15 Ekim 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Elâ Cözlü insanlar memleketinde 1 Öğretmen ihtiyacı Yazan: SADRI ERTEM Şehrin ne zaman kurulduğu da malüm değildir. Bergama Kralı Antalin oğlu Azani adına kurulduğunu süy- | lerler. Mabedin Bergama kral. lığının Romaya geçişini takip eden senelerde İnşa olunduğu: nu da rivayet edenler vardır. Duvarlarının Roma üslübunda mübedin Yunan! oluşundan bu. nun imparator Adriyen zama- nında inşa edildiğini — istidlâl edenler de mevcuttur. Hattâ bu dovri, Asya hükümetinin nihayeti ile Roma istilâsi ara. sında telükki edönler de var- dir. Azaninin kuruluşu hak- kımda totemik bir efsane de müelliflerin kalemine kadar gitmiştir: Azanya balkı meralarını su baslığı için hayvanları açlık- tan ölmek tehlikesine düşmüş. tür. Bu baskın yüzünden zira! mahsullerde de kıtlık başgös- termiştir, Büyük bir 1ztıraba tutulmuş olan halk mabutlarına adak. Tar takdimine karar vermişler- dir. Mabuda takdim edilen bir tilki ile bir kirpidir. Tilki voe kirpi adakları mabut tara- fımdan fevkalâde kabule maz- har oluyor. Şehrin adı, Tilki münasına olmak üzore num'a tahvi! ediliyor. Azani kelimesinin buradan gelmesini müuhtemel bulanlara biraz da hak vermek lâzım geliyor. Kirpi Bu Totem efsanesi ne kadar — hakikate tetabuk eder? Bilin- mües! Fakat muhakkak olan bir Jvarsa, muhtelif Totemlere msup olanların — isimlori ile birlikte bir şehirde yerleşmeğe başlamaları Sitelerin temelini Atan vahdet ajümunelerinden biridir. İstor Askadyadan muhacir getirilerek burada İakân edil- miş olsunlar da — onlardan Azani sözü çıksın, İster kirpi Hilki bu yeni şehri kurmuş olsunlar! hrin diğer kısımları hak- krmda, tiyatro, hipodrom, ve bazr mezarlar hariç olmak ü. xere malümat sahibi bulunmı- yoruz. Genişliği 45, boyu 75 metre olan bu yekpare mermer kaya- lardan yapılmış olan mabedin altına merdivenle inilmektedir. Aydınlığı dışarıya dağru açıl- mış kemerlerin altından alan bu kısım serin bir İzbe manza. Yasını vermektedir. Mabedin cenubu garbi isti- —Ö kametinde dört köşe bir bina O harabesi şimale dönünce tiyat- — Yo ipodrom harabeleri son eser Colarak yerlerint muhafara ot. - Mmoktedirler. 'Tiyatro binası sırlını O Kumaya yaslamıştır. | Açık hava tiyatrosu mormer Obir anfi teatr'dır. * Tiyatronun genişliği 103 met “reyi bulüyor. İki yarım daire- Ünin iki nihayetindeki kapılar- O danp dışarı çıkılmaktadır. © Muzikacılara imahsus mahal- der hAâlâ yerlerini muhafaza — etmektedirler. Fakat bu kısım Ohâlâ bir taş şehri manzarası. Omı muhafaza etmektedir. © Sütun başları, devrilmiş mer Mmerler, sütunlar, kenar ziy- Önetleri bir kısım duvarları bu- “gün toprafa gömllü kalmış o. llll tiyatroda trajfedi, komedi, Omuzik için olmak üzere saha: ye açılan beş kapıdan bahso. Olunmaktadır. Sahne (göre hazırlanmış ve sanatkâ- Ürm sesinin kaybolması için Iâ. Ozam gelen tertipler alınmış ol Oduğunu sarahatle iddia eden “müellifler dir. | Şari Teksiye bunların n Olla gelmektedir. Şar! Teksiye “yo göre o zaman Ohayatı aslâ mevzun — bahsol olnazdı. Birinci