27 Ocak 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

- VAKIT Sanat ve Fikir 27 İKİNCİKANUN 1940 * ; Nesil kavgası DNU Sabah batan güneş Genç edibler tarih içinde tan. zimat diye yâdedilen devreyi ka. bul etmiyorlar. Onu şarkta ve garpta müflis telâkki ediyorlar. Biliriz ki bugünkü hayatımızla dünkü hayatımızı — biribirinden bıçakla keser gibi ayırmak müm. kün değildir. Hayatımız üzerinde tesirler bırakmış olan bir hâdise olmuş, bitmiş ve zaman onun ü. r edilen tarihin materyeli , ona verilen kıymettir. Genç nesil senelerdenberi ide. al bir kiymet gibi ileri sürülen nzimat fikir ve sana. kıymet vermiyece. ikça söylüyor. imat devrini bir yüktek et olarak telâkki etmemek , türlü iggidlâllere yol aça. I — Tanzimat Osmanlı kuru. nuvüstasında bir gedik açmaktır. Karunuvüstaya dönmek iste. yenler için tanzimat bir küfür, bür melânet eseridir. Mustafa Reşit paşaya dişlerini gicırdatan maziperest ile tanzi. matı bir küfür gibi telâkki -eden Naim bey ve arkadaşları bir saf. tadırlar. Onlara göre tanzimat iİskolüs. tik düşüncenin, teokratik — niza. 'men ortadan kalkmasıdır. Tanzimatı bu zaviveden tetkik edenler için taszimattan evvelki devre bir altın devredir. VI Tanzimat hareketi impara. torluğum parçalanmasına — karşı merkezi muhafaza gayreti de. mektir. İkâinci Mahmut zamanında hü. kümet merkezi ile karşılıklı an. laşmalar yapan derebeyleri, yani mahalli ayan ve eşraf bir yeni düzen getirdiği ve kendilerini mahallf otorite olmaktan menet. tiği için tanziımatın ruhuna düş. mandırlar. Bu tarih de bir realitedir. Fa. kat büizde her nedense dile geti. ilmemişür. Bir fermanla kökü kesilemiyen bir bayatın inikâsları her zaman müphem arzular ha, linde ortaya çıkabilir. III — Tanzimat medresenin il. mine, tekkenin tefekkürüne kar. şe müsaadekâr olmakla beraber, mukabil bir cephe vücuda getir. miştir. - İskolüstik telâkkiyi, toke ke tefekkürünü müsbet İlme, ta. biate karşı idealize edenler kısa. ca ilim ve fikir düşmanları sara. hatle tanzimat düşmantdırlar, Genç edibler ne Osmanlı ku. runuvüstasına döünmek emelinde, dirler, ne Naim beyin safında. dırlar, ne de mahalli bir derebeyz lik nizamıntn romantizmi ile yan. maktadırlar. Müsbet ilimden ve tabiatten kaçmıyorlar. a d d eameaaln için ancak tarihtir, Tarihe dönülmez ve ibilirler ki müstehaseler “ko. nuşmaz. O balde onların tanzimat dev. rini bir fikir ve saat kıymeti o. larak kabul etmemeleri sebebini başka noktalarda aramak — lâzım. dır, 'Tanrimat her hayat zaviyesine göre bir mana ilade eder, Ve bu zaviyedeki insanların ruhi şekil. lerine göte de bir. kıymet alır. Genç edibler için hareket nokta. sı şudü: *Türk milletinin kültür husu, siyetini muhafaza etmek için onu müuâsır cemiyetler seviyesine çÇı. 'Yani onlar tam, mükemmel bir millet zaviyesindeh hayatı görü. yorlar. Bu zaviyeden tanzimatı i. dea! bir kıymet olarak kendileri. ne örnek yapmayorlar. Bu tari. hin inkârı değil, tekâmülün tabli icaplarından biridir. 