24 Eylül 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

2 — VAKIT | Politika : 24 EYLÜL 1938 .-.—MI Polonyanın dip- lomasi Artık Polonya neferleri Alman tarihi erkânıharbiyesi ile kargı karşıyadırlar. Bir tarafta toknik bir tarafta kahra. manlık icaplarını gösteriyor. Polanyada erkânıharbiye hatası gibi bir de diplomasi tarihi hatası bugün nâmevcut- lar arasına karışan devletin mukadderatında hâkim bir rol sahibi olmuştur. Büyük Harbin zaferinden doğan Polonya demokrasi. lerin şarka ileri karakol olarak diktiği yeni devletlerden biri idi. Yine herkes bilir ki Büyük Harbin galipleri Avru. pada küçük devletler kurmak, bu suretle ileri hatlar vücu. de gelirmek istemişlerdir. Bu küçük devletlerin yaşamaları da ancak küçük dev. letlerin haklarına riayet edildikçe mümkün olabileceği için Milletler Cemiyeti prensipi ortaya alılmıştır. Polonya bu sartlar içinde İki büyük camianm ortasıma tabil hudutlar. dan mahrum bir halde yerleştirilmişti. Bir yanında dünyanm en muâzzam ihtilâlini yapan bir büyük sosyete, bir yanında dünyanın en sonsuz ve te. cavüz hırsını besleyen bir Almanya vardı. Polonya diplomasisi kendi kuruluşunun, kendi varlı- Emımn temelleri hakkında en kısa zamanda hulyaya saptı, Diplomasisini reecl olmıyan esaşlara istinat ettirdi. » Kuvvetini, dünyanın istikametini aslâ nazarı itibara almıyarak kendine Avrupanım birinci devleti nazarile bak. maya başladı. 1921 zaferi pek lerin propagandası Polonyada fazla şişirildi ve bu zafer, öyle bir psikoloji halketti “ki, mide büyümesi gibi irade ve kendini idrakte bir teves. sü peyda oldu. Bunun misallerini bir çök noktalardan gör. mek mümkündü 1 — Polonya ordusu senelerce Sovyetler aleyhine tahrik edilmiş bir makine halinde telâkki edildi. Sov- yetleri parçalamak istiyenlerin bütün gizli Polonyada yerleşti. teşekkülleri Bazı kurnaz politikacılar Polonyayı bu muazzam ca- miaya yapılacak hücumlar için bir mihrak telâkki etti- ler ve Polonya da bu davaya kolayca âlet oldu. Çünkü kendisini Avrupanın en kuvvetli ve hâkim unsuru sayı. yordu. — Polonya kuvvetini realite dışmdaki hesaplara gün-u.hıyyul ettiği için bütün diploematik münasebetle- rini bu esasa istinat ettirdi. Civarmdaki devletlerin or- tasında kâh sağa, kâh sola dönerek büyük diplomasi o- yunları oynayacağımı ve bu suretle muvaffak - olacağını sandı, O kadar ki, Milletler Cemiyeti prensibi aleybinde ilk söz söyliyenler arasında Polonya diplomatları - vardı. Milletler Comiyeti prensibi aleyhinde bulunmak, küçük devletlerin hayat hakkmı kabul etmemek, büyük ve kuv. vetlilerin hâkim olmasını istemek demekti. Nitekim Paolonya diplomasisi mağrur bir hayal i- gçinde tevazu hisleri duyduğu zaman, Avrupanım ancak Polonya, İngiltere, Fransa, İtalya, Almanya tarafmdan idare edilebileceğine inanırdı, Bu gayretledir. ki, Çekos- lovakyanın parçalanmasm; memnuniyetle telâkki otmiştir. n Milletler Cemiyeti prensibi hacmi hakkmda şuur kalma- yan telâkkiler yüzünden ortadan kalkmıştır. Milletler Ce. miyeti telâkkisinin ortadan kalkması arkadan bir sürü devletlerin de kaybolmasına sebop olmuştur. Polonya ne yapabilirdi? Polonya, harpten sonra doğan dünyanın