plânda düşünü- den yalnız sanatkârdı. Azani iliyatrosu sanatkârlara — Ibul Umam ederdi. Yarış ) nubu şarki CAt ve araba y edilen bir de Ko Üheyeti için ha canın bakayası gi tadır. Yarış yerinde olan merm -Beyirci yerlerinden istidlâ| len neticelere göre buraya j t j j j ; ! ı İ ! ! Ber. bu tiyatronun ce- istikametindedir ışlarına tahsis ül ve Hake 5ze çarpmak. akustik kaldelerinc | seyircilerin | binden fazla insan ferah ferah girebilirdi. Stadında 12 bin kişiyi top- layan şehir ne oldu? Nasıl bir mum gibi eridi. Bir şehir ölebi. Hir; fakat bir insan cesedi gibi parça parça kayboluşuna ne demeli? | Mabet, tiyatro, — hipodrom | burada kafa tası ve çene koe- mikleri gibi bir iskeletin son parçalarını teşkil etmektedir. Ayani şehrinin yorinde şim- di sadace bir Çaydarbisar kö. yü vardır. Azanl şehri neden harap ol-| Na du. Noden sel yatağı kenarına alelâcele kurulmuş olan Koali yani bugünkü Gediz hayatını mühafaza etmektedir? Aşağı yukarı ayni zamanda kurulmuş olan bu iki şehirden birinin hisarlarını ve surlarını bile eser halinde muhafaza öt- mekten çekinen zamanm bu kahredici irar'esinin sebebi ne. dir? Babil niçin harap oldu ise Ninova bugün sadece bir batı. ra balini aldı ise, Azani de ayni sebepten ortadan silindi. Gediz İzmir mıntakasına gi- den nehir yadileri boyuudadır. İzmir bir mün ve Ücaret merkezi olduğu zamandacberi hinterlandi ayaktadır. Halbuki zamanın nakliye — vasıtaları, Gedize toneffüs imkânı bahşot- tiği halde Azani'nin tarihte | yaşamasına bile imkân bırak- | mamışlardır. Bir zamanlar bahçeler, ka. meryeler, heykellerle dolu 0- lan şohrin yerinde ve etrafında | en güzel arpalar boy salmakta ve Bapanlar şehrin bakayası üstünde bereket ve servet ara- maktadır, Â Kadim tarihin Rinolkus diye kaydettiği Yud dere- si kenarındayım. Bu derenin üstünde hâlâ bir Roma küprü. Bü bakayası göze çarpar. İki kaz birbiri ardınca ke- marları rıktumik dereye doğru uçtular, Otomobilden ürken bir dana, tavukların büyük bir itina ile üzerinde eşindikleri gübre yığınlarına doğru koştu ve korkusunu melünkolik bir feryatla anlattı. İ Duvarları samanlı toprakla Ürülmüş köy evlerinden birinin güneşten kararınış tahta kapı- Bt açıldı. Blâ gözlü, ince yüzlü kıvrak bedenli bir kadın dışa- rı çıktı. Baatlerdenberi susa. mıştım. Kendisinden içecek su istedim.. Bana ortası oyulmuş bir kabak uzattı. Soğuk su ağ- ziünm kenarlarını islatırken ben de fildişi ve merzmer hey- kollerde emsalini hayretle sey- rettiğimiz insanlardan Mriylu' karşı karşıya kaldım. Onun yüzünün hatları bana hiç yabancı değildi. Sanki bu kadının kafası sanat tarihinin bir sayfasından koparılıp geli. rilmişti. Bir anda içimden geçti, "de- dim ki, şu kadına üzerinde ya- şadığı harabeler hakkında bir şeyler sorayım, bakalım şehri harap eden zaman onun hafı- zasında nasıl izler bırakmış?! (Daha var) Kaçak eşyalar için Gümrükler idaresi, Ford fab rikasından alman otomobil mal | zemesinin kaçak olarak güm .