'Tanzimat bir millet vücuda ge. tiremcidi, kendi hayat bundan başka türlüsü olabilir mi idi? Buna evet ildemek müşküldür. Fakat öonün millet vücuda ge meden ortaya attığı kiıymet hü. kümlerini buğünkü millet haya. tımızın düsfuru Saymaya nasıl hazırlayan sıni da unutma: N Bu akın macerasında zayıf Os. manlı devişti derhi m oldu, Fikir ve sanat için de memleket AZIT Eşya satılar bir Çin porart halini aldı. Osmanlı imparator. luğunun siyasi tarihinde bir mü. dahale devri vardır. Bu devirdeki devlet telâkkisi ile bugünkü müs. takil devlet telâkkilerini yanyana e, mükayese yapmaya yoktur, Fikir ve sanât ha. yatımızda da aynı cinsten müda. haleyi görüyoruz. Bu müdahals. ler biret emrivakidir, inkâr edile. mez; fakat güzeklir, iyidir de. meğe de kimsenin dili varmaz. Tanzimat ekonomisi de nasıl hir tezgâhı bozup yerinc fabri. kayı değil, çarşıyı kurmuşsa fikir ve sanat sahasında da bir hayli ithalât taciri yetiştirmiştir Bu fikir ithalâtçıları küçük çap. taki satıcıların satayi ve ticarc. tin derinliğine nüfuz edemeyişle. rine benzer bir zihniyete sahip idiler. Diflerinde dolaşan — sade. cet “— Bu Avrüpâ malidir,, bö. zünden başka bir şey değildi. Halbuki Avrupa bir büyük dentezin, ifadesi idi, Tanzimat mütemadi tezatları içinde orijina. İiteyi idrâk değil, tasavvur — bile etmiyordu. “Hayranlık ve taklit,, onun bü. tün fikir ve sanat tarihini ilade eder, Halbuki orijinal olmak için iki şart vardı, tanzimat münevveri ikisini de ihmal etmişti. Ortada millet şuuru yoktu. Bu şuuru ü. manizm ile yuğurmak - Hizımdı. Ümanizm tekke ile cami arasında beli peştemnallı bir afrodit heyke. Ni halini almıştı. Bu dekor içinde bir fikrin, bir sanatın, bir hayatm inkişaf etme. Gine imkân yoktu. Bu devir net tarih rakamları ile ifade edilmek istenirse kısaca 1839 ve 1920 ra. kamlarım ziktetmek icap eder. Bu kısa devir Abdülhamit, Ab. dülâziz, Abdülmecit devirlerinde Boğaz sahillerinde istikrazlarla sulanan gerbest bir refah vücuda getirdi. Ve bu refahıa kasrında oturanlar bunu bir ebediyet san. dilar. Ona göre hükümler werdi. ler, Dahiler icat ettiler. Sanat ve fikir kahramanları Fakat neye yarar ki bu gun'i plat. form isi harbi ile çöküverdi. Ve güneş ufukta bir mızrak boyu yükselmeden bir sabah batıver. di. Hayata tam millet zaviyesin. (den bakan, onu iltrsadı ile, reviki ile, sanatı ve fikri ile müstakil tez lâkki eden insânların tanzimatın daima Jehimle biribirine tutturul. muş ölçülerine göre yaşamaları nasıl mümkün olabilirdi. Tansimala karşı gösterilen bu | aksülâme! yirmi #enelik hayatı. | mazın zevk ve fikir sabasında yap. tağı değişmeden — başka bir yey değildir, 4 SADRİ ERTEM Yüzlerce kişi Gümrük memuru - imti- hanlarında 12 kişi kazandı 10 Kânunuevvelde bütün vilâ. yetlerdeki gümrüklerde lise ve orta mektep mezunları srasin- da memur imtihanları