realitelerine istinat etmesini bilseydi, hunu muhafaza ederdi. evvelâ Milletler Yani her devletin nüfus ve vüs- Comiyeti ru- ati ne olursa olsun müsavi hak sahibi olduğu kanaatini muhafaza eder ve diplomatik münasebetlerini bu esasa göre tanzim ederdi. Eğer böyle hareket etseydi Polonya harpten sonraki Avrupada gerçekten mühim bir kuvvet olabilirdi. Polonya harpten sonra teşekkül eden ve daha önceden mevcut olan küçük devletlerle sıkı bir iş birliği yaparak, nüifusu az, hacmi küçük devletlerin bir araya ( gelerek kendilerini korumaları tezini kuvvetlendirebilirdi. Bu tez, Polonyayı Milletler Cemiyetini kuvvetlendir. “ği mo esâsma sevkederdi, Eğer Polonya böyle bir hareketin Ğ basşına geçebilseydi hakiki Milletler Cemiyeti Avrupanm Ç büyük aksiyonerler elinde toplanmasma — mani Bu mümkün olamadı, hayal hakikate galip geldi. Bir ya. bancı generalin dediği gibi, “En mütevazı binbaşının beş Napolyonu cebinden çıkaracağa kani bulunduğu, bir | İ olurdu. Ö camilanm toylüğa kurban gitmesi dünyanm küçük millet- Kızılayın teşekkürü — Kadıköy merkezinden: O, Pek muhterem prenses Nımeıl — Muhtar, kazamız fakir, hasta | muhtaç ilk mektep talebeleri y:udırıı edilmek üzere şube. (1000) lira teberrü buyur n 4Ş l" ı İmuıuı © değer pek yüksek bir efkat ve insaniyet nümunesi o- a bu kıiymetli muavenetten .?—' yı prensese minnet ve şük- nlarımızı sunarız. lngıltereye satılacak / zirai mahsullerimiz " j '.l'llrklycnin ziral mahsulâtı 'ğer mallarınım İnsiltereye kolayfastırmak için rıdn İngiltere hükümeti i Türk heyrti arasında müza- der cereyan etmektedir. « leri için yeni bir ders olmalıdır. SADRİ ERTEM Universitede ikmal imtihanları Üniversitenin muhtelif fakült». lerine talebe kaydı hararetle de- vam etmektedir. Bütün fakültelerde yarından itibaren ikmal imtihanlarıma baş: lanacaktır. İmtihanlar birinciteş. rtinin 20 sine kadar bitirilecektir. / Orta tedrisat müesseselerine lisan mual yetiştirmek üÜzere geçen sene Üniversiteye bağlı ©- Jarak ihdas edilen lisan kurslara bu sene 60 talebe alınacaktır. Bu taldxşdıı imtihanları yatın yapı- Maarif Müdürü Yeni dera senesi hazırlıkları etrafında maarif vekâletine izahat vermek üzere Ankaraya giden maarif müdürü Tevfik Kut dün şehrimi-» dönmüştür. Limanda üç mo- tör kazası Motorlardan birisi par- çalanıp battı Dün sabah limanımızda ve Marmarada üç deniz kazası o'. muştur: 1 — Akçakoca limanına bağlı Akay motörü ile Bartın limanına &it Namazgâh motörü sabaha kar. şe Çekmece önlerinde birdenbire karşılaşmışlar ve pek geç işin farkına varan kaptanlar müsade- menin önüne geçememişlerdir. İ- ki motör şiddetle biribirlerine çarpmışlar; ikisi de bordaların- dan yaralanmıştır. Parçalanan k'. sımlardan su almağa başlayan mo törler güçlükle sahile yanaşarak batmaktan kurtarılmışlardır. İKİNCİ KAZA — Karaköyde Han önünde duran tenezzüh mo. törlerinden Sakarya ismindeki motör dün sabah Kadıköyünden Himana gelirken Sarayburnu önle- rinde birdenbire dömeni kırılmış- tır. Motör bu sırada sahile çok yakın geçtiği için kaptan dümen- siz idare edememiş. sulara kap. lan mitör de sahile çarparak der. hal parçalanıp batmıştır. Motör tayfaları