19 Mayıs 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

——rrvrrrr MAT usolini B Böre cumhuriyet Bj HYaltro ve müzik - gibi Urunu esaslı bir su. Y D . Şatan Gi | Hazariyatını yine bu u tik — telâkkilerinden k *Anat telâkkisi ortaya x 'hikrvıhıvın bu an'a. &'—d—m Bu, battâ N itibaren baş. M q’; Gökalp'da tarifini cemiyetin sanat ta. Balbikatı da değildir. tilletindenim, — İslâm Ve güzel sanatlar da- ü& ııyi:.lıin ede. N kolaydır. tuvar kanunu. ı ve bu kanunun $ * ıııılıı-; için bi. İşleş? Hür, musiki, heykel, X lt meşgul olan ve Nüzel a ? Naltfak etmektedirler. Bu K._*FA—T azın, A.vrvpılı A KELE! :'Nç_q_:ıı—' öönrlir a E W?.ı telâkkileri, î&h&':qo:ı“ "Hiızkî: değil, opera an'a. türetiyle yaşaya. Türk halkının e. *İ., 4 telâkkisini, karak. ( Devamı 5 incide) imtina ediyorlar. pacağı dırmiştir. harbde kazanılmış olup bugün nilacağını İlâve etmiğştir. istilâsına karşı müşt ruguay'ın yaptığı te fından kabul edilmiştir. Diğer cihett kaklarda halk tez mandanı Berlin, 18 (A.A.) — D. N. B. bildiriyor: Alman donanması başkuman. danı büyük amiral Raeder, yanı da donanma genel kurmay . nı olduğu halde Norveçi ziyaret etmiş ve 15 mayıstan 17 mayısa kadar Nocveçte kalmıştır. Büyük amiral Raeder, Norveç kumanda. ni amiral Boelhm ve Norveçteki kara orduları başkumandanı ge. neral Falkenhorat ile görüşmüş ve Alman komiseri Terbovn'i zi. yaret eylemiştir. Büyük amiral, Norveçin sahil. lerini ve dahilini müdafaa eden istihkâmları ve aynı zamanda Frondheim — istihkâm — inşaatını gezmiştir. Norveç İlmanlarının ve sahillerinin istihkâmları, düş. mana askeri harekât icapla. rına tekabul eylemektedir. Norveç Kralımın Nutku Stkaholm, 18 (A.A.) — Öğre. nildiğine göre Norveçin milli bay, | rarmı münasebetiyle Kral Haakon ile vellabt ve başvekil istilâdan. beri ilk defa olarak birer nutuk söylemişlerdir. Kral nutkunda şöyle demiştir: , “— Bizler, hürriyeti inkâr , den ve sulh içinde yaşayan ufak | bir millete karşı insan Tuhunda isyan uyandıracak bir - haksızlık irtikâp etmiş olan bir milletin te, cavüzüne uğradık. Şöyle bir vazi. yet karşısında kaldık: Ya inkiyad yahut bizim için mukadder - olan şeyleri kurtarmaya — çalışmak. Kendimizi —müdafaa — etmekten başka yapılacak bir şey kalma, miştir. Bu hareketimiz, bize çok büyük fedakârlıklara ve cenubi Norveçin ziyanına maloldu.Şimali Norveç, elimizdedir ve müttefik. letimizin yardımı ve yeniden teş. kil edilmiş olan müdalaa — siste. mirniz sayesinde hürriyetimizi İs. tirdat edeceğimizi ümit ediyo. rTuz. Kral, memleketleri istiliya uğ- ramış olan halka hitap ederek on. lart gecaat ve ümitlerini muhafa. za etmeye davet eylemiştir. Narvik Fülen Müttefiklerin Elinde Stokholm, 18 (A.A.) — Nar. vik cephesindeki Havas muhabi. ri bildiriy: Şimdi hakiki bir kıskaç içinde kalmiş bulunan Narvik, filen müttefiklerin elindedir. Almanla. ran bir tek yolu vardtr ve o da hu. duda doğrudur. Bu yol da nerede ise kapanmak üzeredir. Müttefik. ler, Almanları İsveçe doğru ko. varak Narvikin şimal sahilini te. mizlemek işini bitirmektedir. Geçen gece, Narvikteki AL Montevideo, 18 (ALA.,) — Holanda, Belçika B millt demokrasiler istilâya uğrayan üç memleket