yapıl. mıştı. İmtihanlara yalnız geh. timökden 78 lise ve 130 orta mektep mezanu girmişti. Dün Ankaradan gelen bir haberle bütün vilâyetlerde yapılan ve yüzlerce namzedin girdiği bu imtihanlarda yalnız 12 kişinin kazandığı anlaşılmıştır. Bunlar. da:hdürdü gehrimizden giren . lerdir. simler henüz bülrilmemiş . v Kömür fiyatları Yapılan tetkikler sonunda )1- manımızdaki kömür buhranma, Ereğlideki kömür ocaklarında asri yükleme vesaiti bulunma. masmın sebep olduğu anlaşıl. mıştır. Vapur aşhipleri bu yüz. den bir. günde yapılacak işin 3—4$ gün sürdüğünü ve tabialile masrafların da arttığını 5 mişlerdir. Ocakları ç: yeni tesisat hem yükleme işlari, İ Jaştırcak ve 'hem' de maâsrafları azaltatağı için kö. Br ucuzlayacaktır. Bu huüsus . tir. nakale Vekâletinle gönderilmiş tir. B hajkettiler. | Meşhur bir İngiliz dil âlimi geldi Şehrimizde ilmi tetkik- ler yapacak İngilterenin tanmmış dil â . l;;ılen'ndn ı.nlı;p bundan bir kaç önce bülda toplanmış “Dü Kurültayı” na iştirak et . Miş ve bu arada Atatürkün ilti. fatına nail olmuş bulunan Sir Denizson Ross, refikasile birlik. te bu defa şehrimize gelmistir. 'Tanmmiş ülim, şehrimizde il. mi tetkiklerine devam edecek . tir” Bu atada Türk — İngiliz dostluğünün kültür aahasmdı takviyesine yardımı dokunacak Mesalye iştirak edeceği tabildir. Sir Denisson Ros& dün mat. ziyaret ederek başmın hürririmiğ'e görüşmüs, memle . ketimizi tekrar görmekten duy. duğu memmnuniyeti beyan miştir. —H Üniversite ders v kitapları K | hazırlanıyor | İkinci Sömestr başında | mühim bir kısmı satışa | çıkacak | İstanbul üniversitesinin kitap | ihtiyaer etrafında rektörlüğün u. tun mükldettenberi yapmış aldu. Yu tetkikler sona ermiş bulun. maktadır. Rektörlük her dersin profesö. rtüne, vermekte olduğu dersi ki. tap halinde olarak hazırlamak ve neşretmek vazilesini vermiştir. Yazılan kitaplar şimdiye ka. dar doçentler tarafından tercülme edilerek şapirografla formaforma neşredilmekte idi. Bu şekil değiş. tirilmiştir. Profesör kitap forma. larmnı faküllte meclisine verecek ve tetkik edildikten sonra kitap “halinde toplu olarak bamlarak ta. lebeye dağrtılacaktır. Yeni kitaplar bastırarken bil. hassa lisarı ıstılalılarına azami su. rette Klikkat edilecek, talebenin anlıyabileceği bir dille yazıla. çaktır. Tülsbeleri müşküllere düşüre. cek terkiplerden, mefhundardan sarfı nazar edilmesine azami e- hemmiyet' verilecektir. Bu formaliteye göre hazırla . | nan deşs kiti bir kısmı Maarif matbazamda basılmaya başlanmıştır. Hazirlanan kitap . | lar üniversite stütmestre tatilinden l sonra talebeye tevzi edilmeğe baş. lanacaktır. Talebetin umumi kültürlerini yükseltecek olan üniversite kü. tüphanesinin de tanzim edilmesi ve yeni esşerlerle zenginleştiril . | mesi kararlaştırılmıştır. | Bu hususta yabancı dillerden ©€ser tercümesine başlanmıştır. ——— Çingene kızının * Müddeiumumi adiyen cerhten — cezaladnırıl- masını, kocasının da beraetiin istedi Birkaç ay evvel Adliyede çin. geneler arasında bir yaralama va. kîı:.