27 Şubat 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

&a*x""mhletle mümessilleri Roplımrkon Ünav memleketlerinin aai z j ğ SİYasi vaziyetleri m 5 'ı di şiıu :n karşı ’-hy;.l Yardım dırmuı Sonra almış 'h'y *t İskan- "’"meıııll eri. leri ka- bir Skandi. ı 'de etmeğe ;rlnn bir v“" İşgal ha. ıvı,d,, Bi- ğı“l> eie- g*İ'l! h"nı hareketini H tarafın te"ll'ıılı al- * Sonra İs. ı'i tarafına eç h Nörveç Ia karşı mleketten ü*'-'l Ola- l tarmame, Han N"hıcn flydı hıı "hcı-ı n hi 'Yıu b“_ ? ve Norveç donan- dsına bir bakış rakki göstermiştir. 1850 senesin- de ticaret filosu (300.000) ton i. ken umumi harbe kadar 1.500.000 tona çıkmış; fakat 1914 - 1918 harbi Norveç deniz ticaret filosu. nuün yüzde 49 nisbetinde — zayıf. lamasıta sebebiyet vermiş. Fakat armatörler bu felâketten «onra yeni bir gayret ile gemtilerini en modern şekilde yeniden inşa et. mişlerdir. 1930 senesi sonunda 3,884.000 ton olan Norveç ticaret filosu 1938 de 4.614.000 tona çıkmıştır. Bugün Norveç deniz ticaret filo- su, Fransa, İ:gılr!r! ve Holanda. Norveç ticaret gemilerinde ça- İrşanların yekünu elli bindir. Memleketin serveti gemilerin ge. tirdikleri kârdır. Bu kadar geniş deniz — ticaret filosuna malik olan bu memleke. tin deniz harp filosunun da aynı nisbette kuvvetli olması icabeder. i. Halbuki Norveç donanması dünyanın en küçük donanmala- rından biridir. Taarruz etmek şöyle dursun sahillerini güçlükle muhalara etmeğe yararlar. Noörveç donanmasının en — bü, yük gemileri 1897 senesinden kalmış dört eski zırhlıdır. Bun- lardan Edisvold ve Norj 3645 ton ağırlığında, Fordenskjold ve Ha. rald Halfarg ise 3380 ton ağırlı. gandaklırlar. Bunların süratleri 17 mili geçmez, İlk ikişi, ikişer 21 lik, altı: on beşlik, diğer ikisi de ikişer yirmi birlik ve altı on ikilik topla mücehhezdirler. Norveç donanmasının hafif ge. mileri daha modern iseler de ha- kiki bir ticaret filosunu müdafaa etmeğe kâfi değildir. Bunlar 1913, 1909 ve 1908 se. nelerinde inşa edilmiş olan Frol, Gram, ve Drang isi: üç torpi- do muhribinden — mürekkeptir. Her birinin sürati saatte 24 mil, dir. Altı tane 7,6 - santimetrelik top ve üçer tane 415,6 santimetre. lik torpil kovanı ile 'mücehhezdir. ler. Ağırlıkları 468 tondur. Bundanımaada Norveç donan- masında üç tane birinci sımıf ve 200 tonluk modern torpido var. dır, 1918 inşaatı olan bu gemiler dözlder tane 45,6 lık torpil kova- nt ile mücehhezdirler. İkinci &. mf torpidolar yirmi iki tanedir. Mecmu ağırlıkları 1618 - tondur. 