ve kaptanı kurtarılmış- lardır. Öğleden sonra da hâdise yeri- ne dalgıçlar indirilerek motörün çıkarılması için çalışmalara baş- Tanmıştır. ÜÇUNCU KAZA — Yine dün sabah 15 tonluk Nimet motörü Karaköyde Han önünde duran 4 tonluk Alay isimli yolcu motörü. ne çarpmış, kısmen — parçalamış. tır. Liman reisliği üç kaza hak- kında da tahkikat yapmaktadır. Nafıa Vekili Nafıa Vekili General Ali Fuad Cebesoy dün sabah Ankaradan şehrimize gelmiştir. Bütün sanayiciler odaların bir an evvel açılmasını bekliyor Bütün ticaret odaları teşriniev- velde Ankarada yapılacak odalar kongresi hazırlıklarını tamamla- mışlardır. Kongrede verilecek en mühim karar her tarafta sanayi odaları teşkili hakkında olınk— tır, Malüm olduğu üzere bütün se. nayiciler, ticaret odasına kayıtlı- dır. Fakat bütün saanyiciler yal- niz kendileriyle alâkadar olacak bir oda istemektedirler. Sanayi o- daları projesi hazırlanmıştır. Kongreden sonra derhal teşk'. lâtların kurulmasına geçilecek bu günkü sanayi birliği de lürumu Romanyadaki kalmıyacağı için lâğvedilecektir. Bununla beraber — yaptığımız tahkikata göre, ticaret odaları | sanayi odalarının açılmasına ta- raftar değildir. Fakat bunların bu muarızlığı yalnız varidatlarının azalacağı yüzündendir. Çünkü ti- caret odasına kayıtlı olan binler- ce sanayici sanayi odasına geçe. cekler, aidatlarını yeni teşkilâta vereceklerdir. Diğer taraftan da tamamen kendi işleriyle uğraşacağı için bü. tün sanayiciler sanayi odaları ih- dasını biran evvel beklemekte- dir. suikast tafsilâtı Katiller plânlarını nasıl hazırlamışlar ? Bükreş, (Hususi) — 46 yaşın- da çok büyük bir devlet adamı c. lan müteveffa Başvekil Kalines. konun cenaze merasimi pazar gü- nü (bugün) yapılacaktır. Son ay- lar içinde demir muhafızlar teş- kilâtı mensupları başvekile birçok tehdit mektupları - göndermiştir. Başvekil her ihtimale karşı 21 Temmuzda vasiyetnamesini yazıp hazırlamıştı. Bu vasiyetnamede, babasının gömülü olduğu ve Ru. men krallarının mezarlığı olan Kurty . de Ardjeş'de defnolması- nı istemiştir. Tabut kasabadan Çorapçı Moizi - öldüren katil Evvelki gün Galatada çorap çı Molizi kalbinden vurup öldü. ren Yüugoslavyalı Mehimedin dün ağır cezada muhakemesine başlanacaktı. Fakat Möhmedin yapılan tah kikat sonunda deli olduğu an - laşılmış ve üçüncü sulh ceza mahkemesi tarafımdan tevkif edildikten sonra tıbbr adliye ya tırılması için tabibi adilye sov- kedilmiştir. Katil bundan bir kaç ay ov. vel — Yugoslavyadan — gelmiş, Yüksekkaldırımda bir berber dükkânmda yatıp kalkmağa başlamıştır. Mehmet, bütün manasile mu vazenesizin birisidir. Tahkikat sonunda bunu kuvvetle teyit eden göyle bir vakası da tet- bit edilmiştir: Dürt beş gece evvel Mehmet yımğı berber dükkâünmda bir- Bütümn orta tedrisat müsssese. leri ile şehrimizdeki ilk mektep ler yarın tedrisata başlamakta- dırlar, Bu sene İstandul orta mektep ve Hizclerinde talebe fazlalığı karşısında yeniden 45 şube açıl- miştir, Bu gübeler bağlı oldukları mekteplerdeki mevcut muallim. ler tarafından idare edilecekler dir, Maarif veköâleti muallimlerin bu subeleri ne vuretle - idere & deceklerini teshit cderek mek- | teplere