26 Eylül 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

Gçe ee DAR u h < V S 5 SUU y Ç DN Ja Ingilizler 12 milyon kito tütün atıyor Fiyatlarda yükselme var Ankarada yapılan görüşme' | rikan Tobako girkeli yapacak” lerde İngilizler bu yıl memleke. | tır. : timizden 12 milyon kilo tütün | Bu yolda şimdiden bütün mübayaasma karar vermişler | mmtakalarda faaliyete geçilmiş dir, tir. Tütün fiyatları bu vaziyet Bunun yarısı Teke mmtaka. m derhal yükselmeğe smdan, diğer yarısı da Samsun ve diğer mmtakalardan alını Muhtelif yerlerde yüzde 20 1, caktır. Bütün mübayaatı geçen | le yüzde 50 arasmda yükselme sene olduğu gibi, Britiş Ame. | vardır. b -Maarif müdürü dün akşam Ankaraya gitti Orta tedrisata kaydedilenlerin yekünu altı bini buldu Maaril Müdürü Tevfik Kut ve- | re müracaat eden üniversite müda- kâletin daveti Üüzerine dün ak | vimleriyle lise mezunlarının dilek- gam Ankaraya gitmiştir. çeleri Vekilliğe gönderilmiştir. Bay Tevfik Kut berabesinde or. Tmtihân'neti halıkında bas ta okul ve liselerin yei dera yi | y a D am rakamlar öğretmen kadrolarını, sınıf ve ta. | yayç G lair Tmtihan neticelerin. lebe vaziyetini, ikmal imtihanları. de muvaliakıyet yüzde 20 olduğu nn neticelerini götürmüştür. —— | goşaı değildir. İstanbul okullarında açılan ye- | — Diğer taraftan orta - okullarda ni şubeler orta okul ve lise ihtiya- | yeni talebe kaydına bugün son ve- cı giderilmiş, müracaat eden bütün | Tilmiştir. Tik okullardan —mezun talebeler yerleştirilmiştir. olan 6000 m.ıeııı:ııîı:r 4000 i 20&“1 iğer taraftan öğretmen vazi tedrişat müesseselerine, ü cll)eığı:fmıldı:rm bulunan öğ. | muhtelif sanat ve kültür milesse- retmenliklere tayinler yapılmaya | selerine alnımıştır. İlk okullarda lanmıştır. kayıt işine devam edilmektedir. bq';ııdımcı öğretmen olmak üze. Heybeliadada Demir Salışları İşlenen bi_r te.cıvüz eli ni e Serbesi bırakıldı Her ay başı beyan- 'Yirmi gün kadar evvel Hey. beliadada, çamların altında iş* name verma mec- buriyeti yok lenen cüretkârane bir tecavüz hâdisesi adliyeye intikal etmiş bulunmaktadır. lddia olunduğuma göre, hâdi, se şöyle cereyan etmmiı'“ : dmyıi:-iâ: :kadı. 1: miıdd:ı. Ankaradan şehri sizdeki alâ * evvel Beyoğlunda oturan Amua | Kadarlara gelen malümata gö. Marya adında bir Alman kadı. | 7& koordinasyon heyeti ellerin" nile tanışmışlar ve yirmi - gün de dı.mıir stokları bulunun kim, evvel de bir. gezinti yapmağı selerin her ay başt vermeğe kararlaştırmışlardır. Mecbur — oldukları beyıımumî usulünü — lüğvetmiştir. Resmi makamlar kendilerine lüzumlu olan cinsleri mübayaa etmiş ol" duklarından tüccarı bu külfet. ten kurtarmağa karar vermiş lenlir. Üç erkek ve Anna sabahtan Bundan sonra demir satışı “wo— yeniden — kuruluşunda ea dere göre bidlm İçin " gayel Bi Yeni mesleklerin doğması bir za- Yuret halini almaktadır. Memloke- Tn içtimai büayesinde hasıl olan değişmeler son yirmi sene içinde Yaha önceleri aslâ milli olmayan Yülhır yabancılara hâs sayılan Hi ğ buluşmuşlar ve yiyecek içecek aldıktan sonra bir vapura atla' Heybeliadaya gitmişler. dir. Adada bir müddet dolaştık” tan, denize — girdikten sonra Çamların altına oturmuşlar ve ü l Ü Z fT LA İ İ ş leklerin inkişaf tempo- Köclerin ©20 9” Gma, k Meslek seçmeliyim?” sual- | içmeğe başlamışlardır. serbest olacaktır. Memlaketiş vahı her geyden önco | —— Li D Co ge devametmiş | — Yalnız bu karar henhüz res. hi kayı(.,.":.'rım :ı::u'— ve hepsi sarhoş olduktan san. | men tebliğ olunmamıştır. Ay "ğ:n’u yan | VO VeDer ve diğer iki arkadaşı | başma kadar bildirileceği tah” kendisine el | min editmektedir. '*"lwı'ım ııoıı;:l.