1896 ile 1912 seneleri arasında inşa edilmiş olan bu gemilerim â. gırlıkları 45 ton ile 94 ton arasın. da mütehavvildir. Norveç donanmasında dokuz denizaltı gemisi - bulunmaktadır. Bunların altısı on sene kadar ev- wel inşa edilmiştir. Mecmu ağır. lıkları 3270 tondur. Her biri dör- der tane 45,6 lık torpil lıovmı ile mücehhezdirler. Su yüzündeki ağırlıkları 420, dı)ııtıkı ise 545 tondur. Diğer üç denizaltı gemisi ise 1913 den kalmadır, bunlar da üçer tane torpil kovam ile mü. cehhezdirler. Bunlardan maada ayrıca birkaç muavin gemi de vardır. Norveç deniz küvvetlerinin ki. fayetsizliğini takdir etmiş ve (Deıumı 6 mada) Bu sene altı yer- Trakyada açılacak yeni Halkevleri 3 — VAKIT Fransızça Tan gaze- tesinin bir makalesi Sovyetler İrana karşı bir taarruza hazırlanıyormuş 23 Şubat 1940 tarihli fransız. ©a Lö Tan gazelesinin Londra hususi muhabiri bildiriyor: “Bovyet Rusyanın yakın ve or- ta şarka bir taarruz hareketi mak imkânları İngilterede düşü- nülmektedir. Ruslar bu — harekât. tan kazanacak mu' yet - lerle Finlândiyadakl muvaffa yetsizliklerini telâfi etmek istiye, —ıklr—ıiır Kafkaslardan — yapılan azyik ve askeri lıhııd.ı' nihayet yeye karşı alm Bgibi işaretler bu hissi teyid iyettedir. Henüz teyid olunmıyan bir ha. bere göre Sövyet Rusya — geçen tegrinlevvel inda İnkıtaa uğra- miş olan üzakerelere yeniden başlamak ürere Türkiyeye müra- eaatta bulunacaktır. Ancak bu bir lh manevrası değil, fakat PFin. iyalılara karşı olduğu gibi hir rb sebebl bulmak — vasıtası ola- caktır. Aynl zamanda Ruslar İrana kar- şt da harekette buluünmaktadırlar, Bu da Moskoyanın petrol cihetin- den zengin bir memlekete karşı (- hak arzusu beslediğini göstermek. tedir, Londra mahafilinde İngiltere ve Fransanın yakın ve orta — şarkta, Bolşeviklerin Türkiye ve İran - zerinden cenuba doğru şiddetli bir işgal hareketine kargı almış olduk- lart tedbirlerin yörinde olduğu Kkabul edilmektedir. Çünkü Savyet Rusyanın baharda böyle bir taar- ruzda bulunmasından — şüpheleril- mektedir. Almanya, Zigfrid hattınt yapan, lardan Dr. Tod'u, Rusyanın Türki- | 7 ye ve İran hududundaki istihkâm. lartnı töftiğ ve' takviye etmek ü- zere Sovyet Rusyaya göndermiş- tir. Buna mukahil bu iki devlet de Sövyet Rusyanm muhtemel bir ta, Arruzuna karşt müdafaa tertibatı almışlardır. İngilizce Niyuz Kronikl gazete- Bint Moskovadan bildirildiğine gö- re, Rusyadaki kanaat, — Rusyanın yakm şarkta İngiltere ve Fransa- nım müdahaletine maruz kalacağı merkezindedir, Diğer taraftan 22 Şubat 940 ta- rihli fransızca Lentransijan gase, tesi de hu mesele hakkmda aşağı- daki malümatı vermektedir: *“Petrol harbi kat'ilegmekte ve Söovyetlerin — şarktaki tazyikleri Artmaktadır. Almanyanm garka doğru siya - seti muavyeon bir plân dahilinde tatbik olunmaktadır. Bunun için de Almanya Rusyadan istifade e- gdilerek Bağdad yolunun açılması - na bakmaktadır. Bütün bunlar, Sovyet — kıtalarının — Kafkaalara tahşit edilmesi ve kızıl matbuatla radyonun Türkiye ve İran hakkm, da kullandıkları lisanı izaha küâfi- dir. Londra gazeteleri Sovyetlerin cenuba döğrü İlk hareketlerinin hedefi İran olacağını düşünmekte- dirler, Deyli Herald gazetesine e- min menbalardan gelen haberlere | petrol miktarı artmış olduğun. A de yeni