Jehinde tertip odilen nümayişe birkaç bin kişi iştirâk etmiştir. Hatipler hararetle alkışlanmıştır, Nutuklardan sonra so- ratta bulu | ıfi. Ruzveltin iDesajını tetkik etti V tas la Âmerika, 35 eski muhribin | famirine karar verdi Roma, 18 (a. a.) — “Havus ajansından" Yarı resmi Italyan mahafili Ruzveltin Musoliniye göndermiz olduğu mesajın büyük bir alâka ile karşılanmış ve ihtimamlı ? tetkik edilmiş olduğunu beyan etmektedir. Bu mahafil mesajın metninin ne olduğunu beyan etmekten Vaşington, 18 (a. a.) — Ruzvelt Amerikanın garbine ya.) seyahat projesinden sarfı nazar ettiğini matbuata bil. Cumhurreisi, tayyare inşaatımın derhal artırılması mese. lesini de, mütehassıslarla — görü,; üğünü ve hükümetin büyük silâhdan teerid edilmiş bir hakde bulunan 35 eski muhribin tamirine karar verdiğini söylemiştir. 'Tayyare fabrikalarının çoğaltılmasına mahsus olan 200 mil. yon dolar tahsisat hakkında da, bu tahsisatın ilk 100.000 doları nın derhal 200 milyon dolarının fevkalâde lüzum halinde kulla- | mek suretiyle ellerindeki benzin, Amorikada Fransa Lehine 'Tezahürat ve Lüksem, bir protestoda bulunulmaaı. 121 Amerikan milleti tara- komitesi tarafından çansayı alkışlamıştır. Alman donanması Başku- Korveçde 'Norveç milli bayramımünasebetile Kral, Veliaht birer nutuk söylediler mman kitaları, donanma topları ile ve mütemadi sürette şehir üzerin. de uçan tayyazeler ile bombardı, man edilmiştir. Karadan Narvike hücum, barı güçlüklerle karşılaşmaktadır. Bu Züçlükler, Alman mukavemetin. den ziyade çok sarp olan arazi va. ziyetinden gelmektedir. Almanlar, Trondheimden deniz larını takviyeye teşebbüş etmiş. lerdir. Alman takyiye kıtalarınt mış veyahut esir edilmiştir. gök Alman tayyarelerinin düşme. siyle neticelenen bir hava muha. rebesine şahit olduklarını söyle. mişlerdir. Narvikin cenubunda Mos muın. takasında müttefikler, düşmanın ilerlemesine muvaffakryetle mani olmaktadır. Taarruz haberleri Pariste nasıl duyuldu ? (Baştarafı 1 incide) mekteydi, zırlık hareketine lüzum görmek. mesini icabeden stratejik sebep. ler şimdilik malâüm değildir. İhti. arruza başlanması ikinci bir kışt nun neticesidir. | | Bulgar hükümeti Memlekette mavcut benzin ve petrol stokunu öğrenmeğe lüzum gördü Sofya, 18 (Hususi) — Hükü. metin benzin ve petrol hakkında İttihaz ettiği yeni bir karar bugün muhtelif vasıtalarla balka ilân o. lunmuştur. Bu karara göre elle. rinde benzin, petrol, mazet ve emsali bulunan şahıslarla, mües. | sese ve şirketler yarın, pazar o|. masiına tağmen akşamakadar ma, liye dairelerine beyanname ver. petrol ve mazot miktarını tam ©. larak bildirmeye mecburdurlar. Bu beyannameleri almak üze. re yarın maliye dairelerinde nö. betçi memurlar bulundurulacak, tır. Bu emre riayet etmiyenlerin ağır cezalarla tecziye edilecekle. vi de ayrıca ilân dilmiştir. Bulgar hükümetinin petrol, benzin, mazot ve emsalini tesbit için aldığı bu tedbir muhitte de. | Yin bir ıllk: ıyıııd.rmnl Bir italyan transatlantiği Cebelüttarık'tan kontrolsuz geçti Landra 18 (A.A.) — Nevyork. tan İtalyaya dönmekte olan İtal. yan Rex transatlantiği dün Cebe. Tüttarıktan kontrola tâbi tutul. malkszın durmadan — geçmesine