| rüklerden geçirilmiş olduğunu | haber veren muhbire verilecek | ikramiyeyi kararlaştırmıştır. | Muübire şimdilik alacağı ik- | ramiyenin yüzde otuzu nisbetin | de olarak 300 küsur lira peşin verilmletir. İkramiyenin diğer | kısmı da suçluların mahkemede | alacakları neticeye göre tediye qumıcıktır | | Pazartesi ! 16 1.Teş. Pazar 15 L Teş. 4 Ramazan |! hizir 184 * Ramazan hizir a8 | Ege denizinde cenebi limanları- | yeti tarafından verilen müsaa - azaldı İlk tedrisattan alınacak öğretmenler için yılnız bir imtihan açılıyor İlk tedrisat öğretmenleri ara- sında her ders yılı yaptlan orta tedrisat öğretmenliği imtihanı. nm önümüzdeki yıllardan itiba- ren kaldırılması düsünülmekte- dir. Orta okul öğretmen muavi, ni olmak isteyen ilk tedritat öğretmenlerile lise mezunları yalnız lş!ıuıkmî üniversitesinde evlul yapılacak imtiha- r&ilceelkrdır Orta tedrisat öğretmen ihti yacı alman tedbirlerle gideril . miş bulunacaktır. Ekalliyet okullarında Türkçe dersler Şehrimizde bazr ekalliyet o -| kullarının bütün derslerini türk ge yapmak Üzere Masrif Vekâ> letine yaptıkları müracaatlar kabul edilmiş, kendilerine lâ - zamgelen müsaade verilmiştir İki yıldanberi resmi okul müf. redat programmı tatbik eden Musevi ve Ermeni okülları ay rıca kendi dillerine ait lisan dersleri de okutmaktadır. Resmf okul müfrodat prog - ramındaki derslerin eksiksiz 0. larak muayyen saatlarda tatbik edilmesi için ana dili dersleri - nin de kaldırılması icap etmek- tedir. Maarif Vekilliği bu hu . susta tetkikler yapmaktadır. İlk tedrisatta ikinci kadro Bir müddettenberi — yapılan ilk tedrisat kadrosunun bütün hazırirkları — tamamlanmıştır. Kadro pazartesi günü tasdik e. dilmek üzere Maarif Vekilliği - ne gönderilecektir. | İkinci kadro da köy öğret-| menleri arasında, bazı becayiş ve yine köyden köye nakiller yapılmış, köyden gehire hiç bir öğretmen — almmamıştlır. İstan. bul emrine verilmiş olan öğret- menlerin bir kışını köylere ta -| yin edilmişlerdir. Üniversitede kon-: | | feranslar Her yıl Üniversitede tertip edilen serbest konferanslar srrl e bu yıl da pek yakmda | başlanacaktır. Konferanslar akgamları saat 18,15 da üniversite konferans salonunda verilecek, ayrtea rad- | yoa ile de neşredilecektir. Prog. Fam matbu olarak bastırılmak- tadır, İlk könferansı Rektör Ce mil Bilsel verecektir. Karadeniz ve Egeye gidecek şilepler Şileplerimizin Karadeniz ve na gidebilmesi için Vekiller He- de dün alâkadarlara bildirilm tir. Şilepler Yunanlistan, Mısı ve Suriye limanlarına ve IKara. denizde Köstenceye karlar olan Nmanlara gidebileceklerdir. Ak deniz uzak Jlmanlarma ve Ka - radenizin diğer limanlarına şim dilik müsaade yoktu! Dün sabahki sis Dün sabah limanımızda cok kesif bir sis ölmüsz, sev tamamen durmuştur. Sis yü zünden —Adalar, Haydarpaşa, | Kadıköy ve Boğaziçi vanurları İlk aeferlerini yapamamışlardır. | Italya ve Fransa deri almak istiyor 'nlvn ve Fransa m | dirmişlerdir. Tüccarlar bu iki memlekete ihracata hazırlan - maktadır. deri tahmin olunn Ramazan ic'n yeni tarifeler Birketi Hayriye, Denizvolları tren idareleri ra - asebetile bir ay müd tarifelerine ilâveler