binalar yapılacak Edirne, (Hususi muhabirimiz. den) — Geçen sene Kırklareli, Babaeski, Gelibolu, Biga ve Ye. nicede modern birer hâlkevi bina. &t inşa edilmişti; halkın ve Halk Partisinin müşterek yardımlariy. le yaptırılan bu binaların bir kıs« M açılmıştır. Diğerleri de mel- Tüşat vesaire gibi noksanlarını tamamlıyarak yakında açılacak. lardır. Öğrendiğime göre bu sene de Aynı şartlar altında Uzunköprü, Lüleburgaz, Çorlu, Malkara, Ça. nakkale ve Ayancık merkerlerin. de de modern birer halkevi bina. Yeni yapılan Kırklareli inşası — kararlaştırılmış — ve Ankaradan plânları da gelmiştir. Diğer taraftarı «ıhhi ve inribati şartları haiz olmıyan Çorlu, Ba- baeski, Keşan ve Çanakkalenin muhasım bir vaziyet | vin husus! göre Türkiyenin gark ve İranın gi- mal hudutlarına tahşidat yapılmış olduğu gibi Güreistan ve Ermenis. tanda da bilyük'mikyasta tevkifat lştar. ran zengin petrol — kuyulardle yanın birinci hedefidir ve Rus radyo ve matbuatınım kullanmakta olduğu lisan Rus . Fin harbinden evvel Busların — Pinlândiyalılara kargı kullanmış — oldukları lisanımn aynidir. NO” Ankarada salâhiyettar mahafil bu kabil neşriyatın san. sasyonel haber vermek gayretin. den doğduğu İlınııtındıdır Romen petrol knmiseıligi nasıl ihdas olundu ? Köylüyü petrolsüz bulan Tataresko böyle bir teşekküle lüzum görmüş Fransızca Parisuvar gazeti suürette Romanyaya yolladığı muhabiri yazıyor: Bükreşten çıktık, Ploesti pet. rol sahasına giden yolun üzerin. deyiz. Müthiş bir kar her tarafı kaplamış. Şoförüm: — Londrayı Bağdada bağlıyan bu yolun açılmasını bekliyorlar.. diyor. Lomdra - Bağdat.. Almanların şarka doğru siyasetlerinin geçit yolu.. Almanlar bunu Berlin - Bağdat yapmak istiyorlar. Bu yol petrol sahasımdan geçtiği için barp yoludur. Yüksek Petrol Komiserliği Nasıl Doğdu teki yüksek petrol ko. yeni bir teşkküllür. Bükreşte söylendiğine göre - bu komiserliğin teşkiline sebep ga. rip bir hâdisedir: Bük Geçen kânuünuevvel ayı iptida. larında Başvekil Mösyö Tatares- ko, Bükovia mıntakasında bir seyahat yaparken, akşam olunca küçük bir kasabada tevakkuf et. miş. Gece henüz lııııuıymm' k Caddeler tamamen karanlık imiş. Yalnız kasabanın küçük ir- hanesinde zayıf bir ışık seziliyor. muş.. Mösyö Tataresko kasabada bu kadar ar ışık olması sebebini gor. muş ve şu cevabı almış: — Bir aydanberi bir tek damlâ petrolümüz yok. Bu cevap Romen Başvekilinin hayretini mucip olmuş.. Bu kadar çok petrol istihsal eden bir mem. lekette köylüye verilecek petrol bulunamasın.. Bunun üzerine Mösyö Tatares- ko işin üzerinde duruyor ve bazı büyük şehirlerin hiç stoku kal. mamış olduğunu, diğer bazı ge- hirlerin de ancak üç günlük pet. rolleri kaldığını öğreniyor. Buna sebep petrol kuyularında istihsadin azalmış olması değildi. stihsal eskisi kadar Mdi. Fakat muharip memleketlere — satılan Yenice karalarındaki es«ki ceza evleri