ç bı:ı.yııhhli mı yaklaşmış e ; lmxfdm_ bütün kuvvetile mü manaat etmiş, bunun üzerine erkekler meramlarıma eremiyu - ceklerini anlamış ve işi Zzora bindirerek kadını dövmeğe baş Tamışlardır. Neticede Annanm feryadını isitenler koşuşmuş ve kadını baygın bir halde mütecavizlerin elinden kurtarmışlardır. Anna, muayeneye Bevk-- ” muş, mütecaviz erkekler de ad. liyeye teslim edilmiştir. Dün dahn fazla 1ş hayatına Yanfak fematını vermektedir. Mer Bir kıza küfür eden hapse mahküm oldu Nıh adında birisi, dün Bah* "“":ıı: tramvay — bekliyen ir adında bir genç kiza :;'Mllık etmiş, kızdan muka. dş Olarak başına bir çanta yo' N sonra da kıza küfrot. "’g—’—'- sorgu hükimliğinde isticvap ©€ tüncü sula ceza mahkeme” | dlen Yusuf tevkif — olunmuş, 32 '*"'lk':“zily: ı!uruı;':ınu( sö. | Muammer ve Ali haklarında da Böda bir ay mürldetle hapse | aâreslerinde bu namadığından ı.;hhhl odlîmış ve bemen tev” | araştırılması — için müzekkere üştur. yazılmıştır. roinciler yakalandı p Tezlal i, dü Devi llni geçirmek üzere mem Rücüryan dinda ğm';nd:: let kuşu iketimirden İlalyaya sitmiş olan Fab, a Ms&ıî:ıı—ahı:“ ile be | — Tokrikamız; yazımızın ço”;' ;qııer!ııln ıcıîmy:ı"ı ;::b:ugıt m;.: türmü meşhut halinde #undan konamamıştır. “Özür 'di- | gyakü ekapresle gşehrimize dön Tanlanmız, adliyeye teslim 0- müşlerdir. -Bunlardan 100 kadarı Sarmuştur. RARDRRREDAR | sekerlerne “deram için İzmire Yaz tatili mümasebetile memleketlerine giden İtalyan talebeleri döndü Bdi Barbaros ihtifalı Program hazırlandı Yarın sabah Beşiktaşta büyük merasim var Büyük Türk amirali Bar)ıîımı ihtifali yarm büyük — merasimle kutlanacaktır. Hazırlanan progra- ma göre; Merasime kara, deniz vo hava kuvvyetlerile mektepler, mileasese- ler ve balk teşekküllerinden ayrı. lacak cüzütamlar işlirak edecek- tin Merasim gündüz ve gece devam edecek, gündüz gehir donatılacak gece aydınlatılacıktır. Kara merasimino atideki mües- seseler iştirak edecektir A) Yedek Subay Okulu: B) Üniversite talebesi. C) Deniz Harp Okulu. Ç) Yüksek Deniz Ticaret okulu. D) Deniz ve kara askeri lisele- - E) Kız erkek lise ve orta mok- tep izeileri. Çİzci teşkilâtı olan ber mektep bunlardan €n az yirmi kişi getire. cektir.) F) Deniz erbuğ hazırlama orta okulu. H) Parti teşekkülleri. 'Tören tam asaat 10 da merasim komutanı tarafından verilecek işa- rot üzerine deniz bavdosufun İs- tiklâl Marşile başlayacaktır. İstik- lâl marşmı teşekküller, halk hep beraber söyleyecekler ve bir tay. yare filosu türbenin Üzerinden v- Çarak merasime iştirak edüceği gibi aynı dakikada limanda bulu - nan bütün vapurlar da düdük ça- lacaklardır. Bu sırada - Barbarca zamanmdaki kıyafotleri taşıyan erler de direğe bayrağı çekecekler. dir Marşi mütcakip sırasile vili yet, Tstanbul kumandanlığı, - donarma kumandanlığı, bölodiye, parti, li- mian ve K Türbeye çelenk koyacaklardır. Çelenkler — konulduktan — âonra türbe bahçetinde bulunan iki man. ga deniz talebesi tarafından hava- ya üçer el fişek atılacak ve müte. akiben Barbarosun ruhunu tazizen bir dakika süküt