3 Aralık 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

2—VAKIT 3 BİRİNCİKÂNUN 1928 —— Fikir ve sanat —— Almanyada harp ve sanat Nazi propaganda nazırı Gübelş sanalin harp gâyesi İçin geferber edilmesini emretmiş, ve sanatin hayattaki bedbinli- ğe mani olduğunu da esbabı mucibe olarak ileri sürmüş! Sanatin insana yaşamak aşkı verdiğine ve hakiki sana tin ruhu dünya cehennemimlen alrp bir başka âleme, tahay yül edilen bir cihana naklettiğine şüphe yoktur, Doktor Göbels'İn anlattığına nazaran da sanat bedbin ve beodbaht insanları bulundukları hale sokacaktır. Sanat bunu hiç bir gaye takip etmeden ve hiç bir mak. balden alıp başka bir sada âlet olmadan yapar. Sanati bir nevi sarhoşluk temin et- mek, wtırapları susturmak, acıları muvakkaten dindiren bir morfin şiringası halindo tasavvur etmek her seyin hürri yetini imha, her güzel şeyin gayesini swlece kendi politikasına hasreden rejimlerde mümkündür. Haâttâ bunun tatbi'catı bile yapılabilir. Bir nevi marlama sanati siarı olmuyan, İn: sanları ölüme sevketmek kudreti bulunmıyan bir harbe sü- rüklemek için tek psikolojik vakıta sanmak afyonla kahra, manlık icat etmekten daha muvaffakiyeti bir usul değildir. Sanati Alman halkını bedbinlikten kurtarmak için bir || rinde iş yapmak Üzere şehrimize yasıta halino koymak arzusu ortaya atmaktadır: iki mühim noktayı sarahatle 1 — Almanyada harp için şevk yoktur. O kadar ki bunu Hcat etmek harbi suni hoeyecan vasıtaları İle idame etmek moecburiyoeti hissedilmiştir. Sanati hayatın bedbinliğini yen- mek için bir vasıta telâkki etmek ve ne kadar sıkıntılı bir devrenin hüküm sürmekte olduğunu göstermektedir, Hayatın bedbinliğini söküp antacak sanat eseri değildir. Sanat eseri bedbin adama bir kısa zaman ıztırap menbar olan meseleyi düşündürmez. Sanat havası kısa bir zaman için in- san ruhunu temizler. Hayatın bedbinliğini yapan, Insanları : ıztıraptan ıztıraba — sürükliyen bizzat cemiyetle fertler ın-! sındaki tezattır. Bedbinliği ortadan kaldırmak için tozadı süpürmek lâzımdır. Nazi Almanyası fert ile cemiyet arasında samimi, doeruni, ruhtan alâkalı bir münasebet tesis edemiyor. Bodbinlik, ümitsizlik, heyecansızlık bundan İleri geliyor. Cemiyetin bünyesindeki bu tesadı hiç bir sanat eseri orta- dan kaldıramaz. IK — Hayatın bedbinliğini sanat eseri ile ortadan kal. dırmak arzusu, eğer hayatı teşkil eden unsurlar kuvvetli ol- saydı Propagzanda nazırının emirlerinc lüzum kalmadan harbi teşci eden, insanları harp gâyesine sanat havası içinde sürükliyen eserler derhal meydana çıkardı. Milli olan, milletlerin arzularımı, İştiyaklarmı ifade eden harplerde daima sanat bizatihi bir heyocan ve hareket uw suru olmuştur. Fakat bu oluş dalma kendi kendino vukun- gelmiş, sanat politikanm emrini beklemeden, samimi, deruni kuvvetiyle davaların önüne düşmüştür, Politikanın kamçılı- yarak hareketo getirmek istediği bir sanat eseri bize yalnız sanatin kalitesizleştiğini doğll, bir comiyet içinde neşredilen, ileri sürülen şlarların solak, soğuk birer sözden başka bir şey olmadığını isbat eder. Taksim âbidesi Ayaspa- | Almanlar Rohıınyıdı şaya nakledilecek Taksim meydanının yeni ve e- saslı bir şekilde tanzimi için fi- kirleri alınmak üzere A: dekoratör M. Su ve heykeltraş Poisson şehrimize gelmişlerdir. Evvelki akşam bu mütehassıs- lar gehircilik mütehassısı M. Pros tun da iştirakile vali ve belediye reisinin yanında toplanmışlardır. Yapılan - tetkiklerde bugünkü abidenin meydanm