yerine moödern birer ceza evinin inşast adliye vekâletince kararlaştırılmış ve alâkadar ma. kamlara bildirilmiştir. dan dahilde kullanacak petrol kal. mamıştı. İşte bunun üzerine bir petrol yüksek komiserliği teşkil oluna- | rak ihracatı şekle sokmağa ka. | rar verilmiş. Böyle küçük bir hikâyeden do- | ğan petrol yüksek komiserliği fa. aliyete başlamıştır. Kamiser Profesör Geron Neta bütün Romen vekilleri gibi resmi Üniforma taşımaktadır. Romanya böyle bir komi ihdas etmekle hem siyasi, iktısa. dını tanzim etmiş olacak, hem de bitaraflığını muhafaza için bir ih. tiyat tedbiri almış olacaktır. Burada görüştüğüm salâhiyet- Li bir zat: — Bu şekilde bir komiserlik ihdas etmemiz, Alman tazyikine daha müessir bir şekilde muka. vemet etmemize müsaade etmiş- tir.. dedi, İktısadi varlıklarının — kontro. lünü komiserliklere veren Ro. manyada daha başka komiserlik. ler ihdast da kabildir. Nitekim ik- tısat nazırı komiserliğin açılış merasiminde söylemiş olduğu nutukta bundan maada toprak mahsulleri ve ma. den komiserlikleri kurmak fikrin- de olduklarını da bildirmiştir. Bu vaziyete göre Romanyada petrol koömiserliği ihdas edilmek. teki gayenin Alrmanlara serbestçe petrol satmak için değil, fakat memleket iktısadını korumağa matuf olduğu ınlııılmıkudıı. Romenler yakın şark siyasetin. | de ve Avrupa harbindeki rolleri. nin ehemmiyetini takdir. etmek. Mösyö Angelesko | 27 ŞUBAT 1940 Hayvanları h_imaye meselesi Geçenlerde dost ve müttefiki- z İngilterenin hayvanları hi - maye eden cemiyeti, büyük zelze- | lede sakatlanan hayvanlara yar. dım elini uzattı. Bu havadisi ga-. zetelerde okuduğum — vakıt içim sızlamıştı. Niçin mi? Sebebini 6 günlerde Aanlatmak - istiyordum. Fakat bir türlü bu mevzua gele- memiştim, Bugün belediyenin yeniden bil- kedi ve kaç bin kö. pek itlâf ettirdiğini okuduktan sonra tahammül edemedim. Ga- zete, öldürülen hayvanların ra * kamlarını verdikten sonra bu işle meşgul bir zatır beyanatını da i- lâve ediyordu. Aklımda kalan şu: ye her köpek kuyruğu i - Ççin on kürüş veriyormuş. Fakat halk ne köpek, ne de kedi itlâ » fında harekete — geçmiyormuş,,. Geçmez elbet, Çünkü Türk, Ayvrupa medeni milletlerinin çok sonraları kurduğu himayei hay- vanat cemiyetlerini her milletten evvel kendi içtimal bünyesinde kökleştirmişti. Bügün bile ak - şamları Balıkpazarına uğrryarak aldığı on kuruşluk ciğeri sokak | kedilerine dağıtan, kanadı kırık bit güvercini evine götürüp bes. liyenler, tedavi edenler var,. | gün İstanbulda kedi sevenlerin | adedini tesbit etmek mümkün ol- sa yalnız belediye değil, himayei hayvanat cemiyeti bile hayretler | içinde kalacak ve belki varifesi - | ni yapamadığı için yerinde bir hicab duyacaktır. Bu cemiyet için fazla bir şey söylemek istemiyo « | rum.Zira ne derece bir süküt için. | de olduğunu pek iyi biliyorum. Neler yazılmıştır, bu cemiyet için neler.. Fakat