edilecektir. Evvelâ vali ve belediyo reini ta- rafıtdan bir hitabe irad edilecek müteakiben en genç deniz subay- larından biri kısa bir nutuk söy - leyecektir. Nutukları müteakip merasime nihayet verilçoektir. GECE Gece Barbarosün türbesi bele . diye tarafından yapılacak tesisat- la ve projektörlerle tenyir edile- cektir. P ——— —.: $Şirketi Haşriye vapurları da Barbaros ihtifali şerefine elek- triklerle tenvir edilecek ve Beşik. taş önündon geçişlerinde projek - törlerini türbeye çevirmek sure - tile tazlm ve ihtiramda buluna - caklardır. Halkevleri ö gece — salonlarında Barbaros Hayrettinin hayatı men. kıbeleri ve Türk denizciliğine yap tığı büyük hizmetleri yâdedecok müsamero ve konferanslar tertip edeceklerdir. yoa FUT UŞT Mecellerdir. ç Talebe, istasyonda #ehrimizdeki Halyan İisesi müdürü, konsolos. luk erkânı ve gileleri ofradından bir kalabalık ta- âğ ğ " ; " 3 — VAKIT Dil inkılâbımızdan Türkçemiz ne faydalar gördü? İbrahim Necmi Mehmet Emin' Bugün sekizinci — il — bayramı. Atatürkün kuvyetli olina aldığı di Titeselesi bu sekiz — sehe zarfanda Bir gok tekâmilller gördü, Dilmlz den Üzün ağdalı terkibler çıkarıl di. Arabi, Parisi kelimelerin yeri. me öz Türkçe kelimeler — bulundu. Halk dilinde yer almaş olaa birçok ccnedi kelimeler mal olunarak dir limiz zenzinleşti. Bugün de müs bet netleclerine —şahit olduğumuz Gil taafiye hamlesi üzerinden sekiz Yıl göçmiş Bulusuyor, DU cemiye tinin faaliyeti hakkında salâhiyet- tar bir ağızdan izahat almak ve aynl zamanda da bilkasan öz Türk> Çoyi heplmizden evvel heyecanları. n Made için kullanmış, Türk dili- in bütünlüğünü Çoktan benimer Taiş Glan kaymetli — şalrimlz Meh- med Eminin bu dil faaliyeti hak> kındaki fikirlerine — müractat et mek faydalı olacaktı. Bu münase. betle Dil Cemiyeti kâtibi umumlal İbrahim Necmi Dilmen ile kıymetli Sairimiz Mehmed Emin Yurdakulu rahatsız ettim. İbrahim Necmi Dilmen ne diyor? İbrahim Necmi Dümen Dü bayra mr hakkında bugün radyoda dinliyo" ceğiniz konfuranda vermek üzere An. karaya gidiyordu. Kendisini Haydar paşa garında buldum.. Eaasen dalma Zilnini meşgul etmekte olan Dil cer miyeti fasliyetini bana bir mefeste anlatıyer ilmizir bir nt mesal faaliyo. dedi. — biliyorsunuz, — Divanı “türkü çıkardık, Bu vadide faa. Jiyetimize devam edeceğiz. — Kıymeti haiz olan eski Türk eserlerini neşret. mek işiyle meggulüz.. Çünkü hiç bir sanâyi bu ederi basamaz, masrafına tahamımül edemez, Halbuki bunlar bizim ölmer eserlerimizdir. Şimdi de Kudatkulbdiği neşretmek için hazır- lıklar yapmaktayız. İlmi bir cemiye- ti Gl üzerinde ne mesal göstermeni dazımase bepsini yapıyoruz ve yapaca. Biz., Dil Cemiyetinin asıl rolü dü inkılâ- benm üralli rolünü yepmiş ölmüsıder. Buüğgüne kadar yapılmış olanlar gözle görülür, elle tutulur . hakikatlardir. Zaanımızca biraz karışıklıklar oldu, oldu dama, işin ağır İusmu, atlağıldıı... Terkipler filân lisandan atıldı. Arlık Jisana terkipler, iaafetler giremek, Bu küçük değil, en büyük iştir.. Fakat buzu Lamamen di cemiyetinin yapmış olduğunu zannetmeyin. Bu iş nasılan oluyordu.. DÜ cemiyeti bu faaliyott yalaraca tesri etmişlir. Halkın elli se- Rede yapacağını cemiyetimiz bey se. nede yaptırttı; seferberlik — halihde Münevrerleri bu fikir altına toplaya- rak işi çabuklaştırdı. — Bir de kelime meselesi var, Dile giren mübtelif