yan . karar vermişlerdir. Bil - a göceleri seç vakitlere ka: dar tren, vapur ve tramvay isli tir. Cumurtesi ve pazer *İ gecevârısmdan sonra erler yapılacaktır. Perapalas davası Otel sahibi Mısbahın kaçakçılık yaptığını söyliyet nu| Yemenli maznun birçok> suçlarla itham ediliyor'" Yanında üç Meksikalı kadın | olduğu hâalde Perapalas otelinde üç ay oturan Galip Efgani otel sahibi Misbah tarafından açılan dolandırıcılık davasının mühake. mesi esnasmda maznun kendisini müdafan ederkern ötel sahibini | hem hileli hesap çıkarmak, hem de para kaçakçıl teşebbüs suçu İle itham etti. Bay Misbah dört Bin bes y Hira alacak istiyor; Galip Efgani | ise borcunun iki bin beş yüz elli liradan fazla olmadığını iddia e- da anlaşılamıyan otellerde hafta: da bir hesap görmek mutat oldu- Ku hakle Perapalar otelinde Ga. FHp Efganiden üç ay para alınma: mrş olmasıdır. Bir müşteri dbir hafta para vermiyebilir, ikinci hafta sonunda da bir mareret gös. terebilir; fakat çıkarılan haftalık faturalar ödenmeksizin bir adam bir otelde rahat rahat üç ay gü- ğuıı ’.uı ve sızıltısız nıııl oturar ilir? Rivayete göre bu şöyle olmuş- tur! Bay Misbah Yemene İngilirz Jirase olarak dövir görklermek is. tiyor. Yemen imamının kahve ih- racatı işlerini idare eden Galip Elganiyi bu işe vasıta yapmafa karar veriyor. Hem de İngiliz li. rasının piyasada kıymeti beş ile altr lira arasında iken, dokuz Hra üzerinden hesap göreceğini söye lüyer. Fakat G Efgani borcu olan parâyı ingiliz ilrasi 'Glarak Ye- mende Bay Misbehın göst yere Bdemek için burada otel ida- len borçlarını tesviye ımg&. İair makbüz istiyor. Ötel ! daresi bu. makburu - ver Çünkü bir para kı ralisbite vermm rüyor. Galip Efgani ise otel idaresi- nin sonradan ikinc defa da- ha kendisinden para istemesi ihti. malini düşünerek bu tarzda bı— muameleye itimat edemiyor. da bunun için teklifi reddı.-dıyor I Böylelikle para kaçakçılığı teşeb- büsü de akim kalıyor. Fakat bundan sonra Galip Ef. gani nicin yine borcumu — vermi- vor? Buna sebep olarak Galip Efgani hesap pusulalarının fazla | yazılmış olduğunu, hakik! borcu olan iki bin beş yür elli Hirayı ö> demeğe hazır bulunduğunu — ve Adenden parası relir gelmez ve- receğini ileri sürlüyor. Biz bu variyeti şimdiye kadar yapılan neşriyattan anlıyoruz. Dün sekizinci asliye ceza mah. kemesinde cereyan eden muka- kemede ise Galip Efgant kendisi, | ni biraz başka tarzda müdafaa etmiştir. Muhakemenin — cereya- nınr aşağıda nekletliyorurz: Mihrace ve Preng olduğunu ilezi sürerek üc Meksikalı kadın" la, Perapalas oteli gibi Jükse bir otelde üc ay yatıp kalkan, yiyip içen ve bütün bunhrı karşı da | Mahmufpaşa yokuşundaki cinayet Katil Hamza dün tevkif edildi Evvelki gün Mahmutpaza yo kuşunda alacağı olan eski or - taklarından tuhafiyeci Yervan- tr tabanca ile vurarak öldürer Yervantın kardeşi Garbis ile Sinariki de ağır surette varalı. | van, Rizeli Hamza, adliyeye tes lim edilmiştir. Vaka, hastanoden 'ati ranor almamadığı için elirmümeshid kanımu bercevezindean cikmıs - ter. Bunun fizerine Hamza sar- gu hakimliği tarafından tevki” edilmiştir. para vermodiği iddia edilen, Ga- lip Efganinin, muhakemesini me, rak eden yüzlerce halk daha sa- bahın erken saatlerinden itiharen adliyeye akına başlamış, muhake me vakti geldiği zaman ise, mah keme salonu iğne atılca yere düş- meyecek hale rirmigti. Halkın büvük bir lasmı, gikâ$ güzelleri ile Mek- zilmiş, merdivenleri gözleyordu. Galip Efgari. | yi görmek üzere köridorlara dis | 'nı Blahı ’nı.