününden ven büyüüklere 900, çocuklara ağır işçilere de 600 gram elmak Üze. itiha, 180 ve | dolaylaiyle bir çuval una 48 kuruş Kadar yeni bir zam |lâva edilmekte . dir, Bu voziyet ekmek narkmı yeni tesbit etmek lüzumunu hissettir . kararlar almmıştır. Bu karara göre, | re ekmek istihkaktları hur gün — tam | miştir, bir gün tam bir gün yarım olarak ve rilmekte olan ekmek her gün tam olarak verilecektir. vuâyet bu hususta bir tamim ya- | parak alâkadarlara tebliğ etmiştir. olarak verileceği tebliğ olunur. EKMEĞE 10 PARA ZAM YAPILDI Diğer taraftan fiyat mürakabe ko. misyonu öğleden sonra — bir toplantı yapmıştır. Son yaprlan vergi zammi Komisyon, bu hususta tetkiklerini tamamlamış ve ekmeğe bugünden 1 tiharen 10 para zam yapılmasını ka rarlaştırmıştır. İikmek 105 kuruşa zatılacaktır. Parti grupunda Adliye Vekili boşan- ma vak/alarının artma sebeplerini izah etti Ankara, £ (ALAJ — C. H, P: mec. KS gürüpü umumi heyeti bugün “26. $47,, BSAt 15 te rels vekili Seyhan me busu Hiümi Uran'ın reisliğinde top - Tandi, Colte açıldıktan ve geçen toplantı zaplı okunduktan sonra — Tuznameye geçlldi. Ruzmamede Bursa — mebusu Nevzad Ayas tarafmdan verilmiş bir takrir vardı. Bu takrirde son zamüan. larda memdleket Içi ayrılma davaları. Dün ve ayrılma vükalarının - dikkati çekecek derecede arttığının görülmek te olduğu ieriye sürülmekte ve bu . | Bun sebebleriyle bu hale mâni olacak kanuni tedbir. düşünülüp düşünülme- diği Adliye — vekilinden — sorulmakta idl Libya harhi Berline göre 4B1 ingiliz tankı | tahrip edildi [ Londraya g Romelin ilk defa taarruzu akim kaldı Berlin, 2 (ALA.) — Alman orduları başkumandanlığı tobilğinden: Şimali Afrikada kuvvetle -tahkim edümiş bir Mevzle kargı —Alman ve Takririn okunmasını mütsakib Ad. Hiye vekili Hasan Menemencloğlu kür Süye gelerek boşanma vakalarına en gök sebeb teşkil eden hallerin vekâ. letçe tetkik ve tesbit olunduğunu ve Oniversitemizin selâhiyetli makamla. Tn mütalesları da alındıktan sonra 'Alman m'sil'emesi |Londranin liman şehri Alman tayyareleri- nin akınına uğradı — Silâh fabrikalarına 'yanmn bombaları atıldı Berlin, 2 (A.â.) — Alman hava bu vadide lüzum görülecek kanuni ted| kuvvetleri Larafından İpsviç Üze- birler da dahit olmak lzere vekület. Ço icabrma tevemili edileceğini bildir. miştir, Noktal nazarını kürsüye — gelerek gilahen de izah eden takrir sahibi ile diğer hâtiplerin ayni mevzu etrafın . daki mütaleaları — dinlendikten sonra Bast 17,20 do toplantıya son — verül . miştir. hakkında deyanatı — Yibyada mihver kuvvetlerinin 30 Öre | kilometre kadar - geriye çekilmiş olmaları muhtemeldir Almanya Miç bir memleketin şimdiye kadar müaruz kalmadığı bir imtihana tabi tutalacaktır londro, 2 la. a.) — İngiliz boşve- kili mister Çörçil bu sabah ovam kama rasında harb harekâtı hakkında bir nu tuk söylemiş, Lbyada Romelin taorruz İtalyan — kıtaları tarafından yapılan plânlarının akim bırakıldığını, 31 ma- bir taarruz esnasında İngiliz kuvvet rine yapılan