kellmeleri halk pek kullanamıyor. Büylece bir anarşi hü- #üle gelmez mi? İbrahim Necmi Dilmen ba suale de göyle Cevap verdi: fazla tasasu. T ki, bu kelime- Jeri halk anlasın.. Ama cski, nma ye- ni Rizim gayemiz bu ayrelığı müm- ı:ml oktuğu kıî:r azaltmaktır, Teter wiye densin, istet açı! Fukat her İki halde de bir noktada birleşmiş ©- lan iki hat arasındaki açıklık anla- şılmış alaan. Geçen gün bir muharrir soruyordu. “Nını_'ı Konuşma dilini katul ediyor. Sunuz?,, diye.. Aman efendim, konuş" tukları S_lhı Yazamlar, biz razıyız. Adi vükuatı tabii ki halkın - diliyle yazmak Jâzundır. fakat meselâ Ümt treteleri de halkın diline indiremeyiz yat — Terimler hususun faaliyet Do Vaziyettedir? y — Bülyorsunuz birçok — terimler Beşrolundu. Şimdi elimizde sadece İç“ timal flimler terimleri vardır. Bizim BAYSINİZ her şeyi anlağılır bir hale sokmaktır. Halbuki umum! içtimalyat istılakları Di terimler değildii sinda her zaman kullandığı keli- melerdir. Bu münasebetle çok dikkat- N bareket ediyor ve dİkkatli olması için işlmizi ağır görüyoruz. ıhî Öramer meselesi ne olacak?. teplerdo Gramer okutulacak ©i7 -— Grameri Hsanımıza ait bir ilim yaparsak dera kitabı hazırlanır, He. nüz Katdeler tayin olunmamıştır ki ErAMet kilabi çıksın. Maarif Vekâleti Mlr Proje bazırindı. Bu sene mektep” 0Te veriliyor, Sene sonunda muallim" lerin Mütaleolarına nazaran proje İRök deca Ça p S mer p Saktir. İilm cihetiaden ia laanın gra” merini biz de tatkik etmekteyiz. Si Râku zenelik faaliyetin muvaf. BZ g Ct hakkında — ne söyliyebiliri- — Bidayetta horkes büyük — bir rıî"d:u- YEdl kelimeleri — kullanmak . Halk arasında mesele yoktu. ZÇlırıkı'ı halk esasen bu kelimeleri kul: ZIROTdU. Heza biliyor mumumuz, en ıı.xrıuı '”'"?: olan kelimeler halk n aldıklarımız oldu.. Son za- l:;n_-ııdı bir duraklama, bir gerllame oıl'u.ıııekıedır. Fakat bu bir irtica Bildir. 'Tekâmül yolu Güz bir hat nqmn; ktan çıkmış, zıkzaklaşmış, — dö: Or l ARmağa başlamıştır. —Wakat yine ileriye işaret etmektedir. Sekiz penede yaptlan iş az değildir. Geriye Tsak bunu takdir ederiz. Şair Mehmed Emine göre Dilimiz daha arabi, fariet ketimaler Dilmen ve şair le bir konuşma rin istilâsı altcıda İken, bile Ba türkçe yazdığı şilrleri kendini tanıtan, sev. dürea, ve yalnız Türkçe kelimelerle de hislerin, heyecanların, mükemmelen ve gayetle zengin clarak ifadesinin mümkün olduğunu — isbat eden kıy metli şairtmiz Menmed Bmini kütüp: Manesina kapanınış, çok ileri yaşıntı rağmen, ideal yurd gençliğini teren. Hüm eder şiller yazmakla meşgül bu vadide gösterilmiş o“ lan fazliyet hakkında fikirlerini rica ettim. Bir an durdu. Sonra gençlerin Kıpta edecekleri bir zekâ — parlaklığı içinde konuşmağa başladı: “Dil faaliyelinin ne semere vürimiş olduğünü soruyorsunuz.. dedi. Benim içtihadımca di yalnız konuçşmak için Gekil, ayni zamanda dünya nizamının tesirleri altında milleteri hak ve bür- riyete terakki ve medeniyete Kavuş- turmak içladir. Biliyorsunuz ki milletlerin hiç bir Hakka sahip olmadıkları e8 alçak ve zalim çartlar altımda yaşadıkları 24 manlarda diller bu zavalkılar için esir ve mazlüm hayatlarında — tztırkp ve Tünetlerini yükeeltmekten haşka bir geye yaramıyordu. —Onlar en küçük bir haklarını dava için bir mahkeme Buzurunda bir hâkime karşı seslerini yükseltemedikleri gibi, battâ — kendi dilleriyle