müsaade edilmiştir. Zelzele Erbaa, Tokat ve Fatsa- da şiddetli sarsıntılar oldu Erbaa, 18 (A.A.) — Bugün bur rada 9,50 de şiddetli bir — zelzele Tokat, 18 (A.A.) — Bu sabah yolu ile gelerek Narvikteki kıta. | oldu. Zayiat yoktur. lerdir, Fakat geri püskürtülmüş. | şehrimizde 8,46 da bir yer sarsırr | tısr olmuştur. Hasar yoktur. getiren nakliye gemileri batırıl. | — Fatsa, 18 (A.A.) — Bugün saat 8,47 de burada bir saniye devam Hududu geçen mülteciler, bir. | &den hafif bir yer sarsıntısı olmuş- | tur. Kayseride bir Roma mezarı bulundu , Kayseri, 18 (A.A.) — Vilâye. timizin Eskişehir sırtlarında Beş. tepeler denilen mevkiünde yapılan hafriyat neticesinde milâttan ev. vel 46 genesinde Sezatın üçüncü konsüll; laşılan bir Roma mezarr muştur, Mezarın uzunluğu metre, genişliği 2,60 metre ve ir. tifar 2,56 metredir. İçerisinde ka. dın ziynet eşyası, altın bilezikler, Yüzükler, gümüş bir tencere, al. bulun. giden Romanya ve Balkanlar is. | tin ve gümliş iki kupa, altı taşlı tikametinde ikinci hazırlık hare. | akik, bir gerdanlık, İaymetli taş. ketinin yapılmasına ihtimal veril. lar, inciler, altın ve gümüş parça. ları, çürümüş kadın elbiseleri ve. Alman Führerinin bu ikinci ha« | Saire bulunmuştur. Şimdiye kadar Kayseride sizin doğrudan doğruya garp | Kadar mühim kıymetli ve zengin cephesinde umümt taarruza giriş. | bir mezar bulunmadığı söyler. ir. İzmir, 18 (A.A.) — Fevzi Pa. mal ki garp cephesinde büyük ta. | $a bulvarında bir bina inşası için temel kazılırken aşari âtikadan harp içinde geçirmemek arzusu- | Olduğu anlaşılan bazı kemerler, İhtimal ki Bal, | mermer filizler ve blok taşlı to. kanlar üzerine bir taarrurun si. | Pozlar meydana çıkmıştır. Müze | yasi ye askeri büyük aksülâmelle. | müdürlüğü burada inşaatı menet. mücip olacağını düşünmesin. | Miştir. Tahminlere göre bu yer. dendir. de milâttan evvelki İzmire ait Acaba Almanya tarafından garp | meşhüur Jimnaş vardır. cephesine yapılan taarrur hare. | keti müttefiki İtalya — tarafından | nasıl karşılanacaktır? lerde bazı İtalyan faşist mahafi. linin hazp lehindeki nümayişleri Musolini'nin samimi arzularına ne derecelerde tevafuk etmekte. dir? Yani ftalya Almanyanın garptaki taarruzuna diğer bir cepheden iştirak edecek midir? | Yoksa şimdiye kadar olduğu gibi yine harp harici kalacak mıdır? recede askeri hazırlıklar içinde Son gün. | geçtikleri halde İtalya toprakla. yında hiç bir askert harekete şa. bit olmadılar. Acaba bu hal sürat. U bir geçişten mütevellit aldatıcı bir müşahede midir Yoksa bu müşahede içinde fiili bir hakikat hissesi var mıdır? Tabii bu nokta ancak hüdisele. rin maddi tezahüratı ile anlaşıla. | caktır ve bu tezahilrat müsbet ve. İki gün evvel Türk matbuat | ya menfi olacağına göre harbin heyeti Semplon ekspresi ile Bal., | kanları Bulgaristanda hissedilir: Yugoslavyada göze görünür de. âkıbeti de yeni inkişaflar alacak. tır. ASIM US lik devrine ait olduğu an. ' 3.50 | bu | 3 — VAKIT Fikirler: | — Atatürk 1335 yılında 19 mayıs günlü Samsuna çıkmıştı. Bugün bir bayram olarak kutluladığımız bu tarih, Türkiyenin istiklâli, Vürk milletinin kurtuluşüu bakı. | mından çok büyük bir