ı elmuş, Ayşe adında genç bir kıptı kızı kendisine göz koyan komşusu Ali ile annesi İsmigülü bıçakla yaralamıştı. Bıçağı kocasından aldığı anla. gılan Ayge ile kocası Alinin ikin. Çi ağırceza mahkemesinde yapı. lan muhakemeleri bitmiş, dün müddelumumi idilasını söylemiş. tir, Müddelumumi, Ayşeye takılar mecruh Alinin sulh mahkemesi amdan serbeşt birakılması ü. rek âr. yerleştirdikten gelen y d anlat. mış ve hâdisede öldürmek kasdi örmediğinden Ayşenin adiyen cerhten cezalandırılmasını, Ayşe nin kocası Alinin karısına bıçak | verdiği sabit olmadığından onun ta bir rapör hazırlanarak Mü - | Ca bersarni istemiştir. Muhakeme karar vermek üzere ; ı.!—aşh bir güne' bırakılmıştır. Ka O edi nehri görülme- miş bir şekil aldı 2000 dekarlık arazi sular altında smir, 25 (Hususi) — Bayra. mı, havanın kısmen- açmasına rağmen yağmurlu geçirmiz sa. yılabiliriz.. Cumartesi gecesi başlryan yağmur, paâzar günü | devam etmiş ve gecesi fırtına olmuştur. Bazı evlerin kiremit , leri uçmuş ve bazı çatılar yağ. murdan bozulmuştur. Yağış diün kesilmiştir. Yağmurlardan şe . hirde olduğu zihi mülhakatta da zarar vardır. Bazi mezru a. ,mıj sular altında kalmış ve | maddi zarar biraz daha genla. lemiştir. * anueG 3 :eh" Manisa dahilin. le Gediz ri taşarak gimdiye kadar görülmemiş bir şekil a!l . mıştır. Bayramın ilk günü saba. hr hareket eden Bandırma tre. ni akşam saat beş buçukta yo . kmma devam etmek imkânıat bul. muştur. Bu yüzden yolcular Bandırmava teehhürle çıkmış . lardır. Pencx dağları eteklerin . deki köyler hududuna kadar so. kulan sular Rifat yeri çifliğin. do zararlar yapmıştır.. Bu kö. yün batı istikametinde tahmi . nen 1000 dekar mezru araziyi =1m metre yüksekliğinde su . kaplamış bulunuyor. Gerek bu son su baskmından, sulardan daha - evvelki Kurban derileri H. Kurumuna bu yıl epey kâr temin edecek Kurban bayramı münasebetiy. le Türk Hava Kurumu merkezi tarafından 10.768 kurban derisi toplanmıştır. Bu deri miktarı ge. çen seneki Heri miktarına naza. ran 4.000 tane fazladır. Hava Kurumu merkezi deri fi. yatlarının artmasmı dolayısiyle ce. miyete bu yıl deriden epey bir kâr temin edileceği kanaatinde. C. Muhtekirler Haklarındaki kararlar bugün tatbik edilecek İhtikâr komitesi dün öğleden sonra toplanarak çalışmalarına devam etmiş, ihtikâr yaptıldarı ve mal sakladıkları anlaşılan bir çok milesseseler hakkında cozalar ve sed kararları veril. miştir, Tasdik için vilâyete bildirilen ar bugün tatbikk edilecek. ——— Liman reis muavini şehrimize döndü Tırhan vapurunun hkaraya o. turması hakkmda tahkikat yap. mak üzere Alanyaya gitmiş o . Jan İstanbul mmtaka liman re. âs muüavi Hayrettin şehrimize üştür. Tahkikat neticesi buğünlerde raporla Vekilete bil. dmwm Ve bil. — Karadenizde poyraz fırtınası Karadenizde poyraz fırtınası