bildirmiştir. Bununla beraber, halihazırda ı ı Yugoslavyalı Mehmedin deli olduğu anlaşıldı denbire — korkarak — uyanmış, kendisini dışarı atarak berber dükkânının damına çıkmış, o. radan da yandaki evin pence- resinden içeriye dalarak uyu- yanları kaldırmış: — Çabuk, yetişin! Beni kur. tarım! Dıvı bağırıp çağırmağıa Fakat, uııl fervadı uyku sersemliği ile birdenbire neye uğradıklarmı anlayamıyan ev suhipleri koparmış ve deli bin zorlukla zaptedilerek dışarı çı- karılmıştır. Mehmet, Moizi niçin düğü sorulunca: — Bu adam sinirime doku. nuyordu. Gülüşü, oturuşu, yü- rüyüşü velhasıl her hareketi | beni çileden çıkarıyordu. Bıça- | Renla şöyle ufak bir yara C. mak istedim. Fakat kalbine gel | di,, demiştir, öldür- Bütün mektepler yarın açılıyor Şehrimiz mekteplerine bu yıl 45 şube ilâye edildi mekteplerde 30 kadar münhal muallimlik bulunmaktadır. Ve. kâlet bu münhallere menşei mü sait olanları müracaat sıra&ına göre tavin edecektir. Muallim olmak üzere vekâle te müracaat eden yüksek mek - tep mezunlürından İstanbulda kalmak iestiyenler ücretle tayin olunacaktır. Diğer vilâyetlerden İstanbula nakillerini istiven muallimlerin dilekleri Maarif — vekilliğince totkik edilmis, bunlardan an. câk verek kendisi ve rerekse allesi hasta olanların nakilleri ) tir. mezarlığa bir köylü arabası üze- rinde taşınacaktır. Suikasttan sonra bütün Bükreş siyah bayraklara bürünmüştür. Şimdiye kadar bütün Romanya dahilinde demir muhafızlardan ıevu! olunanların sayısı 800 ki- ur. Yeni hükümet çci şiddetli tedbirler almıştır. Kral Karol kanunu esasinin 46 r.. c maddesine istinaden yeni baş- vekili derhal tayin etmiştir. Ye. ni başvekil General Ardjeşcanu, Bükreşte ikinci firka kuman danı ve eski harbiye nazırıdır. Mülli müdalaa nezaretine Genı. | .ral Yon İlküş tayin olunmuştur. Dıhıllye nezaretine getirilen I'ıb— | riyel : Marinssku ' şimdiye — kadar aynı nezaretin devlet sekreteri varifesini ifa ediyordu, Yeni kabinede hariciye nezare. | ti yine Gafenko tarafından idare edilecektir. Suikast işi yapıldıktan sonra | katillerin içinde bulunduğu - oto- mobillerden biri kaçmak istemiş- Bu otomobilin plâkasında Ployeşt işareti bulunuyordu. Fs. | kat suikasta şahit olanlar bu oto- ı mobili durdurmuş ve içindekileri yakalamıştır.Suikastçılardan ikisi bu esnada intihar etmiştir. Diğer dokuz suikastçı da üç saat istiç. vaptan sonra başvekilin öldürül- düğü yerde kurşuna dizilmiştir. Kurşuna dizilenlerin cesetleri ol- duğu yerde 24 saat brrakılarak | bir nümune olmak Üzere teşhir edilmiştir. Demit muhafızlar teşkilâtı re*. | si Kordiyano geçen sene öldürül- dükten sonra Ployeşt şehrinden | avukat Yon Pimitresku bu teş- kilâtın reisliğini üzerine almıştı. Slovakyaya kaçan avukat oradan | demir muhafızları idare etmiştir. Bir hafta evvel Romanyaya gel- miş ve Ployest'de dört arkadaşı ile buulgarak otomotille Bükreşe gelmiştir. Bükreşte suikast cok | mâharetle hazırlanmıştır. — Kali- | nesko taat biri 45 dakika geçerek harbiye nerareti binatında R'“—' manya hava ve deniz kuvvetleri | kutmandanı General "Teodoresku | | ile Lehistandan gelen mülteci as- | | kerler | ken Dobovitsa könrüsü ve