mabedlerinin mihrabi önün- de Allaha karşı da feryadlarmı yük- seltemiyorlardı. Lâkia Volterden bay lıyarak yetişmiş olan bir çok ülimler ve şairler milletleri kendi ana dilleri: me doğru yaklaştırarak milii ruhu ya- rattılar, Bu milli ruhla onları milll hâralarına sahip ederek haris ve mütekebbir milletlerin esir ve mah* | kümu olmamak — hayatına kavuştur. | dukları gibi yine kendilerine mukadı der olan tali ve aaadetlerini fethet- tirdiler. Bu bizde de böyle aldu. Bir intanın yaradılış ve varlığın- da bir baka kanunu vardır. Bu ka. nun bir insana lüzim olan şeyleri aldırarak teşekkülüne ve hayatına hizmet ettiği gibi muzır olan gey- leri de hazmettirmiyerek dışarıya ifrağ ettirir. Dil de böyledir. Dilde de ayar kanun kendi te- gekkül vo hayatma lâztm olan şey- leri alır, et ve kemik mesabesinde kendi varlığı içerisine katar, lâ. Zim olmuyan ve muzir bulunan şey- leri de i ayniyle in- san vücudunun yaptığı gibi dışarı- ya atar.., Müuhterem — şalrimize lisanımıza giren kelimeler hakkmdaki fi. yel vap verdiler: cöği gibi, bir dile de dışarıdan ya. | bancı kelimeleri katarak o dili ge- nişletmek mümkün olamaz- Dili genişletmek böyle olduğu gibi tas- fiye etmek te böyledir. Nitekim in- san gövdesini zayıflatmak için bu. dundan kesmek hiç bir işe yaramı- yacağı gibi, bir dili tasfiye etmek için de o dilin et ve kemik moema- besinde bulunan unsurlarını at- mak caiz olamaz. İşte ben bizim anva dilimizi böyle telâkki ettiğim için bu düsturu göre davranmak istedim. Dilimizde yabanct bir hü. kümet, Arap ve İran hükümeti hüküm sürüyordu: Kaldelerle bu- nu yikmak İâzımdı. Bunun yerine ana dilimizin kendi hükümetini kurmak yani 'Türk kaide ve ter- kiplerini getirtmek lâzım geliyor- du. Böyle yaptık. Dilde yabancı hükümeti yıktık, dilimizin hâkimi. yet beyannamelerini negrederek yabancı hükümetin yerino kendi hükümetimizi kurduk. Dilimizde Türk olmayan veya Türkleşmeyen yabancı kelimeler — vardı, bunlart da dilimizden çıkararak yerlerino atalarımıztz ninni ve masalların- dan, şairlerimizin koşma ve des- tanlarından, bir. kolime ile Türk milletinin ağumdan duyup belledi- gimiz öz dilimizin, z unaurlarını kullanmak istedik ve buna çalış. tik- Şimdi dil kendi yolunda bu | söylediğim gartlar içerlalinde tekâ- mülüne doğru gidiyor- Büyük Ata- türk bunu bir hayat hamlesi ver- mok istedi, şüphe etmiyorum ki bu büyük Türkün dileği bizim başladı. iamız İşi büyük dehası ve inkılâp- ç ruhu ile ileriye götürmekti- Fa- kat mnalesef bu büyük dileğin tat- bik sahası hiç te böyle olmadı- Ni. tekim bunu kendisi de k *“Türk dilinin selâmeti her şeyin üstündedir.,, deyip dilimize sokul- muş olan anarşiyi ortadan kakdır. mak istedi. — Şimdi dilimiz ne - vaziyette- dir? —$Şimdi dilimiz bir cezir ve med içinde bulunuyor- Şüphe etmiyo. rum ki yakmda tabif mecrasını bu- larak doğru akışmın tatlı ahonkle- rini duyuracak ve içinde bulundu- #umuz bu barikalarla dolu yeni devrin yeni İnkılip #air ve sanat. kürları bu dilde büyük eserler ve yüksek bedizlar yaratacaklardır. ğnı;n ı)_'ımı'anqı yoh!.ı'ıu de% rer eli akmağa layan ırmak kendine açtığı mecra içinde “ışwmı böyle göstermiş ve Sesini yle işttirmiştir.” Beyaz sakallr bu şairimisin Yir. mi yaşımda bir genç W"'.'d:_ 'verdiği bu izahata teşekklr rek ayrıldım: 28 EYLÜL 190 — ; kirlerini sordume Bana göyle ce-