başlamıştır. Fakat fırtma bü. Şük vapurların seferlerine te. Bir edecek derecede şiddetli de. Bildir. Yalnız küçük merakip #efer yapamamaktadır KISA HA Memlekette: T * İzmirde Şehitler mevktiinde de. nizde bir ceset görülerek — çıkarıtmış ve zabıtaca tahkikata baçlanmıştır. ı Bu ceset tahninen 653 yaştarında bir &dama aittir. Elbisesinden fukir ve varlıksız bir âdam olduğu zaanı hâkimcdir. Vücudunda yara emmaresi yoktur. Bu itibarla kazaen denize dü. gerek boğulduğu zannedilebilir. Ceme. din hüviyeti hanüz anlaşılamamıytır. Tahkikata devam olunacaktır. * Kamerde Tepscik — mahallerinde | Yusuf oğtu Yöhmi Çete, sabıkalıdar. | dan Ssit oğlu Hasan Güngörü bıçakla ağır sürette yaralamıntır. Yaralı ha. silseden sonra tedavi edümek üzeme | meleket hastahanesine kaldırdırış. İ tır. Suctu yakalanmıştır. 2000 dekar arazi dahilindeki mahsulün mahvolduğu anlaşı! - Tmıştır. K kazasının — Selçuk nahiyesinde köy parkını sular l basmıştır. Küçük Monderes nehri, Tire kazaat dahilinde tekrar taşarak Mahmutlar ve Subaşı arazisini sular istilâ etmiştir. Mazru ara. zi halen sularla örtülüdür.. Tor. balı Ve Kuşadası kazaları dahi. Hindeki kurutma kanalları kıs. büyük bir gürültü içinde vıkıl . miıştır. Nüfusca zayiat - yoktur. Salhana tramvay makası üze. rindeki tenede zelzele sebehile çatlamış olan yakalar da evvel. ki göce #aat on dokuzda büyük bir gürültü ile yıkılmıştır. Ce . sim kaya parçaları bayan ebe Sabihanın bahçesine devrilmiş ve bahçede ne kadar fidan ve ci. çek varsa hepsin! tahrip etmiş. Lir. gece olduğu için nü. Ç rğ.îı.î Lord Loyd Yazan: Hikmet vvelki gece Londrü sundan türkçe ginlediğiniz mümtar İngifiyi du, Son birkaç yıl içinde defa Türkiyeye gelip defasında Vakıt namına V7 ni ziyaret ettim. Mülakatt ” tam, Her defaşında da aynı & zik, zeki ve İngilizle ğ TEĞe D S raletini gayet güzel tatlı, müstesna adamı bü Bir kere onunla türk$€ $ tuk. Fakat Lorâ Loyd şeyleri tefahür vesilesi €? temediği için, © yolda mü yi kısa kesmişti. Meğer © ğ yetinin tam yerinde teâif böyle bir güne saklıyormf, | Loyd, bize türkçe bital büyük hargten ve büyü öğrettiği hakikatlerden aynı zamanda Türkçe kö başlayan İngiliz ruhunuli manı oldu. Lord Loyd, “Britiş B0f bi büyük ve şümullü bif teşekkülünün başında DU Fakat onun beynelmilel Si fusça zarar yöktur. Burada dâ . ha Hir çok çatlak kayalar da vandlır. Onların da günün birin. de yıkılmast muhtemeldir. Tedbir almacaktır. Kitapların tashihi Komisyon mesaisini ay sonuna kadar bitirecek Lise edebiyat kitapları, orta o. kulların okuma kitaplarını tashih etmek Üzere teşekkül eden ko. misyon faaliyetine devam etmek. tedir, Vekâlet bütün İise ve or. ;: okul öğretmenlerinin de fikir. teplar Wmt'm ei wl’o'lî'lllşîu.'