yeni büyüklü- ğüne göze çok küçük kalacağı ve ihtişamını kaybedeceği görül- müş, ilk olarak abidenin yerinin değiştirilmesi kararlaştırılmıştır. Abideyi daha ihtişamlı bir hale koyınak içim de, abidenin dört ta- rafına dikilecek dört muazzam sütunun üzerine büyük bir kub - oturtulacak, bu sayede eser daha azametli bir hal almış — ola- — Sarayburnundaki My.nk nonun ğtinl bir gekle ıokuknı. Md:ığmâm doir'm beılzd"_ ya li eliyle işletilmesi hırıı'lııtıı'ılyî ümüzdeki — mevsim - İcin, 'Taksimde yeni yapılan gazino da bir şirkete kiralanarak bu şe kilde işletilecektir. ae Namık Kemal pulları Büyük şairin ölümünün yıl . dönümü olan dn P. 'T. T. umum mdürlüğü tarafından satısa cı. karılmak tizere İsviçreye siparis edilen $ kıymetten ibaret serisi 38,5 kuruş tutan pullar 26 Ikin- elteşrinde yola erkarıldığı halde el'an umum müdürlüğe gelmis değildir. Maalesef gününde yeti gememiş olan bu pullar gelir gelmez satışa cıkarılacaktır. eee d ğlke . Tercüme edilen ve edi- lecek eserler Üniversite talebesinin dera ve müÜrsrenat kitabr olarak yabancı dillerden tercilme ettirilmekte a Jan eserlerin sayıst dün 50 ye baliğ olmuştur. İkinci partide tercilme oluna. %î büyük bir petrol şirketi- ni santın aldılar Bükreş, £ (Hususi) — Bir Al man maliye komisyonu ile zen. gin bir petrol şirktei arasında devam olunan müzakereler müs bet bir şekilde neticelenmiştir. Romen petrol şirketinin direk - törü Kral Karolün müşaviri es- ki başvekillerden General Ar - ceteyanu idi. Almanlar Romen şirketine 1400 milyon mark ve . receklerdir. Şirketin müdevver sermayesi 600 milyonda idi. Üc büyük tesisat ile bir senede 17 bin ton petrol istihsal ediliyor. du. Almanlar tesisatı genişletip büyüteceklerdir. Başka bir Al - man mali heyeti de diğer bazı Romen petrol şirketlerile mü - zakerededir. Almanlar petrol i. çin hiç bir fedakârlıktan çe . emektedir, —— Yugoslavyada seferber- lik tedbirleri tesbit edildi ğ Belgrad, kaA.A.)—Yugnı. avya Başvekil! bugün negretti Bi bir emirnamede milli sefer - berliği tarif etmektedir. Bu emirnamede bir geferber - lik takdirinde almacak tedbir . ler tesbit edilmekte ve muhtelif nezaretlerin vecibelerini tasrih eylemektedir. Emirname muhte Tif devaire idhalât ve ihracatı tahdit etmek salâhiyetini ver . mekte ve seferberlik için husu - sİ teşebbüslerin vücuda getiril- mesini derpiş eylemektedir. — —— İzmirde zeytinyağı ve pamuk ihracatı İzmir, 8 (AA.) — Zeytinya- ğt ve pamuk ihracatçılar Bir- Üklerinin statüleri bu birlikler ümuümt heyetlerinin dünkü toplantılarında kabul edilmiş ve böylece iki brjlik resmen teşekkül etmiştir. — Statüler tasdik edilmek üzere Ticaret Vokâletine gönderilmiştir. cak esterleri sermek Üzere Rek. tör Cem'l Bilselin re'sliği altım- da bir büro bugünlerde toplana. caktır. Sadri Ertem —) ” Piyasada bazı maddeler üzerinde ihtikâr mı yapılıyor? Pamuklu mensücata yüzde elli zam kondu Piyasada pamüklu — mensucat ve boya üzerinde geniş mikyas- ta ihtikâr yapıldı"ı haber veril- mektedir. 