bunların getirdikleri tayyareler hakkımda görüşüp bas zı emirler verdikten sonra öğle yemeği vemek üzere Bükreşin en tenha mahallesindeki evine pider- önünde tecavüze uğramıştır. | Başvekilin muhafızı olan volis | memuru ecavizlerden ikisini varalamış de atılan kurşun. lardan ölmüştür. Başvekil o gün devlete Hit otomobile - binmemiz kendi hususi ötomobilinin ari sıtda, valnız otururken öldürül müştür. Kurşunlardan üçü başve- kilin yüz. ve gözüne, diğerleri göğsüne rastlamıstır. Üzerinde bulunan beyaz elbise kanla mü- Temma bir bale relmiş ve bhaşve- kil derhal ölmüstür. Ceset, iki gün icinde bütün Bükreslilerin görz yaşları önünde — bırakılmır. het - Sanayı bdalak Ortamektep mü- dürleri arasında Bazı deği, yapıldı llurı! Vekilliği şehrimizin oe mektep müdürleri arasında bas n değişmeler yapmış, bunları dün alâkadarlara bildirmiştir. Hastalığı dolayısiyle istifa e- den Gazi Osman paşa orta mek. tebi müdürü Galibin yerine maa- rif müdür muavinlerinden Rüştü, Beşiktaş birinci orta mektep mü- dürlüğüne Heybeliada orta meke tebi müdürü Hamdi, hastalığı se- bebiyle istifa eden Fazılın yerine 'Tekirdağı orta mektebi müdürü Sadi, Şehremini erkek orta mek. tebi müdürlüğüne Kabataş lisesi muallimlerinden Hamdi Nazım, Heybeliada orta mektebi müdür- lüğüne Eyüp orta mektebi yar- direktörü Şadiye, Görtepe orta ! mektebi müdürlüğüne İnönü kız , Esesi baş yardirektörü Bedriye ; tayin edilmiştir. —— Alman malları Memleketimize nasıl getiriyormuş Alâkadar mahafilde söylen. diğine göre, aramızda kliring anlaşması olmadığı halde bazı hileti yollarla hâlâ Almanya- dan memleketimize mal geti- renler vardır. Alman malları lulyıyı sev. kedilmekte ve oradan ;;ık);ıdotnım:lh alarak sanki !— alyan mamulâtı mem Teketimize ıokulıiw: Bu vaziyet, üzerinde - ciddi- yetle durulacak bir mahiyet al. mıştır, Esasen söon günlerde İ- talyadan fazla miktarda muh- telif mal gelmeğe başlaması bu yoldaki şüpheleri ınm Alâkadarların derhal kata başlıyacakları ümit edil- mektedir. Çünkü birçok mad- delerimizi almaktan vazgeçen Mekleplerde pıuf runma ekipleri Mava tehlikesine karşı pull korunma hakkımda hazırlanan ta, Himatname mucibince maarif mü- dürlüğünde de bir teşkilât yapıl. mış, teşkilâtın mekteplere ait kıs- mı tedrisat başlangıcına bırakıl- mişti. Şehrimizdeki bütün —mektep müdürlerinin iştirakiyle önümüz. deki hafta içinde maarif müdürlü- ğünde umumi bir toplanmı yapı- lacak, her mektepte vülcuda ge. tirilecek talebe ekipleri ve bun- ların çalışma tarzları etrafında bir proğram hazırlanacaktır. — Mahkeme harçlarından tenzilât yapılıyor Ankaradan bildirildiğine gö- re, Adliye Vekâleti, ınıhkuın harçlarmda mühim tenzilâtı ih- tiva eden yeni bir adliye harç tarifesi kanun projesi hazırla. maktadır! Sw şeklini almak üzere bu- lunan bu proje ile bir. kısmm mahkeme harçları yüzde elli indirilecektir. —. Türk — Rumen ticaret müzakereleri Önümüzdeki ayın başında şeh rimize bir Romet ticaret heye- tinin gelerek Ankırıyı gitmesi beklenmektedi Buşgüne lıadır muhtelif sebep lerle toehhür eden Türk - Ro, men titaret müzakereleri başlı- yacak ve bir anlaşma aktedile, TI Saban Nat 148 D) Saban mzn &2