bir tanesine olsun , sevap vermek Jüzumunu duyma- mıştır. Maksadım, uzun uzun — teakit satırları yarmak değildir. Halkın köpek kuyruklarını on kuruş mukabilinde niçin belediyeye gö- türüp teslim etmediğine hayret edenlere, Türkün hayvanları se. ven, hayvanları himaye eden bir millet olduğunu hatırlatmak is - 'tedim. Tarihte pek çok mişal vardır. Vaktile bu hususta - bir bayli vasika da toplamıştım. Fa- kat merhum B. Santur'da kalmış- tı. Üçüncü: Murad devrinde İstan. bul kadısına yazıları bir hükünüde | “Jagar ve sakat ve nalsız ve ke | merleri harap beygir ve katırlara tahammüllerinden fazla yük vuer rulduğundan" bunun menedilmiş olduğu bildiriliyordu. Vaktile u- mumi mahallerde - cami, medre- ve, çeşme, kervansaray gibi - gü- vercinler tünemesi için hususl yerler yapılırdı. Şimdi, kuşun tü- nemesi ihtimali bulunan yerlere sivri çiviler çakılı olduğunu hay. | retle görüyoruz. | — Bütün bunlarla İstanbul kedi | ve köpekle doldurulsun demek | istemiyorum. Bu, bir an bile ak- (Lütfen sahifeyi çeviriniz ) Görüp düşündükç_e Bir belâ daha! Kezincan felâketinin ağırlığı altında henüz — inlerken, hem orta Anadoluda, hem “Gördes” gibi Akdeniz kıyılarına yakın yerlerde başka belâlar zelzele, belirdi. "Erciyaş” — eteklerinde “Gördes" de toprak kayması 'Toprak kayması da işkenceli bir zelzoledir. Biri bir anda, öteki yAVAŞ yavaş yıkar. “E y reiyaş” başka şeyler de beklenebilir, dan günün birinde daha Marifet, bu beklenen, belkilerin hudutları içinde yaşı- yan şeyleri önceden kestirmek ve ona göre hazırlanmaktır, “Brzincan' m yeniden kurulmağa başlandığını müjdeli- yenler, bize bu kuruluş, hangi sistemin temellerino dayandı. gını söylemediler, Buralarının tarih içindeki manzarası ada, ma çok ibret verebilir, Birkaç asırda kaç folâket geçirildi? Bunların neticeleri ne oldu? Birinci Erzincanla son nedir? Yenisini, ncan arasındaki yapt ayrılığı tarzı ne olacaktır?, Hiç birisini bilmiyoruz. Duyduğumuza göre, şimdilik çi- visiz, geçme tahtalardan birer katlı evler yapılıyormuş. Bu doğru İse, sıfırın altında yirmi, yirmi beş derecelik bir “ik- Hm" de böyle evlerin ömrü, faydası ne olabilir? Zelzele, tufan gibi dünyanın bir kere lardan değildir. Hele voprağın altında sinirli, uğrayacağı belâ. coşkun, kay. nak damarlar yarsa, titreyiş her zaman beklenir, Yeni Erzincanları, Tokat öyle kurmalıyız, ki kıya- met kopsa da, onlar devrilmesin, dünyanın göçüşünü ayakta karşılasın, Benim mimari ve zelzele hakkında köklü bir fikrim yok. Bütün söylediklerim, gelecekteki herhangi bir tehlikeyi gö- güsliyebilecek siperli bir yapı tarzını özleyişimdendir. İş başmdakiler, elbette bu noktaları düşündüler ve on. dan sonra karar verdiler. Kimbilir,»belki de şu tahtadan ya. pılan geçime evler, yarınki zelzeleye karşı stahkem şehir- lerin mühendis ve mimarlarına mahsus çalışma kulübeleridir. HAKKI SÜHA GEZGİN