'Toptan olarak bu maddelerin tiearetile meşgul bazı milessese- ler kış mevsiminden bilistifade pamuklu mensucat ve boya mü- rekkebatı üzerine yüzde elli ram yapmışlardır. Bilhassa Anadoluda çok kul - Janılan pamuklu mensucat Üze * gelen Anadolulu tacirler bu va- ziyet karşısında alâkadar makam lara şikâyetlerde bulunmuş; ve hemen tetkiklere başlanmıştır. Yalnız ihtikâr komisyonu he- nüz harekete geçmemiştir. MAKARA BUHRANI Diğer taraftan son günlerde piyasada bir makara buhranı baş Egöstermiştir. Tire ipliği makara- Tart hiç bir tarafta bulunama” maktadır. Halk ve bilhaşsa ter- ziler ipliksiz Kalmak tehlikesine maruzdur. Bazı tücezrlar da bu vaziyetten istifade ile ellerinde - ki mâakaraları saklamışlardır. Bun lar başka eller vasıtasiyle iki ve hattâ üç misli fiyat farkile satış yapmaktadırlar. ÇAY FİYATLARINA ZAM Bunlardan başka çay fiyatla- Haydarpaşa - Sirkeci arasında Feribot seferleri 1941 yaz mevsiminde başlıyacak Haydarpaşa arasında inşa edilc- cek feribot iskeleleri için iki mil- yon lira ayırmıştır. İnşaat 17 i- kincikânunda mütcahhide ihale edilecek, iskelelerin derhal ya- pılmasına —başlanacak ve 1941 yaz mevsiminde de feribot ser- visleri işlemiş olacaktır. Sirkeciye — gelecek Avrupa trenleri feribot vasrtasile Hay- darpaşaya geçecekler bu suretle yollarına inkrtasız devam edecek- lerdir. —— Kayseride buğday mahsulü Kayseri, 2 (A.A.) — Kayse- ri merkez kazasile Sarıoğlan nahiyelerinde açılmış olan top- rak mahsullori ofisi mübayaa merkezi köylünün fazla mah- sulünü değeri pahâsma almıya devam etmektedir. Bugüne ka- dar Kayseri mübayaa merke, zinin topladığı buğday miktarı bir milyon kiloyu tecavüz et- miştir. Köylü mahsulünün güçlük çekmeden değeri paha. Bına sattığı için Cumhurtyetin bu nimet ve muavenetini mem nuhiyetle anmaktadır. Diğer taraftan köylüye to- humluk ve çift hayvanı tevzi- atının arkası alamış bu me, yanda yalnız merkez kazasın- da yaprlan tobumluk ve çift hayvanatı tevzlatın değeri iki yüz bin Hirayı bulmuştur. Di- ğger kazalardaki tevziata da bu miktara yakındır. Kağnrı yerine dört tekerlek- H araba, sapan yerine de pul- lük kullanılmazsı İçin köylüye Ziraat Bankasından uzun va, deti kredi temin edilmiştir. HSS Dikili felâketzedeleri için pavyonlar yapılıyor İzmir, 9 (AA.) — Dikili fo- lâketzedeleri için yaptırılmak- ta olan 256 pavyondan on altısı bitmişltir. Diğör 9 pavyonun da inşaatı mümkün olan süratle bitirilecektir. Kızılay bu pav, yonlardan başka kendisine ev yaptırımak istiyen felâketzede. lere de para yardımı yapmak- tadır. Zelzeleden tamamen ha- rap olan kasabanın - ilerdeki Jaşaatır için bir imar plânı ha- zırlanmasmma karar verilmiştir. rında da büyük bir ihtikâr kay dolunmuştur. Hariçten az mal pelmesini ba- yapmıçlardır. Bu Ihtikâr - -ra- kende Hfiyatlara da tesir etmiştir. İhtikâr komisyonunun bir an ev- vel toplanıp bu vaziyetleri göz* den gecirmesi ümit olunur. Çocukları kurtarma yurdu genişletiliyor Vali dün yurtta tetkikler yaptı Fakir ve kimsesiz çocukları kurtarmak maksadiyle tesis odi- Yen “Çocukları Kurtarma Yurdu,, nun, vali ve belediye reisi Lâtfi Kırdar tarafından tevsline karar verilmiştir. dün müesseseye giderek tetkikat yapmıştır. Lütfi Kırdar Tevsi — işile meş- gul olmak üzere şehrimizin tanımmış mütehassıslarından bir hey” et kurulmuştur. Necati Kip, doktor bulunmaktadır. Heyette Dr. İbrahim Zati, maarif müdürü "Tevfik — Kut Fahrettin — Kerim, — Doöktor Komisyon ilk toplantısında çocukları kurtarma — yurdu için yeni bir talimatname harırlamıştır. Bundan başka bu yıl kadro genişleyecektir. Mevcut bina ihtiyaca kâfi gelmediğinden büyük bir bina tedarik edilecektir. Vilâyet te bu hususta yardımlar yapacaktır. Düirelerde pasif korunma tedbirleri Denizyollarında 30 derslik bir ikurs açıldı Resmi ve hususl milessese ve dairelerde zehirli gazlere kargı ğünde bir kurs atılmış, memur. lara bu hususta ders verilmiş « 'Aymı memurlar arasında pasif korunmada