ıı "P_u “.— Galip Bigani otele — initii Anmna adındaki genç kadını karff f Angela'yi baldızım, diğerini | |d Ailad, W lı. kayaanam olarak göstermis! Halbuki kadınların elinde sika pataportu bulunuyor ve V da hiristiyan oldukları kaydı Ti, vardır. A Galip Efgant ise müstümflk ';el dır. 4 Galip Efsani ötele geldikf kadınların — kavrtlarfİki Nİ İ | sonra, Biraz sonra Galip Efgant gö. | “Müslüman" olarak tebdil - İ tündü. Fakat yanımda avukatın- | dün baskâ” Kiinkü' şotin. Orta boylu, kır saçlı, kalın dudaklı 50 | yaşlarında kadar gösşteren adamdı. Güçlükle yol açırık mahkeme- | ve girdi, verine gecip oturdu. Maznun, Hatwvti ve Şerif adında | iki vekil tutmustu. Davacı Pera. t Mishahe da avvbat bah mahkemeye gelmereti. Duruşmanın grvahrda basla. | masına karar verildikten sonra sorgu hâkimliğinin kararnı- okundu, kararnameye röre, G lip Efganinin, sucu Türk e» kamınunun dolandırıcıİrk madde- Si olan S03 Üncü maddeve temaz eder görülerek cezalandırılmas: isteniyordu. Galip Ergani türkçe bilmedi- ğinden, Bekir adında arapca bi. len bir tereliman vasıtasivle sor- guva çekildi. Şunları söyledi: “— Yemen — tacirlerindenim.. 'a kasabasıtın — “Gazapkuyu, su” mahallesinde otururum. İn- gilizce, arapça we farşça , biliyor Tum, Yemen imamının bütün kah- ve ihracatı işini idare etmekte. yim. İstanbula Paristen geldim. Ta- rabyada Tokatliyan oteline in. dim. Bir gün Perapalas otelinin ünden geçcrken. tanımadığım birisi selâm vererek yanıma yak- laştı. — Ben Peranalas otelinin sar bibi Mishbahım. Benim ötelde otu. rursan, İngiliz lirasını 9 Türk li. rası Üzerinden kabul ederim. Hem purayı da Yemende yöztereceğim hiriıinc verirsin..” dedi. Yanme da bin İngiliz Hiralık b mektubu vardı, gösterdim. Ha. cet 'ıok. dedi. Mishabın teklifi m: liraya pararlık baldırzımı ve kaynanamı alarak o- tela yerleştim. Kredi mektubunu, para olarak gündermeleri için de Yemene yollamıştım. Bu sırada maznun vekili söz alarak ,tercümenin (vi yamılmar dığımı, Galip Efgant'nin Mişba- het Yemende ödenmek ürere va. ki teklifin bir nevi para kaçak- çılığı olduğunu öğrendikten son. ra kaymakamlığa müracaat etti- Hini söylediğini, fakat — tercilma ='bımu tercüme etmediğini söy- i. Tercüman ikaz edildikten son. nuaııip Efgani sözlerine devam etti; — Bir gün Ayasofya kütüp hanesinde bir Traklı ile görüştüm. Bana bunun cerası olduğundan bahsetti. Zaten Misbah hesabı 1700 lira fazla yapmıştı. Hemen kaymakamlığa müracaat ederek onun nezareti altında hesapları ödiyecefimi — söyledim. — Fakat Mişbah iki defa çağırılmasımna rağmen gelmedi ve bu davayı açtı. Börcumu