. ğretmenlerin ı bu ay gönderilmiş olacaktır. İstanbul . daki kömisyon mesaisini ay so . nunda tamamlıyacaktır, v - « Köy öğretmenleri Köylüleri de yetiştirecek Maarif Vekilliği, köy okulu öğretmenlerinin köylerde okuyup yazma bilmeyen köylüler — için, okul dershanelerinde gece ders. leri tertip edilmesini bildirmiştir. Köy öğretmenleri köylüler için gece dersleri tertip ettiği gibi, aynı ramanda onların umumt bil. gilerini çoğaltmak maksadiyle muhtelif mevzularda konferans. lar vereceklerdir. Bu konferans. lar, sağlık, köy ziraati, köy ka. nunları mevzuları etrafında ola. caktır. İlk okul fakir talebeleri Orta tedrisat müesseselerinde okuyan fakir talebeleri de etmek üzere, İlkokul Himaye teş. kilâtınin bu müesseselere de teş. mil edilmesi düşünülmektedir. Bu hususta Maarif müdürlüğü esaslı bir rapor hazırlamaktadır. Bü raporda bügün orta tedri. sat müesseşelerireki yoksul ta. icbe miktarı, okullardaki nisbeti tesbit edildikten sonra yardım kli kararlaştırılacaktır. BERLER * Dahiliye Vekâletince görülea lü. zam üzerine Köocaeli mafyet metmuru Raif Aybar; Çankırı mâiyet memüuru Reşit Yalım Tokât vilâyeti emring ve, rilinişler ve yeni iylerina başiamiye dardır. * Pelâkele maruz yerlerdeki mah. | kümlardan — yeltmiş dört kişi tahliye | edilmiş ve serbest berakılarak alloleri yanlarına günderilmişğlerdir. * Şehircilik Mütahasatat Profosör Eğli Edirnenin plânı Üzerinde meşgul olmaktadır. Bu arada arazi izerinde Mzm gelen tebkiklar Bgibi harita Ve besabat da incelenmiştir. Profesör yapılan bu işlere göre geh, | rin plânmi hazırlayacaktır. İ * Yozgat halkevinde Türkçe kura. larmdan başka Pransızça ve İngilizce ki Folü, bu masum gayenin çok ilerisinde kadar ılğu_. Bunu “bilet”, maktan ziyade, “makul Vi tıkf bir tahminin neticesi ( söykyebiliriz. - Zira Lefdy gibi bir kabiliyetin, eibet gi işle iktifa etmesine gönül Tamazdı. R e Edebiyat kav- gası bitmedi A rkadaşım Şevket kü “Akşam” da, biyatçılar kavgasının * vi gibi yanıp söndü; , esefleni, B ZİREnai girdi. Şevket, Sadri Ertefi gi ıı;; | " k h At A K S A V a e A F temde kendisi için çok bir müzabir buldu. . HE kimseler vardır: Muhimi /f ifade edecek olduğu zamfid limin ucuna geldi de *07 Yi yorum” diye duraklar V€ sındaki onu ıöyltyîvıru" çok yaşayasın; ne güzel dun?” diye sevinip şükredi) İşte Sadri Ertem, İlğal Edmç edebiyat neşlinin p kalmış olan dava “ nu, tam bir belâğat ve anlatıyor. Bırakın ki genç | bu bahiste takılıp kalmii gf dirler. Buçuğu onlar FHi larsa, 'diğer yarısı blıh*' zırkla... gelecek ki, D Bir iğlnâgh' < / Diyerek ellerindeki aSf ve altlarındaki çürük Si 8 :d klardı Li ” uyaca! T 4 Fakat bu fan! dünyâti g dar farla çürük ganı 1 İş, elde altın kalemn 0 Iğ_mi yıl evvelki 4 Memurîni: ticıl"d' nn ticaret a , işliği edildiğinin tüf Hizmet "/ M:ınmmun- ğğ vermiştir. |Cumarte z İ 27 IL.Kân.|” —T Zülhlece 17 ı_,ı £ Kasım B P Vbritrer Yanıtı Haat TP # i , Güneşin , ., , 18 Boğuşa TT 2 00 e |S. Öğle trzr TON1S İ g Kktndi iz o2 9 44 15 L yi l Akşam 17 18 13 00 17 Yata iğ aa 135 18 ÜÇ yi tmsak 533 1216 8 kuraları d açılmıştır