çalışacak ekin ler teşkil edilmektedir. Kursta ber hafta çuma gürleri aat 10 dan 12 ye kadar tedrisat yapı » lacaktır. Kurs müddeti 30 ders olarak tesbit edilmiştir. Kursa — bütün memurlar mecburen iştirak et. mekte ve dersleri Denizvolları hareket âmiri Osman Piri ile l'ı;liılvuı kaptan Mebus vermek . ir, Türk - Fransız ticaret anlı Fransızlar bizden her asından sonra nevi mal alıyor geçli mizle Fransız hükümeti arasın- da yapılan anlaşma iktızası ola. rak Fransa hükümeti bizden & - sıtasile dün "Ticaret Odasına İhracat tecirlerimiz iş yap - tıkları maddeleri satın alacak olan teşkilâtın bu listedeki ad - resite müracaat ödecekler, lâ - zım gelen şekilde anlaşıldıktan sonra Fransadan verilecek sipa :;:len göre mal gönderecekler- Bir müddettenberi Alman - yanmım mübayaatta bulunmaması yüzünden harice gönderilemi « yen ihracat maddelerimiz de Fransaya sevkedilecektir. Diğer taraftan İnsiltere hü - kümeti de bu şekilde bir teşki- lât kurmaya basşlamıştır. İngil tere piyasası yakında daha ge. niğ mal almağa başlıyacaktır. Bu haber piyasada büyük bir memnuniyet uyandırmıştır. Beylerbeyinde eski bir yalı yandı itfaiye neferi yaralandı Finlerin memleket!i 60.000 gölü bulunat Finlandiyada toprakla' rın yüzde 73 ü or- manla kaplıdır Bugün bütün dünya efkârifi Fislandiva işgal ediyor, Büvük harpten sonra Ruslara karşı y *klarr savas netices! gai'» 6 Finler, yirmi senelik bir calerti teticesinde valnız milletlere İ: llllerini tasdik ettirmekle Kaf mamışlar, ayrıca — ticarette n Tüst hareket etmelerile de kefi” dilerini sgevdizmişlerdir. k Finlandiya nere Sir- ve nasl bir memlekettir. Elde ansiklopedik malü <at Oruytct” larımız aşağıkl satırlarda — bul” caklardır: Finlandiva Baltık yaylâsırti Botni kürfezinin şarkında Ka kısmımı teşkil eder. 1909 sevesir” de İsvec tarafından Rosvava kedilmiş olan bu memlsket, simir diki hudutlarivle 387,576 — kilör metre mürablar mesahaya * 3,800.000 € Vekm nüfusa matik tir, En şimal krsmı kutep — ikİ mine tâbi o'an ve bolen tanm gece karanlığı icinde belunaf Finlandiya tooratları hesa göller ve gölcüklerle delik deşik bir haldedir. Bu göllerin çoklü” gu hakkında bir fitir vermek İ" | cin miktarlarının 60.000 den faf” la olduğunu kaydetmek KANİĞ 10 ilâ 80 metreye kadar yük" selen ve üstü çamlarla kantı C1" | mudiyeler manzaranın — yekat” N_— saklığını giderir. — Finlandivenıti toprakları nasıl göllerle w,g ise deniz zahilleri de adacı) )27f |a tanhıdır. Kayahk ve ormanlık lan sahiller meskün — mahalleti gözden saklar ve bu sahillere d€ nizden yaklaran yolcular ga) meskün bir orman ve su diyari” na vardıkları hissine kapılabilif Güneşin pek kısa bir müddt için zrup ettiği pek uzun günle re malik bahar ve yaz avları Fiff ler icin &a hararetli faaliyet met” simleridir. » Göller ve müteval çağlıyanları olan nehirler o şe” kilde tanzim ve birbirlerine raf” tolunmuştur ki, küçük sahillerden 400 kilometre içtf” lere kadar girebilirler. Holandi” da olduğu #ibi Finlandiyada d insanların hayatı nehirlerle #i? surette alâkalıdır. Finlandiya topraklarının y”- ” de 73 ü ormanlarla kaplıdır. F” | kilen topraklar yüzde yediyi gf mez, ayrıca hafif meralar toPp” rakların yüzde üçünü teşkil © der. Finlandiya 1937 de 1.430.000 ton hububat, 1.338.000 ton Pf Bu hayvanların !2’&“000 400 bini attır. manları işletmektedir. “Turani irka mensup olan Fif” ler, Macar ve Estonya milletlt riyle yakından akrahadır ve leri de Turani menşelidir. İ Bade a SkstcR