ödemek üzere para göndermesi için Yemen veliahdi Seyfülislâma telgraf çektim. Fa. kat harp dolayısiyle cevap gecik- ti. Şimdi 4,500 Hranın yalnız e- den aldığım 850 llrası ile günde 20 Nra hesahından 2550 lira otel parasını kabul ediyorum. Aden- den param relince vereceğim. Bi. | raz gec gelmesi muhtemeldir. Cünkü, Yemen imamının İneiliz lerle aram açıktır. Müşkülât çı. kürtvorlar.” Galin: Ripant'nla görmesu — bi- tince davse; vebili Suat Ziya sör Valarak şunları söyledi: gör . uğrasmağa haslamıştır. Zira HWialy, larında yapılmasını — bekleme olduğu cezat takibatı, bir reisi gibi görünerek gadece di ürerine çevirmek istemiştif Sonra elindeki vesikı pasıpif Fransada, Mat bulunduğu srada polis mi | vetine müracant ederek : “— Ben — pasaportumu — fâl | s*nurda kaybettim. Seyahat | yilmem için bana bir vesikâa rin” demiş ve şimdi elinde bul van kâörde alrmetir, Beren YÜi | cinde 1937 senesinin tarhi viğide dır. Bunu pasaport gibi kultafiğ, ? rak birçok devletleri ifal et tir, Vazesi tetkik edilince, pöl lür ki, kendisi transit Nİ dur, Nihayet burada 60 pün F labilir. Halbuki polisi iğfal € rek bir senelik bir ikamet tor! resi almıştır. Anlaşılıyor ki — bu adam tehlikeli birisidir. | — Otel idaresine: — Yemen hükümetinin ke*if | mümessiliyim, — gelecek kahvd ri sattıktan sonra sabun ve V alacağım, bana bir tacir tanifi demiştir. Bunan üzerine tülccar Sersi mer otele davat edilmiştir. Cal Eipani tüccara, Yemen kralrfi kı ine gönderdiği bir me' göstermistir. O mektutyı mah meye takdim ediyorum.” Suat Ziya arapca varıt mektubu hükime verdi. — Mebtti dosyaya konduktan sönra 2 kat sözlerine devam etti: “—— Galip Efzani sabun ve v dan gonra mühim miktarda tit de alacağını söylemiş ve TUt Limited Müdürü Safvet otele vet edilerek müzakereye girli miştir. Fakat her İki tüccar da isin #flta hivetini idrâk ettiklerinden v#fP gectiler. Maznutn, İstanbula — celdi zaman yanımda bulunan 1000 |/ giliz Hiralık kredi mektubunu Y men Veliahdi Seyfülislâma pö derdim, demiştir. Böyle bir kf' di mektubunu memleket harici' çıkarması kaçakçılıktır. Bu kef di ifadesiyle sabittir. Mücdclelf müumiliğin işe vaziyet — etmetif istiyorum. Galip Efgani'nin üzerinde 1f dolar çıkmıştı. bu parayı - Banl Komerçiyale D'italyana'dın dığını iddia etti. Bankanın parayı vermemiş olmas: lâzımdi Zira banka, Türk paraşından bifi ka tediyat yapamaz, Cerayı müfj telzimdir. Mamaun bütün bunlardan bifi ka, Yemen Vellahdinin San bulunduğundan ve kendisi ile m' babere ettiğinden bahsetti. Fabti Vehlaht iki senedenberi Avruft da seyahattedir. ve bu müd! zarfında Yemene hic e'tmemi ”? Bunu da vesaikle teshit edef' ğ r. Suat Ziya tarminat — talebind” daha sonra bulunacağını söylü di. Bündan sönra şahit olarak ©€ lis memuru Osman Dündar di lenildi. t değildir. el & E i> Mhbakin şikâyeti üzeriti) Suş Galin Efraniyi subeye davet € |diti tik. İfmlesini aldık, Kendisindi 4500 Psa isteniyordu. Halbef Aasın! vereceğini, fazlasi durma olduğunu iddia sahidin cağrılması isin muhakt” me başka bir güne bırakıldı.