ehemmiye. halzdir. Yurdumuzu empery lizmin istilâsından, lkımızı ya. | bancı ve yerli soygun ve tazyikin. den kurtarmak isteyen memleke. | tin dört bir tarafına yayılmış iri. li ufaklı dağınık veya müteşekkil bütün kuvvetlere murtazam kat'i ve müşterek bir hattı hareket | ve istikamet verilişi bogünden ve Atatlirk eliyle başlar. O tarihte İstanbulda itilâf as. kerleri ve donanması bulunuyor. du. Adana vilâyeti Fransızla tla, Maraş, Ayıntap - İngilizli tarafından işgal edilmişti. Antal. | ya, Konya havalisinde İtalyan, Merzifon ve Samsunda da İngi. liz askerleri bulunuyordu. Bu ta. Tihten dört gün evvel de Yu, nan askerleri itilâf devletlerinin yardım ve teşvikiyle İzmire çık. | maşlardı. Memleketimizin kurtu. uşunu ve milletimizin müstakil ve efendi bir millet olarak seref | ve haysiyetine uygun bir şekilde | yaşamasını isteyex ileri ve inkı. lâpçı bütün kuvvetler, sadece ik. tisaden ve siyaseten yarı esir bir halde bulundurdukları yurdumu. zu tam bir sömürge haline getir. | mek isteyen emperyalist müstev. lilere karşı mücadele etmekle ik. tifa edemezirdi. Memleket içinde emperyalistle. —a Belçika Kralının çocukları Fransadan geçerek İtal- yan veliahdine misafir oldular Belçika Kralı Üçüncü Leopol. dun Üç çocuğu da emin dostların muhafazasındadır. Bunlar Krali, | ge Astid öldükten sonra büyük bir kıskançlıkla çocukların muha. fazasını Şizerlerine almışlardı. Bu kere Paristen geçen küçükler bü. | yük teyzeleri tarafından kabul e. | dilmişlerdir. | Kral Leopoldun çocukları yu. karı Savva tarikiyle İtalyaya ge. | çecekler ve orada Kral Loopol, | dun hemşizesi olan Prenses Dö | Plemon'a mişafir olacaklardır. Bütün Belçikada sevilen bu üç küçük baronun ne kara bir âkı. betleri varmış. Bütün Belçika | milltei bu yetim yavrularda mü. teveffa kraliçenin sevimli tebes. sümünü görmektedirler. — Pari. suar. | 19 MAYIS 1840 yramının menâsı Yazan: SUAT DERVİŞ re uşaklık eden bir Osmanlı sal. tanatı vardı. Onuan, Damat Perit paşanın idaresi altında ve kendi mensup oldukları içtimal rümre. lerin veya kendi öz şahisla: en ufak menfaatlerine bütün mem leketi ve milleti feda etmekten çekinmeyen cebin ve halp nazır. lardan müteşekkil bir kabinesi vardı. Bunlar yurdumuzun em. tarafından — işgal yi ve istiklâl doğan her hareketi bastır kendilerine bir vazife biliyo: dı;. saltanat âfet idaresinin istinat ettiği ve yurdumuzda içti. mai ve siyasi irticar temail cden sınıf ve zümreler, derebeylik ve klerikalizm vardı; ccnebi em. peryalizmin açık birer ajanı gibi çalışıp yurdumuzu — parçalamak için uğraşan milli azlıklara men. sup zümreler vardı. Milletimizin istiklâli ancak bütün bunlarla ve bunlara bağlı geri ve mürteci mü. esseselerle mücadele etmek; bun. ları ortadan kaldırmakla mümkün olabilirdi. Bu kat'i ihtiyacı hissetmiş, mil. K kurtuluşun bütün şartlarını ve icabatın: mai mevkiinin müsa. adesi nisbetinde ve dahiyane gö. rüştünün verdiği bir salâhiyetle a. Çık olarak görebilen Mustafa Ke. mal Samsuna çıktıktan sonradır ki memleketteki ileri ve inkılipçı kuvvtelere istenilen hedefe ulaş. manm yolunu işaret etmişti. On. dan sonra da dağınık mücadele ve mukavemet hareketleri teşki. 