akın hakkmda Alman | orduları başkumandanlığınm bil- dirdiğine Böre Alman muharebe tayyarelerinden mürekkep Ük dal- ga gösterilen hedefler bölgesine yaklaştığı muman bir çok projektör Terin yardımiyle Alman tayyarele rinin yolunu kexmeğe çalışmaktı idiler. Şiddetli bir ateçe rağmen Alman muharebe tayyareleri hava bataryalarınm kesif parajını yur- (Devamı Sa, 2, Sü, 4 de) BU GUN : Her yerde bomba ve torpillerini alıyor Binlerin akını devamediyor ESSEN 1.000 ingiliz tay- yaresi tarafından bombardıman edildi Kurüp ıll; fayri. kaları bombalandı Londâra 3, (AA) İngiliz hâva kuvvetleri 1000 uçaktan mürekkep toplu bir teşkil haline de dün gece Rur havzasmın ma- deni ve sanayicn mühlim gehirl- enden biri olan essona başka bir hava akını daha yapmistir. Essen civarında Alman harp sanayiinin incisi sayılan büyük Krup fabrikaları bulunmaktadır, Londra, $ (A.A.) — Hava nazırtığı, Tagiliz avclarmmı bu sabah ve öğle. den Gönra İşgal altmdiri — Prafaa Te Belçika Üzerinde dört devriye uçuşu yaptıklarını büdirmektedir. (Devamı Sa, 2, Sü, 4 de) Lâvâl Pariste Abe ile müza- kereler yaptı Gear Öi ditler italya ile uzlâşmak için | mühlet vermiş Berne, $ (A.A) — Röyteri M. Lâval'in Paristo M. Abetz ile müzakere ettiği söylenmekledir. Mü (Devamı ö inci sayfada) Ali Suavi üzerim:- de münakaşalar 66 yıl evvel yazılmış ve imzası- basılmış bir mektup Süleyman Paşa diyor ki: - “Süavinin kalemini (gayr) in menfaati için esir etmiş olduğunu haber verdiğime taaccüb eylediniz mi?,, ne engel olan birtakım sebepler çıklı- . Fokat simdiye kadar Ka Y n Ka Depleri öğrenemediğim icin me- 20 bin kişi rak ediyordum. Tlnla Profesör Vumı:h bu ;wvw y z 54 b' ş izahata göre İ EniNü pire ol ziootini e ölmüş ini leketimizde yeymek için her türü Ve Salleri yopanmır. u nebete Sdde| YaralanmMış :'u:ıı"x'rı':'::o edenlere de para-| — Lamdrü, 8 ÇAA,) — c——.mnn;ç. 9 vermeğe — başlamıştır. Pîr_e otunun | cesi Kolanya tizerine yapılan Va Ka a kbahorda ve iklimi müsolt olon| akınından bahseden Lord Halifaks bu yerlerde sonbaharda — alur. Pire Ci (Devamı Ba, &, Sü, 5 dej, lerinden — mürekkep bir grup çenber içite alınarak imha edilmiştir. İçle. rinde hiri tüğgeneral olmak Üzere 8 bin esir alımmıştır, 101 tank, 124 kamyon, bir çok motörlü taşıt ve çok miktarda harp malzemesi 31 mayıs ile 1 baziman arasında elimizt geçmiş veya tahrip ediümiştir. Berlin, 2 (ALA.) — Bn son al- nan resmi malümata göre, Libya- da Tobruğun cenubunda yapılmak. ta olun büyük tank meydan muha- Tebesinde son üç gün içinde 45! (Devamı Sa, £, Bü, 6 da,; yısta İngiliz hava kuvvetlerinin mihve- ve korşi toorruza geçtiğini, bu hücum- lorın her gece tekrar olunduğunu, Al- manların denizden asker çıkarma e- şebbüsünde bulundukların, fakat ha- reketin tord edildiğini izah etmiş ve de miştir. kiz “Mühvercilerin Birhakeme karşı yaş tıkları taarruz muharib Fransiz küvve leri torofından püskürtülmüştür. Hava kuvvetlerimiz düşmanı hic rahat bırak- (Devamı Sa, 2, Bü, 6 da) «