1âtk bir hal almak istidadını ka. zanmış, inkılâpçı halk kütleleri mazbut bir idare ve rehberliğe kavuşmuştu. Emperyalirme ve onun memlae. ketteki yardımcısı şaltanat ve hi. lâfete, yani harici ve dahili düş. mana, bir kelime ile irticaa karşı şiddetli bir mücadele sonunda ka. zanılan millt istiklâl ve kurtulu. şamuz ancak inkılâpçı hamleler. k, diş ve iç düşmanlara karşı ay. nı şiddette cephe almak suretiyle devam ve tekemmül ettirilebilir. Onun içindir ki cumhuriyet ve inkılâbımızı Atatürk gençliğe, yani inkılâbın ve ilerinin mümes. sillerine emanet etmiştir. 19 Mayıs bayramı işte bu genç. liğin bayramıdır. Bu bayram gü. üÜ yurdumuzun — istikiâlinin ve milletimizin kurtuluşumuan tak. ;î.l”'i için bir mücadele günü. ir. Birkaç saat zarfında müstakil devletleri ortadan kaldıran bu. günkü harp şeraiti içinde istiklâl, emperyalizme — karşı —mücadele bayramımızın bilhassa büvük bir ehemmiyet ve manası vardır. SUAT DERVİŞ BARARARAAARARARARRARARARARRARRAR GÖRÜP lrane ALMA içinde yaşadığınız muhite, her sant konas. tuğunuz insanlara bilmem dile | kat ediyor musunuz? No ber. |bat bir müneviyot barometre. sile yükselip alçalıyoruz. Bir ajans haberi, bir gazete telgrafı, bir radyo şimşoği ruh- | larımızın barometresine ya a. veş pârçüsı, ya buz külçesi gibi düşüyor. Ya sevinç, ümit, ke, yif bulutlarının içinde, ya ke- der ve kapkara bir görünüşün gayyalar kadar derin dibinde. yiz. Gözlerimizi bulandıran şey, eker insanların kendi elleriyle yakup, yine kendilerini içine fırlattıkları harp cehennemi yüzünden olsaydı, hak verirdik. Evet, hiç şüphe yok, ki bu- | gün bütün İnsanlık, bütün in- sanlığı ağlatacak bir hailenin kanlı sahnesinde boğazlaşıyor. Bunun dile sığmıyacak de- recede acı bir şey olduğu inkâr edilemez. Fakat davanın kabu. ğunda kalmak noye yarar? Ka, buğun üstünde açılıp kapanan çatlaklar, yükselen tepelere ve | derinleşen çukurlar geçlci sey- lerdir, İçi kaynayan — bir varlığım, dışında daimi bir tekevvün, bir oluş yuğrulauş göze çarpar, Garp Cephesindeki kavga da böyledir. Şimdi bir Alman DÜŞÜNDÜRÇCE NN <M,_,.ıvwğ inir nöbetleri zaferi şeklinde görünon cepha dalgalanışı, biraz sonra bir Fransu, bir İngilis üstünlüğü halini alabilir. Mesele, davanın üzcrindedir. Bugün iki fikir, iki duygu, ikl iman, iki gaye çarprsıyor. Ana çizgileri, çoktan belli olmakin beraber bu iki fikir karşısında dünyadaki bütün milletlerin tam birliği henüz doğmamıştır. Fakat vakaların, hâdisele. rin ortaya koyduğu hakikatler, nasıl olsa, yakım bir gelecekte herkes, her millet tarafından anlaşılacak — ve haklı ile hak- sızın son hesabı gürülecektir. Tarihin, olanca açıklığı ile bildirdiği bir gerçek var; — Zulüm tahtının ayakları balmumnndandır. Bu taht, istediği kadar yük- sek, süslü, parlak olsun; her ziynet onun ayaklarını bir par- ça daha çökerten bir ağırlık. tan başka bir şey değildir. Yarm, eğer bir gümbürtü duyarsak, bilelim, ki yıkılan, zülmün tahtı, kırılan zulmün kılıcı olacak, Bunu hiç bir kuvvet, hiç bie yalan, hiç bir dolap değiştire. moz. Çünkü alın yazısını, in- sanlar değil, insanların henürz #ırrma eremedikleri bir yara- tılış kuvvetinin demir oli yaz- mıştır. HAKKRI SÜHA GEZGİN